ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 10.11.2023
Просмотров: 22
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Орланов Миржас МАШ21-1
Машина Жасау факультеті
13-тақырып Қазіргі заман мәдениеттегі дін философиясы
1. Дін және философиялық білім.
2.Әлемдік діндер феномені
3.Буддизм, христиан, ислам.
Дін – көптеген түсініктерге ие күрделі ұғымдардың бірі. Дін терминінің пайда болуы ежелгі римдік мәдениетте пайда болған және діндарлық, тақуалық, табыну, ғибадат ету, табыну мағыналарын білдіретін латынның religio сөзінің өзі байланыстыру, қайта қосылу деген мағынаны білдіретін латынша religare сөзінің туындысы ретінде түсіндіріледі.
Діннің негізгі түсініктері:
-
Құндылықтық дін ең жоғары және абсолютті құндылық ретінде көрінеді, адамнан шексіз жоғары, адам өзі үстінен және өзінен жоғары қоятын нәрсе -
Антропологиялық дін адамның ең жоғарғы қасиеттері мен қабілеттерін жүзеге асырудың тәсілі ретінде қарастырылады.; -
Әлеуметтік функционалды дін мұнда сенімдердің біртұтастығына, қасиетті құндылықтарды мойындауға, діни тәжірибеге және тиісті ұйымдастырушылық құрылымдарға негізделген адамдарды әлеуметтік мәдени шоғырландыру емн басқарудың құралы ретінде қарастырылады.
Діннің басты қызметі адамгершіліктік және әлеуметтік қызмет: ол адамдардың жүректеріне тыныштық, махаббат пен келісім септігін тигізеді. Сонымен, дін ұғымын түрліше анықтайды: біреулері оны латынның religare байланыстыру, ал кейбірі, мысалы, Цицерон relegare жинау сөздерінен шығарады. Анағұрлым сәйкес келетін түбір латынның religio сөзі, яғни құдайға сыйыну, қасиеттілік.
Философия және дін адамның әлемдегі орны, адам мен әлем арасындағы байланыс, жақсылық пен жамандықтың қайнар көзі туралы сұрақтарға жауап іздейді. Дін сияқты философияға да трансценденттік тән, яғни тәжірибе шекарасынан, мүмкіндік шегінен шығу, иррационализм, әрі сенім элементі баршылық. Діни нанымдар үңгірлердегі бейнелеу өнері шығармаларында да өз бейнелерін тапқан. Жартасқа салынған көне суреттердің көпшілігі бұл аңшылық көрінісі, адамдар мен жануарлар бейнесі, кейде аң терісіндегі талдауы ғалымдарға алғашқы қауым адамы адамдар рмен жануарлар арасындағы ерекше бір байланыстың бар екендігіне, әрі андар мінез құлықтарына кейбір магиялық тәсілдер көмегімен әсер етуге болады дегенге сенімінің дәлелі болса керек.
Буддизм
Буддизмнің пайда болуы бұлыңғыр. Жазбаша мәліметтер ол дәуірден сақталмаған, мүмкін жоқ шығар. Алғашқы жазбаша ескерткіштер Ашока патша жазулары (б.д.д ІІІ ғ.) буддизмнің өзіндік шіркеулік ұйымы, қағидасы дәстүрлерімен дін ретінде қалыптасқан уақытына жатады. Буддизмннің ерте тарихы, Ашока дәуіріне дейінгі кезеңі кейінгі буддистік аңыздармен ғана танылған. Түрлі дәуірледе жазылған аңыздаар уақыт өте келе ірі буддистік діни әдебиеттерді құрады.
Буддизм-б.з. д. VI ғасырда Үндістанда пайда болды. Пайда болу уақыты бойынша-бұл бірінші әлемдік дін. Ізбасарларының саны-көптеген елдерде, ең алдымен Азия елдерінде тұратын 500 миллионға жуық адам. Ілімнің негізін қалаушы Сиддхарта Гаутама болып саналады, кейіннен Будда Шакьямуни (ағартылған, дана) деп аталды. Будда 40 жылдан астам уақыт бойы Үндістанды аралап, өзінің ілімі – буддизмді уағыздады. 80 жасында Будда өз шәкірттеріне осы дүниеден қалағанының бәрін тапсырдым деп шешті.
"Төрт асыл шындық"
1-әлемде азап бар-туылу, кәрілік, ауру, қалаған нәрсеге қол жеткізе алмау, өлім…
2-азаптың себебі бар-бұл әлемде өмір сүруге, ләззат алуға деген ұмтылыс.
3-азаптан босату бар (НИРВАНА)- сіз өз қалауыңызды шектеуді үйренуіңіз керек.
4-азаптан арылуға апаратын жол бар.
Типитака ("даналықтың үш себеті") – буддистік жазба. Ступа-жарты шар тәрізді контуры бар буддистік сәулет-мүсіндік ғибадат орны. Будданың күлі ступаларда сақталады. Пагода-діни сипаттағы буддистік құрылым. Буддизмнің негізгі діни мерекелері-Будданың туған күні, ағарту және жер әлемінен кету. Буддистердің Жаңа жылы-Сагаалган.
Христианство
Христиандық - әлемдегі ең ірі дін (ізбасарларының саны 2 миллиард адамнан асады). Географиялық таралуы бойынша-әлемнің кез-келген елінде кем дегенде бір христиан қауымдастығы бар. Христиандық I ғасырда Палестинада, сол кезде Рим империясының билігінде, бастапқыда еврейлер арасында пайда болды, бірақ оның алғашқы онжылдықтарында ол басқа провинцияларда және басқа этникалық топтарда таралды
Бағыттары:
-
Католиктер -
Православтар -
Протестианттар
Сегіз бұрышты крестті православиелік крест немесе Әулие Лазар кресті деп те атайды. Киелі кітап-христиандықта қасиетті мәтіндер жинағы. Белгіше-христиандықта Киелі кітаптағы немесе шіркеу тарихындағы адамдардың немесе оқиғалардың қасиетті бейнесі. Ғибадатхана-ғибадат пен діни рәсімдерді орындауға арналған ғибадат орны.
Ислам
Ислам-VII ғасырда Араб түбегінің батыс бөлігінде пайда болған ең жас әлемдік дін. Жақтаушылардың саны әлемнің 120 — дан астам елінде тұратын шамамен 1,5 миллиард адамды құрайды. "Ислам" сөзі араб тілінен "өзін Құдайға бағыштау" деп аударылады және бір Құдай - Аллаға деген абсолютті сенімді білдіреді. Ислам дінін ұстанушылар мұсылмандар деп атала бастады (яғни"өздерін Құдайға бағыштады"). Исламның негізін қалаушы-Мұхаммед пайғамбар Меккеде дүниеге келген. 610 жылы Архангел Джабраил Мұхаммедті Алланың елшісі деп атады.
622 жылы Мұхаммед жақтастарымен бірге Меккеден Йасрибке қоныс аударды. Мұсылмандардың қоныс аударуы Йасриб мұсылман күнтізбесінің бірінші жылы болды. Мұхаммед Арабияның шашыраңқы тайпаларын біріктіре алды. Арабтармен бірге Мұхаммед уағыздаған дін әртүрлі елдер мен континенттерге тарады.
Құран (араб тілінен аударғанда - "есту арқылы оқу") – мұсылмандардың қасиетті кітабы, мешіт-мұсылмандардың басты дұға ғимараты. Ислам адамдар мен жануарларды бейнелеуге тыйым салады, сондықтан каллиграфия өнері мұсылмандар арасында үлкен дамуға ие болды
Қағба храмы-мұсылмандардың басты ғибадатханасы. Мекке қаласында орналасқан. Әрбір мұсылман өмірінде кем дегенде бір рет Меккеге қажылыққа баруы керек.
Исламның негізгі ережелеріне мыналар жатады:
-
Алланың бір Құдайына сену, пұтқа табынушылыққа қатаң тыйым салу -
Періштелер мен жындарға деген сенім. -
Құранның қасиеттілігіне деген сенім -
Пайғамбарларға және Мұхаммедтің Елшісіне деген сенім. -
Жұмақ пен тозақтың бар екеніне сену. -
Құдайдың тағдырына сену
Бес"сенім тірегі"
1. Сенімнің мойындауы, формуланың айтылуы: "Алладан басқа құдай жоқ, ал Мұхаммед-Алланың пайғамбары".
2. Күнделікті бес рет дұға ету ("намаз").
3. Рамазан айында ораза ұстау ("ораза")
4. Кедейлердің пайдасына міндетті салық ("закият").
5. Мүмкіндігінше Мекке мен Мединаға, исламның қасиетті жерлеріне қажылық (қажылық).
14-тақырып. Қазіргі ақпараттық қоғамды философиялық талдау және қазіргі заманның жаһандық талаптарын зерделеу. «Мәңгілік Ел» идеясы мен «Рухани жаңғыру» жобасы –Қазақстанның тарихи дамуының жаңа векторлары.
1. Н. Ә.Назарбаевтың"Болашаққа бағдар"мақаласының мақсаты мен мақсаты.
2. Қоғамдық сананы жаңғырту және "Рухани жаңғыру"жобасы.
3.Еуразияшылдық және Қазақстанның дамуы.
Автор айтып отырған модернизацияның негізгі шарттары мен бағыттарына назар аударыңыз. Бұл ережелерді нақтылау қажет.
"Мемлекет және ұлт емес статичная конструкциясы, ал жанды дамушы ағза. Өмір сүру үшін Сіз мағыналы бейімделу қабілетіне ие болуыңыз керек.
Жаңа жаһандық болмыс әркімге тынбай және рұқсатсыз келді-нақ сондықтан да жаңғырту міндеттері бүгінде іс жүзінде барлық елдердің алдында тұр.
Уақыт тоқтамайды, демек жаңғырту да тарихтың өзі сияқты – жалғасып жатқан үдеріс.»
Еліміз ұлан ғайыр Ұлы Дала топырағынан нәр алған аса бай рухани тарихымен төл ұлттық болмысымызға негіз болған. Осындай шетсіз де шексіз далада халқымыздың рухани байланысты еш уақытта да үзілмеген. Оның бастауы алғы философиялық ой санасымен тікелей байланысты.
«Мәңгілік Ел» түркілер дүниесінен бергі сана сезімдегі жоғары мақсаты. «Мәңгілік Ел» ата баба танымындағы алға қойылған армандармен мүдделестік, мақсаттастық. Ерте дүние тарихынан түркі қағандары өз иелігіндегі ұлыстардың әдет ғұрыпы, наным сенімдері, тіліне сыйластықпен қараған әрекеттері қазіргі танда ұрпақтар сабақтастығымен қазақ халқының өмірлік ұстанымдарының көрінісі іспеттес рөл атқаруда. Түрлі ұлыстардың құтты мекен жеріне айналған еліміз бейбітшілік пен келісім рухының айғағы.
Ел тарихындағы дана тұлғалардың сөзбен ғана емес, болашақ ұрпағының мұрат мүддесі жолындағы тындырған іс әрекеттерінің бастауындағы ізгі ниеті «Мәңгілік Ел» идеясымен дараланып тұрады. Кең далада еркін өмір кешкен өр мінез жандар үшін қашанда ұлы мақсаттарды жоғары қоя білгенін өмір тәжірибесі құрытқан рухани мұралардан ізгілік игілігі ретінде көзбен танып, көкірекпен қабылдай білуімізден көрінеді.
Антика ойшылдарының шығармалары жетік меңгерген бабамыз Әл Фараби түркі дәстүріндегі еркіндік, бостандық рухы түсінігінің философиялық теориялық маңызын жын жақты ашып берген. Әл Фараби даналықты негізге ала отырып, адам қоғамыен жан жақты түрде зерттеді. Ол тіпті Аристотельдің пікірлеріне де толықтыру енгізіп, адам қоғамын өзінше талдады. Оның ойынша, қоғам неғұрлым үлкен болса, ол неғұрлым жоғары дәрежедде дамиды. Өйткені адамдардың өзара қауымдастығы, еңбек бөлінісі, рухани қарым қатынастары бір бірін толықтырып, Платон айытқандай, қоғамды, мемлкетті даналардың билеуіне мүмкіндік жасайды.
Еліміздің ұлттық рухын көтеру үшін ең алдымен, оның салт санасын, туған жеріне, еліне деген сүйіспеншілік сезімін, өзгерістер әрі жаңа белестерге, биіктірге қол жеткізу рухы, бабалар құндылықтарын дәріптеу және насихаттау (тіл мен мәдениетке құрмет, имандылық, отбасы, ұрпақтар байланысы, патриотизм және төзімділік) коғамның рухани негізі ретінде негізгі басымдықтар болуы тиіс. Жаңа қазақстандық патриотизмнің басты мақсаты қоғамдық келісімді сақтап нығайту. Бұл біздің мемлекет ретінде, қоғам ретінде, ұлт ретінде өмір сүруміздің бұлжымас алғышарты. Қазақстандық патриотизмнің незігі бұл барлық азаматтардың тең құқықтағы және олардың Отан абыройы үшін ортақ жауапкершілігі.
Өзектің мәселелердің бірі қазақ әліпбиінің жаңа нұсқасын қабылдау мәселесін күн тәртібіне қояды. Қазақ тіліне шетел ғалымдарының зерттеулерін аудару жобасын қолға алуды ұсынған болатын, әрі бұл жобаның алғашқы қадамы жүзеге асырылып, бүгінгі таңда бірқатар кітаптар шет тілдерінен қазақ тіліне аударылып, қолданысқа енген.
Әрі жұмыстың өз бетімен жіберуге болмайтындығын, мұқият ойластырып, халыққа дұрыс түсіндіру қажеттігіне басқа назар аударды. Бұл бастам қазіргі таңда өз жемісін, нәтижелерін беруде. Туған жерге деген сүйіспеншілік Туған елге Қазақстанға деген патриоттық сезімге ұласатындығын нығырдай түскен.