ВУЗ: Не указан

Категория: Не указан

Дисциплина: Не указана

Добавлен: 03.12.2023

Просмотров: 104

Скачиваний: 1

ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
, оларды оқыту мүмкін емес. Сөздік қоры бір-екі ондаған сөзбен шектеледі, сөздік қоры тек олардың негізгі қажеттіліктерін жеткізуге жеткілікті.
Неврологиялық бұзылулар жиі кездеседі. Науқастар үнемі күтім мен назарды қажет етеді.

Бұл науқастардың IQ деңгейі 20-34 аралығында.
Терең ақыл-ой кемістігі (идиотия)
Идиотия – танымдық қабілеттердің дамуының ең терең(өрескел) бұзылуы.
Психикалық дамуының ауыр тежелуімен ауыратындар өзіне-өзі қызмет көрсетудің қарапайым дағдыларын да (киіну, жуу, ас құралдарын пайдалану және т.б.) меңгере алмайды, олардың сөйлеуі не мүлде қалыптаспайды, не аз ғана қарапайым сөздерден тұрады, өздеріне айтылғанды аз ғана түсінеді, өзіне қамқорлық танытып жүрген адамдарды(мысалға,анасын) танымауы мүмкін, жеуге болатын және жеуге болмайтынды ажырата алмайды (жеуге болмайтын заттарды жұтады), көбінесе кеңістіктік қатынастар туралы түсінігі болмайды (мысалы, биіктік туралы: олар үлкен биіктіктен құлап кетеді), сирек ыстық, ащы және т.б. (зақымдануы, күйіп қалуы мүмкін) туралы түсініктерді қалыптастырады.
Көп жағдайда интеллекттің дамымауы қозғалыс сферасының бұзылуларымен және ауыр соматикалық ауытқулармен бірге жүреді. Басқалардың тұрақты күтімі мен бақылауын қажет ететін мұндай науқастардың өмірі ең қарапайым өмірлік қажеттіліктерді қанағаттандырумен анықталады.

Ақыл-ой кемістігінің терең бұзылысы бар адамдардың IQ деңгейі 20-дан төмен.


2) Деменция келесідей жіктеледі:

- Органикалык

- Шизофрениялык

- Эпилепсиялык
Органикалық деменция- бас ми жарақаттарында, ми тамырларының ауруларында, қарттық және сифилистік психоздарда кездеседі.
Ол жіктеледі:

  • тотальді (диффузді)

  • ошақты (дисмнестикалық, лакунарлық, парциалді)



1)Тотальді органикалық деменция науқас адамнын барлық интеллектуалді функциялары төмендеген; логикалық ойлауға, өзіне және ауруына сыни тұрғыдан қарау қабілеті жоқ, адамның тұлгалық қасиеті жоғалады. Науқас балағат сөз айтып, палатада жалаңаш жүгіреді, сексуалді инстинктері ояна бастайды.
2)Ошақты органикалық деменция науқас адамда негізінен есте сактау бузылыстары болады. Ой пайымдау қабілеті, өз жағдайына сыни тұрғыдан қарау сақталады. Науқасқа жаңа информацияны қабылдау қиын, сондықтан ойларын, істеу керек жұмыстарын қойын кітапшасына жазып жүреді; ал бұрыннан жаттықтырылған, әсіресе профессионалді дағдылары ұзак уақыт бойы сақталады.

Шизофрениялық деменциянауқас адамда абстракті ойлау қабілеті мен есте сақтау қабілеті бұзылмаған. Бірақ апатия мен абулия салдарынан науқаста еңбек етуге, басқа адамдармен карым-катынаста болуға құлқы жоқ. Сондықтан осындай науқастарды кітапқа толы, бірақ ешкім оқымайтын шкафпен салыстырады.
Эпилепсиялық деменция есте сақтау қабілеті төмендеп, ойлау қабілеті өзгереді. Науқас адамда ой пайымдылығы, детализацияға құмарлық, сөз қорының азаюы мен

қыстырма сөздерді көптеп қолдану байқалады; жиі кызығушылық төмендеуі мен өзінің жағдайына ерекше назар аудару болады (концентрациялық кем акылдылық).
СИНДРОМДАРЫ:
Психоорганикалық (энцефалопатиялық) синдром:

Органикалық психосиндром (психоорганикалық синдром, энцефалопатикалық синдром) – мидың органикалық зақымдануының дамуын тудыратын әртүрлі синдромдар. Бұл синдромның көріністері кең таралған.

МКБ-10 сәйкес анықталған көріністердің маңыздылығына қарай 2 топқа бөлінеді:

- когнитивтік функциялардың бұзылуы (есте сақтау, интеллект, оқу, зейін және т.б.);

- қамту, мазмұн, эмоция, мінез-құлық бұзылыстары.


Вальтер-Бюеля триадасынан тұрады:

•Ес бұзылыстары

•Интеллектің төмендеуі

•Эмоциялық лабильділік

7. Эмоция
Эмоция — әр адамға оған әсер ететін тітіркендіргіш пен өз ісінің нәтижелерінің (қанағат болу, қанағаттандырмау) маңыздылығын бейнелейтін, индивидтың субьективті боялған ой-толқулары түріндегі реакциялар. П.К.Анохин жазуы бойынша: “Эмоциялар айқын бейнеленген субьективті боялуы бар және адамның сезімдері
мен ой-толқуларының барлық түрлерін қамтитын (терең жарақаттайтын қиналулардан бастап, қуаныш пен әлеуметтік өмірді сезінудің жоғары формаларына дейін) ағзаның физиологиялық жағдайы”.


Эмоция түрлері:

- Эпикритикалық (қыртысты)- эстетикалық, этикалық, адамгершілік сезімдер.

- Протопатиялық (қыртыс асты)- аштық, шөлдеу сезім, жыныстық сезімін қанағаттандыру.

- Оң эмоциялар- қуаныш, қанағат болу сезімі.

- Теріс эмоциялар- ашулану, тітіркену, уайым, мақсатқа жетудегі кедергілердің болуы.
- Стениялық- мақсатқа жетудегі күшті мобилизациялайтын активті белсенділік, күреске бағытталған сезімдер.

- Астениялық- төмен белсенділік, сенімсіздік, күдіктену сезімі.

Эмоциялардың жіктелуі:


Күші мен ұзақтығы бойынша:
• Көңіл-күй - ұзақ, біркелкі эмоциональды жағдай;
Құштарлық(әуестік) - күшті, тұрақты және терең эмоциональды жағдай;
Аффект - аса күшті, қысқамерзімді эмоция.

Күрделілік бойынша:
төмен, инстинктармен байланысты

жоғары, эмоциялар, қоғамда тәрбиелену нәтижесінде қалыптасады.


1) Эмоционалды көңіл бөлу - әртүрлі жағдайларға жауап ретінде дамитын жедел эмоционалды реакциялар.
2) Эксплозивтілік - жоғары эмоционалды қозғыштық, айқын аффект көріністеріне бейімділік, күші бойынша адекватсыз реакция.
3) Эмоционалды тоқырау - пайда болған аффективті реакция ұзақ уақытқа бекітіліп, адамның ойы мен қимылқозғалысына әсерін тигізетін жағдай.

4) Амбиваленттілік - бір адамға бір уақытта қарама-қарсы сезімдердің дамуы.
5) Сезімдерді жоғалту сезімі - болып жатқан оқиғаларға немқұрайлықпен қарау, психогенді “эмоционалды салдану” кезінде кездеседі.

Гипертимия— жоғары көңілді, қуанышты көңіл-күй, өте жақсы физикалық сезінумен, барлық сұрақтарды шешудегі жеңілілікпен, өз мүмкіндіктерін асыра бағалаумен сипатталады.

• Эйфория— көңіл-күйдің өте жоғарылауы, рахаттану, жоғары оптимизм, болып жатқан құбылыстарды толық емес бағалау.
• Гипотимия— төмен көңіл-күй, уайымдық, өмірге қанағат болмау сезімдері, қазіргі өмір, өткен шақ пен болашақ сұр тонмен бейнеленеді.
Дисфория— өз-өзіне және қоршаған адамдарға деген қанағатсыздылық сезімімен сипатталатын, себепсіз, айқын басталатын көңіл-күйдің ызалы төмендеуі.
Уайым— ішкі тынышсыздық, қайғыны, жаман нәрселерді, катастрофаны күту сезімі.
Эмоционалды әлсіздік- лабилділік, көңіл-күйдің тұрақсыздығы, оның айқын емес құбылыстардың әсерінен күрт өзгеруі.
Ауырсынатын психикалық сезімнің жоғалуы (anaesthesia psychica dolorosa)- барлық адамдық сезімдердің (жақындарына деген махаббат, қайғы, қуаныш) жоғалуын қатты уайымдау.
8. Әуестік
Әуестік – бір нәрсеге қажеттілікке нақты ой және саналы мақсаттармен байланыссыз тікелей талпыныс.
Қажеттіліктер:

- биологиялық (тамақ, жайлылық, қауіпсіздік және т.б.)/әлеуметтік (байланыс, қарым-қатынас, өзін-өзі қалыптастыру және т.б.)

- әуестіктер саналы (тілек) және бейсаналық болуы мүмкін.
Тілек – нақты объектке саналы талпыныс. Әуестік ситуацияны ұғыну процесінде тілекке ауысуы мүмкін. Шешім қабылдау жолында тілектер олардың орындалу мүмкіндігіне қарай, таразыға салынып бағаланады.
Егер тілектер орындалуына қажетті жағдай жоқ болса, егер олар тұлға ұстанымдарына қарсы немесе басқа себептерге байланысты орындалмаған болса, олар саналы түрде басылады. Әрекет етуге шешім таңдауы мотивтер күресінен өтеді. Мотив тілектерді ой сүзгісінен өткізу нәтижесінде пайда болады.
Әуестік патологиясы:
1) Инстинктивті әуестік бұзылуы:

- тамақтық

- жыныстық

- өзін-өзі сақтау инстинкті.

Олардың күшеюі, әлсіреуі немесе бұрмалануы.
2) Әуестікті бақылау бұзылысы:

-Импульсивті

-Обсессивті

-Компульсивті
1) Инстинктивті әуестік бұзылуы:
Бұндай әуестіктер психикаға әсер ететін биологиялық процестердің көрінісі ретінде туындайтындықтан, олардың бұзылуына байланысты болуы мүмкін:
-биологиялық себептер (мысалы, жыныстық құмарлықтың жоғарылауы немесе төмендеуі жыныстық гормондардың деңгейімен байланысты);
-әртүрлі психикалық бұзылулар (мысалы, депрессия адамның бүкіл жүйке-психикалық мәртебесін өзгертетін эмоционалды күй ретінде, сол немесе басқа дәрежеде барлық биологиялық қалауларды тежейді); бұл жағдайларда әуестік бұзылыстары негізгі психикалық бұзылуларға қарағанда екіншілік бұзылыстар болып табылады;

-негізгі көрінісі әуестік бұзылыстары болып табылатын психиканың тікелей өзінің бұзылысы (әуестіктің біріншілік бұзылысы).
1. Тамақтық әуестік бұзылысы:

Тамақтану бұзылысының 4 негізгі бұзылысы бар, олар негізінен ана-мен бала қарым-қатынасының бұзылысынан болады:

  1. Регургитациялық және «шайнау» бұзылысы:

  • «Сағыз» симптомы

  • Мерицизм(руминация)- тамақтанғаннан кейін бірнеше минуттан кейін ерікті түрде регургитацияланған тағамды шайнау. Бұл құсу немесе ГЭР емес, жартылай қорытылған тамақтың ерікті регургитациясы. Регургитация құсудан айырмашылығы асқазанның қысылуынсыз, еш қиындықсыз жүзеге асады. Бұл синдром көбінесе нәрестелер мен жас балаларда, кейде ақыл-есі кем(интеллект бұзылысы бар) адамдарда кездеседі.



  1. Нәрестелік нервтік анорексия:

  • Инфантильді анорексия- диагностикалық 3 критерийін ажыратамыз, бірінші, активті немесе пассивті тамақтан бастарту, екінші, тамақты талғап жеу, үшіншіден, толық дұрыс тамақтанбау(недоедание).

Тамақтан бастарту туылғанан кейін басталады. Бала тамақтануға оянбайды, емуден бас тартады немесе аз ғана емеді. Активті бас тартқанда нәресте жақындаған тамағы бар қасықты мұқият бақылап, оны өзіне жақындатпайды, кейде тамағы бар ыдысты төңкеріп жібереді, тамақты түкіріп тастайды(тағамдық соғыс). Пассивті бас тартқанда нәресте тамақтану процессіне қатысудан бастартады, тамақтануға толық немқұрайлылық танытады және бөтелкеге немесе қасыққа қызығушылығын көрсетпейді. Шайнау және жұту баяулаған, ауызда тағам 45 минуттан астам уақыт кідіреді.

Толық дұрыс тамақтанбау емшек жасындағы балаларда жиі кездеседі, себебі аналар баласының қаншалықты емгенің байқамай, толық дұрыстап емізбеуі мүмкін. Жиі бұндай балалар тыныш, сабырлы, ұйқышыл болады, аналарына күтім кқрсетуде қиындық тудыра бермейді.

Инфантильді анорекцияға 3 айдан асқан бұзылысты жатқызады, себебі қысқа тәбеттің төмендеуі ол – жаңа тағамды енгізгеннен, отбасылық ауысулардан (бауырының туылуы), күн тәртібінің және бала күтімінің өзгеруіне, стационарға жатқызудан болуы мүмкін.

  1. Тұрақты жеуге жарамсыз заттарды жеу:

  • PICA-синдромы(пикацизм, парарексия,аллотриофагия)- дәмнің бұрмалануы немесе тәбеттің бұрмалануы. Әдеттен тыс және жеуге болмайтын заттарды (бор, тіс пастасы, көмір, саз, құм, мұз), сондай-ақ шикі қамырды, тартылған ет, жармаларды жеуге деген басылмайтын қалау. Теміртапшылықты анемияда, жүктілікте, шизофренияда, аутизмде, Клейн-Левин синдромында кездесуі мүмкін.