ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 12.01.2024
Просмотров: 65
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
ҚЫСҚА МЕРЗІМДІ ЖОСПАРЫ
| Пәні : Қазақ тілі | 5- тарау «Туризм:экотуризм. Шешендік сөздер» | |||
| Күні: | Мұғалімнің аты-жөні: Алпанова Жанар Бейбітқызы | |||
| СЫНЫП: 11 « Б» | Қатысқандар: | Қатыспағандар: | ||
| № 6 Сабақтың тақырыбы | Бурабай - Көкше өлкесіндегі ғажайып мекен. Сөз дәлдігі | |||
| Оқу мақсаты | 11.1.5.1 – коммуникативтік жағдаятқа сай көпшілік алдында дұрыс сөйлеу,тыңдаушыларға ықпал ете білу, шешен сөйлеу; 11.3.3.1 – қажетті ақпараттарды орынды қолданып, көтерілген мәселе бойынша өз ойын дәлелдеп эссе жазу («келісу, келіспеу» эссесі); | |||
| Сабақ мақсаттары | Барлық оқушылар орындай алады: коммуникативтік жағдаятқа сай көпшілік алдында дұрыс сөйлеу. Оқушылардың көпшілігі орындай алады: тыңдаушыларға ықпал ете білу; Кейбір оқушылар орындай алады: қажетті ақпараттарды орынды қолданып, көтерілген мәселе бойынша өз ойын дәлелдеп эссе жазу; | |||
| | Бағалау критерийлері:
| |||
| Ойлау дағдылары | Жазылым, әдеби тіл нормалары | |||
| Тілдік мақсаттар: | Пәнге қатысты сөздік қор мен терминдер:Бурабай, сиқырлы оазис, Көкшетау қыраттары, Балқаш – Алакөл ойысы, шоқылы тау сілемдері Диалог құруға арналған пайдалы тіркестер:Менің ойымша, «Себебі...», мен оны былай түсіндіремін, болуы мүмкін, ықтимал, қорытындылай келе | |||
| Пәнаралық байланыс | Қазақстан тарихы, географиясы | |||
| Тақырып бойынша алдыңғы білім | ЮНЕСКО-ның әлемдік мұра нысандары | |||
| Сабақтың барысы | ||||
| Жоспарланған уақыт | Жоспарланған тапсырма түрлері | Ресурстар | ||
| Басы 5 мин Сабақ ортасы ортасы 15 минут | Сабақтың тақырыбы, мақсаты, бағалау критерийі айтылады. Қызығушылықты ояту . Жағымды психологиялық ахуал туғызу. Оқушылар шеңбер құрып, бір-біріне игі тілектерін жолдайды. Ойтүрткі сұрақтары:
ҚБ: Ауызша қолдау: «Жарайсың!» «Жақсы!» «Тамаша» Жауабын біле жүрейік 1. "Алтын Емел" ұлттық паркі. Алматы облысы 2. Ақтолағай. Үстірттің солтүстік шеті. Ақтөбе облысы3. Батыс Алтай қорығы. Шығыс Қазақстан облысы.4. Қарқаралы таулары. Қарағанды облысы 5. Табан-Қарағай. Алматы облысы6. Торыш - шар тәрізді конкрециялар алқабы. Маңғыстау облысы7.Қаратау таулары. Оңтүстік Қазақстан облысы8. Жығылған мүйісі. Маңғыстау облысы 9. Бектау-Ата тауы. Қарағанды облысы10. Язевое көлі. Шығыс Қазақстан облысы11. Бозжыра шатқалы. Маңғыстау облысыКөпшілікке өте танымал бола қоймаған осындай көрікті жерлер туралы біліп жүрейік. Мына суреттегі көркем өлке қалай аталады? Осы сұлулықты кімдер өз шығармасына арқау етті?  Барлық әлем карталарында, бүкіл жер бетінде Бурабай өзіне тән табиғатымен ерекшеленеді. Оның Қазақстанның Швейцариясы немесе Қазақстанның асылы деп аталуы бекер емес. Ұлы да құдіретті Алла Тағала осындай кішкентай ғана жерде орман, көл, тауларды көз тұндыралық әдемілікпен жаратқан. Кез-келген жанды ерекше сұлу табиғатымен баурап алатын бұл өлке жайлы аңыз-әңгімелер, мәліметтер өте көп.
Дескриптор:
Ғалымдардың пайымдауынша, бұл өлке осыдан миллиондаған жылдар бұрын мұздықтардың еруінен пайда болған екен. Ал біздің қазақ ата-бабаларымыз болса, бұл жердің жаратылысы жайлы өзіндік аңыздарын қалдырған. Бурабай ұлттық паркінің жалпы аумағы 83510 гектарды құрайды. Оның 47400 гектары орманды алқап. Ұлттық парк – республикалық деңгейдегі ерекше жүйе бойынша қорғалатын табиғи орындардың қатарына жататын мемлекеттік мекеме болып табылады. Және ҚР Президентігің іс басқармасы қарауында. Бұл жерде өсімдіктің 757 түрі бар, оның 12-сі қызыл кітапқа енгізілген. Жалпы, табиғаттың осындай бірегей түрленуінің бар құпиясы осы өңірдің топырақ құрамымен тығыз байланысты. Бурабай қалашығындағы курорттық аймақта тастан жасалған әртүрлі тас түзінділері бар. Бір таңғаларлығы, бомбалаудан кейін шөлді даланың ортасында тас үйінділер шашырап жатыр. Ал Көкшетау тауларын «Көгілдір таулар» деп атайтыны, өйткені оның аспаны көкпеңбек түсті және бұл жердің ауасы да тап-таза, мөлдір. Бурабай – қазақ даласының ортасында орналасқан тамаша жер, сиқырлы оазис. Бурабай өзінің мінсіз табиғатымен, таза ауасы, мөлдір көлдерімен, жұмбақ тау шыңдары және мәңгі жасыл қылқан жапырақты ормандарымен кез-келген адамды баурап алады. Бұл жерді көпшілігі Көкшетау тауына байланыстырып, «Көкшетаудың інжу-маржаны» деп атайды. Бурабайда болған және оның тарихына аз да болсын қызығушылық танытқан кез-келген адам көптеген аңыздардың осы жер мен оның өңіріне байланысты екенін жақсы біледі. Сұлулығы көз тартарлық көлдер, таңғаларлықтай әдемі таулар, ерекше пішінді тау жыныстары мен қарағай ормандары, емдік қасиеттері бар ауа – бұл көптеген ұрпақтың ауыздан ауызға беріліп келген аңыздарында көрініс табады. Бурабайдың тарихи атауы – қазақтың «бура» түйе деген сөзінен шыққан. Ал «Боровое» деген атауды XVIII ғасырдың соңында орыс мигранттары берген. Бұл екі сөз ұқсас көрінгенімен, бір-біріне ешқандай байланысы жоқ. Дегенмен, көптеген адамдар бұл орыс және қазақ тілдерінде айтылған бір атау деп ойлайды. Бүгін бұл жер ресми түрде «Бурабай мемлекеттік ұлттық паркі» деп аталады. Ақмола облысының солтүстігіндегі Көкшетаудың жоғары жағында орналасқан «Бурабай» ұлттық паркінде 14 көл, соның ішінде Бурабай өзені, үлкен және кіші Чебачье, Щучье, Катарколь, Горное, Маябалик, Лебединское, Қарасье және басқа да ірі көлдер бар. Олардың ішінде тереңдігі 35 метрге жететін ең терең және таза көл Щучье, ал жылы және таязы Бурабай. Бурабайдың ең көрікті жерлерінің бірі Көкшетау қыратының «Көгілдір тауы» болып саналады. Таудың биіктігі 947 метрді құрайды, бұл Көкшетау қыратының бөлігі болып табылады. Ежелгі заманнан бері бұл көркем жер туралы көптеген аңыздар айтылып келеді. Олардың кейбіреулері бір-біріне ұқсас, ал басқаларында сюжет мүлдем басқаша болуы мүмкін. Сондай-ақ, Бурабай өлкесінің қалай пайда болғаны туралы аңыздар да бар. Жергілікті тұрғындар арасында ең танымал және сүйікті аңыздардың біріне сәйкес, Жаратушы әлемді жаратқанда, ол барлық ұлттарға түрлі табиғи байлықтарды бөліп берген делінеді. Біреуге биік және әдемі таулар, біреуіне – кең орман, тағы біреуіне – өзендер мен көлдер, ал қазақтарға тек шексіз дала бұйырған. Сонда адамдар мұндай әділетсіздікке ренжіп, басқа ұлттарға бұйырған табиғи сұлулықтың аздаған бөлігін болсын сұрау үшін Құдайға барады. Әрине, бұл тамаша аңыз. Шындығында, бұл аймақ мүлдем өзгеше жағдайда пайда болды. Бір кездері бұл жерде теңіз болған. Уақыт өте келе, кеш палеозойдың тектоникалық белсенділігі жер бедерінің өзгеруіне әкеліп, теңіз тарылып қалады. Ақыр соңында, шексіз де шетсіз дариядан көптеген аласа таулар мен жартастар қалды. Туристердің сүйікті жеріне айналған «Оқжетпес» жартасының биіктігі шамамен 300 метрді құрайды. Ол үшбұрыш пішінді. Бұл таудың басы жерде жатқан тас пілге ұқсайды, сондықтан кейде оны адамдар «піл» деп атайды. Жалпы, «Оқжетпес» шыңына шығуға болады. Оған шығатын бірнеше туристік маршруттар да бар, бірақ биік жартастан тек альпинистік құралдардың көмегімен ғана түсуге болады. Кең таралған аңыздардың біріне сәйкес, Абылай хан билігі кезінде оның жеңімпаз әскері қалмақтарды ойсырата жеңді делінеді. Сонда жау жұртына ойран салған хан әскері қайтар жолда өздерімен бірге қалмақтың сұлу қызын тұтқынға алып келеді. Қалмақ қызының сұлу болғаны сонша, әр жауынгер оны әйел етіп алуды армандайды. Сонда Абылай хан тәртіпсіздікке жол бермеу үшін таңдауды қыздың еркіне берді. Ал жаудың жемтігі болғысы келмеген қалмақ қызы биік құзға көтеріліп, қолындағы орамалды жебесін тигізген адамға тұрмысқа шығатынын айтады. Бірақ, қыздың орамалына бірде-бір батырдың жебесі тимейді. Сонда үмітін үзген жауынгерлер ашуланып, қыздың қолындағы орамалға жебенің жетпейтінін айтады. Осылайша, ол тау «Оқжетпес» аталып кетеді. Бірақ, тұтқында ешқандай жақсылық көрмейтінін түсінген қалмақ қызы ақыры биік құздан көлге секіріп кетеді. Сол кезде ол құлаған жерден, «белгісіз, жұмбақ тас», яғни қазір Бурабайдың көрікті жерлерінің бірі «Жұмбақтас» пайда болды. Бұрышына байланысты Жұмбақтас өз кескінін өзгертеді. Бір қарағанда ол ойға шомылған жұмбақ адамды немесе шашы желпілдеген жас қызды және қоңқақ мұрынды кемпірды еске түсіреді. Мұның бәрі көру бұрышына, көлеңкеге, жарыққа және әрине, қарап тұрған адамның қиялына байланысты. ҚБ: топтардың өзара бағалауы 2—тапсырма. «Бурабай туралы аңыздар» тақырыбында ізденіп, презентация дайындаңыздар. Коммуникативтік жағдаятқа сай көпшілік алдында дұрыс сөйлеу талаптарын сақтап, сыныпта қорғаңыздар. Дескриптор: -Бурабай туралы кемі бір аңызды қамту; - Коммуникативтік жағдаятқа сай көпшілік алдында дұрыс сөйлеу талаптарын сақтап қорғау. Ықтимал жауап Ұйқыдағы жауынгерге ұқсайтын Жеке батыр тауы туралы да көптеген аңыздар бар. Бұрын осы жерлерде ірі денелі, өте мықты батыр өмір сүрген. Ол өзінің туған өлкесін ауыл-ауылдарды талқандап, халқын тонап кететін жаулардан қорғаған. Айбынды батырды қарсыластардың ешқайсысы жеңе алмаған екен. Бірде батырға қастандық ойластырған қаскөйлер жауынгер тынығып жатқанда, оған жасырынып кіріп, пышақтап кетеді. Сөйтіп, халқын жаудан қорғаған батыр ұйықтап жатып, мәңгі ұйқыға кетті. Жеке батырдың рухы әлі де сол жерді қорғап жүр дейтін аңыздар осыдан тараған. Әрине, бұл жердің Бурабай аталуына негіз болған тау туралы аңыздар көп. Ежелгі замандарда бұл тауларда – Бура деп аталатын тәкаппар, ешкімге бағынбаған, жалғыз өзі ғана жүретін ақ түйе мекендеген. Бұл екі өркешті түйе биік, күшті және әдемі болды. Ал жүні қалың, аппақ болған деседі. Бірақ, бұл үлкен түйе – ешкімге жақындамай, ешкімге бағынбай, әрдайым еркін жүрді. Оның жылы үйі Көкшетау ормандарының қалың бұталары болды. Сондай-ақ, ол суының тазалығы мен мөлдірлігі үшін халық арасында Күміскөл деп аталып кеткен көлден ғана су ішкен. Бір қызығы, ақ түйе (Бура) күміс көлден су ішуге түс уақытында ғана келетін. Және ол онда әрдайым бір жолмен ғана жүріп келген екен. Бірақ, Бура қарапайым түйе емес, қасиетті болды. Ол басқыншылардың келе жатқанын алдын ала сезіп, қатты дауысымен адамдарға жат біреулердің шабуылы туралы ескертетін. Бура ханға ауру жақындап келе жатқанын да сезетін, және сол күндері ол тым мазасыз болатын. Ақ түйе беймаза күндердің алдында қатты бақырып, тынымсыздана бастайды. Ал түйенің даусын естіген халық алда болатын ауыртпалыққа алдын-ала дайындалатын болған. Бірде сарқырамаға тоқтаған Бураны ашулы да, қатыгез Қасым хан кездестіріп қалады. Сол кезде әскерінің алдында мақтанған Қасым хан түйеге бірнеше улы жебе атады. Сонда жараланған түйе жарақатын емдеу үшін көлге қарай сүйретіліп барады, бірақ қатігез Қасым жануарға қанжар сұғып, ақырында түйені өлтіреді. Бұл ісі үшін Қасым қарғысқа ұшырап, оның тұқым-тұяғы жер бетінен жоғалып кетеді. Ал Бура түйе тасқа айналып, кейін тау болады. Сондай-ақ, Бураның жеті бауыры болған. Олар қайғыдан орманға қарай бет алып, жетеуі де тасқа айналып кетеді. Аңыз бойынша, жеті түйені тапқан адамның аңсаған арманы орындалады дейді. ҚБ: топтардың өзара бағалауы 3 – тапсырма. «Италияда Колизей, Францияда Эйфель мұнарасы. Ал Қазақстанның інжу-маржаны -Бурабай» деген оймен келісесіз бе? Қажетті ақпараттарды орынды қолданып, көтерілген мәселе бойынша өз ойынызды дәлелдеп «келісу, келіспеу» эссесін жазыңыз. «Бурабай» мемлекеттік ұлттық табиғи саябағы Ақмола облысының Щучье ауданында орналасқан. Саябақтың жалпы аумағы 83 510 га, оның ішінде орман алқабы 47 361 га, жер беті сулары 8 493,5 га. Климаты шұғыл континентальды. Қаңтар айындағы орташа температура -16,70С, шілде айының орташа температурасы +18,60С. Саябақ аумағына Үлкен және Кішкентай Шабақты, Бурабай, Шортан, Қатаркөл, Майбалық т.с.с. он төрт үлкен-кішілі көлдер кіреді. Көлге құятын Қолшақты, Қылшақты, Сарыбұлақ, Громовая, Иманай сияқты басқа да өзендер бар. Бурабай табиғаты көз тартар сұлулығымен, ауасының тазалығымен тартымды. Биік таулар, көгілдір көлдер, қарағай мен қайың ағаштары өлкенің сәнін кіргізеді. Саябақта жануарлар әлемінің 305 түрі бар. Оның 87 түрі сирек кездесетін я жойылуға жақын. Жайқалған ағаштардың 65%-ын қарағай, 31%-ын қайың, 3%-ын көктерек, 1%-ын бұталы өсімдіктер құрайды. Тау қыраттарының үгілуі мен желдің әсерінен Бурабайда Оқжетпес, Ұйқыдағы батыр, Бүркіт, Түйе, құдыр, Сфинкс сияқты ерекше тас мүсіндер пайда болған. Дескриптор
Өз жауабыңызды біздің нұсқамен салыстырыңыз: Бурабайдың табиғаты көз тартар сұлулығымен, ауасының тазалығымен тартымды жер екені белгілі. Сондықтан Бурабайды Қазақстанның інжу- маржаны деген оймен келісуге болады. Өсімдіктердің 757 түрі кездеседі екен. Оның 12 түрі Қызыл Кітапқа енген. Бурабай өлкесінде қонақ үйлер, шипажайлар, демалыс үйлері орналасқан. Демалыс орындарындағы екі кісілік бір бөлмені жалға алудың орташа құны жаз айларында 10 000-15 000 теңгені құрайды.Бұл тым қымбат деп білемін. Жаз айларында балалар лагері жұмыс жасайды. Мен де 6-сыныпта сондай лагерьде демалғанмын. Бұл аймаққа денсаулығын түзету мен демалу мақсатымен жыл сайын Қазақстанның түкпір-түкпірінен, сондай-ақ, алыс және жақын шетелден демалушылар келеді. Бурабайдың балшығы мен минералды суы емдік қасиетке бай. Бурабай демалыс орындарында спорт кешендері орналасқан, экскурсиялық бағдарламалар жүргізіледі. Көктем айларында балық аулау маусымы басталады. Бірақ Бурабай көлдері мен өзендерінде балық аулау үшін алдын ала рұқсат қағазын сатып алу керек. Қорыта келе, Бурабайдың жанға шипа, дертке дауа ауасын халыққа қолжетімді ету жолдарын қарастыру керек дер едім. Сонымен бірге ішкі сервистің төмендігінен қазақстандық танымал тұлғалардың шетелге кететінін көп естідім, егер қызмет көрсету сапасы жақсарса, өзіміздің інжу-маржанымыздың пайдасын өз халқымыз игілігіне тұтынар еді. ҚБ. Өзін-өзі бағалау | 1-слайд 2-слайд 3-слайд 4-слайд 5-слайд 6-слайд 7-слайд 8-слайд 9-слайд 10 -слайд 11-слайд 12- слайд Ақпарат дереккөзіhttps://massaget.kz/layfstayl/alemtanu/Qazaqstanym/374/ 13-слайд | ||
| Сабақ соңы 5 мин | Кері байланыс Бүгінгі сабақта біз:
| 14-слайд | ||