ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 23.11.2023
Просмотров: 51
Скачиваний: 4
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
назар аудармайды, өйткені бұл топ адамдарда оның болуына онша сенбейді. Кәрілік пен егде жасты адам комплайенс жетіспеушілігінің өзі себеп болмайды, оның болуы мұндай қарауында болуы мүмкін.
Егде науқаспен сөйлескенде медбике оның ағзасында болып жатқан, инвалюциялық өзгерістер есебімен ақпаратты беруді ұйымдастыруға тиіс. Мәселен, жастық өзгерістеріне байланысты көрі қаьілеттілігі төмендейді, қараңғы мен жарыққа бейімділігі, түстерді ажыратуға, жарыққа сезімталдығының жоғарлауы. Бұл өзгерістерді ьөмендету үшін, ұсынылады:
Есту қабілетінің өзгеруі кәрілік құлақ мүкістігіне (пресбиакузиске) әкеледі, мұнда төмендейді:
Егде адамдарда ототопика нашарлайды – кеңістікте дыбыстарды естуді жайылдырмау сүскіндігі, оның бағытын анықтау, ол жарақатқа әкелу мүмкін, әсіресе, жол жарақаттарға жиі ушырайды. Бұл өзгерістердің әсерін азауту үшін ұсынылады: науқастың жастық ерекшеліктерін басты қылып, вербалдық хабарлау тиімді бағалау жүргізуі ең тиімді болып келеді, соның негізінде «қарапайым, түсінікті, сенімді білдіретін, орынды хабарлама» құруға болады:
Кәрілік жастағылар мен егде науқастармен жұмыс істеген кезде медициналық қызметкерлерге шыдамдық, жан ашу сезімі, әдептілік көрсету қажет. Ақпаратты негізгі жолдарының жастық өзгерісінде пациенттің жағдайын сезінуге, қарт және егде жастағы адамды оқытуда медбикенің имитациялық жаттығуларды қолдануы болып есептеледі.
Мақта домалақтарын құлаққа тығып, тыңдап, сөйлесіп көріңіз; онша көрінбейтін таңғышты көзіңізге тағып, кез келген мәтінді оқыңыз; резеңке қолғап киіп, жіпті инеге кіргізіп, түймені қадап көріңіз, қолыңызды орап, онымен бірдене істеңіз, т.б. Егде адаммен көпті көрген кісі сияқты сөйлесі, кәрілік өмірдің көп жетістігіне: кәсіби міндеттерден, материалдық мақсаттарынан, жақындарының пікірлерінен, дене ниеттерінен еркіндік береді; қазіргі жаста бұрын істемеген іспен айналасу болады; бұл жас рухани оянуға, бәрін кешіру, әсемділік пен үндесуіне әкелетінін айтып отыру керек. Сондықтан гериатрикалық медбике қызметінің негізгі мақсаттарының бірі – кәрілік жастағылар мен егде адамдардың кеңейту жолымен объективтік пен субъективтік өмірлік шарттарына бейімделуі. Басқа мақсат – кәрілік туралы «екінші, толып жатқан аурулармен ең ауыр балалық шақ» деп ойламау, керісінше, гармониялық жеке тұлғаның өмір нәтижесі деп санағаны дұрыс. Кәрілік туралы ойы өзгергенде, адам тұрып жатқан шындығыда өзгереді, адам өзі де өзгереді.
Науқаспен сұхбаттасу бойынша дағдылардың нұсқаулары
Егде науқаспен сөйлескенде медбике оның ағзасында болып жатқан, инвалюциялық өзгерістер есебімен ақпаратты беруді ұйымдастыруға тиіс. Мәселен, жастық өзгерістеріне байланысты көрі қаьілеттілігі төмендейді, қараңғы мен жарыққа бейімділігі, түстерді ажыратуға, жарыққа сезімталдығының жоғарлауы. Бұл өзгерістерді ьөмендету үшін, ұсынылады:
-
адамға жақындау, кіммен сөйлескенін көруге тиіс; -
оқу мен оқыту, бірдеңе көрсеті үшін жарықты көп бері, бірақ соңымен бірге, жарық күннің көзінің әсерін төмендету, көзілдірік тағу, перде, шалюз жабу т.б.; -
оқу-құралдарда, мәтіннің әріптерін үлкендеті т.б.; -
бөлменің жүрі шеттерін, баспалдақ, құралдарының ұстайтын жерлерін жарық түсті белгімен белгілеу; -
«сары дәріні таңертең ішесіз, ақ дәріні кешке» деген сөйлемдерді айтпауға тырысыңыз;
Есту қабілетінің өзгеруі кәрілік құлақ мүкістігіне (пресбиакузиске) әкеледі, мұнда төмендейді:
-
Дыбыстарды есту қабілеттілігі, әсіресе жоғары дауыс ырғанын сему салдарынан біріншіден, жоғары дыбыс ырғағына жауап беретін негізгі ішкі құлақтың ұлулық иілімдері. -
Сөйлегенің есту мүмкіндігі, ол қатты сөйлесе де жақсармайды; әсіресе, у-шу болғанда сөйлегендері нашар естіледі.
Егде адамдарда ототопика нашарлайды – кеңістікте дыбыстарды естуді жайылдырмау сүскіндігі, оның бағытын анықтау, ол жарақатқа әкелу мүмкін, әсіресе, жол жарақаттарға жиі ушырайды. Бұл өзгерістердің әсерін азауту үшін ұсынылады: науқастың жастық ерекшеліктерін басты қылып, вербалдық хабарлау тиімді бағалау жүргізуі ең тиімді болып келеді, соның негізінде «қарапайым, түсінікті, сенімді білдіретін, орынды хабарлама» құруға болады:
-
адамға жақындау, кіммен сөйлесіп тұрғанын ол көруге тиіс; -
ақпаратты бері үшін вербальді әдісті қолдану мен қатар, соңымен вербальді емес (ым, ишара, т.б.) деңгейін де қолдану; -
төмен тонмен, қысқа сөйлемдермен, асықпай сөйлесу; -
мүмкіндігінше у-шуды шектеу; -
адамның бетіне қарау ( тек қана тікелей көзге емес); -
керек ақпаратты жазу немесе алфавитті қолданып, әріптерді көрсетіп, сөздерді құрастыру; -
нашар еститіндермен фонендоскоп арқылы сөйлесу.
Кәрілік жастағылар мен егде науқастармен жұмыс істеген кезде медициналық қызметкерлерге шыдамдық, жан ашу сезімі, әдептілік көрсету қажет. Ақпаратты негізгі жолдарының жастық өзгерісінде пациенттің жағдайын сезінуге, қарт және егде жастағы адамды оқытуда медбикенің имитациялық жаттығуларды қолдануы болып есептеледі.
Мақта домалақтарын құлаққа тығып, тыңдап, сөйлесіп көріңіз; онша көрінбейтін таңғышты көзіңізге тағып, кез келген мәтінді оқыңыз; резеңке қолғап киіп, жіпті инеге кіргізіп, түймені қадап көріңіз, қолыңызды орап, онымен бірдене істеңіз, т.б. Егде адаммен көпті көрген кісі сияқты сөйлесі, кәрілік өмірдің көп жетістігіне: кәсіби міндеттерден, материалдық мақсаттарынан, жақындарының пікірлерінен, дене ниеттерінен еркіндік береді; қазіргі жаста бұрын істемеген іспен айналасу болады; бұл жас рухани оянуға, бәрін кешіру, әсемділік пен үндесуіне әкелетінін айтып отыру керек. Сондықтан гериатрикалық медбике қызметінің негізгі мақсаттарының бірі – кәрілік жастағылар мен егде адамдардың кеңейту жолымен объективтік пен субъективтік өмірлік шарттарына бейімделуі. Басқа мақсат – кәрілік туралы «екінші, толып жатқан аурулармен ең ауыр балалық шақ» деп ойламау, керісінше, гармониялық жеке тұлғаның өмір нәтижесі деп санағаны дұрыс. Кәрілік туралы ойы өзгергенде, адам тұрып жатқан шындығыда өзгереді, адам өзі де өзгереді.
Науқаспен сұхбаттасу бойынша дағдылардың нұсқаулары
-
Сұхбаттасқан кезде өзіңді сенімді ұстау үшін, алдын ала сұрақтарды дайындап қою керек. -
Әңгімені қиын (қауіпті) тақырыптан бастамаңыз. -
Ең қажетті әңгімені біртіндеп бастаңыз. -
Зейін салыңыз, оның проблемасына қызығушылық білдіріп тұрғаныңызды науқас сезуге тиіс. -
Үндемеуді үйреніңіз. Ол науқасты бақылауына, өз ойыңызды жинастыруыңызға мүмкіндік береді. -
Науқастың өмір сүру салтына өзінше қарамаңыз, оны түсінуге тырысыңыз. -
Сұхбаттасқан кезде, өзіңізге нақар аудармаңыз. -
Әңгімені нақтылаған кезде, керек бағытта жүргізіңіз. -
Науқаспен медициналық терминдермен сұхбаттаспаңыз. -
Науқасқа ақпаратты берген кезде, оның көп жағдайды түсіндіруге, жағымды нәтижесіне әкеледі. -
Ақпаратты жинастырып, қорытынды жасауға үйреніңіз. Сонда ғана сұхбаттан нәтиже ала аласыз. -
Науқастың өмір сүру салтын анықтау үшін медбике кейбір сұрақтарына жауаптар білуге тиіс.