Файл: Реферат таырыбы Франклин делано рузвельт жне оны жаа баыты Орындаан Кенесханова Айаным.docx
Добавлен: 10.01.2024
Просмотров: 112
Скачиваний: 7
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ
ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ
«САРСЕН АМАНЖОЛОВ АТЫНДАҒЫ ШЫҒЫС
ҚАЗАҚСТАН УНИВЕРСИТЕТІ» ҚЕАҚ
ЖОҒАРЫ КОЛЛЕДЖ
РЕФЕРАТ
Тақырыбы: Франклин делано рузвельт және оның жаңа бағыты
Орындаған:Кенесханова Айғаным
«С.Аманжолов атындағы ШҚУ Жоғары колледжінің»ОП9ә тобының 1 курс студенті.
Тексерген:Серікова Зарина Серікқызы,гуманитарлық ғылымдар магистрі, «С.Аманжолов атындағы ШҚУ Жоғары колледжінің» тарих пәні оқытушысы.
Өскемен қ. 2023ж
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ...............………………………………………………………………….3
1 Тарау Франклин Рузвельттің өмірі мен қызметі
1.1 Ф.Рузвельттің өмір баяны.............................................................................…4
1.2.Ф.Рузвельттің ішкі саясаты………………….............................................….4
1.3 Ф.Рузвкльттің сыртқы саясаты…………………...........................................6
2 Тарау Ф.Рузвельттің «Жаңа бағытының» заңнамалық консолидациясы
2.1 Қаржылық реформаны және өнеркәсіптік жүйені реформалауды заңнамалық бекіту.............................................................................………….....7
2.2 Ауыл шаруашылығын реформалауды заң шығару…...…............................8
ҚОРЫТЫНДЫ………............................................................................................9
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.....................................................10
КІРІСПЕ
Зерттеудің өзектілігі. Франклин Рузвельттің «Жаңа мәміленің» алғышарттары 1929 жылы қор биржасындағы экономикалық күйреудің салдары болды, бұл АҚШ-тың әлемдік экономикалық, қаржылық және сауда дағдарысын бастауына әкелді. Шаруалардың күйреуінен, көптеген кәсіпорындардың жабылуынан, жұмыссыздықтан туындаған халықтың наразылығы жаппай өсті. 1929-1933 жылдардағы дағдарыс құбылыстары өркендеу иллюзиясының күйреуі және экономиканы басқарудың қазіргі әдістері туралы мәселені көтерді. Бизнесмендер мен саясаткерлердің көпшілігі экономиканы неғұрлым функционалды және қатаң мемлекеттік реттеу қажет деген қорытындыға келді. Бұл тақырыптың өзектілігі сол, соңғысы 2008 жылы болған көптеген дағдарыстар қазіргі экономикалық жүйенің қаншалықты тұрақсыз және қауіпті болуы мүмкін екенін көрсетті. Дүние жүзінде инфляция рекордтық деңгейге көтерілді, энергия бағасы көтерілді, ақша ағыны қысқарды.Мұның бәрі әлеуметтік саладағы реакцияларға әкелді: жұмыссыздықтың өсуі, халықтың наразылығы. Көптеген елдер зардаптарын әлі де сезінуде.
Зерттеу жұмысының мақсаты. Ф.Рузвельттің «жаңа бағыты» саясатын жүзеге асырудың негізгі бағыттарын зерделеу және талдау болып табылады.
Осы мақсаттан келесі міндеттер туындайды:
-
Ф.Рузвельттің «жаңа курсын» құрудың алғы шарттарын қарастырайық.
- Банктік және әлеуметтік салаға, өнеркәсіпке, ауыл шаруашылығына қатысты негізгі заңдардың мазмұнын ашу.
- Ф.Рузвельттің «Жаңа мәміленің» тиімділігін талдау.
Зерттеу жұмысының хронологиялық шеңбері.Зерттеу жұмысы өресі биік азаматы Ф.Рузвельттің дүниеге клеген кезеңнен бастап оның еңбектерін және өмірден өткен кезеңдер арасы қамтылады.
Зерттеу жұмысының нысаны.Ф.Рузвельттің өмірбаяны мен қызмет жолы.
Зерттеу жұмысының құрылымы.Зерттеу жұмысы кіріспеден,екі тараудан,қорытынды және әдебиеттер тізімінен тұрады.
1 Тарау. Франклин Рузвельттің өмірі мен қызметі
1.1.Ф.Рузвельттің өмір баяны
Франклин Рузвельт - жер иеленуші кәсіпкердің отбасында дүниеге келді. 1899 жылы мектепті, 1004 жылы Гарвард университетінің колледжiн аяқтап, 1904-1907 жылдары Колумбия университетінде заң гылымы бойынша білім алады. 1907-1910 жылдары ірі заң мекемесінде қызмет атқарды. Нью-Йорк штатында жеке иелігі, Джорджия штатында емдік суы бар меншігі болды және жетекші өндірістік компаниялардың акционері еді.
1910 жылы Ф. Рузвельт Нью-Йорк штатының сенаторы болып сайланды. 1913-1920 жылдары ол теңіз министрінің көмекшісі қызметін атқарды. Бірінші дүниежүзілік соғыс кезінде ол әскер мен флоттың құрылымын өзгерту туралы ұсыныстарымен ерекшеленіп, көзге түседі. 1921-1933 жылдары кәсіпкерлікпен белсенді түрде айналысып, бірнеше фирманың директорлар кеңесіне енеді.
1921 жылы ол полиомиелит ауруына ұшырап, өмір бойы өздігінен жүріп-тұру мүмкіндігінен айырылады. Алайда тағдырдың бұл ауыр сынағы оның саясатпен айналысуына кедергі келтіре алған жоқ. Ф.Рузвельтті халық жақсы көрді, сондықтан оны американдықтар қысқаша ғана Ф.Д.Р деп атады. Ол 1928 жылы Нью-Йорк штатының губернаторы болып сайланды, ал 1930 жылы екінші мерзімге сайланады.
1.2 Ф.Рузвельттің ішкі саясаты.
1932 жылы президенттік сайлауға қатысқан Ф.Рузвельт, әлемдік экономикалық дағдарыстан мемлекетті құтқаратын өз жобасын ұсынды және экономикалық-әлеуметтік реформа жөнінде арнайы бағдарлама дайындады. Мемлекеттің қарқынды дамуы үшін сынақ қажет деген Ф.Рузвельт өзінің әйгілі «Жаңа бағыт» атты батыл реформалық бағдарламасын ұсынды. Бұл құжатта дағдарыстың алдын алып, жаңаша дамудың жоспарлары нақты көрсетілді.Бағдарламаның «Жаңа бағыт» атануы Ф.Рузвельттің Демократиялық партияның съезіндегі баяндамасынан алынды. 1932 жылы 2 шілдеде өткен осы съезде ол президенттік сайлауға үміткер ретінде ұсынылады. Ф.Рузвельттің «Жаңа бағыт» бағдарламасы халықтың қолдауына ие болып, ол президенттік сайлауда жеңіп шығады. 1933 жылдың наурызынан бастап Ақ үйдегі билікті қолына алған Рузвельт реформа жасауға батыл түрде кіріседі. Мына бағыттар бойынша күрделі шаралар қолға алынды:
• банк саласындағы заңдар, елдегі барлық банк жүйесіне мемлекеттің бақылауды күшейту, сондай-ақ алтын тепе-теңдігі туралы заң қаржы жүйесіндегі қолданыстан алтынды алып тастау, осының нәтижесінде елдегі алтын үшін қағаз ақшалардың шексіз айырбасталуы тоқтатылды; АҚШ-тың алтын үлгісінен және доллардың девальвациясынан бас тартуы;
• өнеркәсіпті қалпына келтіру заңы өндірісті жандандыруға арналған Ұлттық әкімшілік арнайы федералдық ұйымын құру, адал бәсекелестік қағидаларын енгізу барлық өндіріс саласы үшін бірдей жалақы төлемі қағидасын, бірдей жұмыс күні ережесінің ортақ үлгісін орнату; еңбектегі өзара қарым-қатынас туралы заң жұмысшылардың ереуілге шығу құқығы мен ұйымдар құру және кәсіподаққа бірігуін бекітті;
• еңбек қатынасын мемлекеттік реттеу жүйесі құрылды; ауылшаруашылығы өндірісін реттеу туралы заң – фермерлерге өндірістерін қысқартқаны үшін төлем төлеу, бұл ауылшаруашылығында артық өнім өндіруді тоқтату үшін жасалды;
• көмекке мұқтаждарға жәрдем көрсету бағдарламасы жұмыссыздықты азайту мақсатында мемлекеттік ұйымдарды қоғамдық жұмыстарға (айналаны көгалдандыру, жолдар, электрстансылар, тұрғын үйлер салу тағы басқа қоғамдық істерге) қатыстырды. «Жаңа бағыт» бағдарламасының ең маңызды әрі ерекше болуы оның әлеуметтік сақтандыру саласына қатысты ұстанған ұстанымы болды. 1935 жылы АҚШ тарихында тұңғыш рет «Әлеуметтік қамсыздандыру туралы» Заң қабылданды, осыған орай елде алғаш рет мемлекеттік зейнетақы және жәрдемақы жүйесі енгізілді. Заңда жасы келгендер мен жәрдемшісінен айырылғандарға зейнетақы төлеу, жұмыссыздыққа және жұмысқа қабілетсіздігі үшін жәрдемақы беру қарастырылды. 1938 жылы «Жалдамалы жұмыс күшінің әділдігі туралы» Заң қабылданды, онда берілетін ең төменгі еңбекақы мен жұмыс күнінің ұзақтығы көрсетілді.
Салық салу жүйесін реформалау барысында артық табыстар мен мұрагерлікке, сыйлықпен берілетін мүліктерге салынатын салық келемі көбейтілді. Ф.Рузвельт әкімшілігінің 1933-1939 жылдары жүргізген әлеуметтік және экономикалық бағдарламаларының нәтижесіне орай мемлекет елдің барлық маңызды бағыттарына, әсіресе экономика мен әлеуметтік салаларға белсенді араласты.
Есте сақтаңдар «Жаңа бағыт» экономиканы мемлекеттік реттеу қажеттілігі жүйесін танытуға негізделді. Мемлекетке экономикалық іс-әрекеттер мен қоғамдағы әлеуметтік процестерді реттеу міндеті жүктелді.
Қоғамдағы осындай салаларға бақылау жүргізу мен араласу мақсатында арнайы органдар мен мекемелер құрылды, заңдар қабылданды. Бұл бетбұрыстар мемлекеттегі басқарушы ортаның саяси бағытына айтарлықтай өзгерістер енгізді.
Назар аударыңдар! «Жаңа бағыт» АҚШ тарихындағы ең бір бетбұрысты кезеңнің бірі болды. Осы уақыттан бастап мемлекеттік жүйенің экономика мен әлеуметтік салаға араласуы Американың мемлекеттік-саяси жүйесіндегі маңызды элементке айналды. «Жаңа бағыт» аясында жүзеге асқан реформалар мемлекеттің әл-ауқатын арттырудың америкалық берік негізіне айналды.
1936, 1940, 1944 жылдары Ф.Рузвельт АҚШ-тың президенті болып қайта сайланды.
Назар аударыңдар! Өзара тәуелділік, әлемдегі барлық мемлекеттердің өзара тәуелділік түсінігі, Рузвельттің сыртқы саясат туралы ұғымының негізі болды.
1.3 Д.Рузвельттің сыртқы саясаты. Бірінші дүниежүзілік соғыстан кейін АҚШ-тың оқшаулану саясатын ұстануына орай Ф.Рузвельт АҚШ басқа әлемнен өзін оқшауламауы тиіс, өйткені болашақтағы қауіпсіздік пен мемлекеттің ортақ игілігі Еуропа мен Азияның тағдырымен тікелей байланысты деп санады.
Ф.Рузвельт «Жаңа бағытқа» ішкі саяси қолдауды жоғалтып алмас үшін 30-жылдары АҚШ-та халықтың басым көпшілігі қолдаған оқшаулану туралы саясатқа ыңғай білдірді. Бұл бағытты ұстанушылар АҚШ-ты Еуропа мен Азиядағы жаңа соғыстан қорғауды мақсат етті. Алайда АҚШ-тың Батыс жартышар мен Тынық мұхиттағы мүддесіне байланысты ұстанған шектеулі сыртқы саясатын ол ешқашан да қолдамады.
Ф.Рузвельт, егер АҚШ пен оның одақтастары әлемдік мұхитқа бақылау жүргізу үстемдігінен айырылса, онда бұл жағдайды гитлерлік коалиция Батыс жартышарына шабуыл жасау үшін пайдаланады деп санады. Оның пікірінше, мұхиттарға бақылау орнатуды тек АҚШ флоты ғана күнеге асырмауы қажет. Ол үшін Еуропа мен Азиядағы державалар өзара үстемдік үшін таласпауы тиіс, бұл сонда ғана жүзеге асады. Ондай жағдайда кеме жасайтын қуатты өндіріс күштерін екі континентке орналастыруға болатын еді. Сонымен қоса Ф.Рузвельт Францияны, Британия империясын, Қытай мен КСРО-ны қолдау қажет, өйткені олар жанама түрде болса да АҚШ-ты қолдайды деп санады. Жүзеге асып жатқан нақты процестер мен орын алған оқиғалар АҚШІ тың өзге әлемнен оқшаулану саясатын ұстануы дұрыс емес деген Ф.Рузвельттің тұжырымын нақтылай түсті. Авиацияның дамуы АҚШ-тың географиялық жағынан жетекші әлемдік саясат орталығынан қашықта орналасқан деген факторды жоққа шығарды. 1937 жылы Жапония Қытайға қарсы басқыншылық саясатын бастағанда, Ф.Рузвельт мемлекеттегі оқшаулану саясатынан бас тартты. Ол бейбіт өмірді қалайтын мемлекеттерді басқыншы елдерге қарсы болуға шақырды.
II - тарау. Ф.Рузвельттің «Жаңа бағытының» заңнамалық консолидациясы
Президенттік сайлауда жеңіске жеткеннен кейін бірден дерлік өз міндетін атқара отырып, Рузвельт Конгресстің өнеркәсіпті, ауыл шаруашылығын, сауданы және ақша жүйесін «жетілдіруге» бағытталған 70 заңнамалық актіні қабылдауына қол жеткізді.Бұл заңнамалық актілер американдық экономиканы дағдарыстан шығару үшін Рузвельт жүргізген негізгі реформаларды қамтыды.
2.1 Қаржылық реформаны және өнеркәсіптік жүйені реформалауды заңнамалық бекіту
Қаржы реформасын жүзеге асырудағы бірінші және маңызды қадам қаржы секторына мемлекеттік бақылау орнату болды. Оның себебі 1933 жылы басталған банк дағдарысы, салымшылар банктерден депозиттерін алып тастап, банктердің төлем қабілетсіздігіне әкелді. АҚШ Конгресінің 73-ші кезектен тыс сессиясы (9 наурыз – 1933 ж. 16 маусым) Президентке экономиканы реттеуге төтенше өкілеттіктер берді және «Жаңа келісім» туралы бірқатар іргелі заңдарды қабылдады. Елбасының бұйрығымен барлық қаржы институттары бір аптаға жабылып, осы уақыт ішінде ірі қаржылық жаңалықтар енгізілді.
Маңызды оқиға 1933 жылғы 9 наурыздағы Төтенше банк туралы заңның бірауыздан қабылдануы болды. Осы заңға сәйкес президент халықаралық қаржылық операцияларды бақылау және жеке тұлғалардың иелігінен алтынды алу құқығын алды. Заң сонымен қатар федералды резервтік жүйеден функцияны қалпына келтіруді және мемлекеттік несиелерді (несиелерді) алуды қарастырды, дегенмен бұл тек гүлденген адамдар үшін рұқсат етілген, . ірі банктер.
2.2 Ауыл шаруашылығын реформалауды заң шығару
Ауыл шаруашылығы дағдарысын еңсеру үшін 1933 жылы 12 мамырда «Диқандарға көмек көрсету туралы» өте маңызды Заң («Ауыл шаруашылығының жағдайын жақсарту туралы заң» — сатып алуды арттыру арқылы халық шаруашылығының ауыр жағдайын жеңілдету туралы заң) қабылданды. ауыл шаруашылығының күші, акционерлік жер банктерін таратуды ретке келтіру және басқа да қажетті шараларды қабылдау). Оны жүзеге асыру үшін ААА деп аталатын Ауыл шаруашылығын реттеу басқармасы құрылды.
Бұл орган ауылшаруашылық өнімдерінің бағасын «реттеді», өндіріс көлемін белгіледі.Шаруаларды егістік алқабын қысқартуға шақырды. «Өндіріс көлемін қысқартуға келіскен әрбір осындай өндірушіге Ауыл шаруашылығы министрі әрі қарай беру құқығынсыз жоғарыда аталған өндірушіге билігіндегі және астындағы қорлардан осындай көлемдегі мақтаны сатуға опциондық шарт береді. осы мақта өндіруші оның өндірісін азайтуға келіскен Ауыл шаруашылығы министрінің бақылауы ... Ауыл шаруашылығы министріне: