Файл: Химиялы технологияны негізгі ымдары мен анытамалары химиялы технология, шикізат, реагент, масатты нім, жанама німдер, осымша материалдар, алдытар.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 04.12.2023
Просмотров: 146
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
-
Судың өнеркәсіпте дайындалып қолданылуын сипаттаңыз. Сапалық көрсеткіштерін жіктеп, анықтама беріңіз. Судың кермектігі, кермектік түрлері, жою әдістері. Фармацевтикалық мақсаттарға арналған су.
Су — сутегі мен оттегінің қалыпты жағдайларда тұрақтылығын сақтайтын қарапайым химиялық қосылыс. Ауыз су, тіршілік көзі, ол Жер шарының 3 / 4 бөлігін алады, тірі ағзалардың 60-70%-ы, ал өсімдіктердің 90 % -ы судан тұрады. Жер бетінде тіршілік ең алғаш сулы ортада пайда болды. Су — бүкіл тіршілік иелерінің негізгі құрамдас бөлігі.
Өнеркәсіптік су дайындық
Су дайындық дегеніміз өндіріске су енгізер алдындатабиғи сулардан ондағы қалқымаларды, коллоидтық бөлшектерді, еріген тұздар мен газдарды бөліп шығару болып табылады. Су дайындыққа суды ағарту, тұшыту, дегазация, ал жекеленген жағдайларда тұзсыздандыру жэне ауыз суларын заласыздандыру кіреді. Суды ағарту алдымен лай суды тұндыру арқылы, сосын оны түйіршікті материалдардан сүзіп өткізу арқылы жүргізіледі. Коллоидтык қоспаларды коагуляция (ірілендіру) жасау үшін ол суга электролиттер (алюминий жэне темір сульфаттары) жіберіледі. Іріленген бөлшектер тұнбаға түседі. Суды заласыздандыру хлорлау жэне озондау жолдарымен жүргізіледі. Судың дегазациясында суда еріген газдарды кетіру химиялық әдіспен жүргізіледі, газдар мұнда химиялық реагенттермен жұтқызылады. Мысалы, көміртегі диоксидін жұтқызу химиялық жолмен
рекциясы бойынша жүреді немесе физикалық әдіспен СО2 ауада немесе вакуумде термиялық деаэрация жасалып ұшырылады. Суды тұзсыздандыру су тазалығына қатал талаптар қойылатын өндірістерде жүргізіледі. Мұндай өндірістерге жартылай өткізгіш материалдар, химиялық таза реактивтер, фармацевтикалық препараттар өндірістері жатады. Тұзсыздандыру ионалмасу, дистилляция жэне электродиализ әдістерімен жүргізіледі.
Судың сапасы физикалық, химиялық жəне бактериологиялық анализдермен анықталынады. Су сапасының маңызды көрсеткіштеріне физикалық жəне химиялық сипаттамалары: мөлдірлігі, түсі, иісі, температурасы, жалпы тұз мөлшері, су кермектілігі, тотығу шамасы, құрғақ қалдық, жалпы сілтілігі, жүзгін заттардың мөлшері жəне су реакциясы (сутек көрсеткіші рН) жатады. Осы көрсеткіштер су құрамындағы қоспалардың бар жоғын анықтайды.
• Жүзгін заттардың мөлшері
• Құрғақ қалдық
• Судың жалпы сілтілігі
• Судың кермектілігі
• Судың мөлдірлігі
• Судың тотығуы
• Судың реакциясы
Судың кермектілігі - бұл судағы кальций мен магний иондарының концентрациясына байланысты күрделі көрсеткіш. Сандық түрде өлшенеді мг-экв / л. Терең жер асты сулары жоғары кермектілікке ие (8-10 мг-экв/л), ал жер үсті су көздері одан салыстырмалы түрде аз (3-6 мг - экв/л).
Судың кермектігі 3 түрге бөлінеді:
• Карбонатты, яғни уақытша. Ол кәдімгі суды қайнатқанда жойылады және кальций мен магний гидрокарбонаттарына байланысты Cа(NSO3)2; Mg(NSO3) 2.
• Карбонатты емес, яғни тұрақты. Басқа тұздардың болуына байланысты пайда болады, мысалы CaSO4, Ca(Cl)2, MgSO4, Mg(Cl)2. Суды қайнатқанда жойылмайды.
• Жалпы. Бұл кальций мен магний иондарының жалпы концентрациясы. Бұл карбонатты және карбонатты емес қермектіліктің қосындысы.
у кермектігін жою яки төмендету суды жұмсарту деп аталынады.
Суды жұмсарту - одан қаттылық тұздарын алып тастау. Суды жұмсартудың негізінен бірнеше түрі бар, мысалы: электродиализ, термо жұмсарту, реагентті жұмсарту және т.б.
Суды жұмсартудың ең қарапайым және арзан әдісі - қайнату. Алайда, бұл күшті кальцийлі бляшканың (сильного известкового налёта) пайда болуына әкеледі.
Лиминг-суға әк қосу арқылы қаттылық тұздарын жоюдың қол жетімді әдісі. Нәтижесінде су аз қатал, бірақ әлі де ішуге болмайды және жууға жарамсыз.
Магниттік және электромагниттік жұмсартқыш сүзгілер кальций мен магний тұздарын магниттік немесе электромагниттік өрістің әсерінен алып тастайды. Бұл жүйелердің кемшілігі-олардың тиімділігі судың температурасы мен жылдамдығына байланысты.
Фармацевтикалық мақсаттар үшін қолданылатын су санитарлық нормалар мен ережелердің талаптарына сәйкес келуі қажет, және оның сапасы ауыз су сапасына сай болуы қажет.
ҚР Фармакопеясында баяндалған заманауи талаптарға сәйкес фармацевтикалық мақсаттағы су оның мынадай түрлерге бөлінеді: Өте тазартылған су, тазартылған су, инъекцияға арналған су.
Суды алу және сақтау арнайы аппараттың ішінде орындалуы қажет, яғни бұл адам денсаулығына байланысты болғандықтан, өте таза жағдайлар орын алуы қажет.
Алынған тазартылған және инъекцияға арналған суды таза стерильденген немесе бумен өңделген, судың қасиеттерін өзгертпейтін және оны бөгде бөлшектерден және микробиологиялық ластанудан қорғайтын материалдардан дайындалған жинағыштарға жинайды.
-
Гомогенді химиялық процестерді сипаттап мысалдар келтіріңіз. Осы процестерде қолданылатын реакторлар типтері. Гомофазалы химиялық процесстің жылдамдығына сипаттама беріп, формуласын жазаңыз.
Химиялық процесс дегеніміз - бұл бір немесе бірнеше химиялық қосылыстарды өзгерту әдісі немесе процедурасы болып табылады. Бұл өз күшімен болуы мүмкін немесе сыртқы күштің әсерінен жасалынуы мүмкін процесстерді айтамыз. Химиялық реакциялардың жылдамдығы дегеніміз – уақыт бірлігіндегі әрекеттесуші заттардың концентрациясының өзгеруі. Әрекеттесуші заттардың агрегаттық (фазалық) күйіне байланысты химия-технологиялық үрдістер және оларға сәйкесті реакторлар гомогенді және гетерогенді болып бөлінеді. Бұл жерде, каталитикалық емес үрдістер, яғни катализаторларсыз өтетін үрдістер қарастырылады.
Гомогенді химиялық процестер деп бір текті ортада, яғни жүйенің бөлімдерін бірін бірінен бөлетін жанасу беттері жоқ сұйық немесе газ қоспаларында өтетін химиялық үрдістерді атайды. Біртекті(гомогенді) химиялық процесте барлық реактивті заттар мен реакция өнімдері реакция жүретін фазада болады. Қарастыру үшін реактивтер жақсы араласатын көлемді таңдаймыз, сондықтан олардың концентрациясы мен температурасы бүкіл көлемде бірдей болады. Тиісінше, реакцияның шарттары бүкіл көлемде бірдей. Сондықтан гомогенді химиялық процестің конверсия жылдамдығы мен заңдылықтары бұл жағдайда химиялық реакцияның жылдамдығы мен заңдылықтарымен анықталады.
Гомогенді ортада, әсіресе сұйық фазада, химиялық реакциялар гетерогенді процестерге қарағанда тезірек жүреді, гомогенді процестерді аппараттық жобалау және оларды басқару оңайырақ. Сондықтан өнеркәсіпте біртекті ортада химиялық процесті жүргізу үшін жүйені гомогенизациялау әдісі кеңінен қолданылады, сұйық реакция ортасын алу үшін газдарды сұйықтықпен сіңіру немесе бу конденсациясы, қатты заттарды еріту немесе балқыту жиі қолданылады.
Гомогенді реакцияның жылдамдығы – жүйенің көлем бірлігінде және кесімді уақытта реакцияға түскен немесе реакция нәтижесінде түзілген заттардың мөлшерімен өлшенеді
Бұл жердегі n – заттардың біреуінің моль санының өзгеруі (көбінесе бастапқы, бірақ реакция өнімі болуы мүмкін); t – уақыт аралығы (С, мин); V-газ немесе ерітіндінің көлемі (л).
Бастапқы реагенттер мен реакция өнімдері бір немесе бірнеше фазалардан түзілуіне байланысты химиялық реакциялар гомофазалы жəне гетерофазалы болып бөлінеді.
• Гомофазалы реакциялар – бастапқы реагенттер, тұрақты аралық заттар жəне реакция өнімдері бір фазада болады.
• Гетерофазалы реакциялар – бастапқы реагенттер, тұрақты аралық заттар жəне реакция өнімдері əртүрлі фазада болады.
Газды және сұйық фазалардағы гомогендік үрдістердің жылдамдығына әрекеттесуші заттардың табиғаты, концентрациясы, қысым, температура және араластыру әсер етеді. Гомогенді үрдістің жалпы жылдамдығы химиялық түрленудің кинетикасымен анықталады.
-
Гетерогенді химиялық процестер. газ-сұйықтық жүйесіндегі процестер (Г-С),сұйық-қатты (С-Қ) жүйесіндегі процестер, газ-қатты (Г-Қ) жүйесіндегі процестер. Қолданылатын реакторлар типтері, процестің жылдамдығына сипатамма беріп, формуласын жазыңыз.
Химиялық процесс бұл бір немесе бірнеше химиялық қосылыстарды өзгерту әдісі немесе процедурасы. Бұл өз күшімен болуы мүмкін немесе сыртқы күштің әсерінен жасалынуы мүмкін процесстерді айтамыз. Химиялық реакциялардың жылдамдығы дегеніміз – уақыт бірлігіндегі әрекеттесуші заттардың концентрациясының өзгеруі. Әрекеттесуші заттардың агрегаттық (фазалық) күйіне байланысты химия-технологиялық үрдістер және оларға сәйкесті реакторлар гомогенді және гетерогенді болып бөлінеді. Бұл жерде, каталитикалық емес үрдістер, яғни катализаторларсыз өтетін үрдістер қарастырылады.
Гетерогенді деп реагенттері әр түрлі фазаларда болатын химиялық-технологиялық үрдістерді айтады. Реакция, әдетте, бір фазада немесе фазалық бөлімнің бетінде жүреді. Гетерогенді үрдістер екі немесе одан да көп әрекеттесуші фазалар қатысуымен сипатталынатын болғандықтан, олар фазалар жанасу беті арқылы заттың тасымалдануымен өтеді. Бірінші жағдайда, таза физикалық немесе физика-химиялық өзгерістер, абсорбция, адсорбция, десорбция, кристалдану, булану, балқыту және т.б. сияқты үрдістер, ал екінші жағдайда – масса алмасумен күрделенген химиялық реакциялар жүреді. Химиялық реакцияларды өздері гомогенді өтеді, яғни фазалар біреуін ішінде немесе фазалар жанасу бетінің шекарасында. Фазалар жанасу беті шекарасында біреуі қатты фазада, ал екіншісі газды, сұйық немесе бөлек қатты фазада болатын құрамдастар арасында реакциялар өтеді.