Файл: Дріс Ерекше білім беру ажеттіліктері бар балаларды білім беру жне тзетудамыту ортасы Масаты.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 11.01.2024
Просмотров: 17
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Дәріс 7. Ерекше білім беру қажеттіліктері бар балалардың білім беру және түзету-дамыту ортасы
Мақсаты: ерекше білім беру қажеттіліктері бар балалардың білім беру және түзету-дамыту ортасын қарастыру
Жоспар:
1.ЕББҚ бар оқушыларды түзете-дамыту жұмыстарының ерекшеліктері
2. ЕББҚ бар оқушыларды түзете-дамыту ортасында оқытуында қолданылатын оқыту тәсілдері
1.Ерекше білім алуында қажеттілігі бар оқушыларды түзете-дамыту жұмыстарында ерекшеліктерін ескере отырып, мұғалім мақсаттар мен міндеттерге қол жеткізу үшін келесі әдістерді қолданады:
- жаңа білімді хабарлау үшін қолданылатын әдістер-түсіндіру, баяндау, көрсету әдістері;
-жаңа білім, білік және дағдыларды игеруде қолданылатын әдістер;
- әңгіме, байқау, кітаппен жұмыс, ойын, жаттығулар, зертханалық-практикалық жұмыстар, өзіндік жұмыс-осы топтың әдістерін қолдану оқушылардың танымдық белсенділігін арттыруға, олардың тәуелсіздігін арттыруға мүмкіндік береді;
Оқытудың техникалық құралдарымен жұмыс істеу әдістері: Мультимедиялық презентациялар, бейне сабақтарды қарау және т.б.Оқытудың кейбір әдістеріне қысқаша сипаттама береміз. Әңгіме-табиғаттағы және қоғамдағы, жеке адамның немесе адамдар тобының өміріндегі оқиғаларды, фактілерді, процестерді, құбылыстарды ауызша сипаттайтын оқу материалын ұсыну нысаны. Сюжетке келесі талаптар қойылады:
- тақырып пен мазмұнның сенімділігі (жақсы есте сақталады және оңай сіңіріледі);
- құрылымның анықтығы (нақты құрылымы болуы керек: басталуы, дамуы, шарықтау шегі, аяқталуы);
- эмоционалдылық (оқиғаның оқушының жеке тәжірибесімен, жергілікті жағдайлармен, оқиғалармен байланысы).
Түсіндіру-теориялық оқу материалын меңгеру әдісі. Ерекшелігі - теориялық дәлелдер:
- танымдық тапсырма қою;
- нақты материалды қатаң, мұқият таңдау;
- ойлаудың белгілі бір формасы: талдау және синтез; бақылаулар мен қорытындылар; индукция және шегеру;
- иллюстрациялық материалдарды қолдану;
- тұжырымдарды тұжырымдау.
Әңгіме-оқу материалын игерудің сұрақ-жауап формасы болып табылатын оқыту әдісі. Негізгі талап-білім алушылардың ойластырылған сұрақтары мен жауаптарының қатаң жүйесі. Сұрақтар өзара байланысты болуы керек, негізгі идеяға бағынуы керек, студенттер әңгіме тақырыбын түсінуі керек.
Оқушылардың оқулықпен, кітаппен жұмысы оқу материалын игерудің тиімді әдістерінің бірі болып табылады. Мектепте қалыптасқан кітаппен жұмыс істеу дағдылары мен дағдылары өмір бойы сақталады. Талаптар:
- әр оқушы зерттелетін орынды таба білуі керек;
- мұғалім тапсырманы орындау бойынша қысқаша және нақты нұсқаулық беруі керек;
- оқушылар кітаппен жұмыс барысында барлық нәрсені есте сақтауға тырыспай, ең бастысы тірек тармақтарын табуы керек.
Демонстрация әдісін қолдану студенттерге қарапайым идеялар шеңберін дамытуға мүмкіндік береді және бір жағынан балалардағы тәжірибені байыту мен жүйелеуді, екінші жағынан оларды объектіні, құбылысты байқауға, олардағы негізгі белгілерді анықтауға, салыстыруға, жалпылауға, объектіге деген көзқарасын қалыптастыруға үйретеді.
Бақылау және зертханалық жұмыстар. Негізгі мақсаты – оқушылардың өзіндік жұмыс дағдыларын және олардың байқағыштығын дамыту. Экскурсиялар-оқытудың кең таралған әдістерінің бірі. Оның құндылығы-балалар табиғи заттарды нақты, табиғи жағдайда байқауға үйренеді. Экскурсиялардың жалпы білім беретін және арнайы оқу мәні бар. Практикалық әдіс-ойындарды, ойын-сауық жаттығуларын, жарыстарды пайдалану.
Кез – келген сабақ, ең алдымен, қарым-қатынас. Түзету және дамыту сабағын балалар мұғаліммен қарым-қатынас жасау, бір уақытта жаңа нәрсені үйрену, өткен материалды бекіту, білімді жаңа жағдайда қолдану қызықты болатындай етіп құру керек. Ақыл-ойы бұзылған балалармен жұмысты ұйымдастырудың ерекшелігі-сабақтың түзету және дамыту бағыты бір сәт немесе жұмыс түрі емес, барлық сабақ, оның мазмұны, психологиялық атмосферасы және бір-біріне деген жақсы қарым-қатынасы. Балалар әрқайсысы өз қарқынымен, әрқайсысы өз мүмкіндіктерін ескере отырып жұмыс істей берсін және сабақтың соңында жалпы қорытындылар мен нәтижелерге жетсін.
Төменгі сыныптарда да, орта және жоғары буындарда да сабақта жұмыс істеудің ең өнімді түрі-ұжымдық. Оқушылар мұғалімнің көмегімен қандай да бір мәселені немесе тапсырманы бірге талқылауға мүмкіндігі болған кезде. Жоғарыда аталған оқыту әдістерінің кейбірін жүзеге асыру үшін білім алушыларға берілген ақпаратты қолдана білу және мәселені шешудің жолдарын өз бетінше іздеу мүмкіндігі үшін жеткілікті жоғары деңгей қажет; мүмкіндігі шектеулі білім алушының барлығы бірдей мұндай дағдыларға ие емес, демек олар мамандардың қосымша көмегін қажет етеді: дефектолог, логопед және психолог. Мүмкіндігі шектеулі білім алушылардың, әсіресе психикалық дамуы тежелген балалардың тәуелсіздік дәрежесін жоғарылату және шығармашылық немесе іздестіру іс-әрекетінің элементтеріне негізделген тапсырмаларды оқуға енгізу тек біртіндеп мүмкін болады, ал балаларда мұндай жұмыс тәжірибесі болған кезде. Сондықтан мұнда келесі әдістер ең қолайлы болады:
-түсіндірме-иллюстрациялық;
-репродуктивті;
-ішінара іздеу;
-коммуникативті;
-ақпараттық-коммуникациялық;
-Жоба әдісі;
-бақылау әдістері;
-өзін-өзі бақылау және өзара бақылау.
2.Сабақта қолданылатын оқыту тәсілдері ерекше денсаулық мүмкіндіктері бар білім алушылармен әдіс ұғымымен «оқыту әдісі» ұғымы тығыз байланысты. Оқыту әдістері-бұл оқыту әдістерін жүзеге асыру процесінде мұғалім мен оқушының өзара әрекеттесуінің нақты операциялары. Мүмкіндігі шектеулі білім алушылардың қызметін белсендіру үшін келесі оқыту әдістерін қолдануға болады: Тапсырмаларды орындау кезінде сигналдық карточкаларды пайдалану (бір жағынан онда плюс, екінші жағынан минус; дыбыстары бойынша түрлі түсті шеңберлер, «смайликтер» бейнеленген). Балалар тапсырманы орындайды немесе оның дұрыстығын бағалайды. Карточкаларды оқушылардың білімін тексеру, өткен материалдағы олқылықтарды анықтау мақсатында кез келген тақырыпты зерделеу кезінде пайдалануға болады. Олардың ыңғайлылығы мен тиімділігі-әр баланың жұмысы бірден көрінеді. Осылайша, түзету мектебі кез-келген басқа жалпы білім беретін мектептердегідей оқыту әдістерін қолданады, бірақ оларды практикалық қолдануда ақыл-ойы бұзылған балалардың танымдық мүмкіндіктері ескеріледі.
Түзету мектебінде қолданылатын оқыту әдістерін бұқаралық мектеп қолданатын әдістерден ажырататын ең маңызды белгі - олардың түзету-дамытушылық бағыты. Түзету жұмыстарының негізгі бағыттары.
1. Ұсақ моториканы және визуалды-қозғалтқышты үйлестіруді дамыту. Балалармен саусақтар мен қолдарға арналған гимнастика, ұсақ және сусымалы материалдармен жаттығулар, әр түрлі қысқыштарды бекіту және босату, байлау және т. б. бойынша ойын тапсырмалары өткізіледі.
2. Зейін мен көру қабілетін дамыту. Бұл бағыттағы жұмыс дәйекті түрде жүзеге асырылады: балаларға заттардың қозғалысын бақылауға, геометриялық пішіндерді ажырата білуге, үлгі бойынша объектінің тұтас бейнесін қалпына келтіруге, әртүрлі пішіндер мен өлшемдердің трафареттерін салыстыруға және сызғышқа салуға үйретіледі.
3. Кеңістіктік бағдарлауды қалыптастыру және дамыту. Балаларға алдымен әртүрлі ұшақтарға (тақта, станок және т.б.), содан кейін қағаз парақтарына, заттарды (трафареттерді) орналастыруға, олардың қозғалысын бақылауға және қағаз парағындағы қолдың қозғалыс бағыттарын анықтауға үйретіледі.
4. Есту-моторлық үйлестіруді дамыту, есту қабілеті мен графикалық шеберліктің өзара байланысын қалыптастыру. Балаларға заттар мен құбылыстарды дыбыстық сипаттамалары бойынша қабылдауға және саралауға, содан кейін әртүрлі графикалық тапсырмаларды орындауға үйрету керек.
5. Негізгі графикалық дағдыларды қалыптастыру. Балаларға мұғалімнің іс-әрекеттеріне еліктеу үшін әртүрлі сызықтар жүргізуге, содан кейін ұсынылған үлгі бойынша; заттардың контурларын көшіру, аяқтау, сызу, сызу, қағаз парақтары мен дәптерлерде сөйлеу нұсқаулары бойынша тапсырмаларды орындауға үйретіледі.
ЕББҚ түзету мектебінде сабақты сәтті ұйымдастыру көптеген факторларға байланысты: мұғалімнің әр оқушының мүмкіндіктерін жақсы білуі, жұмсақ және қорғаныс режимін қамтамасыз ету, әр оқушының жеке және жеке ерекшеліктерін ескеру. Бірақ тағы бір сабақ көңіл-күйге байланысты, ол біздің студенттеріміз тек сынып табалдырығын аттаған сәттен басталады. Біздің мектептерде оқитын балалар, негізінен, оларға еліктеу тән; сондықтан, жазбалар мен әңгімелер көп жағдайда пайдасыз, олар айнадағыдай, мұғалімнің эмоционалды көңіл-күйін көрсетеді.
Әдебиеттер тізімі:
1.Байменова Б. С. Развитие инклюзивного образования в Казахстане и за рубежом. – А, 2017
2.Жубакова С. С. Теория и практика инклюзивного образования. – А., 2017
3.Байменова Б. С., Жубакова С. С. Инклюзивное образование. – Учебно-методическое пособие. – А, 2018
4.Мовкебаева З. А., Оралканова И. О., Денисова И. А., Жакупова Д. С. Методические рекомендации по подготовке педагогов к внедрению инклюзивного образования. Алматы, 2018. – 165 с.
5.Мовкебаева З.А., Оралканова И.А., Бейсенова А.Б. Инклюзивті білім беруді кіріктіруге педагогтарды дайындау бойынша әдістемелік ұсыныстар. Алматы, 2018. – 175 с.