Файл: араалпастан республикасы нкіс мемлекеттік педагогикалы институты бастауыш тлім факультеті бастауыш тлім тлім бадарыны.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 07.12.2023
Просмотров: 47
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Қазіргі уақытта білім беру процесінде интерактивті әдістер мен ақпараттық технологияларды қолдануға қызығушылық күннен-күнге артып келеді. Мұның пайда болуының бір себебі-осы уақытқа дейін дәстүрлі білім беру студенттерге тек дайын білімді алуға үйреткен, ал қазіргі заманғы технологияларды қолдану оларды алған білімдерін іздеуге, өз бетінше үйренуге және ойлауға, талдауға және тіпті өздері қорытынды жасауға үйретеді. Мұғалім осы процесте тұлғаны дамыту, қалыптастыру, тану және тәрбиелеу үшін жағдай жасайды және сонымен бірге басшылыққа алады бұл функцияны орындайды.
Егер ол сабақтарда ойын тапсырмаларын қайталау немесе бекіту үшін қолданылса, бұл оң нәтиже береді. Ойын тапсырмасының түрін таңдау сонымен қатар сабақ түріне, сынып оқушыларына ойын тапсырмаларын орындауға үйрету дәрежесіне, олардың білім деңгейіне, өз бетінше шығармашылық жұмыс істеу мүмкіндіктеріне, есте сақтауды тез қалпына келтіру қабілетіне, шығармашылық қаншалықты қалыптасатынына байланысты болуы керек.
Білім беру оқушының жеке басын ойлауға, басқалардың пікірін түсінуге және осы пікірді ауызша және жазбаша түрде дұрыс жеткізе білуге үйрету мәселесіне бағытталған, ал басты орынды дамыған қарым-қатынас мәдениеті бар дербес ойлайтын, сауатты тұлғаның жетілуі алады. сөйлеу. Ұлттың өмір салты, мәдени шығармашылығы оның бай тарихи мұрасы негізінде зерттеледі.
Бүгінгі таңда мұғалімнен білім беру процесінде озық педагогикалық және жаңа ақпараттық технологияларды қолдану талап етіледі. Жоғарыда айтылғандарға сүйене отырып, біз тәжірибемізге негізделген сабақтарда интерактивті әдістерді қолдану арқылы оқыту әдістері туралы ойларымызды айтамыз. Бұл біздің әріптестерімізге оқу тиімділігін арттыруға практикалық көмек болады деп ойлаймыз. Бұл сонымен қатар студенттерді өз бағытын таңдау және тәуелсіз өмірге дайындық дағдыларын қалыптастыру бойынша жауапты тапсырманы орындаудағы ең жақын көмекшілерінің біріне айналдырады. Төменде біз сабақ тұрғысынан белгілі бір тақырыптар негізінде оқытудың заманауи әдістерін енгізу бойынша ұсыныстар береміз. Сіз оны шығармашылықпен қолданасыз және біздің бірінші Президентіміз: "Біздің балаларымызда мақтаныш пен мақтаныш сезімін ояту үшін не істеп жатқанымыз туралы сұраққа жауап іздейік, әр қарт қасиетті болатын Отанымызға деген адалдық" [1], олардың пікіріне жауап ретінде сіз өз үлесіңізді қосасыз деп үміттенеміз алға қойылған мақсатқа жету оқыту мен тәрбиелеудің заманауи әдістерін қолдану арқылы.
Сауат оқыту кезеңіндегі оқыту мақсаттары мен міндеттері. Оқушыларды ана тілін оқытудың бастапқы деңгейінде оларға жүктелетін білім, дағдылар және біліктілік талаптар мемлекеттік құжат болып табылатын оқу жоспарында көрсетілген. Себетті оқыту бағдарламасында себетті оқыту процесі де сипатталған және оның функциялары нақты анықталған. Бағдарлама бойынша 1-сыныпқа түсті балалардың сауаттылық деңгейін қарапайым оқу мен жазуға жеткізу ол тістен басталады. Олар бүкіл бастауыш сыныпта зәрді оқыды сауатты жазу сияқты әдеби тілдің нормаларын меңгеру.
Сауат оқыту бағдарламасындағы сауат оқыту процесі екі кезеңге бөлінеді бөлім: алфавитке дейінгі дайындық кезеңі және алфавит кезең. "Әліппе" оқулығы негізінде сауаттылыққа оқыту сабақтар студенттерге 4 ай ішінде қарапайым пәндерді жазбаша түрде оқуға мүмкіндік береді сабақта жазуды үйрену керек. Сонымен, сыйақыны үйрету үшін оның сабақтарының негізгі мақсаты студенттерге барлық өзбек тілін үйрету дыбыстар және жазумен танысу, оқу және жазу дағдылары- қалыптастырудан тұрады.
Коммуникациялық технология түсінігі, ақпарат алмасу, жіберу, сақтау, өңдеу, жинаудың әдістері мен тәсілдерін жинақтайтын жалпыланған түсінік. Ақпараттық және коммуникативті технологиялар күннен күнге білім берудің әр түрлі салаларына енгізілуде. Бұның бірнеше себептері бар, қоғамның ақпараттандырылуы, жоғарғы санатты мамандарды дайындау қажеттілігі. Соған қоса, қазіргі заманғы мұғалімдер мектептер мен білім беру мекемелері жаңа компьютерлік технологиялармен, бағдарламалармен жабдықталуда. Бұл технологиялар мен бағдарламалар көмегімен қазіргі заманғы мұғалімдер өз білімдерін жетілдіре, көрсете алады. Ақпараттық-Коммуникациялық технология (АКТ) – бұл ақпаратты өңдеудің алгоритмдерін, тәсілдерін, механизмдерін, құралдарын сипаттайтын жалпылама түсінік. АКТ қазіргі заманғы маңызды құралы компьютер болып табылады.
Жалпы ақпараттандырудың жақсы да, жаман да жағы бар. АКТ қолданылатын сабақтар қызықты болады, оқушыларды пәнді басқаша, дәстүрлі емес түрде меңгеруге мүмкіндік береді, оқушыға тек рецепиент қана болуға ғана емес, сонымен қатар жағдайды модельдейтін белсенді қатысушы болуға мүмкіндік береді, ал бұл пәнді меңгеруде жақсы нәтижеге жетуге мүмкіндік береді.|
Қазіргі кезде балаларға жүктелетін ақпарат қоры үлкен, зейінін тез жинақтай алмайтын, қажеттісін есте сақтап және қажет емесін сұрыптай алмайтын оқушылар зейінсіз және енжарлау болады, оларда оқуға деген қызығушылық және уәж жоғалады. Психологтардың ойынша: «Зейінді болудың ең жақсы әдісі – өз жұмысын ешқашанда зейінсіз орындамау!». Бұны жүзеге асыру үшін, мұғалімдерге, тек сапалы оқытып қана қоймай, соған қоса қажет ақпаратты қайдан және қалай табуға болатынын үйрету қажет. Қазіргі жасөспірімдер компьютерлік ойындарға тәуелді болып келеді. Компьютерлік ойындарға көп көңіл бөлетін оқушылар оқуға, жаңа білім алуға қызықпайды. Жасөспірімдер өздеріне ыңғайлы болатын, өздерін суперқаһарман ретінде сезінетін виртуалды әлемде өмір сүреді. Ал біз, олармен бір тілде сөйлесу үшін, олардың тілдерін меңгеруіміз қажет және алған ақпаратты дұрыс қолдануға үйретуіміз қажет. Ал екінші проблема, бұл оқытудың жекеленуі (индивидуализациясы) әсерінен, оқушылардың құрдастармен, мұғалімдермен қарым-қатынасының бәсеңдеуі. Баланы тек компьютер-оқушы түрінде оқыта берсе, жанды қарым-қатынастың жеткіліксіздігінен, оқушы өзінің ауызекі тілін дұрыс қалыптастыра алмайды.
Интернет, АКТ-ның құралы ретінде, нағыз көмекші, ақпарат көзі және оқытудағы маңызды құрал болып табылады. Бірақ орынсыз қолданған кезде, ол оқушыларды дамытудың орнына, керісінше дамуды тоқтатуы мүмкін. Интернетте дайын рефераттардың, үй жұмыстарының, шығармалардың қоры көп екені барлығына белгілі, ал бұл оқушылардың дамуын тежеп, танымдық белсенділікті және оқытудың тиімділігін төмендетеді.
Сондықтан, тек АКТ қолданылуы дұрыс берілген және мөлшерленген кезде ғана, ол оқытудағы нағыз көмекші бола алады. Ол тек оқуға уәждеу ретінде ғана емес, сонымен қатар жеке тұлға қалыптасуының нағыз тәрбиелік процессі ретінде қолданылуы мүмкін.
Жүз жылдан артық уақыт бұрын, әйгілі американдық өнертапқыш Т.А.Эдисон, алғашқы дыбыс жазатын құрал – фонограф жасағаннан кейін, дыбысты жазу, сақтау және шығару мүмкіндігі пайда болғандықтан, оқытудың барлық проблемалары шешілді деп айтты. Бірақ барлық проблемалар қазіргі таңда да шешілмегені анық.
АКТ сабақта қолдану, сабақты қызықты, әсерлі етеді. Шынымен, мысалға математикалық фигураны үш өлшемді кеңестікте көрген ыңғайлы, себебі оны айналдырып, барлық жақтарын көруге болады, өз құлыңда ұстап тұрғандай әсерде боласың. Немесе химиялық тәжірибенің нәтижесін әр түрлі реактивтерді араластыруды модельдеу арқылы көруге болады. География сабағында қалалардың суреттерін кітаптың беттерінен қарағаннан гөрі, АКТ көмегімен аралауға болады.
Оқыту процессінде жиі қолданылатын АКТ элементтері:
1. электронды оқулықтар,
2. интерактивті тақта,
3. электронды энциклопедиялар мен анықтамалықтар,
4. тренажерлер мен тестілеу бағдарламалары,
5. Интернет желісінің ресурстары,
6. суреттер мен иллюстрациялары бар DVD және CD дисктер,
7. видео және аудиотехника,
8. электронды презентациялар,
9. интерактивті конференциялар мен конкурстар,
10. ғылыми-зерттеушілік жобалар мен жұмыстар.
Интерактивті тақтаны пайдалану дегеніміз – білім беру ісінде ақпараттарды даярлап, оны оқушыға беру үдерісі.
Интерактивті тақтаны қолдану сабақтың жоспарын, қарқыны мен барысын жақсартуға көмектеседі. Интерактивті тақтада жұмыс жасау материалды қарапайым, бірақ шығармашылық тұспен қолдануды қарастырады. Интерактивті тақта көмегімен оқыту, тек компьютермен және проектормен оқытуға қарағанда айтарлықтай әсерлілеу, өйткені оның бірнеше артық тұстары бар:
- веб-сайттар және басқа да ресурстар қолдану есебінен материалды түсінікті, әсерлі етіп жеткізуді қамтамасыз етеді, сурет салу мүмкіндіктері бар және кез келген қосымшалардың, әрі веб-ресурстардың үстінен жазуға, көп уақыт шығындамай-ақ бейне көріністерді, сабақ барысында жасалған кез келген жазуларды сақтауға, оны басып шығаруға болады;
- түрлі тартымды ресурстарды қолданудың арқасында оқушылардың қызығушылығын арттырады;
- ұжымдық жұмысқа араласу үшін үлкен мүмкіндіктер туғызады;
- жеке және әлеуметтік дағдыларды жетілдіреді;
- өтілген материалды қайталау үшін мектеп желісінде пайдаланылған файлдарды сақтауға мүмкіндік береді;
- сақталған файлдар негізінде меңгерілген материалдарды тексеруді жеңілдетеді;
- педагогтарды кәсіби тұрғыдан өсуге ынталандырады.
Бастауыш білім беру мазмұнына ортақ тақырыптарды енгізу әр түрлі пәндік салалардан білімдерді кіріктіруге және сол арқылы алынатын білімдердің функционалдығына қол жеткізуге мүмкіндік береді.
Жалпы білім беру ұйымдары (мектеп, гимназия, лицей, т.б.) «білім алуды үйрету» ұстанымын негізге алады, ол ұстаным бойынша өз бетімен білім алуға ұмтылатын, ынталы, қызығушылығы жоғары, өзіне сенімді, жауапкершілігі мол жəне зияткерлік тұрғыдан дамыған тұлға қалыптастыру көзделеді. Оқушылардың бойында бұл қасиеттерді қалыптастыруда мұғалімдер түрлі технологиялар мен əдіс-тəсілдер қолданады деп күтіледі, олар:
зерттеушілік тəсілдеме (оқушылар «не білемін, нені білгім келеді, нені білдім» тұрғысынан өз əрекетін талдауға үйренеді);
əрекеттік тəсілдеме (оқушылар оқу əрекетінде меңгерген жаңа білімінің болашақта қажеттілігін түсінеді);
дамыта оқыту (оқушылар өзінің іс-əрекетін жоспарлау жəне басқару жолын 9 үйренеді);
уəждеу, қызықтыра оқыту (оқушының оқуға деген қызығушылығын арттыру үшін «оқыту үшін бағалау» арқылы қолдау жасау);
оқушылардың оқу əрекетін жеке, топтық жəне ұжымдық формада ұйымдастыру (оқушылар бірін-бірі өзара оқытуға, бірін-бірі бағалауға, пікір алмасуға, т.б. үйренеді);
саралай оқыту (оқушыларды деңгейіне, мүмкіндігіне қарай оқыту, қалыптастырушы баға арқылы қолдау).
Жазуға үйрету барысында оқушылардың оқу дағдыларын қалыптастыру Жазба тілді дамыту маңызды, әрі күрделі мәселе. Жазба сөз ауыз сөзге қарағанда өзгеше психологиялық негізі бар, айырықша тіл функциясы. Ол өте қиын, саналы, әдейі бір мақсатпен жұмсалатын тіл формасы.
Осы уақытқа шейін жазбаша тілді меңгерудің, яғни оқушының жазу дағдысын қалыптастырудың бастауышта үш кезеңі (элементтік кезең, әріптік кезең, әріптерді жалғастырып жазу кезеңі) бары, сол кезеңдерге қойылатын талаптарды орындауға төселдіру қажеттілігі және мұның бәрі өте күрделі процес болып табылады. Жазу дағдысының бастамасы әріптің әрбір бөлігін (таяқша, дөңгелек, қосу сызықтары) сызып, жүргізу арқылы жаттықтырылады. Бұл кезеңде бала басымен, бүкіл денесімен жоғары көтеріліп, төмен еңкейіп, екі жағына қисайып, неше түрлі қозғалыстар жасайды.
Алайда мұғалім тиімді жаттығулар ұйымдастырса, көп ұзамай, бірте-бірте бастапқы қозғалыстарын.
1.Әріптердің негізгі элементтерінің және сөз ішіндегі әріптердің бір-бірімен қашықтығы біркелкі болуы.
2.Әріптердің биіктігі біркелкі болып шығуы.
3.Сопақша және жарты сопақша құрсау түріндегі әріп элеметтерінің, сондай-ақ қисық түзу сызықтан құралатын әріп элементтерінің бір-бірімен кілт жалғастырылмай, бірте-бірте созылыңқырап барып, жіңішкеріп жалғастырылуы.
4.Әріптердің кескіні қабылданған үлгіге сәйкес дұрыс жазылуы.
5Сөздерді жазғанда әріптердің дұрыс жалғастырылуы.
Оқу мен жазу дағдыларын қалпына келтіруге фонематикалық есту қабілеті мен сөйлеу тілінің дамуымен қатар, көру түйсігі және кеңістікті бағдарлауы, қимылы, жазуға үйрету кезінде, ең алдымен, қолдың ұсақ бұлшық еттерінің қимылдары дамуының маңызы бар.Оқу мен жазу дыбыстық талдау, жинақтау әдісі арқылы жүргізілетіні баршаға мәлім. Сондықтан, ең бірінші талап – балалардың дыбыс есту қабілетін дамытып, тіліміздегі түрлі дыбыстарды ажырата білуге, дыбыстық талдауға үйрету.
Сауат ашу кезеңіндегі ең негізгі басты құрал — «Әліппе» және «Әліппе серігі». Әліппенің бас жағындағы түрлі тақырыптарға салынған суреттер де оқушылармен жүргізілетін дайындық жұмыстары үшін ен, қажетті көрнекі құрал болып есептеледі. Әліппеде әрбір жаңа әріпті үйрету барысында жекелеген заттардың суреттері және тақырыптық суреттер де беріледі. Сонымен қатар онда балалардың ойы мен тілін дамыту үшін сюжетті картинкалар, әңгімелер, жұмбақтар т. б. бар.Әліппеге қосымша көрнекі құрал — кеспе әліппе. Кеспе әліппеден олар буын, сөз, сөйлем құрайды және оларды талдап, оқып үйренеді.Әріптерді естерінде жақсы сақтау үшін суретті алфавит қолданылады; онда әрбір әріптің суреті мен атауы және сол әріптен басталатын заттың суреті салынады.Әріптерді сақтауға арналған әріп кассасы жасалады. Әріп кассасының көлемі дәптердің ашып қойғандағы көлеміндей болады.Қызыл, көк түсті төрт бұрыштар жасалады. Қызылы дауысты дыбысты, көгі дауыссыз дыбыстарды көрсетеді.Бұл айтылғандардан басқа таблицалар да қолданылуы мүмкін. Мысалы дауысты, дауыссыз дыбыстарды өту барысында таблица қажет-ақ. Мұнда дауысты дыбыстың таңбасын қызыл түспен, дауыссыз дыбысты қара түспен ерекшелеуге болады. Сөз құрастыру үшін буындар беріледі.Жазу жұмыстарында пайдалану үшін арнаулы «Жазу үлгісі» ұсынылады. «Жазу үлгісінде» әріптердің элементтері, жазба үлгілері беріледі.Әр сыныпта оқушылардың партаға түзу, дұрыс отыруы бейнеленген және жазу кезінде қаламды дұрыс ұстау, отыру үлгілері бейнеленген плакаттар болуға тиіс.Сауат ашу кезеңінде пайдаланылатын дидактикалық материал да бар. Бұлар: сөздердің дыбыстық құрамын талдауға жаттығу үшін түрлі карточкалар; кейбір жағдайда олар — клеткалармен берілген заттық картинкалар, екінші бір жағдайды — әріптің жартысы мен қалған жартысының орнына клетка т. б. с. с.Мұндай үлестіруге арналған дидактикалық материал — оқушыларға сөздің дыбыстық құрамын схемаға сүйеніп талдауы үшін көмекші құрал болып саналады. Оқушылар сөзді іштерінен айтады да, схеманы толтыруға кіріседі. (Дәптерге түсті бояу қарындашпен, тақтаға дөңгелекшемен, сызықшамен т. б. с. с). Сөздегі дыбыстарды тәртібімен талдап, дауысты, дауыссыздарын анықтап, оқушылар әріптерден сөз құрауға кіріседі.Алдыңғы дидактикалық материал екінші бір жолмен тағы қолданылады: