Файл: Оу сауаттылыыюстади 1 Байлы Брыны ткен заманда бір дана кісі леріні алдында жалыз алып бара жатан баласына Шыраым,жер астына кмген кп азынам бар, соны азып алса, арны аш болмас, киімсіз болмассы.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 02.12.2023
Просмотров: 94
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Оқу сауаттылығы-юстади №1
Байлық
Бұрынғы өткен заманда бір дана кісі өлерінің алдында жалғыз қалып бара жатқан баласына : « Шырағым,жер астына көмген көп қазынам бар, соны қазып алсаң , қарның аш болмас, киімсіз болмассың»-депті.Әкесі өлген соң жетім баласы үйдің айналасындағы жерді ертеңді-кеш еңбек етіп қазады, көп машықтанады, бірақ әкесі айтқан қазынаны таба алмайды.
Басы дал болып, шаршап шалдығып , ақырында бір көп жасап, көп көрген данышпан қарияға келеді. Әкесінің насихатын , өзінің көп әуре болғанын баяндайды, ақыл сұрайды.
Балам, сен әкеңнің өсиетін түсінбеген екенсің, оның мәнісі былай: әкең саған мирасқа жер қалдырыпты, сол жерді күшің жеткенше күтіп, егін егіп, күзде тұқым шашып еңбек етсең уақытында өнімін төкпей- шашпай жиып алсаң, сонда сен байлықтың астында қаласың, аш та, жалаңаш та болмайсың. Байлық – жерде, еңбекте ,- депті қария.
Сонда бала басын қасып, әкесінің өзіне айтқан өсиетін енді ғана түсініп, оны орындауға кіріскен екен.
1.Әкесінің қалдырғаны қандай байлық?
А) жер
В) тұқым
С) алтын
Д ) өнер-білім
2.Дана кісі өлерінде баласына не айтты?
А) өсиет
В) өсек
С) әңгіме
Д) жұбату
3.Мәтін мазмұнына сәйкес келетін мақал:
А) Еңбек-ырыс бұлағы,еңбек- бақыт шырағы.
В) Көз- қорқақ, қол батыр
С) Ашу -дұшпан , ақыл - дос
Д) Жақсы бала- сүйік, жаман бала- күйік
4.Бала не үшін жер қазды?
А) ойнау үшін
В) егін егу үшін
С) топырақты қопсытты
Д) қазына іздеді
Аралар
Ежелгі уақыттан бері адамдар балдың керемет қасиеттерін бағалады. Олар ормандағы ескі ағаштардың қуыстарынан жабайы бал жинады. Ара үйіндісінің шабуылы адам үшін қайғылы аяқталатын болған. Бірақ біртіндеп адамдар араларды үйрете бастады, қазір ара ұяларындағы омарталарда тұрады. Аралар кейбір жөке , акация, қарақұмық сияқты гүлді өсімдіктерден қант шырынын ( бал шырындарды) жинайды. Олар қант шырынын жинау үшін шуақты, тыныш күндерді қалайды.
Бал - бұл аралардың қысқы тамағы. Өйткені, қыста аралар ұйықтамайды, ал бал жинайтын гүлдер жоқ. Сондықтан олар жаз бойы жұмыс істейді. Жұмыс істейтін аралар аналық ара мен аталық аралар болып үшке бөлінеді. Жұмыс істейтін аралардың жұмысы қатаң бөлінеді: кейбіреулер «олжа» әкеледі, басқалары ара ұяшықтарын салады, үшіншілері ара ұяшықтарын тазартады, төртіншілері қанаттарымен желдеткіш сияқты омартаны желдетеді, бесіншісі « күзетші» қызметін атқарады, алтыншысы балаң құрттарды тамақтандырады. Аналық ара ешқандай жұмыс істемейді және үнемі күтімді қажет етеді. Жұмысшы аралар аналық араға «күтім жасайды» және ара сүтімен тамақтандырады. Аталық ара - нағыз арам тамақ деуге болады. Ол жұмыс істейтін аралардан әлдеқайда үлкен, ол ешнәрсеге алаңдамай, қиындықсыз өмір сүреді.
Аралармен бұрыннан келе жатқан «достыққа» қарамастан, адамдар олар туралы көп нәрсе білмейді. Мысалы, омартаға оралғанда аралар айнала – «билей» бастайтынын адамдар байқаған. Осылайша аралар бір-біріне табылған бал орындары туралы хабарлайды. Ызылдау да белгілі бір мағынаға ие, қазіргі кезде ғалымдар зерттеу барысында.
1.Аналық араның істейтін жұмысы.
А) табылған бал орындары туралы хабарлайды
В) ара ұяшықтарын салады
С) ештеңе істемейді
Д) балаңқұрттарды тамақтандырады
2.Төменде айтылғандардан тек жұмысшы аралар ғана істейтін жұмыс түрі:
А) көп бал жейді
В) уайымсыз өмір сүреді
С) арамтамақ- жатып ішерлер
Д) ұяшықтарды тазартады
3.Жұмысшы аралар аналық араға ......
А) көп бал жейді
В) күтім жасайды
С) ешнәрсе жасамайды
Д) ұяшық тазалайды
4.Қысқы уақытта аралар үшін бал - ...
А) қарақұмық
В) тамақ
С) олжа
Д) дәрумен
5.Мәтін мазмұнына сәйкес сөйлемді белгілеңіз.
А) жұмысшы араларыдың еңбегі қатаң бөлінген
В) аз мөлшерде ара уы – құнды дәрі болып табылады.
С) аралар- адамдарға шабуыл жасайтын жабайы аңдар
Д) аралық ана ұяның анасы болып есептеледі
6.Неліктен аралар ұяға оралып келгенде «билейді»?
А) үйге оралғандарына қуанады
В) ұяшық тазалайды
С) бал жинайды
Д) табылған бал орындары туралы хабарлайды
Математикалық сауаттылық-юстади №1
1. Дастарханның шеттері таспамен тігілген. Таспаның неше метрі жұмсалды?
A) 100 м
B) 5 м
C) 50 м
D) 10 м
2. Өрнектің мәнін табыңыз: 7005607: 467-(30104-396)•90:840
A) 6082
B) 5922
C) 5022
D) 9105
3. Арман бір сан ойлады.
бөлігі 35-ке тең. Арман қандай сан ойлады?A) 175
B) 40
C) 30
D) 176
4. Бөліндідегі цифрлар санын анықтаңыз: 204480:562
A) 5
B) 2
C) 4
D) 3
5. Өрнектің мәнін табыңыз: (570•409–43516:86•285):4–73720:76
A) 22525
B) 23495
C) 22425
D) 23525
6. Есептің теңдеуін көрсетіңіз: Бағбан бақшадағы бірнеше раушан гүлін кесіп алды. Ол 16 құмыраға 5 раушан гүлден салғанда, 64 раушан гүлі қалды. Бағбан бақшадан қанша раушан гүлін кесіп алды?
A) х+(64-16)=5
B) х–5•16=64
C) х•5+16=64
D) 64-х=5•16
7.Бояушылар бригадасы ақпан айында 504 кг эмульсия, наурызда 576 кг эмульсияны пайдаланды. Егер ақпан айында 18 құты эмульсия жұмсалса, бригада ай сайын нешеқұты эмульсия жұмсады?
A) 126 144
B) 126 142
C) 122 144
D) 122 148
8.Кино театр залының схемасында билеттердің бағасы әртүрлі, орындары әртүрлі белгіленеді. Ал бос орындар қара түспен боялған. Бес дос бір қатарға отырғысы келеді және ең арзан нұсқаны таңдайды. Олар қандай қатарда отырады және олар неше теңге төлейді?
A) 5 қатарда және 5000 тг төлейді:
B) 2 қатарда және 3000 тг төлейді:
C) 3 қатарда және 4000 тг төлейді:
D)1 қатарда және 4000 тг төлейді:
9. Фирма басқармасының құрамына 5 адам кіреді. Бақсарма өз құрамынан президент пен вице президентті таңдауы керек. Мұны қанша жоламен жасауға болады?
A) 16
B) 18
C) 19
D) 20
10. Базарда отырған саудашы былай ойлады: «Егер менің алмаларыма олардың жартысын және тағы онын қоссам, онда жүз алма болар еді. » оның қанша алмасы болды?
A) 60
B) 90
C) 45
D) 50
11. Өрнектің мәнін көрсетіңіз: 478149+65478
A) 543617
B) 543527
C) 443627
D) 543627
12. Ұлдардың қайсысы жоғары және қайсысы төмен секірді және қаншаға?
| | A) | Юра Генаға қарағанда 55 см жоғары секірді |
| B) | Олег Генаға қарағанда 45 см жоғары секірді | |
| C) | Рома Юра қарағанда 40 см жоғары секірді | |
| D) | Олег Генаға қарағанда 30 см жоғары секірді |
Жаратылыстану-ғылыми сауаттылық-юстади №1
1.Ошағанды зерттегеннен кейін, бірнеше жылдан кейін ненің өндірісі пайда болады?
| A) | Балық аулайтын тор |
| B) | Парашюттер |
| C) | Жабысқақ түймелік |
| D) | Қолшатыр |
2.Суреттегі ауаның қасиеттерін анықтаңыз:
 | A) | мөлдір |
| B) | дәмі жоқ | |
| C) | иіссіз | |
| D) | серпімді |
3.Қай жануарлардың денесі 3 бөліктен тұрады?
| A) | Ас шаян |
| B) | Ұлу |
| C) | Дәуіт |
| D) | Шаян |
4.Егер жәндіктер жойылып кетсе:
| A) | Жабайы аңдардың саны көбейеді |
| B) | Құстардың саны көбейеді |
| C) | Өсімдіктердің саны көбейеді |
| D) | Өсімдіктер мен жануарлар жойылады |
5.Шам мен экранның арасында экранға көлеңке түсіретін текше бар. Егер текше шамға жақындаса, көлеңке мөлшері өзгере ме?
| A) | Көлеңке мөлшері ұлғаймайды |
| B) | Көлеңке мөлшері азаймайды |
| C) | Көлеңке мөлшері ұлғаяды |
| D) | Көлеңке мөлшері азаяды |
6.Қай гүл әктас табуға көмектеседі?
| A) | пион |
| B) | адонис |
| C) | шық шөп |
| D) | эдельвейс |
7.Өзендер мен көлдердегі су неден ластанады?
| A) | Суды өндірісте пайдаланудан |
| B) | Зауыттар мен фабрикалардың сарқынды суларын ағызудан |
| C) | Тұрмыста пайдаланудан |
| D) | Құрлыста пайдаланудан |
8.Бұл суретте не бейнеленген?
 | A) | қоректік тізбек+ |
| B) | жәндіктер мен құстар | |
| C) | айырмашылық тізбегі | |
| D) | бүркіттің пайда болуы ЮСТАДИ №1 КЛЮЧОКУ |