Әбдікәрім Оңалбаев атындағы №117 орта мектеп

Серік Мақпырұлы поэзиясынан бір үзік сыр...
Орындаушы: Мақпалкөл ауылы, Әбдікәрім Оңалбаев атындағы

№117 орта мектептің

9-сынып оқушысы Қыстаубай Айжан

Отбасы ортасында







Мақпырұлы Серік
1944 жылдың 15 қаңтары күні Қызылорда облысы, Жалағаш ауданы, Мақпалкөл ауылында дүниеге келген.

1959 жылы Мақпалкөл ауылындығы орта мектептің 8 сыныбын тәмамдап, он бір жылдықты «Мәдениет» ауылынды 1964 жылы аяқтаған.

Абай атындағы КазПИИ-дің (қазіргі Абай атындағы Алматы Мемлекеттік Университеті) филология факультетін «қазақ тілі мен әдебиеті» мамандығы бойынша 1969 жылы үздік дипломмен бітіріп,аспирантураға оқуға қалдырылған.

Аспирантураны аяқтап 1972 жылдан күні бүгінге (2012 жылдың шілде айына) дейін осы оқу орнында ұстаз, қазақ әдебиеті кафедрасының профессоры, филология ғылымдарының кандидаты(ғылыми жетекшісі академик С.С.Қирабаев) болып келген.

Диссертациялық Кеңестің мүшесі және профессор жетекшілігімен 10 аспирант, ізденуші кандидаттық диссертацияларын қорғаған.


Алғы сөз

Құрметті оқырман!

Тарих мойындаған тау тұлға еңбектері келер ұрпаққа аманат. Асыл ойлары мен кесек пікірлері қоғам санасына жол тапса, бүгінгі күннің жемісі болмақ. Қарпайымдылығымен қанаттанған, асыл ойларымен абаттанған ақын, филолог, журналист, профессор, үлгілі әке өмірі – келешекке өнеге...

Әбдікәрім,Қомшабайлар шыр еткен,

Темірбектей дүлділдері дүр еткен.

Мақпалкөлдей топырақтың ұрпағы

Серіктейін дарабозын жыр еткен.

Көңілінің шуағымен гүл еккен,

Туған жердің топырағын ту еткен.

Аға, рухың разы болсын қызыңа!

Сөз бастайын ақ пейіл, шын жүректен.

---

Біліммен сусындап,парасаттылықтыту еткен еді...
Қоңырқай дауысымен сабақ беріп тұрған ұстаздың алдындағы сту-

денттер сілтідей тынып тыңдап қапты. Ол қазақ әдебиетінің арғы-бер-

гі тарихын қозғап, тыңдаушысын өзінің терең білімімен, ойлы сөзімен

бағындырып-ақ алатын.

Осынау жоғары деңгейге ол бірден жеткен жоқ, оқу, үйрену, ізденудің және көп жылғы ұстаздық қызметінің, өзіне және өзгеге деген асқан жауапкершіліктің арқасында жетті.

С.Мақпыров іздене келе көсемсөздің қас шеберіне айналды, филолог, журналист ретінде қалың оқырманға таныла бастады.Таланттар мен талаптанушыларға кең жол ашты. Содан болар, туған еліміздің төл әдебиеттерін шығару сияқты жауапты істерге де белсене араласты. Оның қаламынан «Әдебиеттануға кіріспе», «Қазақ әдебиеті», 1993-2010 жылдарда мемлекеттік тапсырыс бойынша бұрынғы жылдарда жарық көрген және жаңадан жазған оқулықтары жарық көрді.

Ол марапат-мақтауды қаламайтын адам. Бар болмысымен адамгер-

шілік, адалдық, имандылық, білімділік пен парасаттылықты ту еткен.

Жасынан Серік Қирабаев ағасынан бата алып, оның сенімінен шыққан кіші Серіктің (біздің Т.Д.), әдебиетші, ғалым Серіктің қазасы бір әулеттің ғана емес, Қазақ әдебиетінің бір бәйтерегінің өмірден өткен қазасы болмақ. Бүгінгідей қазалы күндері С.Мақпыровтың дүниеден озғанына бір жыл толуы қарсаңында қазағымыздың «орнында бар, оңалар» демекші, Серіктің артында ұлдары — Алмат, Азамат, жары — Зайда, қыздары — Әйгерім, Ботакөз барда, әдебиетшілер барда оның есімі ұмытылмақ емес. Жатқан жерің жаннатта болғай демекпіз.
Тынышбек Дайрабай

Фольклортанушы,шежіреші

Жан шуағын аямаған…

Қазақ – ұстазын ұлықтаған халық. Халық арасында қолданылып жүр ген  «Шәкірт болмаған, ұстаз да болмас», «Ұстаз жолын ұстанған қор болмас», «Шәкіртсіз  ұстаз – тұл» деген мақал-мәтелдер ұстаздың ұла ғаттылығын паш етеді. «Білімді ұстаз береді, білікті Құдай береді» де­мекші, үйреткен ілімімен мұғалім шәкіртке ұстаз болары хақ.

«Қыран түлегіне қайыспас қанат сыйлайды, ұстаз шәкіртіне тал­майтын талап сыйлайды» де гендей, менің де ұстаздарым көп. Солардың бірі – белгілі әдебиеттанушы, әдіскер-педагог, журналист, филология ғылымдарының докторы, про­фессор Серік Мақпырұлы.

Аты аңызға айналған КазПИ-ді, қазіргі Абай атын дағы Қазақ ұлттық педагогикалық университетінің филология факультетін бітірген кез келген студентке Серік ағайдың есімі бірден таныс. Өйткені ғалым өткен ғасырдың 70-жылдарынан бастап осы кие лі шаңырақта қызмет етіп келеді. Содан бері ұстаздың алдынан қаншама шәкірт өтті. Қазір сол шәкірттердің барлығы дерлік ағайдың жолын қуып, бірі мектепте мұғалім бол са, бірі ғылыми ізденісте. Бірі журналист болып, түрлі басылымдарда қызмет етсе, бірі ақындық пен жазушылықтың жолына түскен.

---

Адамның  бойына тән жеті өнерді толық меңгерген ғалымның бақыты – ұстаздық өнер деп білемін. «Ұстаз болу – жүректен» демекші, ғалымның өзі айтқандай «адамтану» өне­рінің қыр-сырын алдында отырған шәкірттеріне бар ынта-ықыласымен жеткізген, «өзгенің бақытын аялап», үлкен өмірге бағыт берген ұстаз – ұлы ұстаз. Міне, мен де осындай Ұлы Ұстаздан білім алған  шәкіртпін. Ағайдың бойындағы ұстазға тән бар асыл қасиет менің ғы лым жолында ғалым болып қалыптасуыма әлі де көмегін тигізіп келеді.

Қорыта келе айтарым, әттең заманның ағымына қарай күн көрістің қамымен күн кешу­деміз. Егер мүмкіндік туып жатса, ұстазыма арнап көзінің тірісінде-ақ ескерткіш тұрғызар едім. Қазірге шәкірттік шын көңілден шыққан бұл лебізімді бойымызға құйған білімнің кішкентай ғана өтеуі болса екен деп үміт тенемін.

Әлия БИЯЗДЫҚОВА,

Абай атындағы

ҚҰПУ-дың докторанты
Жүректен шыққан жолдар...

Ақ пенен қара таласса,

Ұқсап бір қыран құстарға.

Байсалды дауыс шығады,

Сондай бір сондай тұстарда.

Зымырап аққан уақыт,

Сусыған құмдай тұра ма?!

Қолдайды іркез перзентін,

Еркелеп аққан Сыр ана...

... Тұр ма екен әлде кім білсін,

Ойына түсіп Сыр елі.

Туған жер жайлы сыр төккен,

Дүрсілдеп аққан жүрегі.

Тұр ме кен ілде кім білсін,

Жүректің сырын айтсам деп,

Жақсыны сағынғанында

Нықаңа барып қайтсам деп.

Баршаға жақсы атанған,

Өзіңдей болар нар адам.

Қайран да қайран ағам-ай

Кетпейсің ой мен санадан!...

Алпысбай Тамаев

Педагогика ғылымдарының кандидаты

Абай атындағы ҚазҰПУ

Ой тамшы


Нардың күші - белінде,
Елдің күші - ерінде,
Ердің күші - елінде.

Озып кетсең - көз тиет,
Қалып қойсаң - сөз тиет.

Өсер елге өсек емес, өрелі істер қажет.

Су болса - күріш болады, күріш болса - елдің жайы дұрыс болады.

Әр адам өз дәрменсіздігінің алдында шарасыз.

Сөз қадірін де, өз қадіріміздей қастерлей білсек қой.

“Зар заман” болғаны үшін зар заманды айыптай алмайсың.

Білім беру саласының бітпейтін реформаларын қарап отырып оны әлде бір сынақ алаңына ұқсатасың.

Тест арқылы тұлға сомдап жатырмыз ба, сұлба сомдап жатырмыз ба?

Ми еңбегінің адамын үй еңбегінің пендесіне айналдырған заман - ай!

Тамағы тойған күні танауын көтеріп тоқитында да, қарына ортайса су ішкен құдығына түкіретін тоңмойындар да бар.

---

Алматының қақ ортасында жат тілде жазылған жарнама тақта тұр. Бұл не, басынғандық па, әлде бас ұрғандық па?

Тауды қанша мақтағаныңмен - ол биіктемейді, қанша даттағаныңмен - аласармайды да. Тауға тек тау деп қарау керек.


Серік Мақпырұлы

Таныстыру

Атым Серік, ағайын,

Шабыттың шамын жағайын.

Көңіл бұр, халқым, өзімді

Таныстырып бағайын.

Сыр бойы

Мақпалкөл деген жерденмін,

Шөмекей деген елденмін,

Алматыға жиырма жасымда,

Арман ғана басымда,

Білім іздеп келгенмін,

Жайсаңдарын қазақтың

Қарт ҚазПИ-ден көргенмін,

Сөзін тыңдап солардың

Соңдарынан ергенмін,

Білім-ілім жолына

Ықыласымды бергенмін,

Ғылым қуып, ой іздеп

Сөз маржанын тергенмін.

Ұстазбын, халқым, бұл күнде

Өзім де сөзге мергенмін,

Жауыр болар жайдақ сөз,

Оны да айтып көргенмін.

Сөз бен істе үйлесім

Болуына көңіл бөлгенмін.
4

Асып та, тасып кеткем жоқ

Алсам да орын төрден мың.

Шүкірлік етем тағдырға

Ғұмыр бітіп өлген күн!

Біреулер жүр бағалап

Біреулер жүр кем көріп.

Біреулер жүр ағалап

Бір жақсыға тең көріп.

Өмірімді жасаймын

Ізгі ісіммен өң беріп!

Мінім жоқ, сірә, демеймін

Бар менде де пенделік.

Болдым, толдым дегем жоқ

Бәрін біліп, меңгеріп.

Қомағай шортан мен емес,

Ұмтылатын жем көріп.

Жүрсем болды емес пе,

Ағаларды ардақтап,

Інілерді ізеттеп,

Құрбыларды тең көріп,

Жамандықтан жиреніп,

Ізгіліктен үйреніп,

Жақсылықпен емделіп.

Ой дегенің теңіз ғой

Теңіз бен уайым егіз ғой.

Мен – кемеде жолаушы

Жағалауға жете алмай

Отырған бір сенделіп.

Өмір-керуен көшінде

Жолаушымыз бәріміз.

Қаламыз ба көптің есінде

Болды ма оған татырлық

Адамшылық нәріміз?!-

Серік Мақпырұлы

Ақжайық әсерлері
Қаласында боп Оралдың

Алматыма жаңа оралдым.

Аз күнде, Орал, қайтейін,

Сағынышым бола алдың.

Оралым, менің Оралым,

Қасым ақын қимаған

Көрдім қысқы боранын.

Көрдім келіп көктемде

Гүл жауған шақты бөктерде.

Жазда келіп жайнаған

Өмірді көрдім қайнаған.

Құшағыңа ендім мен

Төрден орын сайлаған.

... Келдім үйге, бірақ та

Сол күндердің әсерін

Ұмытам қалай, жайланам?!-

Серік Мақпырұлы

Ойлар, ойлар

«Ойлар, ойлар,

Қамығам кейде

Өмірім мынау толқыған бейне

Қас-қағым сәтте өтердей.

Ауырлық батпай,

Төгілмей тер де,

Парызым мынау

---

Туған бір елге

Қалар ма деп өтелмей».

Серік Мақпырұлы

«Не дейін қасқырзаман, қасқыр заман»

«Не дейін қасқырзаман, қасқыр заман»

Деймісің арманыңды тасқа ұр, маған!

Ізгілер онсыз да шарасыз ғой

Тапта да, басқа ұр, заман!

Не дейін қатыгездей тағдыр саған,

Дей алман жылмаң қағып, жұртқа жағам...

Адалынан алам деп бәйгені мың

Еңбектің ерттеп міндім сәйгүлігін...

Өзгерді өмір, адамдар да өзгерді,

Машина – өмір таптайды момын, ездерді...

Тозған жер, азған ұрпақ, рух әлсіз,

Дайын ол туған жерін сат деуге де

Серік Мақпырұлы

Болмысы дара, бауырға аға...

Еңбегі ерек,

Тағдыры бөлек,

Жырлары шырқар дара үн,

Ардақты жолын,

Салмақты жолын,

Жырлаймын серік ағаның.

Жайменен басып,

Жүріп те жасып,

Ауылдан қанат қаққанмен

Алыбы болдың,

Жарығы болдың,

Алматы дейтін қаланың.

Айнымай жолдан,

Ақ, адал болған,

Парасат, пайым таңдатқан.

Ұлықтап сізді,

Сіз салған ізді,

Еске алып жатыр жан-жақтан.

Жақсылық егіз,

Жырларың теңіз,

Өмірің бізге өнегі

Рухыңмен асыл,

Жасап сан ғасыр,

Орының болсын жәннаттан!

Болмысы дара,

Бауырға аға,

Бола да білдің тосылмай.

Ақ пейілменен,

Шат пейілменен,

Сыйласатұғын досыңдай.

Қоңыр үнменен,

Ғұмырыңменен,

Жарқ етіп өткен жасындай,

Серік аға осындай!!!

Қыстаубай Айжан

---

Смотрите также файлы

• Характеристика исходного полимера Бутадиеновый каучук.docx

• 1. Как называется деревня, появившаяся одной из первых на территории современного Барабинского района Новосибирской области в 1620 г и названная по фамилии основателя Село Устьянцево.docx

• 11. Европа в период наполеоновских войн. Венский конгресс.docx

• Добрый день, Нина!Тьютор 1 Строкова Алёна Евгеньевна 88003500060, доб. 8149Оценить.pdf

• .docx