8.7. Горбунова В.Н. Молекулярные основы медицинской генетики. СПб.: «Интермедика», 1999. 209 с.

8.8. Москаленко М.В., Асеев М.В., Зазерская И.Е., Кузнецова Л.В., Баранов В.С. // Молекулярно-биологические технологии в медицинской практике. Вып.4. Новосибирск, 2003. С.120—133.

8.9. Джайн К.К. Персонализированная медицина / Пер. с англ. // Terra Medica – Лабораторная диагностика. 2003. № 1. С. 3–8.

8.10. Новик А.А., Камилова Т.А., Цыган В.Н. Генетика в клинической медицине. СПб.: Изд. Воен.-мед. академии, 2001. 219 с.

8.11. Сингер М., Берг П. Гены и геномы: в 2 т. / Пер. с англ. М.: «Мир», 1998. 373 с.

8.12. Баранов В.С., Баранова Е.В., Иващенко Т.Э., Асеев М.В. Геном человека и гены “предрасположенности” (Введение в предиктивную медицину). СПб., 2000.

8.13. Little P. The book of genes // Nature. 1999. № 402. Р. 467–468.

9. Бақылау:

9.1. Предиктивті медицнаның мақсаты не?

9.2. Бейімділік гендер, оларды тестілеу әдістері.

9.3. Генетикалық паспорт және репродуктивті денсаулықтың генетикалық картасы туралы түсінік.

Тақырып бойынша үш тілде түсіндірме сөз:

Қазақ тілінде	Орыс тілінде	Ағылшын тілінде
Предиктивті медицина – ерте кездегі (туылғанға дейінгі, клиникалық көрінісіне дейінгі) ауруды анықтауда, аурудың алдын алу және тиімді емдеу мақсатында жүргізілетін клиникалық медицинаның заманауи бағыты	Предиктивная медицина – современное направление клинической медицины, основанные на раннем (дородовым, доклиническим) выявлении болезней с целью их профилактики эффективного лечения	Predictive Medicine – modern direction of clinical medicine, based on early (pre-,pre-clinic) identification of diseases for the prevention and effective treatment

Құрастырушы: проф. Куандыков Е.У.

1. № 15 тақырып. Адамның генетикалық паспорты

2. Мақсаты: Генетикалық паспорт және оның клиникалық практикадағы мәні жайлы заманауи түсінікті студенттерде қалыптастыру

3. Тапсырмалар:

3.1. Генетикалық паспорт – ДНҚ-ның өзіндік базасы

3.2. Генетикалық паспорт предиктивті медицинаның негізі.

3.3. Генетикалық тест үшін қажетті ауру мен патологияның көрінісі

4. Орындау түрі: реферат дайындау немесе презентация

5.Рефераттың құрылымы:

1) беттік парақ ( талапқа сай безендіру);

2) мазмұны (рефераттың бөлімдерін,бетін ретімен орналастырып номерлеу);

3) кіріспе (талданатын мәселеннің мәнін, маңыздылығы мен өзектілігін көрсету және рефераттың мақсаты мен тапсырмаларын анықтау);

4) негізгі бөлім (рефераттың әр бір бөлімі жеке мәселені немесе оның бір жағын қамту керек және алдыңғы бөлімдермен логикалық байланысты болуы қажет, бұл бөлігіне кестелер, сызбалар, графиктер, суреттер және т.б. енгізуге болады);

5) қортынды (тұжырым жасалынып, реферат тақырыбының жалпы қорытындылары беріледі, ұсыныстар жасалынады);

6) әдебиеттер тізімі.

5. Рефератты безендірудегі қойылатын талаптар:

а) рефераттың көлемі 10-15 бет болу керек (қосымша беттер реферат көлеміне кірмейді);

---

б) реферат сауатты түрде орындалу қажет, баяндау мәдениеті сақталу керек;

в) баяндалу барысында қолданған әдебиетке сілтеу болуы керек;

г) библиография дұрыс құрастырылуы қажет.

Презентация құрастыру талаптары:

а) презентация «Microsoft Power Point» бағдарламасы бойынша құрастырылады;

б) слайдтар саны 10-15 тал;

в) презентациялық слайдтарға үлкен текстер жазыуға болмайды,жеңіл қабылданылатындай және сауатты жасалынуы керек;

г) соңғы слайдта библиография көрсетілуі қажет.

6. Тапсыру мерзімі: «Медициналық биология негіздері» тарауы бойынша рубеждік бақылауға дейін.

7. Бағалау критерийлері: 100 баллмен бағаланады, бұл 100%- ке сәйкес келеді.

8. Әдебиеттер:

8.1. Генетический паспорт — основа индивидуальной и предиктивной медицины Под ред. В. С. Баранова, 2009, 528 с.
8.2. Баранов В.С., Асеев М.В., Баранова Е.В. Журнал «Природа», N 3, 1999 г.

8.3. Гайцхоки В.С. // Соровский образовательный журн. 1998. N 8. С.36-41.

8.4. Proposed International Guidelines on Ethical Issues in Medical Genetics and Genetic Services//Report of WHO Meeting. Geneva, 1998.
8.5. Chadwick R. // Genome Digest. 1998. V.5. N 1. P.7.

www.eurolab.ua

http://venture-biz.ru/tekhnologii-innovatsii/201-geneticheskiy-pasport

9. Бақылау:

9.1. Генетикалық паспорттың бағыттары жайлы мәлімет беріңіз.

9.2. Генетикалық паспорттың ақпаратына сүйеніп емдеу және алдын алу

Тақырып бойынша үш тілде түсіндірме сөз:

Қазақ тілінде	Орыс тілінде	Ағылшын тілінде
Генетикалық паспорт – аурудың алдын алу және тиімді емдеу мақсатында жаңа туылған нәрестелер мен ересектердегі аурудың себебін немесе ауруға бейімділігіне себепкер генді анықтау	Генетический паспорт- выявление генов, являющихся причиной заболебаний или предпологающих к болезням у новорожденных или взрослых лиц с целью их профилактики и эффективного лечение	The genetic passport - identification of genes that cause diseases or predisposing to diseases in newborns or adults with a view to their prevention and effective treatment

Құрастырушы: проф. Куандыков Е.У.

1. № 16 тақырып. Ген туралы ұғымның негізгі даму кезеңдері

2. Мақсаты: Студенттерге геннің құрылысы қызметі туралы молекулалық деңгейде заманауи көзқарасты қалыптастыру.

3. Тапсырмалар:

3.1. Молекулалық биологияның тарихы

3.2. Бір ген – бір белгі

3.3. Бір ген – бір фермент

3.4. Бір ген – бір полипептидтік тізбек

3.5. Геннің құрылысының бұзылуынан пайда болатын адамның тұқым қуалайтын

аурулары

4. Орындау түрі: реферат дайындау.

5. Орындалу критерийлері:

а) тақырыбы бойынша негізгі әдебиеттерді оқу және жинау;

б) ақпаратты жүйелеу және өңдеу;

в) реферат жоспарын құру;

г) библиография құрастыру;

д) рефератты жазу және бездендіру.

Рефераттың құрылымы:

1) беттік парақ ( талапқа сай безендіру);

2) мазмұны (рефераттың бөлімдерін,бетін ретімен орналастырып номерлеу);

3) кіріспе (талданатын мәселеннің мәнін, маңыздылығы мен өзектілігін көрсету және рефераттың мақсаты мен тапсырмаларын анықтау);

4) негізгі бөлім (рефераттың әр бір бөлімі жеке мәселені немесе оның бір жағын қамту керек және алдыңғы бөлімдермен логикалық байланысты болуы қажет, бұл бөлігіне кестелер, сызбалар, графиктер, суреттер және т.б. енгізуге болады);

---

5) қортынды (тұжырым жасалынып, реферат тақырыбының жалпы қорытындылары беріледі, ұсыныстар жасалынады);

6) әдебиеттер тізімі.

Рефератты безендірудегі қойылатын талаптар:

а) рефераттың көлемі 10-15 бет болу керек (қосымша беттер реферат көлеміне кірмейді);

б) реферат сауатты түрде орындалу қажет, баяндау мәдениеті сақталу керек;

в) баяндалу барысында қолданған әдебиетке сілтеу болуы керек;

г) библиография дұрыс құрастырылуы қажет.

6. Тапсыру мерзімі: «Молекулалық биология негіздері» бөлімі бойынша аралық бақылауға дейін.

7. Бағалау критерийлері: 100 баллдық жүйесімен бағаланады.

8. Әдебиеттер:

8.1.Генетика. Под ред. Иванова В.И. М., 2006, с.40-49, 74-81.

8.2.Коничев А.С., Севастьянова Г.А. Молекулярная биология М., 2005, с. 73-114.

8.3.Медициналық биология және генетика. Е.Ө. Қуандықовтың ред. 42-45 б.

8.4.Муминов Т.А., Куандыков Е.У. Основы молекулярной биологии. А., 2007, с. 13-20.

8.5.Мушкамбаров Н.Н., Кузнецов С.Л. Молекулярная биология. М., 2003, с. 87-91.

8.6.Щипков В.П., Кривошеина Г.Н. Общая и медицинская генетика. М., 2003, с.19-24.

8.7.Аманжолова Л.Е. Жалпы және медициналық генетиканың биологиялық негіздері. А., 2006, б. 42-47.

8.8.Қазымбет П.Қ., Аманжолова Л.Е., Нұртаева Қ.С. Медициналық биология. А., 2002, б.68-72.

8.9.Қуандықов Е.Ө., Әбілаев С.А. Медициналық биология және генетика. А., 2006, б. 54-56.

8.10.Медициналық биология және генетика. Оқу құралы проф. Қуандықов Е.Ө. ред. А., 2004, б.44-54.

8.11.Қуандықов Е.Ө., Аманжолова Л.Е.. Молекулалық биология негіздері (дәрістер жинағы), А., 2008, 12-20 б.

12. Қуандықов Е.Ө., Нұралиева Ұ.Ә. негізгі молекулалық-генетикалық терминдердің орысша – қазақша сөздігі. Алматы-2012. 81, 87-107.

9. Бақылау сұрақтары:

   1. Про – және эукариоттардың гендері қалай ажыратылады?

   2. Геном дегеніміз не?

   3. Ген және геном қалай ажыратылады?

Тақырып бойынша үш тілде түсіндірме сөз:

	Қазақ тілінде	Орыс тілінде	Ағылшын тілінде
1	Ген- бiр полипетидтiк тiзбектiң, тРНҚ немесе рРНҚ-ның құрылысын анықтайтын ДНҚ молекуласының бөлiгi.	Ген- бiр полипетидтiк тiзбектiң, тРНҚ немесе рРНҚ-ның құрылысын анықтайтын ДНҚ молекуласының бөлiгi.	Gene portion of the molecule of DNA, defines the structure of a single polypeptide chains, tRNA or rRNA.
2	Рекон- единица генетической рекомбинации, равна одной паре нуклеотидов	Рекон – бір жұп нуклеотидтерге тең рекомбинацияның бірлігі	Рекон – бір жұп нуклеотидтерге тең рекомбинацияның бірлігі
3	Мутон- мутацияға қабылеттiлiгi бар ДНҚ молекуласының ең кiшi бөлiгi	Мутон- мутацияға қабылеттiлiгi бар ДНҚ молекуласының ең кiшi бөлiгi	Mouton - the smallest region the DNA molecule is able to mutate.
4	Цистрон – единица функции, гена; последовательность нуклеотидов в ДНК, определяющая единичную функцию, выяляемую в цист-транс-тесте; один ген может содержать несколько цистронов, синтезирующих разные по составу белки с разными функциями	Цистрн - ген қызметінің бірлігі; цис-транс-тестте анықталатын, жеке қызметті анықтайтын ДНҚ нуклеотидтерінің қатары; бір геннің құрамында бірнеше әртүрлі құрылымдық ақуыздар синтезіне жауап беретін цистрондар болуы мүмкін.	Цистрон - ген қызметінің бірлігі; цис-транс-тестте анықталатын, жеке қызметті анықтайтын ДНҚ нуклеотидтерінің қатары; бір геннің құрамында бірнеше әртүрлі құрылымдық ақуыздар синтезіне жауап беретін цистрондар болуы мүмкін.
5	Полипептид – цепь аминокислотных остатков (аминокислот, связанных между собой пептидной связью), синоним белка	Полипептид – аминқышқылдар қалдығының тізбегі (өзара пептидтік байланыс арқылы байланысқан аминқышқылдар), нәруыздың синонимі.	Полипептид – аминқышқылдар қалдығының тізбегі (өзара пептидтік байланыс арқылы байланысқан аминқышқылдар), нәруыздың синонимі.

---

Құрастырушы: Қ.Е.Жүзжан

1. № 17 тақырып. Биоинформатика: пробирка мен компьютер аралығындағы молекулалық биология

2. Мақсаты: Студенттерде ДНҚ молекуласының нуклеотидтер қатарын анықтаудың заманауи әдістері жайлы және оларды молекулалық биология мен медицинада қолдануға қажетті білім қалыптастыру.

3. Тапсырмалар:

3.1. Биоинформатиканың міндеттері.

3.2. Негізгі биоинформациалық бағдарламалар.

3.3. Биоинформациалық жұмыстардың негізгі принциптері.

3.4. Биоинформациялық бағдарламаларды пайдаланып ДНҚ нуклеотидтер қатарын анықтау.

3.5. Биоинформациялық зерттеулер нәтижелерінің медицинадағы маңызы.

4. Орындалу түрі: презентация дайындау

5. Орындалу критерийлері.

а) тақырыбы бойынша негізгі мәлеметтерді жинау және зерттеу;

б) ақпаратты жүйелеу және өңдеу;

в) реферат жоспарын құру;

г) ) библиография құрастыру;

д) рефератты жазу және бездендіру.

Презентация жасауда қойылатын талаптар:

а) презентация “Microsoft Power Point” бағдарламасы бойынша құрастырылады;

б) слайд саны 10-15 аспауы қажет;

в) презентация жасауда слайдқа үлкен текстер жазуға болмайды, жеңіл қабылданатын және сауатты жасалынуы қажет;

г) библиография бойынша сілтеме реті дұрыс құрастырылуы қажет.

6. Тапсыру мерзімі: «Молекулалық биология негіздері» бөлімі бойынша аралықбақылауға дейін

7. Бағалау критерийлері: 100 баллдық жүйесімен бағаланады, бұл 100 %-ке сәйкес келеді.

8. Әдебиеттер:

8.1. http://biomediale.ncca-kaliningrad.ru/?blang=ru&author=gelfand

8.2. http://vechnayamolodost.ru

8.3. http://www.vechnayamolodost.ru/pages/drugienaukiozhizni/molbikobi1a.html

8.4. http://www.rusbiotech.ru/2003/old/bio_lab.html

8.5. http://serjramone.ax3.net/var/176--------.html

8.6. http://www.chem-bio.com.ua/well-known/item/4

9. Бақылау:

9.1. Биоинфарматиканың міндеттері қандай?

9.2. Геномды талдауда қандай биоинформациалық бағдарламалар қолданылады?

9.3. in silico – молекулалық биология дегеніміз не?

9.4. Есептеу әдістерімен гендерді іздеу қалай жүргізіледі?

Тақырып бойынша үш тілде түсіндірме сөз:

Қазақ тілінде	Орыс тілінде	Ағылшын тілінде
Геномды аннотациялау – ДНҚ қатарларындағы гендерді және басқа да объектілерді маркерлеу үрдісі.	Аннотация геномов - процесс маркировки генов и других объектов в последовательности ДНК.	Annotation of genomes - the process of marking of genes and other objects in the sequence of DNA.
Гено́м — ағзаның жеке жасушасындағы генетикалық материал.	Гено́м — совокупность наследственного материала, заключенного в клетке организма.	Genome - the set of hereditary material enclosed in a cell of the body.
Адам геномы — адам жасушасындағы барлық тұқым қуалайтын материалдың жиынтығы.	Геном человека — совокупность наследственного материала, заключенного в клетке человека.	The human genome - the set of hereditary material enclosed in a cage person.
Геномика  - тірі ағзалардың гендері мен геномдарын зерттеуге бағытталған молекулалық генетиканың бір саласы.	Геномика  раздел молекулярной генетики, посвящённый изучению генома и генов живых организмов.	Genomics section of molecular genetics dedicated to the study of the genome of genes and living organisms.
In silico — тәжирбиені компьютер арқылы моделдеу (симуляция) деген ұғымды білдіретін термин.	In silico — термин, обозначающий компьютерное моделирование (симуляцию) эксперимента.	In silico - term for computer simulation (simulation) of the experiment.

---

Құрастырушы: Ә.Қ.Қыдырбаева

1. № 18 тақырып. Теломерлер. Теломеразалық белсенділік

2. Мақсаты: ДНҚ жаңа тізбегінің ұшының (репликацияға дейінгі) қалпына келу механизмін зерттеу.

3. Тапсырмалар:

3.1. Теломер және теломеразаның құрлысы және қызметі.

3.2. Теломер және теломераза жасушаның қартаюына әсері.

3.3. Адамның қалыпты жасушасындағы теломеразасының активтілігінің реттелуі.

3.4. Адамның ісік жасушасындағы теломердің ұзындығы және теломеразалық белсенділік.

4. Орындау түрі: реферат/презентация дайындау.

5. Орындалу критерийі:

а) тақырыбы бойынша негізгі әдебиеттерді оқу және жинау;

б) ақпаратты жүйелеу және өңдеу;

в) реферат жоспарын құру;

г) библиография құрастыру;

д) рефератты жазу және бездендіру.

Рефераттың құрылымы:

1) беттік парақ ( талапқа сай безендіру);

2) мазмұны (рефераттың бөлімдерін, бетін ретімен белгілеу);

3) кіріспе (талданатын мәселеннің мәнін, маңыздылығы мен өзектілігін көрсету және рефераттың мақсаты мен тапсырмаларын анықтау);

4) негізгі бөлім (рефераттың әр бір бөлімі жеке мәселені немесе оның бір жағын қамту керек және алдыңғы бөлімдермен логикалық байланысты болуы қажет, бұл бөлігіне кестелер, сызбалар, графиктер, суреттер және т.б. енгізуге болады);

5) қортынды (тұжырым жасалынып, реферат тақырыбының жалпы қорытындылары беріледі, ұсыныстар жасалынады);

6) әдебиеттер тізімі.

Презентация құрастыру талаптары:

а) презентация «Microsoft Power Point» бағдарламасы бойынша құрастырылады;

б) слайдтар саны 10-15 тал;

в) презентациялық слайдтарға үлкен текстер жазыуға болмайды,жеңіл қабылданылатындай және сауатты жасалынуы керек;

г) соңғы слайдта библиография көрсетілуі қажет.

6. Тапсыру мерзімі: «Молекулалық биология негіздері» тарауынан болатын аралық бақылауға дейін.

7. Бағалау критерийлері: 100 баллмен бағаланады, бұл 100%- ке сәйкес келеді.

8. Әдебиеттер:

1. Биохимия, № 62, 1997.

2. Военно-медицинский журнал, № 11, 2000.

3. Жимулев И.Ф. Общая и молекулярная генетика. Новосибирск, 2006.

4. Мушкамбаров Н.Н., Кузнецов С.Л. Молекулярная биология. М., 2003.

5. Российский онкологический журнал, № 2, 2003.

6. Соросовский образовательный журнал, № 12, 1998.

7. Интернет сайттар:

www. Google. kz. ‘Теломеры’;

www. Mail. Ru. ‘Бессмертие раковых клеток’;

www. Google. Kz. ‘теломеры и старение’.

9. Бақылау:

9.1. Теломер және теломеразаның құрылысы және функциясы.

9.2. Теломер ұшының репликацияланбау проблемаларының мәні.

9.3. Қартаюдың теломерлік теориясы.

.

Тақырып бойынша үш тілде түсіндірме сөз:

қазақ тілінде	орыс тілінде	ағылшын тілінде
Теломерлер - хромосоманың ұштары.	Теломеры — концевые участки хромосом.	Telomeres - leaf plots of chromosomes.
Қартаюдың теломерлік теориясы - А.М. Оловников теориясы ДНК теломерлік бөліктерінің репликацияланбауы және Хейфлик шектігіне негізделген	Теломерная теория старения – теория А.М.Оловникова, основанная на недорепликации теломерных участков ДНК и лимите Хейфлика.	Telomeric theory of aging - theory of А.M. Olovnikov based on недорепликации telomeric DNA and limit of Heflik.
Хейфлик шегі - in vitro өсірген жасушада бөлінудің шектеулі саны.	Лимит Хейфлика – ограниченное число делений клеток, культивируемых in vitro.	Limit of Heflik - a limited number of cell divisions, cultivated in vitro.

---

Смотрите также файлы

• МОЛЕКУЛАЛЫҚ БИОЛОГИЯ silabus.doc

• Микропрепараты с фото.docx

• Микробиология, первый этап.doc

• Mikra_Zhana.doc

• Тесты по микробиологии.doc