ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 25.10.2023
Просмотров: 28
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
| Студенттің өзіндік жұмысы | Н 3-1.1.37-2022 I баспа 19.04.2023 | |
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
М.Х.ДУЛАТИ АТЫНДАҒЫ ТАРАЗ ӨҢІРЛІК УНИВЕРСИТЕТІ
Кафедра Әлеуметтік психология
Тіршілік әрекеттері қауіпсіздігінің негіздері пәні бойынша
СӨЖ
Тақырыбы: Жеке қорғаныс құралдары ұжымдық қорғаныс құралдары
Студент: Ақбердиева Алтынай Асхатқызы
Курс 3
Топ :Псх 20-1
Оқытушы Успанова Ботагөз Болатовна
Тараз 2023 жыл
Мазмұны:
Кіріспе...................................................................................................3
Негізгі бөлім.......................................................................................5
Жеке қорғаныс құралдары..................................................................5
Ұжымдық қорғаныс құралдары..........................................................6
Жұмысшыларды қорғану құралдарымен қамтамасыз ету ................8
Жеке және ұжымдық қорғану құралдарын пайдалану керек..........9
Қорытынды ........................................................................................11
Пайдаланылған әдебиеттер................................................................12
Кіріспе
Жұмыста адамды қорғаудың ұжымдық және жеке құралдары қарастырылады. Тақырып өзекті, өйткені заманауи өндірістік технологиялардың деңгейі қызметкерге өндірістік факторлардың жағымсыз әсерін болдырмауға мүмкіндік бермейді. Осыған байланысты жұмыс беруші мыналарды қамтамасыз етуге міндетті:
- ғимараттарды, құрылыстарды, жабдықтарды пайдалану, технологиялық процестерді жүзеге асыру, сондай-ақ өндірісте қолданылатын құралдар, шикізат және материалдар кезіндегі жұмыскерлердің қауіпсіздігі;
- қызметкерлерді жеке және ұжымдық қорғау құралдарын қолдану;
- еңбекті қорғау талаптарына сәйкес әр жұмыс орнындағы еңбек жағдайлары;
- Қазақстан Рсепубликасының заңнамасына және Қазақстан Рсепубликасының құрылтай субъектілерінің заңнамасына сәйкес жұмысшылардың еңбек және демалыс режимі.Соғыс қимылдары кезінде, сондай-ақ жаппай қырып-жою қаруынан және жау шабуылының басқа да заманауи құралдарынан қорғау кезінде халықты қорғаныс құрылыстарында паналау ең сенімді әдіс болып табылады. Сондықтан ұжымдық қорғаныс құралдарын қолдану өте маңызды.
Жеке қорғану құралдары - бұл арнайы құралдар мен жабдықтар, өмірі мен денсаулығына зиян тасымалдай алады, улы радиоактивті, бактериялық және басқа да агенттердің түрлі қауіп төнген жағдайда адам қауіпсіздігін қамтамасыз ету болып табылады, оның негізгі мақсаты. Бұл жағдайда, барлық емес қорлар және онда олар қандай туралы білу, негізінен, пайдаланылуы.Жеке қорғану құралдары — жеке құрамды улағыш заттар, радиоактивтік заттар және биологиялық құралдардың организм ішіне, тері қабықтарына және киім-кешекке тиюінен сақтау, сондай-ақ ядролық жарылыс сәулесіне шалдығу зиянын азайту үшін қолданылатын құралдар кешені. Жеке қорғану құралдарына газтұмылдырық, қорғаныш жамылғыштар, шүлық, ерекше құрамдар сіңірілген киімкешек және т.б., сондай-ақ арнайы қорғаныш киімдер жинағы жатады. Қорғаныш киімдердің бір нүсқасы жалпы әскери қорғаныш жиынтығы (қорғаныш плащ, шулық, колғап) болып табылады.Қаражаттың мақсатына байланысты тері мен тыныс алу жүйесінің қауіпсіздігін қамтамасыз ету құралы болып бөлінеді. оқшаулағыш және сүзгі құралдары болып табылады - Сондай-ақ, қорғау жеке құралдарының сақталуын қамтамасыз тәсіліне негізінде айырмашылық жоқ.
Бұл жағдайда сүзу принципі мамандандырылған қорғаныс құралдарымен (мысалы, активтендірілген көмірдің төсек арқылы) арқылы өтетін жағдайда, адам ағзасының қалыпты қызметін қамтамасыз ету үшін қажет ауаның толық кез келген ластаушы тазартылады болып табылады. Құрылғылар ауамен және ол қамтитын түрлі зиянды қоспалардан толық непроницаемы мамандандырылған материалдардың арқылы қоршаған ортаға мүмкін әсерлерден толық оқшаулау түрі адамның денесі оқшаулауды қамтамасыз етеді. Ұжымдық қорғаныс құралдары - өндіріс процесіндегі қауіпті және зиянды факторлардан және ластанудан қорғану мақсатында жұмысшылар тарапынан пайдаланылатын жабдықтар. ЖҚҚ өндіріс ұйымы тарапынан жұмысшыларға жұмыс істеу қауіпсіздігі, ұжымдық қорғаныс құралдары негізіндегі жабдықтардың жиынтығы толық қамтамасыз етілмеген жағдайда пайдаланылады. Жұмысшыларды жеке қорғаныс құралдарымен қамтамасыз ету типтік тармақ нормасына сәйкес болуы керек, яғни жұмысшыларға арнайы киім, аяқ киім және басқа қажетті жеке қорғаныс құралдары тегін беріледі.
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1.Жеке қорғаныс құралдары
Жеке қорғану құралдары — жеке құрамды улағыш заттар, радиоактивтік заттар және биологиялық құралдардың организм ішіне, тері қабықтарына және киім-кешекке тиюінен сақтау, сондай-ақ ядролық жарылыс сәулесіне шалдығу зиянын азайту үшін қолданылатын құралдар кешені. Жеке қорғану құралдарына газтұмылдырық, қорғаныш жамылғыштар, шұлық, ерекше құрамдар сіңірілген киімкешек және т.б., сондай-ақ арнайы қорғаныш киімдер жинағы жатады. Қорғаныш киімдердің бір нұсқасы жалпы әскери қорғаныш жиынтығы (қорғаныш плащ, шұлық, колғап) болып табылады. Жеке қорғану құралдары жұмысшылардың зиянды және қауіпті өндіріс факторларынан қорғауы үшін арналған.
Жеке қорғаныс құралдары - өндіріс процесіндегі қауіпті және зиянды факторлардан және ластанудан қорғану мақсатында жұмысшылар тарапынан пайдаланылатын жабдықтар. ЖҚҚ өндіріс ұйымы тарапынан жұмысшыларға жұмыс істеу қауіпсіздігі, ұжымдық қорғаныс құралдары негізіндегі жабдықтардың жиынтығы толық қамтамасыз етілмеген жағдайда пайдаланылады. Жұмысшыларды жеке қорғаныс құралдарымен қамтамасыз ету типтік тармақ нормасына сәйкес болуы керек, яғни жұмысшыларға арнайы киім, аяқ киім және басқа қажетті жеке қорғаныс құралдары тегін беріледі.
Оқшаулау костьюмдері
пневмокостьюмдер;
гидрооқшаулаушы костьюмдер;
скафандрлар;
Тыныс алу мүшелерін қорғау құралдары
противогаздар;
респираторлар;
пневмошлемдер;
пневмомаскалар;
- арнайы киімдерді - комбинезондар, полукомбинезондар; куртка
шалбарлар; костюмдер; халаттар; плащтар;
полушубалар, тулуптар; фартуктар; жилеттер; қолғаптар.
- арнайы аяқ қиім - етіктер, ботфорттар, полусапожкалар, ботиноктар
полуботиноктар, туфлилар, галоштар, боты, бахилдар;
- қолды қорғау құралдары - қолғаптар;
- басты қорғау құралдары - каскалар; шлемдар, подшлемниктер; шапкалар,
береттер, шляпалар;
- бетті қорғау құралдары - қорғау маскалары; қорғау щитоктары;
- есту мүшелерін қорғау құралдары - шуға қарсы шлемдар; наушникта вкладыштар;
- көзді қорғау құралдары - қорғау көзілдіріктері;
- сақтандырғыш құралдар - сақтандырғыш белдіктер; диэлектрикалы
- төсеніштер; қол қыспақтар; манипуляторлар;
- тізе қаптар, шынтаққаптар, иыққаптар;
- қорғаушы, дерматологиялық құралдар - жуу құралдары; пасталар; кремдар;
мазьдар.
ЖҚҚ пайдалану максималды түрдегі қауіпсіздікпен қамтамасыз етуі, ал оларды пайдаланудан туатын ыңғайсыздық минимумға тең болу керек. Ұжымдық қорғану құралдары екі немесе одан да көп жұмысшылардың зиянды және қауіпті өндіріс факторларынан бір уақытта қорғанулары үшін арналған техникалық жабдық. Емдеу-профилактикалық құрал – жұмысшы денесінің ашық жерлерін химиялық өндіріс факторларынан қорғауға арналған түрлі кремдер, пасталар мен басқа да заласыздандыру құралдары.
2. Ұжымдық қорғаныс құралдары
Халықты қорғаудың ұжымдық құралдары – тұрғындарды апат, зілзала салдарынан, сондай-ақ кәзіргі замандағы қырып-жою құралдарының зақымданғыш факторларының қорғаудың ең негізгі тәсілдерінің бірі. Солардың бірі- адамдарды ұжымдық қорғау құралына жататын қорғаныс ғимараттарына жасыру. АҚ және ТЖ жүйесінде пайдаланылатын мұндай ғимараттарға панаханалар, радиациядан қорғау орындары (РҚО) және қарапайым жасырыну орындары жатады. Панаханалар толқын соққысынан,жарық сәулесінен, өткір радиациядан және радиоактивті зақымданудан, ядролық жарылыстың зақымданғыш факторларынан, сондай-ақ уланғыш заттардан (УЗ), бактериалдық құралдар мен қатты әсер ететін улы заттардан (ҚУЗ) сенімді қорғауды қамтамасыз етеді. Өндіріс күштерін қазіргі заманғы қырып-жою құралдарынан зілзаладан,радиациялық және химиялық қауіпті объектілердегі апаттардан қорғау – маңызды мемлекеттік міндеттердің бірі. Қорғаныс ғимараттары адамдар жасырынуға тиіс жерлерге мүмкіндігінше жақын орналасуы тиіс.Радиацияға қарсы панахана бұл адамдарды жедел сәуле мен радиоактивті заттар және биологиялық аэрозольдерден қорғайтын құрылым. Қарапайым панахана бұл жер қабатындағы саңлау, арық, траншея, арнайы қазылған үңгір (землянка). Бұларды жасауға көп уақыт кетпейді және оларда адамдар тиімді қорғана алады. Қорғаныс құрылымдары қызметіне, орналасу уақытына, қорғану қасиетіне және сиымдылығына байланысты топталады.Қызметіне байланысты қорғаныс құрылымы жалпы және арнайы болып бөлінеді. Жалпы қызметтегі қорғаныс құрылымы қаладағы халықты қорғау үшін, ал арнайы қызметтегі құрылымы басқару органдары қызметіндегі қызметкерлер, байланыс және хабарлау жүйелері және емдеу мекемелерінің қызметкерлерін олардың құралдарымен қоса қорғау үшін пайдаланады. Себебі бұл органдар тоқтаусыз жұмыс жасау керек. Көпшілікті қорғау құралдарына арнайы қорғану құрылымы орналасуы бойынша қосылып салынған және жеке тұрғызылған қорғану құрылымы болып бөлінеді. Қосылып салынған құрылымға ғимараттың подвалын жатқызуға болады. Бұл қорғаныс құрылымдардың ішінде кең тарағаны. Қорғану құрылымының жеке тұрғызылған түрі ғимараттан бөлек орналасады.Тұрғызылу уақтысы бойынша алдын ала тұрғызылған және тез арада тұрғызылған болып келеді. Алдын ала тұрғызылған қорғаныс құрылымы жанбайтын құрылыс материалдарын пайдаланып салынған салынған тұрғылықты құрылым. Ал тез арда тұрғызылатын қорғаныс құрылымы қолдағы бар материалдармен төтенше жағдай туындағанда ғана тұрғызылатын құрылым.Қорғаныс қасиеті бойынша қорғану құрылымы (убежище) бірнеше топқа бөлінеді. Атап айтқанда қорғану мүмкіншіліктеріне, оның қабырғаларының конструкциясына және оның соққылы толқынының қысымының белгілі бір шамасына шыдамдылығына байланысты болуы.Сиымдылығына байланысты олар кіші сиымды (600 адамға дейін), орта сиымды (600-2000 адамға дейін) және үлкен сиымды (2000 адамнан артық) болып бөлінеді.Жеке қорғаныс құралдары теріні және тыныс алу органдарын радиоактивті, улы заттар және биологиялық құралдардан қорғау үшін пайдаланады. Осыған орай жеке қорғаныс құралдары қызметіне байланысты тыныс органдарын және теріні қорғау, сонымен қатар медициналық қорғау құралдарына бөлінеді. Панахана мен РҚО жетпеген, сондай-ақ уақыт ең қаражат болмаған жағдайда еңбекке жарамды бүкіл халық қарапайым панахана — қуыстарды (ашық және жабық) салады.Қарапайым панахана жағдайда панахана мен РҚО сияқты халықты қорғаныс ғимараттар мен қамсыздандыруда аралық кезең болып табылады.Олар халықты адролық жарылыстың соққы толқынынан, жарық сәулесінен және өткіш радиациядан қорғайды шығын ашық жермен салыстырғанда 1,5 есеге азаяды. Сәуле тию ықтималды 2,3 есеге азаяды.Егер қуысты жапса, онда жарық сәулесінен толық қорғануға болады соққы толқынынан қорғану 2,5—3 есеге, өткіш радиациядан қорғану 200—300 есеге артады қуыстарды жабу сонымен қатар киімге радиоактивті заттардың жұғуынан, сондай-ақ қираған ғимараттардың сынықтарынан зақымданудан қорғайды.Қуыс ашық немесе жабық болуы мүмкін. Ашық қуыс радиоактивті сәуле мөлшерін 2—3 есеге, жабық — 40—50 есеге азайтады. Бастапқыда қуыс ашық болып салынады. Әдетте оның терендігі 180—200 см, жоғарыдағы ені 110 —120 см және төмендегі ені — 80 см болады.Қуыстың ұзындығы жасырынатындардың санымен анықталады және бір адамға 50—60 есеппен жасалады. Қуыстардың қалыпты сыйымдылығы 10—15 адам, ал үлкен қуыстыкі 50 адам.Кіреберістер түйіспелі учаскеге тікбұрышты болып жасалады, бұл жағдайда сыйымдылығы 20 адам қуыста бір кіреберіс, ал одан артық болған жағдайда екі кіреберіс жасалады. Әлсіз топырақта қуыс қабырғалары киіммен, қалың тақтаймен, темірбетон қүрылғысымен және басқа материалдармен ынғайтылады. Қабырғалардың бірінің бойымен отыру үшін орындық, ал қабырғаларға, азық-түлікпен ауыз суы құйылған ыдысты сақтау үшін қуыс жасайды. Қуыс еденнің астына одан шығар жерде орналасқан су жинағыш құдығы бар дренажды арық орнатылады.Қуыстың жабыны бөренеден темірбетон плитасынан немесе тіреуден істелінеді. үстіне балшық қабатын немесе өзге су жібермейтін материал төсеп, топырақ себеді (0,6—0,7) және дерн жабады. Кіреберістер сыртынан есік қалқанымен жабатын люк немесе есігі бар темендетілген баспалдақты саты түрінде жасалынады. Қуысқа тақтайдан істелінген желдеткіш қорап орнатылады. Қуыстың ағаш бөлшектер, сыртқа шығып тұрған ұштарын оттан сақтайтын кранмен жабады. Ашық қуыстарды салу жау шабуылы қауіпі туындаған сәттен бастап қысқа мерзімді аяқталуға тиіс. Бұдан кейін қуыстар жабылады. Бұдан кейін қуыстын қорғаныс қабілеті өсіп РҚО деңгейіне жеткізілуге тиіс
3. Жұмысшыларды қорғану құралдарымен қамтамасыз ету
Қазақстан Республикасы еңбек және халықты әлеуметтік қорғау Министрлігі бұйрығымен бекітілген 2005 жылдың 27 қаңтарындағы N 22- п жұмысшыларды жеке және ұжымдық қорғану құралдарымен, санитарлы-тұрмыстық құралдармен, емдеу профилактикалық құралдармен қамтамасыз ету ережесіне сәйкес жұмысшыларды өз есебінен жеке және ұжымдық қорғау құралдарымен, емдеу профилактикалық құралдармен қамтамасыз етуді жұмыс беруші жүзеге асырады. Жеке қорғану құралдарының қатары жеке және ұжымдық келісім - шарттармен анықталады. Жеке қорғаныс құралдары жұмысшылардың басқа жұмысқа ауысып немесе қүралдардаң қолдану мерзімі аяқталған кездерде беріледі.Ұйымда міндетті түрде санитарлы - тұрмыстық орындар болуы қажет. Оларға: киім ілу, жуыну, тазалау, дәретханалар, ішетін су орнатылған орындар, арнайы киімдерді жуып, тазалау орындары кіреді. Жұмыс берушілер жеке қорғаныс құралдарының тек сертификатталған түрлерін беруі тиіс. Жеке қорғаныс құралдары қозғалуы кезінде кедергі келтірмейтін ыңғайлы болуы және жұмысшылардың өз өлшемімен берілуі тиіс. Талапқа сай емес және қолдау мерзімінен өтіп кеткен арнайы киімдер мен аяқ киімдерін жұмысшы тарапынан әсерсіз оны ауыстыру қажет . Маусым келген кезде арнайы киімдер мен аяқ киімдер өткен маусымда пайдаланған жұмысшыларға қайтарылып беріледі .Жеке қорғаныс құралдары (газдан қорғану құралы, қорғану белдіктері, каскалар және т.б.) тұрақты тексерістен өткізіліп жөнделіп отыруы, ал әйнектер мен басқа да қорғаныс құралдары уақтылы жаңарып отыруы тиіс.Жұмысшыларға берілген арнайы кімдер мен жеке қорғаныс құралдары арнайы кеңістіктің санитарлық нормаларына сәйкес сақталады.
4. Жеке және ұжымдық қорғану құралдарын пайдалану керек.
Қазақстан Республикасы еңбек және халықты әлеуметтік қорғау Министрлігі бұйрығымен бекітілген 2005 жылдың 27 қаңтарындағы N 22- п жұмысшыларды жеке және ұжымдық қорғану құралдарымен,санитарлы-тұрмыстық құралдармен, емдеу профилактикалық құралдармен қамтамасыз ету Ережесіне сәйкес жұмыс беруші жеке және ұжымдық қорғаныс жабдықтарын сақтауды ұйымдастырад Профилактикалық өңдеуді және жеке және ұжымдық қорғаныс құралдарын жөндеуді уақытында жасау керек.
Егер бұл еңбек жағдайында талап етілетін болса, ұйымдарда кептіргіштер, қоймалар мен жеке қорғаныс құралдарына басқа да профилактикалық өңдеулер жүргізіледі:
- Арнайы киімдер мен аяқ киімдерді сақтау кезінде олар залалсыздандырады шаң тозаңнан тазартылуы, кептірілуі тиіс;
- Жеке қорғаныс құралдарын өңдеу мен жөндеу өзара ауысу үзілісі немесе
- жұмысшылар жұмыс істеп жатпаған кезде жасалуы тиіс.
Егер жұмысшыларға екі немесе үш арнайы киім берілу нормамен қарас- тырылған болса, жеке және ұжымдық қорғаныс құралдарын профилактикалық өңдеу мен жөндеу жұмыстары басқа кездерде жасалады. Қауіпті және зиянды жерлерде жұмыс істейтін (сынап, қорғасын, этилді бензин, радиоактивті заттар) жұмысшылардың жеке қорғаныс құралдарын профилактикалық өңдеу мен жөндеу жұмыстары өз күшіндегі заңнамаға сәйкес жүргізіледі.
Қызметіне байланысты қорғаныс құрылымы жалпы және арнайы болып бөлінеді. Жалпы қызметтегі қорғаныс құрылымы қаладағы халықты қорғау үшін, ал арнайы қызметтегі құрылымы басқару органдары қызметіндегі қызметкерлер, байланыс және хабарлау жүйелері және емдеу мекемелерінің қызметкерлерін олардың құралдарымен қоса қорғау үшін пайдаланады. Себебі бұл органдар тоқтаусыз жұмыс жасау керек.Көпшілікті қорғау құралдарына арнайы қорғану құрылымы орналасуы бойынша қосылып салынған және жеке тұрғызылған қорғану құрылымы болып бөлінеді. Қосылып салынған құрылымға ғимараттың подвалын жатқызуға болады. Бұл қорғаныс құрылымдардың ішінде кең тарағаны. Қорғану құрылымының жеке тұрғызылған түрі ғимараттан бөлек орналасады. Тұрғызылу уақыты бойынша алдын ала тұрғызылған және тез арада тұрғызылған болып келеді. Алдын ала тұрғызылған қорғаныс құрылымы жанбайтын құрылыс материалдарын пайдаланып салынған салынған тұрғылықты құрылым. Ал тез арда тұрғызылатын қорғаныс құрылымы қолдағы бар материалдармен төтенше жағдай туындағанда ғана тұрғызылатын құрылым.
Қорғаныс қасиеті бойынша қорғану құрылымы (убежище) бірнеше топқа бөлінеді. Атап айтқанда қорғану мүмкіншіліктеріне, оның қабырғаларының конструкциясына және оның соққылы толқынының қысымының белгілі бір шамасына шыдамдылығына байланысты болуы.Жеке қорғаныс құралдары теріні және тыныс алу органдарын радиоактивті, улы заттар және биологиялық құралдардан қорғау үшін пайдаланады. Осыған орай жеке қорғаныс құралдары қызметіне байланысты тыныс органдарын және теріні қорғау, сонымен қатар медициналық қорғау құралдарына бөлінеді.Ұжымдық қорғану құралдары - жұмыс істейтін екі және одан да көп адамдарды зиянды және (немесе) қауіпті өндірістік факторлардың әсерінен бір мезгілде қорғауға арналған техникалық құралдар. Ұжымдық қорғану құралдары - қорғану құралдары, құрылымдық және функционалды түрде өндіріс процессімен, өндіріс құралдарымен, ғимаратпен, қондырғымен, өндіріс алаңымен тығыз байланысты.