Файл: оспасы болып табылатын, жанатын майлы, ызылоыр сйыты, зіндік иісі бар, жерді тнбалы абатында орналасады.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 24.11.2023
Просмотров: 55
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Аймақтың жер жамылғысы әр түрлі: қара каштаннан ашық каштан топырағына дейін. Оңтүстік аймақтарда қоңыр топырақтар, сортаңдар мен сортаң топырақтар, құмдар көп кездеседі. Дәнді-шөпті, жусанды, жусанды-жіпті өсімдіктер басым.
1.7 Кен орнының жер бедері
Жер бедері, негізінен жазық болып келеді. Жер бедерінде көп көл төмендеулері, сахаралық ойықтар, аласалау жалдар және жал шұңқырларымен алмасушы бөктерлер бар. Солтүстік-шығыста биіктік 115-120 м, оңтүстік және оңтүстік-шығыста 200 м-ді құрайды.
Ақтөбе облысы батыста Каспий маңы ойпаты, оңтүстігінде Үстірт үстірті, оңтүстік-шығысында Тұран ойпаты және солтүстігінде Оралдың оңтүстік сілемдері арасында орналасқан. Облыстың көп бөлігі өзен аңғарларымен бөлінген жазық, биіктігі 100-200 м. Орта бөлігінде Мұғалжарлар созылып жатыр. Ақтөбе облысының батысында оңтүстік-батысында Каспий маңы ойпатына ауысатын Орал маңы үстірті; оңтүстік-шығысында – бұдырлы құмдар сілемдері – Арал маңындағы Қарақұмдар мен Үлкен және Кіші Борсық орналасқан.
Ақтөбе облысының солтүстік-шығысында Торғай үстірті астасып жатыр.
1.8 Кен орнының геологиялық жағдайы
Палеонтологиялық және геофизикалық деректер бойынша Жаңажол құрылымы шегінде терең ұңғымалармен ашылған шөгінділерде тиісті бөлімшелері бар көмір, пермь, триас, юра, бор жүйелерінің жыныстары бөлінді.
Палеозой тобы (PZ) көмір (С) құрамында үш бөлімнен және Пермь (Р) екі бөлімнен тұрады.
Серпухов қабаты (C1s) Венеция көкжиегімен бірге әктастармен, сирек доломиттермен, сұр, ашық сұр, органогенді-кластикалық, ұсақ кристалды, массивті, стилолиттік тігістермен бүктелген. Деңгейдің жалпы қалыңдығы 233-тен 350 м-ге дейін өзгереді.
Башқұрт қабаты (C2b) фаунамен сипатталады, әктастармен, сирек доломиттермен, ашық сұр, сұр, органогенді-түйіршікті, күшті, массивті, кавернозды-кеуекті қабаттармен, стилолитті тігістермен, сирек сазды қабаттармен сипатталады. Төменгі башқұрт құрылымдарының қалыңдығы 71,4-148м аралығында.
Касимовский қабаты литологиялық тұрғыдан алаңның көп бөлігінде әктастар мен доломиттерден тұрады, бірақ кен орнының солтүстік-шығыс бөлігінде кесу сипаты өзгереді, мұнда олармен бірге көкшіл-сұр түсті ірі кристалды күшті ангидриттер үлкен рөл атқарады. Касимов көкжиегінің қалыңдығы 60-тан 127,5 м-ге дейін өзгереді.
1.9 Аймақтың
гидрогеологиялық жағдайы
Облыс аумағының едәуір бөлігі екі өзеннің арасында орналасқан - Еділ мен Жайық, Жайық өзенінің бойында Каспий теңізіне, сол жерден Еділ бойымен солтүстік және Қара теңіздерге шыға алады. Облыс Еуразия құрлығының қақ ортасында орналасқан. Ол екі бөлікке бөлінеді (Еуропа және Азия) Жайық өзені. Облыста жалпы ұзындығы 4600 км болатын 200 - ге жуық өзендер мен өзендер бар, олардың ішінде Орал, Шаған, Дерқұл, Көшім, Б.және М. өзен ірі өзендері, облыста 144 көл бар, оның ішінде 94-і тұзды. Ең маңыздылары - Шалқар, балық Сакрыл және қамыс-Самара көлдері жүйесі.
Шалқар көлі-Батыс Қазақстан облысының ең ірі және терең су айдыны. Көлде шамамен 1,4 миллиард м3 су жиналады, көлдің ең үлкен ауданы-24000 га.көлге шығыс жағынан екі өзен құяды: сауалнаманың күзі ((үлкен Анката) және Шолақанқаты (Кіші Анката) және Жайық өзеніне құятын бір Солянка өзені ағып жатыр. Батыс Қазақстан облысының солтүстігінде Жайық өзені ағады, оның "дала аймағының" 250 км Батыс Қазақстан облысының аумағында орналасқан. Өзен бассейнінің кіші өзендеріне. Орал Батыс Қазақстан облысының аумағына Шаған, Деркөл, Елек, Утва, Рубежка, Быковка, Ембулатовка, Барбастау және т. б. жатады.
1.10 Өсімдіктер әлемі
Облыстың өсімдіктері: солтүстігінде-типчак-қауырсынды дала, солтүстігінде, Жайық өзені мен жол бойында орман қорғау белдеулері құрылды, оңтүстік-батысында және солтүстігінде қарағайлар өсіріледі. Жайық өзенінің жайылмасында - терек, тал, емен, қайың, қарағаш және т.б. облыстың солтүстік-батыс бөлігін қара топырақты және қара каштан топырақтарында сортаң дақтары бар қауырсынды шөпті және жусанды-дәнді дала алып жатыр; өзен аңғарларында-шалғынды өсімдіктер, терек, көктерек, қайың тоғайлары, бұталар өседі.
1.11 Жануарлар әлемі
Облыстың жануарлар әлемі алуан түрлі: бұлан, елік, қабан, ақбөкен, түлкі, паром, қасқыр, қоян, құндыз, десман, ондатр, гофер және т. б. Облыс аумағында Аққулар, сұр қаздар, пеликандар, тырналар, жағалар, кекіліктер, бүркіттер, батпырауықтар, қарлығаштар, жұлдызқұрттар және т. б. ұялар бар. Бауырымен жорғалаушылар-жыландар, кесірткелер. Көлдер мен өзендер балыққа бай: вобла, қарақұйрық, сазан, көксерке, көксерке, шортан, алабұға және т.б. Оралда - севрюга, белуга, бекіре.
Қызыл кітапқа енгізілген барлық жануарлар мен құстарға аң аулауға толық тыйым салынады, жануарлардың бір бөлігі үшін арнайы іс - шаралар өткізілуі керек-қорықтарды ұйымдастыру, қамысты өртеуге және шабуға тыйым салу, сондай-ақ ұя салатын жерлерде адамның пайда болуына тыйым салу.
1.12 Кәсіпорынның әлеуметтік-демографиялық жағдайы
Ақтөбе Қазақстан қалаларының арасында халық саны бойынша төртінші орында орналасқан, Батыс Қазақстан өңірінің ең ірі қаласы. Халық саны — 497 381 адам (1 қазан 2019 ж). Ақтөбеде көптеген ұлт өкілдері өмір сүреді. Саны жағынан ең көп таралған ұлттарға қазақтар (76,3 %) мен орыстар (16,89 %) жатады. Негізгі діни топтар — мұсылмандар мен христиандар. Қала әкімшілігіне бағынышты бес ауылдық округте 51 508 адам өмір сүреді. Болашақта 1,3 млн адамды «сыйдыруға» тиіс қалыптасып жатқан Ақтөбе агломерациясының құрамына Ақтөбе маңындағы ондаған елді мекен кіреді.
Халық санының жылдам өсуіне байланысты үкімет қаланың әлеуметтік-экономикалық даму жобасын әзірледі. Ақтөбе қаласының миллион халқы бар мәртебесін алу үшін бағытталған бас жобасын ретке келтіру жұмыстары жүріп жатыр.
2.ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
2.1 Кәсіпорынның технологиясы
ЖШС "Ақтөбе Мұнай Газ" Жаңажол кен орнының технологиясы Қазақстанда мұнай мен газ өндірумен байланысты. Кен орны Қазақстанның батыс бөлігінде, Ақтөбе облысы ауданында орналасқан.
Жаңажол кен орны технологиясының негізгі кезеңдері:
-Кен орнын барлау-геологиялық түзілімдерде мұнай мен газдың болуын анықтау.
-Ұңғымаларды бұрғылау-геологиялық қабаттардан мұнай мен газ алу үшін жердегі тесіктер жасау. Бұрғылау тік немесе көлденең болуы мүмкін.
-Суды айдау - кен орнындағы қысымды ұстап тұру және мұнай мен газ өндіруді арттыру.
-Мұнай мен газды өндіру-сорғы жабдығының көмегімен ұңғымалардан мұнай мен газды алу.
-Мұнай мен Газды өңдеу - мұнай мен газды сапа стандарттарына сәйкес келетін қоспалардан тазарту.
-Мұнай мен газды тасымалдау-мұнай мен газды құбырлар арқылы немесе автомобиль көлігімен өңдеу немесе экспорттау орындарына тасымалдау.
-Мұнай мен газды қайта өңдеу-мұнай мен газды бензин, дизель, газ және т.б. сияқты жоғары октанды отынға айналдыру процесі.
-Мұнай мен газ экспорты-әлемдік нарықтарда мұнай мен газды сату.
2.2 Табиғи газ және конденсат өндіру техникасы мен технологиясы
Жаңажол кен орнындағы газ өндіру ұңғымаларының жоғары өнімділігін және қышқыл газдың шамадан тыс құрамын ескере отырып, қауіпсіздік және қоршаған ортаны қорғау мақсатында ұңғыманы аяқтау үшін ұңғымалық сақтандырғыш клапаны және стационарлық пакері бар колонна жобаланды. Баған төменнен жоғары қарай тұрады: перфораторлар, қону клапанының орындықтары, фрезерлік ұзартылған құбыр, стационарлық Пакер, герметикалық құбыр, түтік, ұңғыманы кептелуге арналған кері айналым клапаны, газ көтергіш клапан, түтік, ұңғыманың қауіпсіздік клапаны, түтік және түтік суспензиясы.
Жаңажол кен орнындағы газ қалпақшасының газдағы H2S құрамы салыстырмалы түрде жоғары, улы газ ағып кеткен жағдайда персоналдың, қоршаған ортаның және жабдықтың елеулі зақымдануы болады; ұңғыма шығарылған, өрт шыққан, құбыр үзілген және басқа да авариялар болған жағдайда мұнай-газ өндіруші ұңғымалардың Сағалық жабдықтарын қауіпсіз басқару жүйесін іске қосу арқылы ұңғыма сағасын уақтылы жабу кәсіпшіліктегі жұмысшылар мен жабдықтардың қауіпсіздігіне кепілдік бере алады және қоршаған ортаны қорғап қалады.
Суды ағызатын газ өндіру технологиясы.
Жаңажол кен орнындағы газ қалпақшасында газ өндіру үшін ұңғыманы пайдалану кезіндегі сұйықтықтың дебиті айтарлықтай ерекшеленеді, сондықтан нақты жай-күйге сәйкес әртүрлі іс-шараларды қолдану қажет. Суды бұру арқылы газ өндірудің таңдалған технологияларының кезегі келесідей:
-Газлифт клапанын қолдану арқылы: технология неғұрлым дамыған және қарапайым.
-Сұйықтықты көбік қоспасымен өңдеу: технология дамыған, сұйықтықты өңдеу үшін қолайлы көбік қоспасын таңдау керек.
-Оңтайлы баған таңдау: ұңғыма бағанының дизайны қарапайым, құны төмен, технологиясы дамыған және сенімді, ал басқару ыңғайлы.
-Сұйық азотты айдау арқылы сұйықтықты қосалқы өңдеу: технология дамыған және кең таралған, ол көбінесе төменгі бөлігінде сұйықтықтың жиналуымен жұмыс істейтін газ өндіру ұңғымаларында қолданылады.
-Икемді ұңғыма: сұйықтықты өңдеу мобильді және икемді, бұл технология суланған ұңғымалардың қоры азайған орта кезеңдегі өндіру кезеңінде қолданылады.
2.3 Табиғи газ өндіру техникасы мен технологиясы
Жаңажол кен орны Қазақстанда орналасқан және елдегі ең ірі табиғи газ кен орындарының бірі болып табылады. Оны әзірлеу технологиясын "Ақтөбе Мұнай Газ" ЖШС әзірледі.
Жаңажол кен орнында қолданылатын негізгі технология-газ өндіруді ұлғайтуға мүмкіндік беретін гидравликалық қабаттың жарылуы. Процесс жоғары қысыммен арнайы сұйықтық қабатқа айдалады, бұл жыныстардағы жарықтарға әкеледі. Осы жарықтар арқылы газ ұңғымаларға еркін ағып, өндірілуі мүмкін.
Сондай-ақ Жаңажол кен орнында өндірілген газдың мөлшерін дәл анықтауға және кен орнын игеру процестерін бақылауға мүмкіндік беретін заманауи мониторинг технологиялары қолданылады. Өндірілген газды тасымалдау үшін кен орнын газ өңдеу зауыттарымен байланыстыратын жоғары қысымды құбырлар қолданылады.
Бұдан басқа, "Ақтөбе Мұнай Газ" ЖШС компаниясы кен орнын игеру кезінде қауіпсіздік пен экологиялық жауапкершіліктің жоғары стандарттарын ұстанады. Ол қоршаған ортаға зиянды әсерді азайтуға мүмкіндік беретін және кен орнындағы жұмысшылардың қауіпсіздігін қамтамасыз ететін заманауи жабдықтар мен технологияларды пайдаланады.
Кен орнында өндірудің негізгі әдісі-ұңғымалық газ өндіру. Ол үшін кен орнында 600-ден астам ұңғымалар салынды, соның ішінде газ ұңғымалары мен қабаттың қысымын ұстап тұру үшін су мен газ беру үшін инжекциялық ұңғымалар.
Кен орнында өндіру технологиясы ұңғымалар мен жабдықтардың жұмысын бақылау және бақылау үшін компьютерлік процесті басқару жүйесін (SCADA) пайдалануды қамтиды. Сондай-ақ, кен орнында қысымды, температураны және газ өндірудің басқа параметрлерін өлшеу үшін заманауи жабдықтар қолданылады.
Жаңажол кен орнында өндіру технологиясының маңызды құрамдас бөлігі өндірілген газды тұтынушыларға газ құбырлары арқылы тасымалдау үшін
сығуға мүмкіндік беретін газ компрессорлық станциясын пайдалану болып табылады. Сонымен қатар, кен орнында пропан, бутан және конденсат сияқты әртүрлі фракцияларды алу үшін өндірілген газды өңдеуге мүмкіндік беретін жеке газ өңдеу зауыты салынды.
"Ақтөбе Мұнай Газ" ЖШС Жаңажол кен орнында өндіру технологиясы жоғары тиімділік пен үнемділікпен газды өндіруге және өңдеуге мүмкіндік беретін заманауи және тиімді болып табылады.
2.4 Мұнай өндіру техникасы мен технологиясы
Жаңажол кен орнында мұнай өндіру технологиясы ұңғымаларды бұрғылау, гидравликалық сыну, ұңғымаларды өңдеу және мұнайды тасымалдауға технологиялық дайындауды қамтитын іс-шаралар кешенін қолдануды көздейді.
Кен орнында мұнай өндірудің негізгі әдісі-ұңғыма өндірісі. Ол үшін ұңғымаларды 1-ден 3 мың метрге дейін бұрғылайтын бұрғылау жабдықтары қолданылады. Бұрғылаудан кейін ұңғыма отырғызылады, сорғы-компрессорлық жабдық орнатылады және гидравликалық сыну жүргізіледі. Бұл процесс ұңғымаға жоғары қысымды суды енгізу арқылы жүзеге асырылады, бұл қабаттағы жарықтардың кеңеюіне және өткізгіштіктің жоғарылауына әкеледі. Осылайша, мұнай ұңғымаға еркін еніп, өндірілуі мүмкін.
Ұңғымалардың тиімді жұмысын қамтамасыз ету және өндіру көлемін ұлғайту үшін ұңғымаларды өңдеудің әртүрлі әдістері қолданылады, мысалы, газлифт және электрмен байланыс. Мұнайдың қалыпты ағынын қамтамасыз ету үшін ұңғымаларды шөгінділерден және басқа ластаушы заттардан тазарту жұмыстары жүргізілуде.
Өндірілген мұнай тазартуды, газсыздандыруды, бөлуді және сүзуді қамтитын технологиялық өңдеуден өтеді. Осыдан кейін мұнай мұнай құбырлары немесе теміржол жолдары арқылы қайта өңдеу немесе экспорттау орындарына тасымалданады.
Осылайша, "Ақтөбе Мұнай Газ" ЖШС Жаңажол кен орнында мұнай өндіру технологиясы мұнайды тиімді өндіруге және оны тасымалдауға бағытталған іс-шаралар кешенін қамтиды.