Файл: аза дебиеті пнінде оушыларды ылымизерттеу дадыларын дамыту Бакмаганбетова Асем Аманкельдыызы Атоай ауданы Сарышаан кенті Сарышаан кентіндегі жалпы орта білім беретін мектеп.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 12.01.2024
Просмотров: 30
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Қазақ әдебиеті пәнінде оқушылардың ғылыми-зерттеу дағдыларын дамыту
Бакмаганбетова Асем Аманкельдықызы
Ақтоғай ауданы Сарышаған кенті «Сарышаған кентіндегі
жалпы орта білім беретін мектеп» КММ
Аннотация.Мақалада оқушылардың шығармашылық мүмкіндіктерін анықтау арқылы оқушыларды ғылыми-зерттеу жұмыстарына тарту мәселесі қарастырылған. Автордың пікірінше, қазақ әдебиеті сабағында әрбір оқушының ерекшелік ұстанымын ұстана отырып, оқушылардың бойында зерттеушілік дағдыны қалыптастыруға болады. Сондай-ақ, автор балаларға жарқын эмоционалдық әсер беретін шығармалар (махаббат тақырыбы, табиғат сұлулығы т.б.,) шығармашылық, дарындылықты шабыттандырады деген ойда.
Аннотация. В статье рассматривается вопрос привлечения учащихся к исследовательской работе посредством выявления у учащихся творческого потенциала. По мнению автора иследовательские навыки ученикам на уроке казахской литературы возможно привить придерживаясь индивидуального подхода к каждому ученику с позиции исключительности каждого из них. Также творческие дарования можно воспитать в детях в процессе проведения уроков в атмосфере ярких эмоцианальных впечатлений отпроизведений, красоты природы, темы любви к родине и тд., и тп., так как творчество требует особенного расположения духа, которое и является ключом воспитания творческих личностей.
Белсенділік тәсіліне негізделген оқушылардың дербестігін, шығармашылық және ғылыми қабілеттерін дамытуға бағытталған жаңа білім беру стандарттары қосымша және мектептен тыс білім беруді дамытуды, дарынды оқушыларды іздестіру және дамыту жұмыстарын жүргізуді, дарындылықты қалыптастыру үшін мектеп оқушыларын өз бетінше білім іздеуге жіберуді талап етеді. Бұл жұмыс тәжірибеге сүйенуге бағытталған дербестікті дамыту, ғылыми-зерттеу қызметін ынталандыру арқылы ғана жүзеге асады. Әрине бүгінгі ғылыми-техникалықтұрғыдан қарқынды дамып жатқан қоғамға сай ұрпақ тәрбиелеп көшке қосу үшін де заманауи технологияны қолдана алатын, зерттеу іс-әрекетінің жаңа әдістерін, оны жобалауды білетін мықты мұғалімдер қажет. Және оқушы бойында шығармашылықты дамытуда үздіксіз құлшыныс,оқуға, білім алуға деген ұмтылыс ұдайы өшпей дами түсуі қажет. Сонда ғана оқушы бойында білім нұры тасып, сыртқы ортамен байланысы дамып
, дүниетанымы арта түсерісөзсіз[1, 50-б].
Барлық балалар бақытты болу үшін дүниеге келеді және барлық балаларға қажет жалғыз нәрсе - олардың дарындылығын дамыту. Бұл жерде біз «балалардың дарындылығы» деген сөздерді ойлау, оқу қабілеті ерекше емес, әр баланың бойында бар потенциал ретінде пайдаланып отырмыз. Әр адамның бойында дарындылық бар, бірақ ол әртүрлі дәрежеде көрінеді. Бұл туралы әйгілі Альберт Энштейн балықты ағашқа өрмелеу қабілетінен сынауға болмайды деген сөздері ойға келеді. Ең бастысы, ешбір баланың жеңіліске ұшырауына жол бермеу және оларды отбасы жағдайына, мінез-құлқына қарамастан әрқайсысын Ломоносов пен Менделеев сынды тұлға ретінде оқыту керек.
Ғылыми-зерттеу жобаларына оқушыларды тарту мәселесінде мектеп мұғалімдерінің психологиялық қызметі ерекше орын алады. Мектеп оқушыларымен жұмыс жасауда танымдық қызығушылықты дамыту мүмкіндігін жіберіп алмау керек; адамның ой-өрісін кеңейтуге, ақыл-ойдың ұтқырлығын дамытуға және әртүрлі ақпараттарды жинақтауға мектеп кезі өте құнарлы уақыт. Оқушылардың шығармашылық қабілеттері мен дарындылықтарын дамыту зерттеушілік дағдыны үйретудіңбірден бір жолы.Балалармен жұмыс жасау барысында ең маңыздысы, бұл тек педагог тарапынан шығармашылықты тудырту емес, сонымен қатар оқушылардың шығармашылық іс-әрекет жасауына итермелеу болып табылады[2].
Осы орайда, мысалы, қазақ әдебиеті сабағында балалардың шабытын жүрек тебірентер шығармалармен, оларды әсерлі мәнерде оқып ояту керек деген ой келеді. Шын мәнінде,сүйектен өтер қазақтың қылыштай өткір сөзінен жан дүниесі қозғалмайтын қазақ деп соғатын жүрегі жоқ бала жоқ шығар, сірә. Осындай сабақтар баланың кеудесіне шығармашылық дәнін өсіретініне сенімдіміз.
Мысалы, Мұқағали Мақатаевтың шығармашылығынан шабыттанған оқушымыз:
Мұқағали атамды мен сүйемін,
Оқығанда өлеңіне күйемін,
Өлеңдері қайнап жатқан жанартау,
Қаңырап ішім, күл-талқан болып қалдым-ау- деп жырлағаныжоғарыда айтылған сөздердің дәлелі болса керек.Осындай балалардың қызығушылығын арттырса, ғалым-әдебиетші дүниеге келуі әбден мүмкін.
Патриоттық сезімін Ерасыл оқушымыз мына өлең жолдарымен жеткізеді:
Қазақ деген жүрегім бар, жаным бар,
Қазақ деген мәдениетім, әнім бар,
Қазақ деген құшақ жайып қарсы алған
Көреген, дана өркендеген елім бар.
Қазақ деген тарихым бар, тереңнен тамыр алған
Ата-бабам мирасы- ұлан-байтақ жерім бар,
Жетпіс тіл біріксе де қадіріне жетпейтін
Шіріген бай қастерлейтін қазақ деген тілім бар.
Тоқсан сөздің тобықтай түйіні ретінде айтарымыз, қазақ әдебиеті сабағында болашақ ғалымдарды тәрбиелеу мақсатында ең бірінші олардың жан-дүниесін қозғайтын, әсерлі де қызықты шығармашылық орта қалыптастыру қажет.Қазақ әдебиетінің мүғалімі ретінде біз атқарып жүрген осы жұмыстарымыз төл әдебиетіміздің жарқын болашағының кепілі деп білеміз.
Әдебиеттер тізімі:
1.Есентурова Б.С. Қазақ тілі және әдебиеті сабағында студенттердің шығармашылық қабілетін дамыту. Global Science and Innovations: Central Asia (кітаптардан қараңыз). 2021. Т. 4. № 9 (12). 44-50 бет.
2.Касымбекова, М. Д. Болашақ педагогтардың шығармашылық қабілеттерін арттыру негізі / М. Д. Касымбекова, А. Е. Абилкасым. — Мәтін: тікелей // Жас ғалым. — 2019. — № 18.1 (256.1). — 9-10 бет. — URL: https://moluch.ru/archive/256/58654/ (қаралған күні: 19.09.2022).