Файл: Курстук иш Темасы Аткарган Группасы Текшерген Бишкек 2023 Мазмуну.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 05.12.2023
Просмотров: 127
Скачиваний: 4
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
КЫРГЫЗ РЕСПУБЛИКАСЫНЫН БИЛИМ БЕРҮҮ ЖАНА ИЛИМ МИНИСТРЛИГИ
ЖУСУП БАЛАСАГЫН АТЫНДАГЫ КЫРГЫЗ УЛУТТУК УНИВЕРСИТЕТИКурстук иш
Темасы:___________________________________________________________
Аткарган:_________________________________
Группасы:_________________________________
Текшерген:________________________________
Бишкек 2023
Мазмуну
Киришүү...................................................................................................................3
Бап 1.Мугалимдин инсандык сапаттарын үйрөнүүнүн теориялык негиздери................................................................................................................4
1.1 Инсан жөнүндө түшүнүк..................................................................................4
1.2 Мугалимдин инсандык сапаттары. Магалимдин инсандыгына коюлуучу
талаптар...................................................................................................................9
1.3 Окуучунун инсандыгын калыптандырууга жана окуу процессин
эффективдүүлүгүнө мугалимдин инсандык сапаттарынын тийгизген таасири....................................................................................................................13
Бап 2. Психологиялык педагогикалык компетенциянын жалпы суроолору..............................................................................................................16
2.1 "Кесиптик жана психологиялык компетенттүүлүк" түшүнүктөрү.............16
2.2 Мугалимдин кесиптик жана психологиялык компетентүүлүгү жана алардын өнүгүшүнө таасир этүүчү факторлор...................................................24
Корутунду..............................................................................................................30
Колдонулган адабияттардын тизмеси.................................................................32
Киришүү
Мугалимдик кесип - өлкөбүздөгү эң маанилүү, ардактуу жана жоопкерчиликтүү кесиптердин бири. Мугалим аркылуу мурунку муундардын тажрыйбасын жаш муунга өткөрүп берүү жүргүзүлөт. Мугалим болочок жарандардын инсандыгын, алардын дүйнө таанымын, ишенимин, мекенге берилгендигин калыптандырат. Педагог-бул адамдын жан дүйнөсүнүн инженери.
Мугалим мектептеги педагогикалык процесстин негизги уюштуруучусу. Мугалимдин жаш муундарды окутуу жана тарбиялоо боюнча иши-эң оболу терең билимди жана жогорку адеп-ахлактык маданиятты талап кылган өтө көп кырдуу иш. Мекенибиздин жаш муундарын коомдун талаптарынын духунда окутуп, тарбиялап жаткан мугалим биринчи кезекте ырааттуу илимий, дүйнө таанымы, жетилгендиктин жогорку даражасы менен мүнөздөлөт.
Мугалим коллективизм, гуманизм, чынчылдык жана сезимталдык коомдук жана жеке жашоодо жөнөкөйлүк сыяктуу жогорку адеп-ахлактык сапаттарга ээ. Биздин өлкөдө да ага мугалимдин эмгегин баалоо менен мамиле кылышат.
Актуалдуулугу- мугалимдердин кесиптик даярдыгынын сапатынын көйгөйү болуп саналат.
Объект: мугалимдин кесиптик маанилүү сапаттарын калыптандыруу процесси.
Максаты: мугалимдин кесиптик сапаттарын калыптандыруу жолдорун аныктоо.
Изилдөө максаттары:
1. Мугалимдин кесиптик сапаттарын калыптандыруу шарттарын жана мыйзам ченемдүүлүктөрүн изилдөө. Педагогдун кесиптик сапаттарын жогорулатууга көмөктөшүүчү жана Тоскоол болуучу жолдорду жана каражаттарды аныктоо.
2. Педагогдун кесиптик маанилүү сапаттарын калыптандырууда окуучулардын камтылышынын маңызын ачып берүү.
1. Мугалимдин үзгүлтүксүз билим берүү, теориялык жана практикалык кесиптик билимди системалаштыруу аркылуу өз тажрыйбасын алуу.
2. Кесиптик өзүн-өзү билүү, өзүн-өзү өркүндөтүү, кесиптик билим берүү боюнча иш багыты максатын өнүктүрүү.
Бап 1. Мугалимдин инсандык сапаттарын үйрөнүүнүн теориялык негиздери
1.1 Инсан жөнүндө түшүнүк
Мугалимдин инсандык психологиясында мугалимдин инсандык өзгөчөлүктөрүн, иш-аракеттерин жана педагогикалык байланышты бөлүп көрсөтүү адатка айланган. Мугалимдин инсандык психологиясын талдоодо, баарынан мурда, педагогикалык кесиптин талаптарына жооп берген, толук кандуу педагогикалык ишмердүүлүктү ийгиликтүү өздөштүрүүнү камсыз кылган. Педагогикалык жөндөмдүүлүк төрт кичи топко бөлүнот.
1.тутум моделдери;
2.структуралык моделдер;
3.псевдо-божомолдор;
4.болжолдуу моделдер.
Биринчи топчого педагогикалык жөндөмдөрдүн системалык моделдери; мугалимдин жана окуучунун түшүнүүсү, иштеги чыгармачылыгы, балдарга берген педагогикалык эрктүүлүк таасири, балдар жамаатын уюштуруу жөндөмү, балдарга болгон кызыгуусу, кептин мазмундуулугу жана ачыктыгы, анын образдуулугу жана ынанымдуулугу, педагогикалык сылыктыгы, окуу предметин турмуш менен байланыштыра билүүсү, байкоочулук жана педагогикалык талап ж. б. кирет.
Экинчи топко окутуунун натыйжалуулугуна гипотетикалык таасир этүүчү педагогикалык жөндөмдөрдүн структуралык моделдери кирет. Психологиялык-педагогикалык даярдоо үчүн талаптар тизмеси, академиялык даярдоо көлөмү жана мазмуну кирет.
Үчүнчү топко педагогикалык жөндөмдүн псевдопрогноздук моделдери кирет. Мугалим уюштуруучулук жөндөмдөн тышкары коммуникативдик, конструктивдүү, проективдүү жөндөмдөргө ээ болушу керек.
Төртүнчү топко окутуу жөндөмүнүн болжолдуу моделдери кирет. Мугалимдин жеке сапаттарын карап көрөлү. Алар ошол эле учурда бул кесипке коюлган эки деңгээлдеги талаптарга жооп бериши керек. Биринчи даражадагы талаптар кесиптин ээси катары жалпысынан мугалимге коюлат. Алар социалдык шарттарга, коомдук түзүлүштөргө, билим берүү мекемесине, окуу предметине тиешеси жок. Капитализмде, социализмде, айыл, шаар шартында иштегенине, математика, эмгек, тил ж. б. у. с. сабак бергенине карабастан, ар бир чыныгы педагог бул талаптарга жооп берүүгө тийиш.
Окутуучулардын жана өндүрүштүк окутуунун чеберлеринин инсандык кесиптик-педагогикалык багытынын курамдык бөлүгү болуп социалдык-кесиптик багыт, кесиптик-педагогикалык кызыкчылыктар, кесиптик ишмердүүлүктүн жана өзүн-өзү өркүндөтүүнүн мотивдери, инсандын кесиптик позициясы саналат. Аларда кесиптик-педагогикалык ишмердүүлүккө болгон мамиле, кызыкчылыктар жана каалоолор, даярдыкты өркүндөтүү каалоосу чагылдырылат. Педагогдун социалдык-психологиялык багытынын маанилүү мүнөздөмөсү педагогикалык борбордун түрү болуп саналат.
Ар бир адам эч кайталанбайт, уникалдуу. Ар бир инсандын өзүнчө өнүгүү мыйзам ченемдүүлүгү бар. Адам инсан болуп төрөлбөйт. Ал акырындык менен инсан боло алат. Адамдын өнүгүү процесси көп жылды талап кылат, а мүмкүн бүт өмүрдү дагы талап кылышы мүмкүн. Инсан жөнүндө көптөгөн аныктамалар бар. Бирок көбүнчө анын социалдык, башкача айтканда, анын кийинчерээк ээ болгон сапаттарын айтышат. Тагыраак айтканда «инсан» деген түшүнүк өзүнө туруктуулук мүнөздөрдү камтыйт жана инсандын индивидуалдуулугун билдирет. Адамдын бул сапаты анын коомдогу ордун аныктайт. Ошентип «инсан» деген ким?
Инсан- бул адам- индивид, Ал толук кандуу өзүнүн социалдык ролдорун аткаруу мүмкүнчүлүктөрүнө ээ. «Инсан» деген түшүнүккө адамдардын бүтүн ички дүйнөсүнүн коомдук жыйындысы камтылат. Бул кайсы өзгөчөлүктөрү? Бул көзүнүн, же чачынын өңү эмес. Адамдын турпаты анын акылы, ички жан- дүйнөсүнүн кеңдиги, анын жүрүм- турумунун ар түрдүү формасы менен берилет. Адам үчүн өзүнүн ой- пикири, эрктүү болуусу өтө маанилүү жана өзүнүн көз карашын ачык айтууга жана аны коргоого жөндөмдүү болуш керек.
Адам үчүн дагы бир сапат өтө татыктуу болуп эсептелет: чечим кабыл алуу жана аягына чейин туруу, ага жооп берүү. Инсандын түзүлүшүнө: жөндөмдүүлүк, темперамент, мүнөз, эрктүүлүк сапаттары, эмоциясы, мотивдери, социалдык багыты ж.б. кирет. Ар бир өзүнчө алынган тирүү жандык бүтүн жана бөлүнбөйт. Бул индивид. Латын тилинен алганда «бөлүнбөс» деген түшүнүктү берет. Индивидуум- бул өзүнчө жашай ала турган өз алдынча тирүү жан. М., жаңы төрөлгөн бала, ж.б. тирүү жандыктар (индивиддер) өзүнө гана тиешелүү өзгөчөлүктөрү менен айырмаланат. Б.а., индивидуалдык өзгөчөлүктөр- бул төрөлгөндө жана андан кийин кабыл алган мүнөздөрдүн, сапаттардын жыйындысы. Инсандын ар бир параметрин чечмелесек, анда: Алар адамдын иш аракетиндеги жетишкендиктердин ар түрүн аныктайт. Темперамент - адамдын башкаларга жана социалдык жагдайларга болгон реакциясынын жыйындысы.
Мүнөз - адамдын башкаларга болгон мамилесин аныктоочу сапаттардын жыйындысы. Эрктүүлүк сапаттары - бул адамдын алдыга койгон максаттарына жетүүгө умтулган сапаттары. Эмоциялар жана мотивация - бул адамдардын түйшүктөнүүсү жана адамдарды иш - аракетке түртөт, ойготот.
Инсандын өнүгүүсү- бул өтө узак процесс, инсан болуп калыптануу үчүн көп убакыт керек. Эгерде адамдын коомдогу жашоосу кандайдыр бир себептер менен токтосо же үзүлсө, анда адамдын инсанга өтүү процесси токтойт. Ошентип, инсандын пайда болушун «адам- коом» деген байланыш түзөт. Бала өз жашоосунун биринчи эле жылында адамдар менен сүйлөшкүсү келгенин көрсөтөт. Ошентип бул жана башка жөндөмдүүлүгү айланачөйрөдөгүлөрдүн таасиринин, мамилесинини негизинде көндөн күнгө өсө берет.
Баланын коомго болгон мамилеси анын коомдогу ордуна жараша түзүлөт. Жашоосунун биринчи күндөрүндө ал коомдун алдында эч нерсеге милдеттүү эмес. Анын тегерегиндегилер өзүлөрүнүн карамагына, камкордугуна алышат. Бул учурда баланын жасаганы бир гана өзү үчүн болот. Кийинчерээк бала мектеп турмушуна аралашат, анын багыттары өзгөрүлө баштайт. Мектепке кирүү бул адамдын инсан болуп калыптануусундагы чоң бурулуш болуучу мезгил. Окуучу болуп жүрүп бала анын иш аракети өзүнө гана керек болбостон башкаларга дагы керек экенине ишенет. Анын ишин жыйынтыгын коом бааларын көрүп түшүнөт. Иш- аракеттин негизинде гана инсан менен коомдун ортосундагы мамиле, байланыш күч алат, жаңы нерселерди жаратат.
Адамдын жашоосунун ар бир мезгилинде (период) анын иш аракеттеринин ар түрдүүлүгү курчап турган дүйнөгө болгон мамилесинин негизинде маанилүүлүгүнө жараша бөлүнөт. М: бала бакчага барган бала үчүн оюн өтө маанилүү, мектепке барган окуучуга билим маанилүү. Ошентип иш - аракеттин түрлөрүнүн өзгөрүшү адамдын курчап тургандарга болгон мамилесинин өзгөрүүсүнө дуушар кылат, жаңы байланыштар ар түрдүү жолдор менен түзүлөт. Бул айтып жатканыбыз негизинен балдарга таандык. Ал эми чоң адамдын инсан катары байлыгын, кенендигин анын курчап турган дүйнө менен болгон байланышына жараша баалай алабыз. Жөнөкөй адамды эч нерсе кызыктырбайт, эч кимдин кереги жок, ал өзүнүн кичинекей кедей дүйнөсү менен жашай берет.
Жогору өнүккөн кишиге көп нерсе кызык жана маанилүү. Эгерде өтүп кеткен улуу инсандарга көңүл бурсак, анда биз алардын көп кырдуулугу, дүйнөсүнүн байлыгын көрө алабыз. Бирок суроо туулат: Ушундай көп кызыкчылыктын, каалоо- тилектин деңизинде кантип адашпоого болот? Ал үчүн адам аны эмне баарынан көп кызыктырат, эмнени өтө жакшы билет, ошону так билиши керек. Калгандары ага жөн гана жардам берет. Ар бир адамдын жашоосунда көптөгөн ар түрдүү каалоолор бар. Бирок жашоо максаты инсандын өнүүгүүсүн багыттайт. Адамдын жашоосунун максаты менен каалоосунун ортосундагы мамиле (соотношение) кандай? Адамдын каалоосу анын жашоодогу максаты болуу үчүн адамдын иш аракети (деятельность ) менен анын күчүн (усилия) бириктирүү жөндөмдүүлүгүнө ээ болушу керек. Алдыга койгон максаты адам үчүн идеал болуп эсептелиши мүмкүн., анын призмасында өзүнүн жана башкалардын жасаган ишин баалай алат. Инсандын туруктуулугу. Инсандын туруктуулугу деген эмне? Инсандын туруктуулугу жөнүндө сөз кылганда биз адамдын активдүү позициясын (абалын) айтабыз, же тагыраак айтканда, анын түзүлгөн абалдан «аз жоготуу» менен чыгуусун гана айтпастан анын ошол түзүлгөн абалды өзүнүн максатына, принциптерине ылайык өзгөртүүсүн айтабыз. Өз алдынчалык, өзүнүн көз караштарын коргоо жана жашоосунда алып жүрүү – булардын баарысы инсандын туруктуулугун мүнөздөйт.
Адамдар ортосундагы социалдык байланыштар алар аткарган социалдык милдеттердин (айдоочу, ата, уул, мугалим) негизинде түзүлөт. Адамдар аткарган милдеттер адамдардын социалдык түзүлүштөгү абалын белгилейт. Социалдык статус- (иштин абалын, ал- абалды билдирген латын сөзүнөн) – бул жаш курагына, жынысына, тегине, үй- бүлөлүк абалына ылайык коомдо алган орун.
Инсандын коомдо ээлеген абалын аныктоодо баалуулук жана аброй түшүнүктөрүнүн мааниси чоң. Баалуулук, абройлуулук (ценность, авторитетность) – бул адамдар ээлеген тигил же бул позициялардын маанисинин коом (же социалдык топ) тарабынан бааланышы. Абройлуулук же кадыр- барктуулук- адатта кадыр- барк инсандын социалдык топтогу (же коомдогу) таасиринин даражасын чагылдырат. Инсандын коомдогу абалына таасир берген кээ бир белгилер объективдүү мүнөздө болуп, адамдын өзүнөн көз каранды болбойт (улут, социалдык теги).
Бирок бүгүнкү күндо инсандын социалдык статусун аныктаган башкы нерсе- бул билим, квалификация жана дагы башка жекече сапаттар. Мына ошондуктан инсан өзүнүн статусуна таасир берүү мүмкүнчүлүгүнө ээ. Инсандын жөндөмдүүлүктөрү ал аткарган иштин жолун тапканда гана мыктылап ишке ашырылат. Бирок адамдар көп учурда өзүнүн жекече жолун издөөдөн баш тартышат да коомдо барктуу абалга жетүүго гана аракет кылышат, б.а. өздөрүнүн жекече жөндөмдүүлүктөрүн ишке ашыруу жөнүндө эмес, белгилүү бир социалдык топко тийиштүүлүккө байланышкан барктуулук жөнүндө көбүрөөк ойлонушат. Статустук келишпөөчүлүк. Бир эле Адам бир эле учурда көптөгөн статуска ээ. Бир топто анын бир эле статусу бар. Бирок кээ бир учурда адамдын айрым бир статустары бири- бирине карама- каршы.