ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 29.11.2023
Просмотров: 39
Скачиваний: 2
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Қазақстанда білім беруді дамытудың маңызды факторы көптілділік болып табылады. Елде үш тіл қолданылады: қазақ, орыс және ағылшын. Қазақ тілі мемлекеттік тілге айналды, Мемлекеттік мектептер мен университеттерде Оқыту қазақ тілінде жүргізіледі. Алайда, орыс тілі білім беру мен әлеуметтік өмірде де кеңінен қолданылады. [16, 134.б]
Осылайша, 20 ғасырда қазақ ауылында білім берудің дамуы Кеңес өкіметі жүргізген реформалармен байланысты болды. Бүгінгі таңда қазақстандық білім беру жүйесі дамуды және жетілдіруді жалғастыруда, бұл экономика мен жалпы қоғамның дамуына ықпал етеді.
Кеңес өкіметі спортты, музыканы, киноны және басқа да өнер түрлерін насихаттау үшін шаралар қабылдады. Қазақ қоғамында кеңестік мәдениеттің таралуына ықпал еткен концерттер, театр қойылымдары және басқа да іс-шаралар өткізілетін мәдени орталықтар мен клубтар құрылды.
Сонымен қатар, қазақ дәстүрлері мен мәдениеті толығымен жойылған жоқ. Кейбір дәстүрлер мен әдет-ғұрыптар саяси және әлеуметтік өзгерістерге қарамастан сақталып, ұрпақтан-ұрпаққа беріліп отырды. Сонымен қатар, Кеңес өкіметі қазақ мәдениетін, өнері мен әдебиетін сақтау және зерттеу бойынша іс-шаралар өткізді. [7, 146.б]
Жалпы, 20 ғасырда қазақ ауылындағы мәдени дәстүрлердің өзгеруі Кеңес өкіметі тудырған саяси және әлеуметтік өзгерістермен байланысты болды. Алайда, осыған қарамастан, қазақ дәстүрлері мен мәдениеті халық арасында өмір сүруді жалғастыруда және жалпы қоғамның дамуына әсер етуде.
20 ғасырда қазақ ауылында әйелдердің қоғамдағы рөлінде елеулі өзгерістер болды. Кеңес өкіметі келгенге дейін қазақ қоғамындағы әйелдер балаларды тәрбиелеуде, үй шаруашылығына қамқорлық жасауда маңызды рөл атқарды, сондай-ақ мәдени және діни іс-шараларға қатысты.
Алайда, кеңес өкіметінің келуімен және гендерлік теңдік саясатының жүргізілуімен әйелдер қоғамдық өмірге белсенді қатысуға мүмкіндік алды. Жаңа жұмыс орындары құрылып, әйелдер өнеркәсіпте, білім беруде және экономиканың басқа салаларында жұмыс істей бастады. [20, 187.б]
Әйелдердің қоғамдағы рөлін нығайтуға бағытталған негізгі бастамалардың бірі сауатсыздықты жою науқаны болды. Осы науқан арқылы әйелдер білім алу мүмкіндігіне ие болды және жоғары білімге қол жеткізді, бұл олардың мансаптық өсуіне жаңа мүмкіндіктер ашты.
Сонымен қатар, Кеңес өкіметі әйелдердің құқықтық хабардарлығын арттыру және олардың құқықтарын қорғау бойынша іс-шаралар өткізді. Әйелдерді тұрмыстық зорлық-зомбылықтан және жұмыс орнындағы кемсітушіліктен қорғауға бағытталған заңдар қабылданды.
Осылайша, 20 ғасырда қазақ ауылында әйелдердің қоғамдағы рөлінде елеулі өзгерістер болды. Әйелдер қоғамдық өмірге белсенді қатысуға және экономика мен білім беруде жаңа позицияларға ие болуға мүмкіндік алды. Қазіргі қазақ қоғамы өмірдің барлық салаларындағы әйелдердің рөлін арттыруға және гендерлік теңдікті нығайтуға ұмтылуды жалғастыруда.
20 ғасырда қазақ ауылы табиғи ресурстарды өнеркәсіптік дамыту және пайдалану нәтижесінде болған елеулі экологиялық өзгерістерге куә болды. Қазақстандағы аса ауыр экологиялық дағдарыстардың бірі Арал теңізінің құрғауы болды. [15, 56.б]
1960 жылдары аймақтағы ауыл шаруашылығын сумен қамтамасыз ететін үлкен суару каналының құрылысы басталды. Өкінішке орай, жоба ықтимал экологиялық зардаптарды ескере отырып жүзеге асырылмады, нәтижесінде Арал теңізінің деңгейі төмендей бастады. 1980 жылдарға қарай теңіз мөлшері едәуір азайды, ал аймақ экономикасының маңызды салалары болған балық аулау мен кеме қатынасы іс жүзінде тоқтады.
Арал теңізі проблемасынан басқа, қазақ ауылы басқа да экологиялық проблемаларға тап болды. Мысалы, өнеркәсіптің дамуы ауаның, судың және топырақтың ластануына әкеліп соқтырды, бұл халықтың денсаулығы мен қоршаған ортаға кері әсерін тигізді. Пайдалы қазбаларды өндіру және жаңа өндірістік нысандарды құру үшін пайдаланылған табиғи жерлер де зардап шекті.
Алайда, бүгінде Қазақстанда ауа мен судың сапасын жақсарту, жаңа табиғи қорықтар мен ұлттық парктер құру, сондай-ақ баламалы энергия көздерін дамыту жөніндегі шараларды қоса алғанда, қоршаған ортаны қорғау және экожүйелерді қалпына келтіру жөніндегі іс-шаралар жүргізілуде. Нәтижесінде, соңғы кездері экологиялық мәселелерді шешуде біршама ілгерілеушілік байқалды, дегенмен бұл мәселелер әлі де өзекті болып қала береді.
20 ғасырда қазақ ауылын ұжымдастыру және индустрияландыру қазақ халқының өміріне қатты әсер еткен және ауыл шаруашылығы мен экономикада елеулі өзгерістерге алып келген елеулі тарихи оқиғалар болып шықты.
Алайда ұжымдастырудың да, индустрияландырудың да жағымсыз салдары болды. Ұжымдастыру жеке жер меншігінің жоғалуына және шаруалардың өндірісін бақылаудың жоғалуына әкелді. Бұл сондай-ақ Қазақстанның кейбір өңірлерінде ашаршылық пен гуманитарлық дағдарысқа алып келді. Индустрияландыру өнеркәсіпті дамытуға және жаңа жұмыс орындарын құруға ықпал еткенімен, дәстүрлі өмір салтын бұзуға және халықтың қоныс аударуына әкелді