Файл: Х азіргі заман тарихы пні бойынша емтихан сратары Бірінші дниежзілік соыстан кейінгі Версаль жйесін хронологиялы тртіпте тсіндірііз.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 26.10.2023
Просмотров: 233
Скачиваний: 2
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
1955 жылы 14 Мамырда Варшавада КСРО, Албания, Болгария, Венгрия, ГДР, Польша, Румыния, Чехословакия арасында достық, ынтымақтастық және өзара көмек туралы шартқа (Варшава шартына) қол қойылды. 1955 жылы 5 маусымда Варшава шартының барлық қатысушылары ратификациялау грамоталарын Польша Үкіметіне сақтауға бергеннен кейін Шарт күшіне енді.
Келісім НАТО-ың қызметіне жауап ретінде болды және Варшава келісіміне қатысушы елдердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету және Еуропада бейбітшілікті сақтау мақсатын алға қойды. Шарт қатысушы елдердің біреуіне шабуыл жасалған жағдайда өзара көмек көрсетуді, дағдарыс жағдайында өзара кеңесуді және Қарулы күштердің біріккен қолбасшылығын құруды көздеді.
КСРО басшылығының социализм құрылысының кеңестік моделін бекітуге, идеологиялық және саяси тұжырымдамаларды өз бетінше насихаттауға деген ұмтылысы кеңес-Югославия қақтығысына әкелді. 1949 жылы тамызда КСРО Югославиямен дипломатиялық қатынастарды үзді.
КСРО-ның 40-шы жылдардың екінші жартысы мен 50-ші жылдардың басындағы сыртқы саяси қызметінің нәтижелері қайшылықты түрде болғанмен, оның халықаралық аренадағы позициясын нығайды. Осы кезеңде И. В. Сталиннің жеке билік режимі одан әрі күшейе түсіп, командалық-әкімшілік жүйе қатаңдатылды. Сол жылдары қоғамдағы өзгерістер қажеттілігі туралы ой қоғамдық санада барған сайын айқын қалыптасты. И.Сталиннің қайтыс болуы (1953 ж.) туындаған қайшылықтардан шығуд жолын іздеуді жеңілдетті.
27. "Қайта құру" және КСРО-дағы саяси жаңаша ойлау саясатының басталуын түсіндіріңіз.
Қайта құру 1980 жылдары басталған КСРО-дағы маңызды әлеуметтік-экономикалық және саяси өзгерістер кезеңі болды. Қайта құрудың басты мақсаты экономиканың өнімділігі мен тиімділігін арттыру, халықтың өмір сүру жағдайларын жақсарту, КСРО-ның халықаралық ұстанымын нығайту және халықтың билікке деген сенімін арттыру болды.
Қайта құрудың алғашқы белгілерінің бірі КСРО басшылығының жаңаруы болды. Михаил Горбачев 1985 жылы КОКП Орталық Комитетінің Бас хатшысы болды және халықтың өмірін жақсартуға және экономиканың тиімділігін арттыруға бағытталған бірқатар реформалар жасады.
Қайта құру аясында жүргізілген негізгі реформалар:
•Жариялылық: бұл азаматтарға өз пікірлері мен сындарын еркін айтуға мүмкіндік беретін ашықтық пен сөз бостандығы саясаты болды. Жариялылық бұрын қоғамнан жасырылған көптеген мәселелердің ашылуына әкелді, мысалы, экологиялық проблемалар, адам құқықтарының бұзылуы, сыбайлас жемқорлық және т. б.
•Нарықтық экономикаға көшу. КСРО-да ұзақ уақыт бойы орталықтандырылған экономикалық жүйе болды, онда барлық шешімдер орталық деңгейде қабылданды және өзін-өзі дамытатын нарықтық механизмдер басылды. Бұл экономиканың төмен өнімділігі мен тиімділігіне, сондай-ақ нарықтағы тауарлар мен қызметтердің жетіспеушілігіне әкелді. Нәтижесінде КСРО халқы қолданыстағы экономикалық жүйеге наразы бола бастады. Осылай, коммунистік экономиканың дағдарысы қайта құру қажеттілігіне әкелген негізгі себептердің бірі болды. Қайта құру орталықтандырылған жоспарлаудан нарықтық экономикаға көшуді көздеді. Бұл еркін кәсіпкерлікті, жеке меншікті және икемді экономикалық жүйені білдірді. Экономика реформасының ең көрнекті мысалдарының бірі азаматтарға жеке кәсіпорындардың иелері болуға мүмкіндік беретін купондық жекешелендіру жүйесін енгізу болды.
•Қайта құру аясында жүргізілген реформалардың ең жарқын мысалдарының бірі республикалардың автономиясын арттыру болды. КСРО-да ұзақ уақыт бойы биліктің күшті орталықтандырылуы болды және барлық шешімдер орталық деңгейде қабылданды. Алайда, қайта құру аясында 1977 жылғы Конституция қабылданды, онда республикалардың "егемендігі" ұғымы қарастырылды. Бұл республикалар өз аумақтары мен ресурстарын автономды басқаруға, сондай-ақ өз заңдары мен саясаттарын жүргізуге құқылы екенін білдірді.
•Қайта құрудың тағы бір маңызды аспектісі КСРО-ның экономикалық дамуын жеделдетуболды. Ол үшін инфрақұрылымды жақсартуға, өндірісті жаңғыртуға, экспорт көлемін ұлғайтуға және шетелдік инвестицияларды тартуға бағытталған реформалар жүргізілді. Нәтижесінде тауарлар мен қызметтерді өндіретін көптеген жаңа кәсіпорындар құрылды, сондай-ақ халықтың өмір сүру жағдайлары жақсарды.
Қайта құрудың негізгі элементтерінің бірі еркін пікір білдіруге және азаматтық қоғамды дамытуға бағытталған саяси жаңаша ойлау саясатының басталуы болды. Бұл саясат мемлекет пен халық арасындағы қатынастарды жақсартуға, сондай-ақ халықаралық байланыстарды нығайтуға, сонымен қатар, ескірген саяси және экономикалық тәжірибелерді жоюға және оларды жаңа, тиімдірек және икемді әдістермен ауыстыруға бағытталған.
Жаңаша ойлау КСРО-ның идеологиялық көзқарастары мен басымдықтарын түбегейлі қайта бағалауды көздеді. Атап айтқанда, бұл басқаруға неғұрлым демократиялық және ашық көзқарасты, адам құқықтары мен азаматтық бостандықтарды құрметтеуді және жеке шығармашылық пен кәсіпкерлік үшін үлкен еркіндікті білдірді.
Жаңаша ойлаудың маңызды бөлігі азаматтық қоғамның рөлін және оның басқару процесіне қатысуын нығайту болды. Бұл шешім қабылдауға және мемлекеттік құрылымдардың қызметін бақылауға жұртшылықтың қатысу мүмкіндіктерін кеңейтуді білдірді. Жаңаша ойлау КСРО-да бірқатар саяси, әлеуметтік және экономикалық өзгерістерге әкелді, олардың оң және теріс салдары болды.
Алайда, барлық күш-жігерге қарамастан, қайта құру мен жаңаша ойлау саясатының басталуы бірқатар әлеуметтік-экономикалық проблемаларды тудырды. Мысалы, инфляция күрт өсті, бұл халықтың сатып алу қабілетінің төмендеуіне әкелді. Ашық нарықта бәсекеге түсе алмайтындықтан көптеген кәсіпорындар мен ұйымдар да жабылды. Нәтижесінде, саяси жаңа ойлаудың қайта құрылуы мен саясаты, өзінің керемет идеялары мен инновацияларына қарамастан, 1991 жылы КСРО-ның құлдырауының себептерінің бірі болды.
28. Әлемдік саясаттағы АТА (Азия Тынық мұхиты аймағы) рөлінің күшеюін негіздеңіз.
Азия-Тынық мұхиты аймағы (АТА) - Тынық мұхитының айналасында орналасқан елдер мен аумақтарды қамтитын кең географиялық аймақ. Бұл аймаққа Азия елдерінің көпшілігі, соның ішінде Жапония, Қытай, Корея, Тайвань, Сингапур, Вьетнам, Филиппин, Индонезия, Малайзия және Таиланд, сондай-ақ Австралия, Жаңа Зеландия, Папуа-Жаңа Гвинея сияқты Тынық мұхиты елдері кіреді.
Қазіргі уақытта Азия-Тынық мұхиты аймағы (АТА) әлемдік саясатта маңызды және ықпалды бола бастады. Бұл бірнеше факторларға байланысты.
Біріншіден, АТА экономикалық тұрғыданәлемдегі ең жылдам дамып келе жатқан аймақтардың бірі болып табылады. Аймақ экономикалық тұрғыдан гетерогенді болып қалса да, көптеген АТА елдері өз экономикаларының дамуы мен өсуі үшін үлкен әлеуетке ие. Қытай, Жапония, Үндістан, Оңтүстік Корея және басқа да АТА елдері әлемдік экономикада маңызды рөл атқаруға мүмкіндік беретін маңызды ресурстар мен технологиялық мүмкіндіктерге ие.
Сонымен қатар, көптеген АТР елдері мұнай, газ, көмір, кен және басқа ресурстар сияқты шикізаттың маңызды экспорттаушылары болып табылады. Бұл оларды әлемдік энергия және шикізат нарығындағы негізгі ойыншыларға айналдырады. Сонымен қатар, АТА-ның көптеген елдері әлемнің басқа аймақтарына да белсенді инвестиция салуда, бұл олардың экономикалық ұстанымы мен ықпалын одан әрі нығайтады.
Екіншіден,
АТА геосаяси жағдайына байланысты әлемдік саясаттағы негізгі аймақ болып табылады. Аймақ маңызды теңіз сауда жолдарында орналасқан және Тынық мұхитына қол жеткізе алады, бұл оны әлемдік сауда мен қауіпсіздіктің маңызды ойыншысы етеді. Соның ішінде Қытай мен Жапония, аймақтың екі ірі экономикалы елі, үлкен флотқа ие және теңіз күштерін белсенді дамытуда. Бұл оларға халықаралық теңіз операцияларына қатысуға және аймақтағы теңіз жолдарының қауіпсіздігін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Үшіншіден, аймақ әлемдік қауіпсіздікте де маңызды рөл атқарады. Әлемдік қауіпсіздік пен саясатқа әсер ететін АТА елдері арасында бірқатар қақтығыстар мен шиеленісті қатынастар бар. Мысалы, Қытай мен Жапонияда Оңтүстік Қытай мен Шығыс Қытай теңіздерінде шешілмеген аумақтық даулар бар. Сондай-ақ, Солтүстік және Оңтүстік Корея арасында, сондай-ақ КХДР ядролық бағдарламасына байланысты КХДР мен аймақтағы басқа елдер арасында шиеленіс бар. Аймақтағы осы қақтығыстар мен шиеленістердің барлығы әлемдік қауіпсіздік пен экономикаға әсер етуі мүмкін.
Сонымен қатар, аймақ АТЭС, АПЕК, Шанхай ынтымақтастық ұйымы және басқалары сияқты көптеген халықаралық ұйымдар мен форумдардың болуына байланысты халықаралық саясаттың негізгі ойыншысы болып табылады. Бұл ұйымдар мен форумдар көптеген АТА елдерін және басқа мемлекеттерді біріктіреді, бұл дауларды шешуге, жанжалдарды шешуге, сондай-ақ әлемдік экономика мен қауіпсіздік мәселелерін шешуге мүмкіндік береді.
Осылайша, Азия-Тынық мұхиты аймағының әлемдік саясаттағы өсіп келе жатқан рөлі оның қарқынды дамып келе жатқан экономикасына, геосаяси жағдайына, қақтығыстар мен шиеленістерге, сондай-ақ көптеген халықаралық ұйымдар мен форумдардың болуына байланысты. Тұтастай алғанда, АТА әлемдік экономика мен саясатта барған сайын маңызды ойыншыға айналуда және оның рөлі болашақта өсе беруі мүмкін.
29. Халықаралық қатынастардағы Латынамерикандық елдердің орнын айқындаңыз.
Латын Америкасы елдері стратегиялық орналасуына, экономикалық әлеуетіне және саяси ықпалына байланысты халықаралық қатынастарда маңызды орынға ие.
Мұны негіздейтін бірнеше факторлар бар:
1.Геосаяси маңызы:
Латын Америкасы стратегиялық тұрғыдан Солтүстік және Оңтүстік Американың түйіскен жерінде орналасуы, сондай-ақ Кариб теңізі мен Панама каналына жақын орналасуы оны осы екі аймақ арасындағы көпір және әлемдік сауда үшін маңызды транзиттік нүктеге айналдырады.
2. Экономикалық әлеуеті:
Латын Америкасы табиғи ресурстарды өндіру және экспорттау бойынша әлемдегі ең маңызды аймақтардың бірі болып табылады. Бразилия, Мексика және Венесуэла сияқты елдер әлемдегі ең ірі мұнай өндірушілердің бірі болып табылады, ал Чили мен Перу сияқты елдер пайдалы қазбалар мен металдардың ірі экспорттаушылары болып табылады. Латын Америкасы табиғи ресурстарға бай болумен қатар, тұтынушылық сұранысты ынталандыратын және бизнес үшін жаңа мүмкіндіктер туғызатын өсіп келе жатқан орта таптың отаны болып табылады. Алайда, аймақтың экономикалық әлеуетіне бірқатар проблемалар, соның ішінде саяси тұрақсыздық, сыбайлас жемқорлық және теңсіздік кедергі келтіреді. Көптеген Латын Америкасы елдері инфрақұрылым мен әлеуметтік бағдарламаларға инвестициялау мүмкіндігін шектейтін айтарлықтай қарыз ауыртпалығына тап болуда.
3. Саяси ықпалы:
Латын Америкасы саяси белсенділіктің бай тарихына ие, аймақтың көптеген елдері авторитарлық басқару, саяси зорлық-зомбылық және әлеуметтік толқулар кезеңдерін бастан өткерді. Бұл жаппай белсенділік пен Қоғамдық қозғалыстар дәстүрі бар күшті азаматтық қоғамның дамуына әкелді. Көптеген Латын Америкасы елдері жаһандық саяси мәселелерді, соның ішінде климаттың өзгеруін, адам құқықтарын және халықаралық сауданы шешуде маңызды рөл атқарды. Мысалы, Бразилия Климаттың өзгеруі туралы келіссөздерде жетекші ел болды, ал Мексика мен Аргентина адам құқықтары мен демократияны белсенді түрде насихаттады.
4. Аймақтық ынтымақтастығы:
Латын Америкасы елдері Оңтүстік Американың ұлттар одағы (УНАСУР) және Латын Америкасы мен Кариб бассейні мемлекеттерінің қауымдастығы (СЕЛАК) сияқты бірқатар аймақтық ұйымдарды құрды, олар аймақтық ынтымақтастық пен интеграцияға ықпал етті. Бұл ұйымдар кедейлік, теңсіздік және климаттың өзгеруі сияқты жалпы мәселелерді шешуде шешуші рөл атқарды. Олар сондай-ақ аймақтық көшбасшылар үшін өзара қызығушылық тудыратын мәселелерді талқылау және оларды шешудің жалпы стратегияларын әзірлеу форумына айналды.
Қорытындылай келе, Латын Америкасы елдері стратегиялық орналасуына, экономикалық әлеуетіне, саяси ықпалына және бай мәдени мұрасына байланысты халықаралық қатынастарда маңызды орынға ие екенін атап өткен жөн. Аймақтың табиғи ресурстары, өсіп келе жатқан орта тап және қарқынды дамып келе жатқан азаматтық қоғам оны әлемдік сауданың маңызды қатысушысы етеді, ал оның саяси белсенділігі мен адам құқықтарына деген адалдығы оны климаттың өзгеруі мен теңсіздік сияқты жаһандық мәселелерді шешуде негізгі ойыншыға айналдырды. Әлем бір-бірімен тығыз байланысты болған сайын, Латын Америкасы елдерінің маңызы арта түсуі мүмкін, сонымен қатар аймақ пен әлемнің басқа бөліктері арасындағы экономикалық, саяси және мәдени ынтымақтастық мүмкіндіктері кеңейе түседі. Дегенмен, Латын Америкасы да маңызды мәселелерге тап болады, соның ішінде саяси тұрақсыздық, сыбайлас жемқорлық және теңсіздік, егер аймақ өз әлеуетін толық іске асырғысы келсе, бұл мәселелер шешілуі керек.