ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 15.11.2019
Просмотров: 706
Скачиваний: 1
Практикалық (семинар) сабақтар:
6-БӨЛІМ. СЕМИНАР САБАҚТАРЫНЫҢ ТАҚЫРЫПТАРЫ
1 Бөлім. Философия пәні және оның тарихи динамикасы
1Тақырып. Философия мәдениет феномені хақысында
Өткізу үлгісі Семинар, пікір сайыс.
Сабақ мақсаты: Студенттерді философия туралы түсінік, философияның пәні және дүниеге көзқарастың мифологиялық, натурфилософиялық, діни және философиялық түрлерімен таныстыру.
Тақырыпқа қатысты негізгі сұрақтар:
1.Философия пәні және функциялары
2. Дүниетанудың ұғымы, оның құрылымы және негізгі түрлері
3.Философиялық білімнің құрылымы
Әдістемелік нұсқаулар:
Философия - адамзат дамуының қайнарынан бастау алатын ғылым. Ол біздің заманымызға дейінгі мыңжылдықтың басында дүниеге келді. Сол кезден бастап, ол үнемі даму үстінде. Адам баласының ой-өрісі кеңейген сайын философияда тереңдей түсті. Философия нақты фактілерге жүгінеді. Сондықтан философия басқа ғылымдар сияқты обьектифті факторларға сүйенеді.
Дүниеге көзқарастың түрлері: мифологиялық, натурфилософиялық, діни және философиялық. Философияның негізгі әдістері. Философия екі түрлі әдіс қолданылады. Бірі диалектикалық әдіс. Ол дүние ұдайы қозғалыста, дамуда деп түсінеді. Екіншісі - метафизикалық (гр. tameta, ta physika- деген екі сөзінен құралған әдіс). Бұл бірнішіге қарам-қарсы дүниені өзгермейтін, қозғалмайтын, дамымайтын құбылыс деп түсінетін ұғым. Философия мен нақты ғылымдар арасында тығыз байланыс бар. Олар бірінсіз бірі өмір сүре алмайды. Өйткені философия – жалпы терориялық ілім. Ол обьективті шындықтың жалпы заңдылықтарын зерттеп, теориялық қорытынды жасайды.
Әдебиеттер: 1-7.
2 Тақырып. Шығыс пен Антика мәдениетіндегі философия
Өткізу үлгісі Семинар, пікір сайыс
Сабақ мақсаты; Ежелгі Үнді және Қытай философиясының негізгі бағыт-мектептерін, ұғымдарын игеру және белгілі ойшылдарының ілімдермен танысу. Философия ғылымының бастауы болып табылатын көне Греция философиясының жалпы мазмұнын ашу, негізгі өкілдерінің көзқарастарымен танысу.
Тақырыпқа қатысты негізгі сұрақтар:
1. Философия және аңыз: шығыстың ежелгі
өркениеттерінің мәдениетіндегі философия-ның қалыптасуы.
2. Ежелгі Қытай философиясы және Индия философиялық ойларындағы ерекшелік.
3.Көне грек өркениеті және көне философиялық дәстүрдің ерекшелік сипаты
Әдістемелік нұсқаулар:
Ежелгі Үнді қоғамының рухани мәдениеті мен философиялық ойының дамуындағы Ведалардың ролі. Ведалардың бөлімдері: Самхиттер, Брахмандар, Араньяктар және Упанишадалар. Упанишадалардың философиялық мазмұны. Ежелгі Үндінің ортодоксалды және ортодоксалды емес мектептері.
Қытай философиясы: прагматикалық сипаты және өмірдің практикалық жағына бағытталғандығы. Ежелгі Қытай философиясының ескерткіштері. «Өзгерістер Кітабы». Қытай философиясының негізгі түсініктері: дао, ци, жэнь, ли, у-вэй. Лао-цзы – даосизмнің негізін салушы. Лао-цзыдың этикалық және әлеуметтік-саяси көзқарастары. Доасизм философиясының ерекшеліктері.
Милет мектебі - антика философиясының пайда болу ошағы. Бар болып отырғанның Алғашқы бастауын іздеу. Фалес, Анаксимандр, Анаксимен ілімдері, олардың ортақ сипаттары. Пифагор, оның сан және өлшемдестік туралы ілімі. Демокриттің болмыс пен бейболмысты бөлуі: әлемде барлығы атомдардан және олардың қозғалысынан тұрады.
Софистер-даналықты ғана емес, адамгершілікпен шектелмей, іскерліктен, мемлекеттік және қоғамдық жумыстарды атқару білуден тұратын асыл қасиетке үйретуші ұстаздар. Софистердің риторикасы. Сократ: асыл қасиет дегеніміз - білім. өмірдің мәні мәселесі, Сократтың өлімі - мәнді өмірдің үлгісі.
Платонның «Идеялар» теориясы: әр түсінікке болмыс сәйкес. Аристотель: категориялар туралы; материя мен форма туралы; болмысты зерттеу құралы ретінде логика туралы; адам жаны туралы; мемлекет туралы ілім.
Грек демократиясының б.д.д. 4 ғ. соңындағы дағдарысы. Эллинистік философиясының және оның негізгі ағымдары стоицизм мен эпикуризмнің пайда болуы. Стоицизм идеалдары - сабырлылық және тыныштық. Эпикур: рухани тұрақтылықтың гедонистік этикасы.
Әдебиеттер: 1-8.
Интернет: www.philosophy.ru
3 Тақырып. Орта ғасырлық еуропалық мәдениеттегі, исламдық мәдениет контекстіндегі араб-мұсылмандық және Ренессанс мәдениетіндегі философия
Өткізу үлгісі Семинар, пікір сайыс.
Сабақ мақсаты; Орта ғасырлардағы Батыс және Шығыс философиясының ерекшеліктерін, зерттеу мәселелерін талқылау. Ренессанс философиясының маңызын түсіну, негізгі философиялық, ғылыми және әлеуметтік идеяларын талдау. Жаңа дәуір философиясындағы эмпиризм, рационализм және әлеуметтік-саяси бағыттарының негізгі өкілдерінің философиялық ойларын сараптау
Тақырыпқа қатысты негізгі сұрақтар:
1.Аврелий Августиннің және Фома Аквинскийдің философиясы.
2.Универсализм пантеизм, перипатетизм араб тілдік философия
3.Түрік тілдес философияның қалыптасуы
4. Қайта өрлеу философиясы
Әдістемелік нұсқаулар:
Ортағасырлық христиандық философия: Інжілдің діни-философиялық идеялары. Антика философиясы - ортағасырлық христиан философиясының негізі. Оның дамуының негізгі кезеңдері: бастапқы патристика және классикалық патристика, схоластика.
Августин Аврелий ілімі: Құдай туралы, екінші реалдылық ретіндегі дүние туралы және тағдыр туралы.
Фома Аквинский: Құдай болмысының бес дәлелі. Философияны діни ілім ретінде түсіну. Томизм католицизмнің теориялық құралы. Реализм мен номинализм: универсалий табиғаты туралы пікірталас. У.Оккам: кез-келген танымның объектісі болып тек жеке табылады.
Ортағасырлық мұсылман философиясы. Философия тарихын зерттеудегі европоцентристікті жеңу. Мұсылман елдеріндегі мәдениет пен дін.
Әл Кинди және арабтілді философияның бастауы. Ибн Синаның таным теориясы. Ибн Рушд: дін, теология және философия; ақылдың діннен басымдылығы. Латын аввероизмі.
Әл Ғазали: мұсылмандық теология. Ақиқатты іздеу, Аристотелизмді сынау, теология мен суфизмді татуластыру. Арабтілді философиясының маңызы, оның Европа философиясының дамуына әсері. Ортағасырлық мұсылман философиясы. Философия тарихын зерттеудегі европоцентристікті жеңу.
Мұсылман елдеріндегі мәдениет пен дін. Әл Кинди және арабтілді философияның бастауы. Ибн Синаның таным теориясы. Ибн Рушд: дін, теология және философия; ақылдың діннен басымдылығы. Латын аввероизмі.
Әл Ғазали: мұсылмандық теология. Ақиқатты іздеу, Аристотелизмді сынау, теология мен суфизмді татуластыру. Арабтілді философиясының маңызы, оның Европа философиясының дамуына әсері. Ж. Баласағұнның «Құтадғу білік» еңбегіндегі адамгершіліктік категориялар. Қ. А. Йассауидің «Диуани Хикмет» еңбегіндегі түркі суфизмінің ерекшеліктері
Қайта Өркендеу философиясының ерекшеліктері мен айырмашылықтарын Ренессанс философиясын Орта ғасыр философиясымен салыстыра отырып талдау. Ренессанс және адамның асқақтатылуы. Адам - өзін-өзі жасаушы және әлемді игеруші. Адам мәселесі поэзияда және бейнелеу өнерінде: Данте Алигьери, Франческо Петрарка, Леонардо да Винчи, Рафаль Санти.
Э. Роттердамскийдің “Ақымақтықты мадақтау”, М. Монтеньннің “Тәжірибелер” еңбектеріндегі адам еркіндігі идеясы.
Қайта Өркендеу дәуіріндегі ғылым және оның жаңа ойлауды қалыптастырудағы ролі.
Әдебиеттер: 1, 2, 3, 4, 5.
4 Тақырып. Жаңа уақыт пен ХІХ ғ. мәдениетіндегі батысеуропалық философия
Өткізу үлгісі Семинар, пікір сайыс.
Сабақ мақсаты; Жаңа еуропалық мәдениетіндегі философияның өз тағдырын өзі шешу мәселесі. Неміс классикалық философиясының көрнекті өкілдерінің дүниежүзілік маңызы бар ілімдерін талқылау. 19 ғасырдағы Батыс философиясының сипаттық мазмұнын, негізгі мәселелерін сараптау.
Тақырыпқа қатысты негізгі сұрақтар:
1.Жаңа европалық мәдениетіндегі философия мәселесі.
2.Әлеуметтік-тарихи және дүниетану философиялық білім берудің негізі ретінде.
3.Ағарту философиясы
4. Неміс классикалық философиясы
Әдістемелік нұсқаулар:
Философияда дүние туралы ғылыми түсініктің дамуы. Ф. Бэкон – танымның қазіргі заманғы индуктивтік методының және ғылыми қызметті логикалық жүйелеудің негізін салушы. Ф. Бэкон эксперименттің таным барысындағы басымдылығы туралы. «Білім - күш», «Идолдар» сыны. Р. Декарт рационализмі: «Ойлаймын, демек тіршілік етемін». «Универсалды математика» біртұтас ғылыми әдіс ретінде. Субстанциялар дуализмі.
Д. Локк: туа біткен білімдерді терістеу, эмпиризмнің дамуы, бірінші және екінші сапалар теориясы, табиғи құқық принциптері. Д. Беркли: субъект қабылдауларының салыстырмалылығы. Д. Юмнің агностицизмі: себептіліктің объективтік сипатын танып білудің мүмкін еместігі.
Б. Спиноза: субстанция туралы ілім. Құдай - субстанция, табиғаттың алғашқы негізі. Субстанцияның сипаттық белгілері. Спинозаның пантеизмі. Г. Лейбниц: әртүрлі субстанциялардың шексіз көптігі-монадалар туралы ілім. Монадалардың негізгі топтарының иерархиясы.
Ағартушылық дәуірі: ақыл мен сенімнің қарсы тұруы. Француз философтарының «Ғылымдар, өнер және кәсіптер энциклопедиясын» құрастыруы - ақыл, ғылым және білімді шексіз асқақтату. Француз ойшылдарының атеизмі, материализмі және антропологизмі. П. Гольбах: әлемнің алғаш негізі - материалдық бөлшектердің әртүрлі формалары. Ж. Ламетри: өмір, адам және сана – табиғаттың эволюциялық дамуының нәтижесі. Вольтер шығармашылығындағы еркіндік идеялары. Ж.Ж. Руссо философиясы.
И. Кант – неміс классикалық философиясының негізін салушы. Кант гносеологиясы: априори (тәжірибеге дейін) білім түсінігі - тәжірибені ақыл мен трансценденталды категориялар көмегімен түсіну. Танып-білінілмейтін дүние - «өзіндік зат». Канттың антиномиялар туралы ілімі. Канттің категориялық императиві - ақылды практикалық қолдану. Кант адамның парызы мен абыройы туралы. Кант этикасы және қазіргі заман.
Гегельдің 19-20 ғ.ғ. философиясына ықпалы. Абсолюттік идея, Логос - тұтас, барлық бардың негізі. Рух - абсолюттік идеяның жүзеге асуы. Триада формасында даму. Гегельдің диалектикалық әдісі. «Бақытсыз сана» туралы түсінік.
Л.Фейербахтың антропологиялық материлизмі: адам - табиғи тіршілік етуші. Л.Фейербахтың сенсуализмін таным теориясындағы антропологизм ретінде түсіну. Адам – махаббат объектісі. Фейербахтың гуманизмі: адамды жаттанудың әр түрлі формаларынан азат ету.
К. Маркс: жаттанған еңбектің мәнін ашу. Жаттану және жеке меншік. Әлеуметтік проблематика - марксизмнің ядросы. Материалдық базис - қоғамдық өмірдің бүкіл жүйесінің басты звеносы. Маркс ілімі және әлемдік философиясының әрі қарай дамуы. Ф. Энгельс табиғи ғылымдардың философиялық негіздемесі туралы.
5 Тақырып. ХІХ – ХХ басындағы ресейлік мәдениет контекстіндегі философия
Өткізу үлгісі Семинар, пікір сайыс.
Сабақ мақсаты; 19-ғасырдың соңы-20-ғасырдың басындағы орыс философиясының мазмұнымен танысу, негізгі өкілдерінің көзқарастарын игеру.
Тақырыпқа қатысты негізгі сұрақтар:
1. Орыс философиясының мәдени-әлеуметтік контексті мен идеялық алғы шарттары
2. Славянофилдер мен батысшылдар
3. Орыс діни философиясының орыс адамының рухани бағдарларына әсері
Әдістемелік нұсқаулар:
Орыс философиясының әлемдік философиялық жүйедегі орны.
19-ғасырдың соңы-20-ғасырдың басындағы орыс философиясының қалыптасу шарттары.
Л. Толстой шығармаларында экзистенциалдық мәселелердің бейнеленуі. “Тәубе” және “Иван Ильичтің өлімі” еңбектерінің философиялық мазмұны.
В.С. Соловьев философиясы: Ресей және адамзат. Адамгершілік- адам болмысын анықтаушы фактор.
Н.А. Бердяев философиясының ерекшеліктері. Жеке адам мен оның еркіндігі- Бердяев философиясының негізгі мәселесі.
Әдебиеттер: 1,2, 6, 7.
6 Тақырып. Қазақ мәдениетіндегі философия феномені және ХХ ғ. кеңестік мәдениет контекстіндегі маркстік, посткеңестік философия
Өткізу үлгісі: Семинар, пікірсайыс
Сабақ мақсаты; Қазақ философиясының қалыптасу ерекшеліктерін, даму кезеңдерін анықтау, негізгі ойшылдарының көзқарастарын талдау.
Тақырыпқа қатысты негізгі сұрақтар:
1. Қазақ халқының ұлттық сезімінің қалыптасуындағы философиялық идеялар.
2. Ақын-жыраулар философиясының ерекшеліктері
3. XIXғ. Қазақ ағартушыларының философиялық көзқарастары
4. XIX ғ. аяғы мен ХХ ғ. бірінші жартысындағы философиялық көзқарастары
Әдістемелік нұсқаулар:
Қазақ философиясы дамуының негізгі сатылары. Қазақ философиясының бастаулары – ежелгі түркі ойшылдарының философиясы.
Әл Фараби философиясы. Антикалық даналықтың Әл - Фараби шығармашылығында дамуы: философияның зерттеу объектісін анықтау; болмыстың негізгі заңдары мен категорияларын; танудың формаларын, сатыларын және тәсілдерін сараптау; логика бойынша зерттеулер. Екінші Ұстаздың әлеуметтік-этикалық доктринасы: «Қайырымды қала тұрғындарының көзқарастары туралы трактат”.
Ж. Баласағұнның «Құтағу білік» еңбегіндегі адамгершіліктік категориялар. Қ. А. Йассауидің «Диуани Хикмет» еңбегіндегі түркі суфизмінің ерекшеліктері. Ш. Уәлиханов: келешекке бағытталғандық, қазақ қоғамының саяси құрылымын, әлеуметтік жағдайлары мен тарихи болмысын зерттеу. Ы. Алтынсарин: халықтың болашағы - білімге деген ұмтылыста. Адамгершілік пен білімнің бірлігі. Алтынсаринның гуманизмі: адам - біртұтас адамзат тегінің өкілі. Адал еңбек пен қанағат - адам бақытының негізі.
Абайдың философиялық антропологизмі және экзистенциализмі. Абайдың «Қара сөздері» және қазіргі заман. Адамның жағымсыз қасиеттерін сынау. Абай шығармашылығындағы руханилық және таңдау еркіндігі мәселесі. Шәкәрімнің діни-философиялық көзқарастарының ерекшеліктері. Сенім мен ақыл мәселесі. Шәкәрімнің этикасы: ар-ұждан - адам өлшемінің критериі.
Әдебиеттер: 1-5, 7, 8.
7 Тақырып. XX ғ. - XXI ғасыр мәдениеті контекстіндегі батыстық философия
Өткізу үлгісі Семинар, пікір сайыс
Сабақ мақсаты; Неопозитивизм ағымы. Структурализм, Феноменология, герменевтика, экзистенциализм, психоанализ. Философиядағы модерн және постмодерн. Қазіргі философия идеялар мен тұжырымдамалардың динамикалық жиынтығын талдау.
Тақырыпқа қатысты негізгі сұрақтар:
1.Неопозитивизм ағымы.
2.Философиядағы модерн және постмодерн.
3.Қазіргі философия идеялар мен тұжырымдамалардың динамикалық жиынтығы ретінде.
Әдістемелік нұсқаулар:
А. Шопенгауэр-19-ғ. философиясының басты бағыттарының бірі-«өмір философиясының» негізін салушы. «Өмір философиясының» рационализмді сынауға бағытталғандығы. Дүниенің мәнін ақылсыз ерік, соқыр күш ретінде түсіну: адам өміріндегі болып жатқанның барлығы тарих пен табиғат заңдары еріктің объективтенуінің сатылары болып саналады, бейсаналыққа бағынады. Шопенгауэрдің пессимизмі: өмірдің бәрі – азап.