Олимпиада есептері
10 сынып-1 Көмірсутек. 5 балл.
Өнеркәсіптік органикалық синтезде кеңінен қолданылатын газ тәрізді көмірсутектің үлгісі толық жанғанда түзілшен судың массасы бастапқы үлгінің массасына тең болады. Көмірсутектің құрылысын анықтаңыздар.

Шешуі:

газ тәтізді көмірсутектің жану теңдеуі:
C_n H_m + =n CO₂ + H₂O

Көмірсутектің үлгісінің массасы 12n + m, түзілген судың массасы . Есептің шарты бойынша: 9m = 12n + m. Бұдан: n: m = 2:3.

Демек, көмірсутектің қарапайым формуласы: C₂H₃. Мұнда нақты қосылыс жоқ. Демек, көмірсутектің формуласы -C₄ H₆. Алкиндер мен алка- диендердің қатарынан есептің шартына ең сәйкес келетіні өнеркәсіпте каучук алу үшін кең қолданатын бутадиен - 1,3 (CH₂ = CH - CH = CH₂).
10 сынып-2 Қоспалар. 6 балл
Массасы 50 г CaCO₃, Ca₃ (PO ₄)₂ және (NH₄)₂ CO₃ қоспасын қақтағанда түзілген 25,2 г қалдыққа алдымен судың артық мөлшерін жіберген. Сонда ерімей қалған қалдықтың массасы 14,0 болған. Қоспадағы аммоний карбонатының массасын анықтаңыздар.

Шешуі: қақтағанда кальций мен аммоний карбонаттары ғана ыдырайды:

_t⁰

CaCO₃ CaO + CO₂

100г/моль 56 г/моль

_t⁰

(NH₄)₂ CO₃ 2NH₃ + CO₂ + H₂O

Демек, 25,2 г қалдық CaO немесе Ca₃ (PO₄)₂ қоспасы болғаны.

m(CaO) + m(Ca₃(PO₄)₂) = 25,2 г

Кальций окциді мен фосфатының қалдығын сумен өңдегенде тек кальций оксиді ғана суда ериді:

CaO + H₂O = Ca (OH)₂

Оған CO₂ газының артық мөлшерін жібергенде:

Ca (OH)₂ + CO₂

---

CaO₃ + H₂O

CaCO₃ + CO₂ + H₂O Ca (HCO₃)₂

Демек, кальций фосфатының массасы 14 г (2) теңдеу бойынша CaO массасын табамыз

m(CaO) = 25,2 г - 14 = 11,2 г

(1) теңдеуге сүйеніп, CaCO₃ массасын табыңыз:

n(CaCO₃) = n (CaO) =

m (CaCO₃) = 0,2 моль * 100г/ моль = 20г

Демек, m ((NH₄)₂ CO₃) = 50г - (14г + 20г) = 16г

10 сынып - 3 Көмірсутек. 5 балл.
Этан, пропилен және ацетиленнің 448 мл (қ.ж.) көлем алады және бромның тетрахлорметандағы 40 мл 5% - (тығыздығы 1,6 г/мл) түссіздендіре алады.Қоспа толық жанғанда түзілген көміртек (IV) толық жұту үшін қажетті калий гидроксидінің 40% - дық ерітінгдісінің (тығыздығы 1,4 г/ мл) минималь мөлшері -

5 мл . Қоспадағы газдардың көлемдік үлестерін анықтаңыздар (%, көлемдері бойынша).

Шешуі: көмірсутектер қоспасының жалпы зат мөлшері:

v (қоспа)=

v (этан) =х,v (пропилен) = y,v (ацетилен) = z болсын делік.

Онда: х+у+z= 0,02

Ерітіндідегі бромның массасы мен зат мөлшері:

m(Br₂)=Vp = 40 мл · 1,6г/моль · 0,05 = 3,2 г

v(Br₂) =

Бром тек пропилен мен ацетиленмен әрекеттеседі:

C₃ H₆ + Br₂ = C₃ H₆ Br₂

C₂ H₂ + 2Br₂ = C₁ H₂ Br₄

Демек : у +2z = 0,02моль

Қоспа толық түзілген CO₂ сіңіруге кеткен сілті мөлшері:

v(KOH)=

Титреуге кеткен КОН мөлшері минимал, демек ракция теңдеуі:

KOH + CO₂ = KHCO₃ демек, v(CO₂) = 0,05моль

Көмірсутектің жану ракциялары:

C₂ H₆ + 3,5O₂ = 2CO₂ + 3H₂O

C₃ H₆ + 4,5O₂ = 3CO₂ + 3H₂O

C₂ H₂ + 2,5O₂ = 2CO₂ + H₂O

Бұдан (коэффиценттерін ескере отырып):

2x + 2y + 2z = 0.05 моль

(1), (2) және (3) теңдеулер жүйесін шешсек:

x= 0.005 моль; у= 0,01 моль; z = 0,005 моль

Онда: х:у:z = 1:2:1 (немесе 25% этан: 50% пропилен: 25% ацетилен).

---

10 сынып - 4 Белгісіз заттарды олардың қасиеттері бойынша анықтау. 5 балл.
Екі тұз берілген – А және В. Оның бірі, А, оранж түсті, суда жақсы ериді, оның ерітіндісі жалынды жасыл түске бояйды. А тұзы тотықтырғыш, ол қышқыл ортада тотықсыздандырғышпен әрекеттескенде оның түсі жасылдау- күлгінге айналады. Екінші тұз, В – ақ түсті, қыздырғанда газ тәрізді өнімдерге ыдырайды. Тұздың ерітіндісі күміс нитратының ерітіндісімен ірімшік тәрізді ақ тұнба береді. А және В тұдары қыздырғанда бір – бірімен әрекеттеседі. Тұздардың құрамын анықтаңыздар. Егер А және В тұздары қоспасын қыздырғанда 2,24 л (қ.ж) газ бөлінсе, ал реакция өнімін сумен өңдегенде 15,2 г суда ерімейтін металл (ІІІ) оксиді алынған болса, онда қоспаның молярлық құрамы қандай болған?

Шешуі:

A – K₂ Cr₂O₇ (0,1 моль – 29,4г); B – NH₄ Cl (0,2 моль – 10,7).

К₂ Cr₂ O₇ + 4H₂ SO₄ +3H₂S = Cr₂ (SO₄)₃ + 3S + 7H₂O + K₂SO₄

К₂ Cr₂ O₇ + 7H₂ SO₄ + 6 KI = Cr₂(SO₄)₃ + 3I₂ + K₂ SO₄ + 7H₂O

Әдетте үш валентті хромның тұздарының ерітінділері жасыл болады.

NH₄ Cl NH₃ + HCl

v (газ) =
NH₄Cl + AgNO₃ = AgCl + NH₄ NO₃

2Cl(OH)₃ = Cr₂O₃ + 3H₂O

152моль

v (Cr₃ O₃) =

10 сынып - 5 изотоптар. 9 балл.

¹² CH₄ пен ¹⁴CH қоспасындағы сутектің массалық үлесі 23%. Қоспадағы ¹²С изотобының массалық үлесін анықтаңыздар.

Шешуі: қоспаның 100г үлгісін қарастырамыз:

Үлгінің құрамындағы сутектің массасы:

m(C) = m(үлгі) * (H) = 100 * 0,23 = 23 г

Үлгінің құрамындағы көміртегінің массасы:

m(C)=100-23 =77 г

Қоспадағы сутек атомдарының мөлшері:

---

n(H)=
Үлгідегі көміртек атомдарының мөлшерін анықтаймыз. CH₄ молекуласының формуласын көміртек атомдарының мөлшері сутек атомдарының мөлшерінен 4 есе аз екендігі көрініп тұр.

n(C) = 0,25n(H) = 0,25 * 23 моль = 5,75 моль

Егер үлгідегі ¹² С изотопының массасын у г деп белгілесек, онда үлгідегі ¹⁴С изотобының массасы (77- у) г болады.

Үлгідегі әр изотоптың мөлшерін табамыз:

n(¹²C)=
n(¹⁴C)=
Көміртек атомдарының жалпы мөлшері көміртек изотоптарының мөлшерінің қосындысына те:

n(C) = n(¹²C) + n(¹⁴C) = 5,75 моль немесе
Теңдеуді шешсек: у= 21г, т.е m(¹²C ) =21г

Қоспадағы ¹²C изотобының массалық үлесі:




11- сынып -1 Химиялық өзгерістер. 5 балл.

Келесі сызбанұсқаға сәйкес химиялық реакцияларды жүзеге асырытын реакция теңдеулерін жазыңдар:

ацетелин ацетаты
11- сынып -2 Иондық тепе - теңдіктер. 6 балл.
Сутектің көрсеткіші 4,18 болатын көмір қышқылының 0,01М ерітіндісіндегі H₂ CO₃, HCO₃^- немесе CO₃^2- бөлшектерінің концентрацияларынан анықтаңыздар. Көмір қышқылы үшін

K₁= 4,45 * 10^-7; K₂ =4,69 * 10^-11

Шешуі: ерітіндідегі сутек иондарының концентрациясы:

-lg

Көмір қышқылының бірінші сатыс бойынша диссоциялану константасы:

K₁=

және мәндерін орнына қойсақ:


Сол сияқты, көмір қышқылының екінші саты бойынша диссоциациялану константасы:

---

K₂ =
мәнін табамыз

11- сынып – 3. Қоспалар. 7 балл
А затын күкірт қышқылымен әсер еткенде түзілген өткір иісті Б газын жай сұйық В затының судағы түсті ерітіндісі арқылы өткізгенде ерітінді түссізденген. Алынған ерітіндідегі барий тұзын қосқанда қышқылдарда ерімейтін ақ тұнба түзіледі. Алынған ерітінді арқылы сары-жасыл түсті газды өткізгенде В заты түзіледі және бұрыңғы түсі қалпына келеді. А,Б,В және Г заттарын анықтаңыздар және тиісті реакция теңдеулерін жазыңыздар.

Шешуі: өткір иісті түссіз газ күкірт (IV)оксиді болуы мүмкін. Сұйық күйде болатын жай заттар – бром мен сынап. Сынап күкіртті газбен

Реакция теңдеулері:

Na₂SO₃ + H₂SO₄ = Na₂SO₄ + SO₂ + H₂O

SO₂ +2H₂O +Br₂ = Na₂SO₄+ 2HBr

BaCl₂ + Na₂SO₄ = BaSO₄ + 2 HCl

Cl₂ + 2HBr = 2HCl +Br₂

Демек, А- сульфит, Б- SO₂, В- BaSO₄, Г- Cl₂.

11- сынып -4. белгісіз заттың формуласын анықтау. 8- балл
75 мл газ тәрізді органикалық затты 150 мл оттекпен араластырып, алынған қоспаны қопараған. Түзілген су буынан арылғаннан кейін көлем 150 мл дейін кеміген, ал қалған газды сілті ерітіндісінің артық мөлшері арқылы өткізгеннен кейін оның көлемі 75 мл болған. Осы қалған газды өте жоеғары температураға дейін қыздырылған металл күйіндегі мыс арқылы өткізгенде, ол толық жұтылған. Барлық өлшеулер 110⁰С температура мен атмосфералық қысымда жүргізілген. Заттың формуласын анықтаңыздар. Сөз болған реакция теңдеулерін жазыңдар.

Шешуі: су буларының көлемі: V(H₂) = 225 мл – 150 мл = 75 мл

Көмір қышқыл газының сілтімен жұтылу ракцисы:

CO₂ + 2NaOH =Na₂CO₃ + H₂O

Көмір қышқыл газының көлемі: V(СО

---

Смотрите также файлы

• Самостоятельная работа по теме 2 Цель занятия приобретение и закрепление знаний о способах оценивания учебных достижений, формирование умения применять их в профессиональной педагогической деятельности.docx

• Срок прохождения практики с 27 января 2023 г по 21май 2023г.pdf

• Отношения к женщинам в политике.docx

• Краткие сведения.doc

• Практическая работа к теме Страна патриотизм Тема занятия страна париотизм Класс 8.docx