Файл: аза тілі пнінен 3тосан бойынша жиынты баалау тапсырмалары аламтор аламаты. Морфология азастандаы лттар достастыы. Морфология.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 11.01.2024
Просмотров: 32
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
«Қазақ тілі» пәнінен 3-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары
Ғаламтор ғаламаты. Морфология
Қазақстандағы ұлттар достастығы. Морфология
Дұрыс тамақтану. Морфология
Тыңдалым мен айтылым
1-НҰСҚА
Тапсырма
-
Мәтінді оқып, онда көтерілген басты мәселені өз сөзіңізбен түсіндіріңіз. -
Мәтіннен 2 факті мен 2 автордың көзқарасын білдіретін ақпаратты табыңыз және себебін түсіндіріңіз.
[10]
Мәтіндер
1-мәтін
«ВКонтакте», «WhatsАpp» әлеуметтік желілерінде жастар белсенді әрі көп отыратыны анық. Өйткені қазір әрі арзан, әрі сапалы өнімге ұмытылған тұста әлеуметтік желі сұранысты қанағаттандырып отыр. Желілердің белсенділігі артқанымен, жазу және сөйлесу тілі өте төмен деңгейде. Алғаш смартфондар пайда болып, қолданысқа енген кезде «қазақ әріптері» болмаған соң, кириллицианың икемін келтіріп немесе латын әріптерімен қазақша мағынасында жазып жүрдік. Бұл амалдың жоқтығынан орын алды. Алайда уақыт өте келе өз тіліміз, өз әріптеріміз сөйлесу құрылымына енгеннен кейін, ойымызды толыққанды жеткізуге және дұрыс жазуға қол жетікіздік. Дегенмен қазақ тіліндегі жастардың сөйлесу тілі мәз емес.
– Слм!
– Каксын?
– нестеп
– Жай жатқан Өз?
Диалогтан байқап отырғаныңыздай, бұл – тілге деген құрметсіздік. Қазақ тілінің грамматикасында орфография және орфоэпия деген өзіндік заңдылығы бар. Орфография – сөздерді дұрыс жазу заңдылығы болса, орфоэпия – дұрыс оқу деген сөз. Әлеуметтік желіде екі теория бойынша дұрыс жұмыс жасай алмаймыз. Тіпті бір-бірімен алмастырып жатамыз. Одан бөлек пунктуация да бар. Қай жерде үтір, қай жерде нүкте болу керек деген мәселелерді қарастырады. Әлеуметтік желіде отыратын көзі ашық, көкірегі ояу, сауатты жастар. Қай кезде болса да дұрыс және толық жауап жазып үйреніңіз. Екінші жақтағы сөйлесуші адам бір күні өзі-ақ дұрыс жазуға үйренеді. Бұл қазақ тілін көркейтуге қосқан зор үлесім деп түсініңіз. (https://massaget.kz/layfstayl/madeniet/dep/43713)
2-мәтін
Біздің қоғамда виртуалды коммуникацияның пайда болғанына 10 жыл да толған жоқ. Ал 10 жыл бұрын адамдардың қарым-қатынасы қандай еді? Қонаққа бару, серуендеу, қыдыру жиілігі қандай еді? Адамдардың бір-біріне деген сенімі қандай деңгейде еді? Виртуалды қарым-қатынастың арты небір жағдайларға жеткізу мүмкіндігін біз талай рет естіп келдік. Соны біле тұра тәуекелге барып, адамдармен қарым-қатынасты үзбейміз. Көптеген "досымызды" шын өмірде көргенде тілдесуден жүрексініп, қашудың амалын іздейміз. Себебі смартфон арқылы диалог құру біз үшін жеңіл әрі ыңғайлы. Осындай қорқыныш тағы 10 жылдан кейін қандай деңгейде болмақ? Мүмкін біз үйден шығудан бас тартамыз?
Виртуалды қарым-қатынас жеңіл әрі қауіпсіз. Расында да, ешкім сізге телефон арқылы физикалық зиян келтіре алмайды. Сол себепті көптеген адам осы әдісті құптайды. Диалог барысында әңгімені белсенді жүргізіп, күліп, досымен "жақындаса" түсетін адамдар шын өмірде дәл сол адамдармен тіл табыса алмай жатады. Мұның себебі екеуінің де қапелімде жаңа ортаға түсуінде. Комфортты аумақтан шығып, үлкен қоғам арасында қарым-қатынас жүргізу басқа елден келген тіл білмейтін туристпен тең. Ал кейбір адамдар, керісінше, виртуалды қарым-қатынасқа "жоқ" деп, шын өмірде қызықты, ашық, жайдары адам болып келеді. Сондықтан "диалог" арқылы өзін керемет, жайдары, қызық, позитивті, ақылды адам қылып бейнелей алған адамға сенуден бұрын сан рет ойланыңыз. Виртуалды әлем - біздің шын мәнінде кім екенімізді жасыруға көмекші құрал.
(https://massaget.kz/kyizdarga/psihologiya/26308)
| Балл | Коммуникативтік құзыреттілік | Грамматикалық құзыреттілік |
| 5 | Мәтінде көтерілген мәселені терең түсінгендігін көрсетеді. Өз пікірін мәтінмен, басқа да дереккөздердегі ақпараттармен байланыстырып, ұтымды жеткізеді. Фактілік және автор көзқарасын ажыратып, себебін өте жақсы түсіндіреді. Дәйектемелері көзқарасын дәлелдеуде өте дәл, нақты. | Ойын аяқталған, толық сөйлемдермен жеткізеді. Ой мен ойды байланыстыруда грамматикалық дағдыны өте жақсы қолданады. Сөздік қоры мол. Паразит сөздер мен қайталаулары жоқ. Жеке пікірін білдіруде қыстырма сөздер мен оқшау сөздерді өте орынды, тиімді пайдаланады. |
| 4 | Мәтінде көтерілген мәселені жақсы түсінгендігін көрсетеді. Өз пікірін мәтінмен, басқа да дереккөздердегі ақпараттармен байланыстырып, жеткізеді. Фактілік және автор көзқарасын ажыратып, себебін жақсы түсіндіреді. Дәйектемелері көзқарасын дәлелдеуде орынды. Талқылау кезінде мәтін аясында ашық сұрақтар қояды. | Ойын аяқталған, толық сөйлемдермен жеткізеді. Ой мен ойды байланыстыруда грамматикалық дағдыны жақсы қолданады. Сөздік қоры жеткілікті. Паразит сөздер мен қайталаулар аздап кездеседі. Жеке пікірін білдіруде қыстырма сөздер мен оқшау сөздерді орынды пайдаланады. |
| 3 | Мәтінде көтерілген мәселені қанағаттанарлық деңгейде түсінгендігін көрсетеді. Өз пікірін мәтін ақпараттармен байланыстырып жеткізеді. Фактілік және автор көзқарасын ажыратуы қанағаттанарлық. Дәйектемелері көзқарасын дәлелдеуде үнемі орынды бола бермейді, кейде негізгі мәселеге қатыссыз пайымдаулар кездеседі. Талқылау кезінде мәтін аясында ашық, жабық сұрақтар қояды. | Ойын кейде аяқталған, аракідік синтаксистік құрылымы сақталмаған сөйлемдермен жеткізеді. Ой мен ойды байланыстыруда грамматикалық қателері кездеседі. Сөздік қоры қанағаттанарлық. Паразит сөздер мен қайталаулары кездеседі. Жеке пікірін білдіруде қыстырма сөздер мен оқшау сөздерді орынды, орынсыз пайдаланады. |
| 2 | Мәтінде көтерілген мәселені шектеулі деңгейде түсінгендігін көрсетеді. Өз пікірін мәтін ақпараттармен байланыстыра жеткізуде қолдауды қажет етеді. Фактілік және автор көзқарасын шатастырады. Көзқарасын дәлелдейтін дәйектемелері сирек, көбіне жалпылыққа ұрынады. Талқылау кезінде қойған сұрақтары жабық сұрақтар шеңберінде болып келеді. | Ойын көп жағдайда аяқтамайды, жай сөйлемдерді, қарапайым синтаксистік құрылымдарды қолданады. Ой мен ойды байланыстыруда грамматикалық қателері жиі кездеседі. Сөздік қоры күнделікті ауызекі лексикадан тұрады. Паразит сөздер мен қайталаулары жиі кездеседі. Жеке пікірін білдіруде қыстырма сөздер мен оқшау сөздерді орынсыз пайдалануы жиі кездеседі. |
| 1 | Мәтінде көтерілген мәселені түсінуі өте шектеулі. Факті мен көзқарасты ажырата алмайды. Ақпаратқа қатысты жеке көзқарасы мен пікірі жоқ, көбінесе, дайын ақпаратты қайталап беру деңгейінде. Себебін түсіндіруі аз. Жабық сұрақтармен шектеледі. | Ойын аяқтамайды, қарапайым синтаксистік құрылымдармен шектеледі. Грамматикалық дағдылары жетіспегендіктен, ой мен ойы байланыспайды, жүйе жоқ. Паразит сөздер мен қайталаулары негізгі лексикадан басым. |