Файл: экология.doc

«Oicos» грек сөзі не мағына береді:

A) Тұрақты мекен;

Негізгі органикалық зат көміртектің биологиялық айналымдағы орынын кім алғаш негіздеген:

D) Лавуазье А.

Экологиия пәні – ол:

C) Ағзаның экологиялық күйін зерттеу

Экология – ол:

D) тірі ағзалардың өзара және қоршаған ортамен байланысын зерттеу туралы

Кішігірім аймақ немесе жасанды құралған климат қалай деп аталады?

E)Микроклимат

Тірі ағзалардың жарқырау қасиеттері:
C) Биолюминесценция

Популяцияның мекендейтін жерлері:

A) Ареал

B) Локус

C) Генофонд

D) Биотоп

E) Экотип –деп аталады

Биоценоз дегеніміз не?

E) Белгілі бір орта жағдайында ағзалар арасындағы заңды қарым-қатынас

Экологияның негізгі бағыттары:
D) Аут-, син-, демэкология

Мәдени және табиғи әлемдік мұраны қорғау Конвенциясын 1972 жылы ЮНЕСКО қай қалада қабылдады:

D) Стокгольм;

БҰҰ шешімімен Стокгольмде «Қоршаған ортаны қорғау күні» деп қай күнді белгілеген?

D) 5 маусым;

Экология терминін кім бірінші болып енгізді?

C) Э. Геккель

Экология саласы ғылым ретінде қай уақытта қалыптасқан?

A) ХХ ғасыр ортасында

Табиғи және атропогендік факторлардың ықпалы салдарынан бір аймақта ауысып пайда болатын биоценоздардың үзіліссіз қайталанбай алмасуы:

A) Гомеостаз
B) Сукцессия
C) Адаптация
D) Биоценоз
E) Биогеоценоз –деп аталады

Жануарлардың бөтен түрлерінің акклиматизациялануы:

D) Интродукция

Популяцияны қорғау мақсатында өсімдіктер келесідей химиялық заттарды бөліп шығарады:

C) Фитонцидтер

Дефляция дегеніміз:

A) Топырақтың желмен болған эрозиясы

Жасыл өсімдіктердің себепкер ретінде күн энергиясымен серпіліске түсу салдарынан көміртек екіокисінің оттегіге айналу үрдісі :

A) Фотосинтез;

Экожүйе дегеніміз:

C) Ағзалардағы қоғамдастық және мекендейтін ортасы

Эдафикалық фактор дегеніміз:

B)Топырақтық жағдайлар

Қоршаған ортамен бірлік және қарым-қатынас құратын ағзалар тобын кешенді зерттеу келесі бағыттармен атқарылады:
E)Демэкология

Экожүйенің тағамдық (трофикалық) мақсаты:

D) Тағам энергиясын оның көзінен бірнеше ағзалар арқылы (тағамданумен) тасымалдау

Гомеостаз дегеніміз:

C) Қозғалмалы экожүйе тепе-теңдігінің тұрақтылығы

Абиотикалық факторлардың біркелкі учаскелердегі бірлігі –ол:
E)Биотоп

Атмосфераға түсу жағдайына байланысты өнеркәсіптік қалдықтар келесі топтарға бөлінеді:

C) Ұйымдастырылған және ұйымдастырылмаған

Булану газының құрама бөлшегі болып

B) көмірқышқыл газы

Атмосферадағы газдардың бірі жоғары болып топырақта «шөл дала эффектісін» туғызатын зат-ол:

B) көмірқышқыл газы

Пестицидтер дегеніміз:

C) Өсімдіктердегі зиянды жәндіктерге қарсы химиялық заттар

«Қышқыл жаңбырлар» негізін қандай химиялық қосынды құрайды?

E) Күкірт ангидриді

Қалдықтарды өңдеу дегеніміз:

C) Қалдықтардан шығарылған әртүрлі компоненттерді шаруашылықты пайдалану

Озон қабатын бұзушы заттар:

1. азот монооксиді

Қазақстанда құрылған алғашқы қорық:

C) Ақсу-Жабағлы

«Қаздар ұшуы» табиғат ескерткіші қайда орналасқан:

D)Павлодар облысында

Бұзылған территорияларды қайта құруға бағытталған іс-шаралар кешені:

A) Рекультивация

Бақша, саяжай, суды тазарту биологиялық қондырғылар экожүйенің мына түрлеріне жатады:

B)жасанды

Су қоймасының түбінде өмір сүретін, және аталған субстратқа бейімделген ағзалар құрымын:
C) Бентос

Автотрофтардың бөліп шығарған тағам ретінде органикалық заттармен қоректенетін ағзалар:
D) Гетеротрофтар

Тұрақсыз орта жағдайында динамикалық тұрақтылықты сақтауға бейімділігі бар ағза немесе ағзалар жүйесінің қабілетін:
B) Гомеостаз

Суға толық шомылған су өсімдіктері қалай аталады:

A) Гигрофиттер

Топырақ астында тамыры жоқ, басқа өсімдіктердің үстінде өмір сүретін өсімдік (басым түрде бұтағы мен діңінде ):
B) Эпифиттер

Планетада кең таралған түрлер:
D) Космополиттер

Жануралар қоғамдастығы қалай деп аталады:
E) Зооценоз

Қоғамдастықтағы ағзаның функционалдық күйі қалай деп аталады:

D) экологиялық тізбек

Бір бағытта бәсекелестікке талпынған екі ағзаның ара қатынасы:

A) конкуренция

Симбиоз дегеніміз:

C) популяцияның екі түрінің келісімді түрде қатар өмір сүруі

Басқа түрге бейқам, өзіне пайда алу мақсатындағы ағза әрекетіндегі құбылыс:

D) комменсализм

Трофикалық (тағамдық ) құрылым:

2. тірі ағзалар түрлерінің тұрақты тағамдық байланыстарының жинтығымен

Ноосфера дегеніміз - ол:
C) «Ақыл ой» саласы

Кез келген экожүйенің тіршілік жасауы:

B) үзіліссіз энергия қозғалысына

1877 ж. биоценоз терминін ұсынған:

C) К. Мебиус

Күн энергиясын қажет ететін, өнімді бастапқы өндіруші, бейорганикалық қосылыстың арқасында өзінің денесін құруға қабілетті ағзалар:

B) продуценттер

Табиғи ресурстар болып табылады:

A) Қоршаған ортаның маңызды компоненттерінің бірі, адамдар шаруашылық әрекеттерінде қолданылады

Суды тазалау процесінде ауа көпіршіктерінің әдісі қалай аталады:

A) Флотация

Нейтрализациясуды тазалаудың қандай әдісіне жатады:

B) Химиялық

Экологиялық мониторинг жатады:

D) Ғаламдықжәнеұлттық

Тұман бөлшектерін ұстайтындар, фильтрлер:
C) электрофильтрлар

Ластанудың қандай түріне жатады – радиация, жылулық, сәулелену, электромагниттік, шумен ластанулар?
D) Физикалық

Тазалау дәрежесі бойынша кәсіпорын қалдықтары бөлінеді:

D) Тазалаудан өтетін, тазалаудан өтпейтін

Өндірістік қалдықтар режимі бойынша бөлінеді:

A) Периодтық және периодсыз

Топырақ деградациясы - бұл:

C) Құрамының нашарлауы

Көмірқышқыл газының антропогендік ластануларын реттейтін, Халықаралық құжат:
D) Киота хаттамасы, 1997 ж

ЮНЕП штабы орналасқан:

A) Найроби қаласында

10% Линденем ережесі нені білдіреді:
E) Экологиялық пирамиданы бір трофикалық деңгейінен екіншісіне орта есеппен 10% -ға энергия жіберілуі

«Рим клубының» негізін қалаушысы:

A) А. Печчеи

1992 жылы қоршаған орта және дамуы бойынша Халықаралық конвенциясы қай жерде құрылды:

A) Рио-де-Жанейро

Қазақстан Республикасының территориясында қанша қорық орналасқан:
C) 10;

Экология ғылымының бірінші даму кезеңдері қайдай ғалымдардың есімімен белгілі:

D) Э. Геккель, Ч.Элтон, Дж.М. Андерсен;

Қай жылы ФАО құрылды (Азықтық және ауылшаруашылық ұйымдары ООН)?

B) 1945;

Табиғат ресурстары және табиғатты қорғау Халықаралық мүшесі қай жылы құрылды:

D) 1948;

Жапондағы «Минамата»экологиялық ауруы қай жылы болды:

B) 1965;

Бірінші Халықаралық Қызыл кітаптың шығуы

B) 1966;

ХБА – ның құрылу жылы (программы ЮНЕСКО «Человек и биосфера»):

B) 1968;

1971жылы табиғи ортаны сақтауға байланысты құрылған халықаралық ұйым:

A) Гринпис;

Автотрофты ағзалар, қарапайым бейорганикалық заттардан қорек құра алатындар:

A) Продуценттер;

Гетеротрофты ағзалар:

B) Консументтер;

Популяция құрылымына жаптайтындар:

лік;

C) Алаңдаушылық факторлары;

Популяция құрлымына жататындар:

E) Барлық аталғандар;

Ағылшын діндарының атына арналып қойылған, шексіз және экспоненциалдық өсуімен әйгілі өсу түрі келесідей аталған:

C) Т.Р.Мальтус;

Әр түрге жататын организмдер бір біріне қолайлы жағдай туғыза отырып тіршілік етуі:

C) Мутуализм;

Бір түрдің қоректік қалдығымен екінші организм қоректене отырып оған ешбір зиян тигізбейді:

E) Коменсализм;

Организмдерге теріс ықпалын тигізу арқылы қарым қатнастың түрі:

A) Аменсализм;

Бірлесіп тіршілік ету екі жаққа да пайда әкеле отырып, екі түр одақтасып не жалғыз да өмір сүре алатын түрлер арасындағы қарым-қатынастар:

B) Протокооперация;

Температураның өсуіне байланысты жіңішке толеранттық диапазонды организмдер қалай аталады:

A) Стенотермдер;

Температураның өсуіне байланысты кең толеранттық диапазонды организмдер қалай аталады:

B) Эвритермдер;

Күн сүйгіш өсімдіктерді қалай атайды:

A) Гелиофиттер;

Көлеңке сүйгіш өсімдіктер:

B) Сциофиттер;

Ылғалды тропикалық аймақтарда өсетіндер, су тапшылығын көтере алмайды (күріш, папирус) – бұл:

A) Гигрофиттер;

Ылғалы орташа жер беті өсімдіктері– бұл:

B) Мезофиттер;

Құрғақ, шөл шөлейтті жерлерде көп кездесетін көпжылдық шөптесін өсімдіктер– бұл:

C) Склерофиттер;

Денесінде су қорын мол жинауға қабілетті, сабақтары мен жапырақтарының түрі өзгерген ыстық тропикалық аймақтардың өсімдіктері (алоэ, кактус) – бұл:

D) Суккуленттер;

Ылғал сүйгіш жануарлар:

A) Гигрофиттер;

Барлығына бәсеке тудыратын өсімдік:

A) Виолента;

Қолайсыз аудандарда өмір сүре алатын өсімдікткр:

B) Патиент;

Түбірлі одақтардың бұзылған жерлерде өсімдіктердің өсу қабілеті бар

C) Эксплерент;

Биоценоздың ауысып, орнына жаңадан пайда болуы:

C) Сукцессия;

Тіршілік ортасы бірдей, ал қоректік түрі, көбеюі, таралуы әр түрлі жағдайларда тіршілік ететін организмдер:

C) Экологиялық қойма;

Табиғи биогеоценозды заттардың құрамының ластануы:

E) Ингредиенттік;

Қоршаған орта сапа параметрлерінің өзгеруімен байланысты ластануы:

D) Параметрикалық;

Ладншафттардың бұзылуы, қайта түзілуі және экожүйелерді пайдалану кезінде табиғаттың ластануы:

B) Стациальді - деструкционды;

Зиянды заттардың ШЖРы:

B) Шектеулі жіберілетін рауалы

Қоршаған табиғи ортаның ШЖШ:

C) шектеулі жіберілетін шама;

Организмдердің ішкі ортада өзін өзі реттеп, тепе теңдікті сақтауы:

A) Гомеостаз;

Белгілі бір аймақта тіршілік ететін барлық түрлердің саны

C) α - әртүрлілік;

Чарльз Элтон ашқан пирамида аталады:

A) Сан;

Жердің және экожүйелердің жетіліп, еңжоғарыкезеңінекелгеншағы:

D) Климакс;

Белгілі бир затқа тым сезімталдық немесе жиіркену:

D) Аллергия;

Сынаппен уланудың бастапқы белгілері себеп болатын аурудың атауы, белгілері: сөйлеу мәнерінің бұзылуы, жүріс тұрысының өзгеруі, көру және есту қабілетінің төмендеуі болып табылады.

B) Минамата;

Кадмимен уланудың бастапқы белгілері себеп болатын аурудың атауы, белгілері: белдің қатты ауруы, буйрек қызметінің бұзылуығ қатты арықтау, сүйек сынғыштығы.

A) Итаи-Итаи;

Таусылатын, қалпына келетін ресурстар:

1. Орман;

Таусылатын, қалпына келмейтін ресурстар:

C)Кен;

Қоршаған орта туралы БҰҰ-ң Стокгольмдегі конференциясы өтті:

B)1972 ж

ЮНЕСКО-ның Халықаралық маңыздылығы бар, сулы батпақты алқаптары қатарына енгізілген қорық:

D)Қорғалжын

Рио-де-Жанейрода өткен БҰҰ-ң Халықаралық конференциясының атауы:

C) «Қоршаған орта және даму»

Қызыл Кітаптың екінші санатына жататын өсімдіктер мен жануарлардың түрлері:

B) Саны қысқартылған түрлер

ЮНЕСКО қай жылы құрылды:

C) 1946;

БҰҰ Ассамблеясы «Экономикалық даму және табиғатты қорғау» резалюциясын қабылдаған жылы:

C) 1962;

Қоршаған орта туралы БҰҰ-ң Стокгольмдегі конференциясы қай жылы өтті:

D) 1972;

Қандай өзендер антропогендік әсерге бейім келеді:

D) ұзындығы 100 км жететін

Ормандарға жанама әсер бұл -

B) шарттардың өзгеруі

Табиғатты қорғау нені білдіреді?
D) Қоршаған ортаны ластанудан қорғауға бағытталған жұмыс кешені

Бұзылған территорияларды қалпына келтіруге бағытталған іс шаралардың кешені:

A) Рекультивация

Тірі ағзаларға немесе олардың тіршілік ету мекеніне адам іс әрекетінің әсері қалай аталады?

B) Антропогендік фактор

Биотикалық фактор:

E) Комменсализм

Түрлердің жеке факторларға бейімделуі:

A) Экологиялық валенттілік

Қоршаған ортаның абиотикалық факторлары:
E) Климаттық

Ортаның зоогендік факторына жатады:

A) Жануарлар

Ортаның антропогендік факторына жатады:
D) Адам

Қай орта өмір сүру оратсының қатарына қате енді:

D) сілтілік қышқыл

Биомассаның негізгі продуценті болып табылады:

B) жоғарғы өсімдіктер

Тірі ағзалардың тіршілік етуі үшін, атмосферадағы компоненттердің маңыздысы:

C) көмірқышқыл газ жәнеоттек

Гетеротрофтыағзаларға жатады:

B) жануарлар және микроағзалардың көп бөлігі

Фотопериодтық регуляция бұл:

A) жарық кезеңінің өзгеру заңдылығы

Берілген табиғи факторлардың ішінен биотикалық факторларды көрсет : B) паразиттік

Өсімдіктердің жануарлардан физиологиялық ерекшелігінің бірін ата:

A) суды-тұзды ерітінді

Температураның ауыспалдығына төзімсіз ағзалардың түрін ата:

A) стенотермді

Су құрамындағы оттектің өзгеруіне төзімсіз ағзалардың түрін ата:

C) стенотермді

Бірінші өнімділіктің анықтамасын көрсет:

B) автотрофты ағзалардың өнімділігі

Ауаның 80 %:

A) Тропосферада

Өсімдіктер мен жануарлар биомассасының биосферадағы арақатынасы (пайызбен):
C) 98 - 2

Жануарларқауымдастығы қалай аталады?
C) Зооценоз

Өсімдіктер мен жануарлар әлемінің горизонталь бойынша өзгеруіне әсер ететін, биоценоздың кеңістіктік құрылымы:

A) Мозаикалық

Тіріағзаларжиынтығыныңқоректену, өсу және ұрпақ беру мақсатында белгілібіртіршілікетукеңістігінбірлесепайдалануы:

B) экожүйе

Жасыл өсімдіктер жатады:

A) продуценттерге

«Биогеоценоз»терминтерминінің авторы:

E) В.Н.Сукачев

Тірі ағзалардың зоотүр ретінде анықтамасын бер:

A) жыртқыштық типте қоректенетін жарнуарлар

Күн энергиясын пайдаланып, неорганикалық қосындылардың нәтижесінде өз денелерін қалыптастыратын ағзалар:

C) продуцент

Жыртқыштардың қауымдастықтағы рөлі:

C) Құрбандардың популяциядағы санын және жағдайын реттейді

Азық түлік арқылы энергия алатын ағзалардың тізбегі:

C) Қоректену тізбегі

Тағам ішіндегі энергияны ағзалар тізбегі арқылы беру қалай өтеді:

C) Тағам тізбегі

Өлі табиғатқа өлі ағзалардан алынған заттарды қайтару не арқылы жүреді:

B) Редуценттер

Бірінші қатардағы консументтерге қандай ағзалар жатады:
C) өсімдіктерді жеушілер

Аралас тағамдану түріне иегер ағзалар:

E) Редуценттер

Тағамдануына байланысты жасыл өсімдіктер мен фотосинтездеуші бактериялар – олар:

A) Автотрофтар

Топырақ ішіндегі тұрғындар:

C) Эдафобионттар

Оттегінің айналым жылдамдығы:

B) 2000 жыл

Планетадағы тіршілік заты:

E) Жануар әдемі, өсімдік әлемі, микроағзалар әлемі

Тірі ағзалар мен геологиялық үрдістердің бірліктегі әрекеттер нәтижесінен пайда болған денелер:

B) Биокостық зат

Ағзалардың бір түрі екіншісінің тағам өнімдерін немесе ұлпаларын пайдаланған түрлер арасындағы қарым қаынас формасын:

C) аменсализм

Белгілі бір түр басымдылық көрсететін, бірақ бір-біріне зиян да, пайда да тигізбейтін қарым-қатынас формасы:

D) аменсализм

Абиотикалық факторлар бұл:

D) өлі табиғат факторлары

Гетеротрофты ағзаларға жатады:

A) тірі және микроағзалардың басым бөлігі

Ағзаларға әсер ететін фитогенді, зоогенді және т.б. әсерлер жиынтығы келесі топты құрайды:

A) биотикалық

Барлық экожүйелердегі қуат көзі:

C) күн қуаты

Барлық экожүйелердегі қуат көзі:

C) күн қуаты

Атмосферадағы оттегі мен органикалық заттардың түзілуінде негізгі роль атқаратын процесс:

B) фотосинтез

Тіршіліктің негізгі деңгейлері қалай сипатталады?
C)Ген, клетка, орган, ағза, популяция, қауымдастық

Homosapiens – бұл:
C) саналы адам

Биосферадағы жаһандық функциялардың бірі:

E) түрлердің пайда болуы

Атмосфераның қай қабатының пайда болуы жер бетінде тірі организмдердің таралуына себепші болды:

B) озон қабатының

Ортаның биотикалық фитогенді факторына жатады:

C)жасыл өсімдіктер

Тірі және өлі табиғаттағы зат айналымы болатын орта:

A)Биогеоценоз

Отын-энергетикалық ресурсқа жатады:

C) мұнай, көмір

Қай ресурстар қалпына келмейтінге жатады:

A) мұнай және газ

Ландшафт бұл:

D) табиғи кешен

Сарқылатын-қалпына келетін ресурсқа жатады:

A) орман ресурстары

Сарқылатын, қалпына келмейтін ресурсқа жатады:

C) полиметалл шикізаты

Қазба қуатының басты көзі:

B) тас көмір

Техногендік дағдарыстың басталу себебі

E) Жоғарыда келтірілгендердің барлығы

Биосфера туралы ілім негізін қалаған:

B) В. И. Вернадский

Орманның негізгі маңызы …

C) экологиялық тепе-теңдікті сақтау;

Топырақтың химиялық,физикалық жәнемеханикалық қасиеттерінің бірлесуі келесідей факторға жатады:
D) Эдафикалық

Шөл жағдайында шектеуші фактор:

B) ылғалдылық

Көрсетілген экологиялық факторлардың қайсысы биотикалық факторға жатады:

A) жыртқыштық және паразитизм

Су түбінде тіршілік ететін өсімдіктер:

A) бентос

Қазіргі заманғы биосфераның жағдайын сипаттайтын маңызды фактор:

A) адамзат іс-әрекеті

Тізімнен биокосты затты көрсет (В.И.Вернадский бойынша):

B) топырақ

Биосферадағы тірі заттардың негізгі үлесін құрайтындар:

D) өсімдіктер

Биосфера туралы ілім негізін қалаған:

B) В. И. Вернадский

Орманның негізгі маңызы …

C) экологиялық тепе-теңдікті сақтау;

Топырақтың химиялық,физикалық жәнемеханикалық қасиеттерінің бірлесуі келесідей факторға жатады:
D) Эдафикалық

Ең белсенді табиғи компонент:

E) жануарлар дүниесі

Минералды ресурстарға жататындар:

A) пайдалы қазбалар

Отын-энергетикалық ресурсқа жатады:

C) мұнай, көмір

Қай ресурстар қалпына келмейтінге жатады:

A) мұнай және газ

Ландшафт бұл:

D) табиғи кешен

Сарқылатын-қалпына келетін ресурсқа жатады:

A) орман ресурстары

Сарқылатын, қалпына келмейтін ресурсқа жатады:

C) полиметалл шикізаты

Қазба қуатының басты көзі:

B) тас көмір

Техногендік дағдарыстың басталу себебі

E) Жоғарыда келтірілгендердің барлығы

Экология терминін енгізген ғалым:

3. Э. Геккель

Экология ғылымының зерттеу объектісі:

E) Экожүйе

Минимум занын тұжырымдаған ғалым:

B) Ю. Либих

Демэкология нені зерттейді:

B) Популяция

Аутэкология нені зерттейді:

B)Ағзалардың қоршаған ортамен қарым-қатынасын

Ағзалардың қанша мекен ету орталары бар:

A) Төрт

Қайсысы биотикалық факторға жатады:

D) Комменсализм

Бәсекелестік дәрежесі неге байланысты:

C) Бәсекелестердің қажеттіліктерінің өте ұқсастықтары мен айырмашылықтары

Трофикалық құрылысы графикалық түрде бейнелейтін экологиялық пирамиданың авторы:

E) Ю.Одум

Су түбінде тіршілік ететін организмдер жиынтығы:

A) Планктон

Аталған факторлардың қайсысы жасанды ластаушы көзге жатады:

B) Автомобильдерден бөлінетін газдар

Биомассаның ең үлкен тығыздағы қай ортаға тән:

A) Сулы орта

Аталған мысалдардың қайсысы антропогендік факторға жатады:

C) Өнеркәсіп түтіні

Симбиоз дегеніміз не:

B) Екі популяцияның селбелесіп тіршілік етуі

Температура, жарық, ылғалдылық қандай экологиялық факторға жатады:

A) Абиотикалық

Жер бетіндегі тіршіліктің үш кезеңді дамуының авторы (бейорганикалық синтез,органикалық синтез, фотосинтез):

A) Ч. Дарвин

Ылғал сүйгіш жануарлар:

B) Гидрофил

Құрғақ сүйгіш жануарлар:

C) Ксерофил

Жануарлар бірлестігіне не жатады:

A) Зооценоз

Популяция дегеніміз:

A) Белгілі кеңістікті мекендеген бір түрлі особьтарыдың жиынтығы

Қорық дегеніміз не:

C)Шаруашылық қызметінен мүлдем алынған территориялар немесе акваториялардың бөліктері

Қоршаған ортаның жағдайын болжау, бақылау және байғалаудың кешенді жүйесін қалай атайды:

B) Мониторинг

Популяция санының артуына ықпал етуші үрдіс:

C) Туылу

Топырақты мекендеушілерді ата:

B) Гидробионттар

Биосфера ілімінің негізін салған кім: В:И. Вернадский

Озон қабатын қорғау туралы Вена конвенциясына қай жылы қол қойылды:

C) 1985

Ылғалды ортаға бейімделген өсімдіктер:

A) Гидатофит

Бұл заң қалай аталады:“Экологиялық факторлар жиынтығында неғұрлым төзу шегіне жақын факторлар соғұрлым күштірек әсер етеді”.

C) Төзімділік заңы

Оптимум заңы:

A)Экологиялық факторлардың организмдердің тіршілігіне қолайлы жағдай тұғызуы

Экологиялық факторлар мына категорияларға бөлінеді:

E) Биотикалық, абиотикалық және антропогендік

Су тубінде тіршілік ететін ағзалар қалай аталады?

D) Бентостар

Жыртқыштар үшін маңызды нәрсені атаңыз:

A) Қоректің мөлшері

Ең төмен экологиялық валентілікті меңгеруші ағза қалай аталады:

B) Тұрақтандырылған

Экологиялық паспортта не көрініс табады:

D)Табиғи кешеннің жиынтық сипаттамасы, территориядағы шаруашылықтар мен әлеуметтік-демографиялық құрлымдар

Адам экологиясы нені зерттейді:

B)Адамның қоршаған ортамен қарым-қатынасын

Топырақта өсетін өсімдіктер үшін пайдасыз процесс:

A) Ауадан азоттың фиксациялануы

Денесінде паразиттердің көбеюі өтетін организм:

D) Паразитоид деп аталады

Абиотикалық емес факторды ата:

D) Өсімдік организмі

Шөлдену жағдайындағы шектеуші фактор:

E) Аталған жауаптың барлығы дұрыс

Қандай ағзаның физиологиялық процессі қоршаған ортаның температурасының артуына байланысты жоғарылайды:

A) Ақ капуста көбелегінің жұлдыз құрты

Мутуализмнің мысалы бола алатын нұсқа:

A)Кедр қарағайы мен онымен қоректенетін құс (кедровка)

Белгілі 6ip территорияны мекендейтін барлық тipi ағзалардың қауымдастығы:

A) Биоценоз

Өлі өсімдіктер мен жануарларды пайдаға жарататын организмдер:

C) сапрофагтар

Сарқылмайтын табиғи ресурстар

B) Куннің куаты

Марқакөл қорығының ең басты максаты нені корғау?

C) Балыктарды

Tipi ағзаның сыртқы ортамен биотикалық және абиотикалық қарым-қатынасын Ч. Дарвин қапай атады?

B) тіршілік үшін курес

Популяцияға тән қасиеттер:

A) өсу, даму, кебею, бейімделу, тіршілігін сақтау

Туылу саны өлім- жітім санымен шамамен теңелсе популяция калай аталады?

C) Тұракты

Озон қабатының қалыңдығы канша?

1. 2-3 мм.

Ауа құрамындағы ең мөлшері көп элемент:

E) Азот.

Қазақстанның басты су артериясы:

E) Ертіс

Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардьң басты мақсаты:

D) Биоалуантүрлілікті сақтау және генетикалык қорды қорғау

Шағын аймақтық климаты қалай аталады?
E) Микроклимат

Организмге улы заттардың әсерін зерттейтін ғылым:

B) Токсикология.

Қалдық суларды тазарту әдістері

C) Механикальщ, химиялык, физка-химиялык жэне биологиялык-

Адамның іс- әрекеті нәтижесіндегі ластану қалай аталады:

C) Антропогендік.

Tipi ағзалар жүйесіндегі негізгі кұрылым бірлігі:

B) Түр

Популяция өзінің саны мен өзгермелі орта жағдайына бейімделуін қандай жолдармен реттейді?

C) Жаңару және орын басу

Бip трофикалық деңгейден екіншісіне өткен кезде жұмсалатын қуат мөлшері:

B) 10%

"Экологиялық жүйе" терминін енгізген кім?

C) Тенсли.

Шipiгeн өсімдіктермен қоректенетін организмдер:

A) детритофагтар

Жануарлардың мінез-кұлқын зерттейтін ғылым?

C) Этология.

Шектеуші факторы болмаған жағдайда жеке таралымның санының өсу

жылдамдығы калай белгіленеді?

E) Биотикалық потенциал

ЮНЕСКО-ның"биосфералық қорық" статусын алған Қазақстандағы алғашкы қорық:

В) Ақсу- Жабағылы

Негізгі парниктік газға қандай газ жатады?
D)көмip қышқыл газ

Қалдық суларды физика-химиялық тазарту процестері

E)Флотация, экстракция

Tipi организмдердің экстремальды түрлерінің температураға шыдамдылығы?

D)стенотермді

Бір түрдің денесінде тіршілік ететін әр түрге жататын ағзалар тобы:
E) симбиоз

Биологиялық жүйелердің өзгерістерге қарсы тұру қасиеттері және тұрақтылығын сақтау кабілеті:

C)Гомеостаз

Қазақстандағы ну ормандар алып жатқан территория келемі:

C)9,67 млн га

Қалпына келмейтін байлыққа не жатады?

E)Минералды байлықтардың барлық түpi

Жер бетінің тіршілік ету аймағын "биосфера" деп қарастырған ғалымды атаныз:

A)Э. Зюсс

ҚР «Қоршаған ортаны қорғау туралы» заңының XI тарауы қалай аталады?

A) экологиялық экспертиза

ҚР-ғы қоршаған ортаны ең көп ластайтын өнеркәсіп салалары

B)Қара және түсті металлургия

Зат және энергия айналымы жүретін, барлық организмдер бipгe қызмет ететін, бip-бipiмен және қоршаған ортамен әрекеттесетін орта келесідей аталады:

C)Экологиялық жүйе

Жер климатын құрастыратын атмосфера қабаты:

C) Тропосфера.

Климаттың ғаламдық жылынуына алып келетін парникті газ негізі
B) Kөмipтeгi диоксиді

Озон кабатының жұқаруына әсер ететін заттарды атаңыз:

E) Фреондар.

Демографиялық жарылыс деген не?

E) адамзат санының жылдам артуы

Бейорганикалық заттарды органикалық, затқа айналдыра алатын автотрофты организмдер:

D) продуценттер

«Табиғатта барлығы бip- бірімен байланысты табиғат барлығынан жақсы біледі» - заңын кім ашты?

C)Коммонер

Таралу масштабына байланысты атмосфера ластануының жіктелуі:

B)Жергілікті аймақтық, әлемдік

Отын жаққан кездегі газдардың арасында өте зияндылары:

A)Күкірт

Атмосфералық ауаның химиялық құрамына не кipeді?

B) 78, 08% азот, 20, 94% оттегі, 0.93% аргон

Пайдалы қазбалардың қазіргі технологиялық мүмкіндіктерге байланысты тиімді пайдалануға болатын бөлігі

E)Баланстық қоры

Су ресурстарын реттеу мынадай жолдармен іске асырылады:

C) Тікелей және жанама. .

Адамзат тіршілігіне кажетті табиғи қорлар:
C) Азық- түлік.

Құрлықтың биомассасының негізгі бөлігі (99,2%)

D) өсімдіктер

Қалпына келетін ресурстар
C) Топырактың құнарлылығы

Қазақстан Республикасының тұрақты даму тұжырымдамасы кай жылы қабылданды?

B) 2000

Организмдермен олардьң тікелей ортасы арасындағы биогенді заттардьң айтарлықтай аз, бірақ белсенді тікелей алмасуын қандай қорға жатады?

D) Алмасу қоры

Табиғаттағы заттардың кішi айналымы:

B) Биогеохимиялық

Алмастыруға болмайтын табиғи ресурстар

D) ауыз су

Табиғатты пайдалану түрлері

D) Жалпы және арнайы.

Литосфера түсінігі:

C) Жердің жоғарты қатты қабаты.

Қазакстан Республикасында алғаш улттық парк қай жылы, қандай облыста ұйымдастырылды

A) 1985ж., Павлодар

Радиациялық, жылулық, жарыктық, электромагниттік, сулық ластанулар ластаудьң қай туріне жатады?

C) Физикалық.

Планета тұрғындарының санының кебеюі неге байланысты?

A) бірқалыпты туылу, өлудің азаюы және өмір сүрудің жалғасуы

Құнарсызданған жерлердің түпкілікті жақсартылуы қалай аталады?

B) Мелиорация

Жасанды ластану түрі

E) автокөліктерден бөлінетін газ

Экологиялық қыйыншылық тудыратын өткір мәселелерге арналған халықаралық бағдарламалар:

B) МСОП – табиғат пен табиғат ресурстарын қорғаудың халықаралық бағдарламасы.

Озон қабатын қорғау туралы алғашқы келісімге (Вена конвенциясы) қай жылы қол қойылды:

C)1985

Қазақстан Республикасының қоршаған ортаны қорғау туралы заңы қай жылы қабылданды:

E) 1995.

Қазақстанның “Қызыл кітабының” соңғы басылымы қашан жарық көрді:

D) 1995.

Қазіргі экологиялық тығырықтың негізгі себебі:

A)Адамның шаруашылық қызметі

Планетеда адамдар саны:

E)6-7 млрд

Қоғам табиғаттың өзара байланысының қазіргі деңгейінің ерекшелігі:

C)Адамның биосфераға еңбек үрдісіндегі қоғамдық табиғи ықпалы

Жалпы экологиялық зиян дегеніміз

E)адам денсаулығын қалпына келтіругн,ауыл шаруашылық өнімдерін қалпына келтіруге жұмсалатын қосымша шығын

Жер шарының көлдеріндегі тұщы су қоры:

C) 120 мың км куб

Құлама су, үңгірлеу ғасыр ағаштары неге жатады?

A)табиғат ескерткіштеріне

Адам үшін қайсы сукцессияның қолайсыз әсері бар:

B) Топырақ эрозиясының дамуына себеп болған ормандардың кесілу нәтижесінде түзілген ашық жерлер.

Ақыл ой сферасы:

E)ноосфера.

Денсаулықтың статистикалық көрсеткіші?

E)өлім жітім

Қазақстан дүние жүзі бойынша қандай пайдалы қазбалар жөнінен 1-ші орында тұр:

D)вольфрам, қорғасын ,барий

Қорықтар туралы халықаралық конференцияда Севилья стратегиясы қай жылы қабылданды?

C)1995ж

NO₂ газының ауадағы мөлшері қандай болғанда адам уланады

D) 0,038 мг/м³

Ақтау қаласында АЭС-ң базасында теңіз суын тұщыландыратын завод қай жылы іске қосылды?

D)1983ж

“Дамудың тежеушi” факторы болып экологиялық факторлардың минимум мен максимумы бола алады, ал олардың аралыгы - диапазоны факторға организмнің төзімділігі:

C) Толеранттық

Каспийдің экологиялық жағдайының бұзылуының себебі:

C)мұнайды өндеу және мұнаймен ластану

Семей ядролық сынақ полигоны - бұл қандай зона:

A) радиактивті

Бензин қозғалтқышымен қамтамасыз етілген көлік әр 15000 км жол жүргенде қанша мөлшерде О₂ жұмсайды

B) 4350 кг

Экожүйенің төзімділігі ондағы түрлердің әртүрлілігіне тәуелді, өйткені:

A) Түрлер неғұрлым көп болса, соғұрлым қоректік тізбек әртүрлі және зат айналым толық

Организмге улы заттардың әсерін зерттейтін ғылым:

B) Токсикология.

Организмнің жасырын өмірі дегеніміз

B) Қолайлы уақыттарда тіршілік ету

Халықаралық Қызыл кітаптың алғашқы басылымы жарық көрген жыл:

C) 1963

Tipi ағзалар жүйесіндегі негізгі кұрылым бірлігі:

B) Түр

Геоэкология нені зерттейді

A) Жер геосфераларының ластануын

В.И.Вернадскийдің бөліп карастырған бipiнші функциясы калай аталады?

C) Газды

Трансшекаралық ластану түсінігінің нақтылы мазмұнын көрсет:

D) Түрдің тіршілік ету мумкіндігінің шегі және оның қайта құру қызметі.

Негізгі экономиканы экологизацияландырудағы құраушылар:

A) Макроэкономика мен макроэкология

Чернобль апаты кезінде атмосфераға қанша мөлшерде ядролық отын тасталды

A) 50 т

Биоәлеуметтік тіршілік иесі

D) адам

Кактус ылғалдықтылықтың жетіспеушілігіне қалай бейімделді:

A) Жапырақтары балауызбен қапталған

Күн энергиясын пайдалана отырып, бейорганикалық қосылыстардың есебінде өз денелерін түзуге қабілетті ағзалар:

D) Автотрофтар

Организмнің жасырын өмірі дегеніміз:

B) Қолайлы уақыттарда тіршілік ету

Ерекше қорғалатын объект:

D) Ерекше және халықаралық бақылауға алынған табиғи объектілер, халықаралық қызыл кітапқа енген жойылып бара жатқан жануарлар мен өсімдіктер, табиғи ресурстар

Бөлек мемлекет шегіндегі мониторинг:

B) Ұлттық

Демографиялық жарылыс деген не?

E) адамзат санының жылдам артуы

Трофикалық құрылысы графикалық түрде бейнелейтін экологиялық пирамиданың авторы:

E) Ю.Одум

1%-тік ереже қалай аталады:

A) Табиғи экожүйеде энергияның шамамен 1% өзгеруі жүйені тепе-теңдік жағдайдан шығарады.

Су коймаларының ластануы түрлері

C) Табиғи жэне антропогендік

Атмосфералық ауаны ластаушы заттар:

E) Күкірт диоксиді, көміртегі оксиді, қатты бөлшектер

Шағын аймақтық климат қалай аталады?

C) микроклимат

Жаратылыстану ғылымында экологиялық көзқарастың қалыптасу кезеңдері:

B) 18-19ғ

Пирамида саны ережесіне сәйкес әрбір қоректік тізбекке қатысушы дарақ саны:

A) Кішірейеді.

Туылу саны өлім- жітім санымен шамамен теңелсе популяция калай аталады?

C) Тұракты

Құстардың түлері және жыл құстарының жылы жаққа кетуі:

A)Ауа температураның төмендеуіне ауа ылғалдығының өзгеруіне байланысты.

Қазақстан Республикасының 2004-2015 жылдарға арналған экологиялық кауіпсіздік тұжырымдамасын жузеге асыру қанша кезеңді қамтиды?

D) 3

1912ж «Табиғи ескерткіштерді қорғау» шығармасын кім жазды?

AC) Д.Н. Анучин

Севилья стратегиясы қай жылы қабылданды?

C) 1995ж

Тірі ағзалардағы зат алмасуға үшін қажетті заттар

B) гармондар

Суды ең негізгі пайдаланушы:

A) ауыл шаруашылығы

Смогтың пайда болу себебі:

A) Атмосферада азот оксиді, көмірсулардың көп мөлшерде болуы

Қандай организмдер гомойотермді организмдерге жатады:

C) Дельфин.

Табиғатты қорғау туралы ақпарат жүйесі қандай деңгейлерді қамтиды?

A) жергілікті, аймақтық және әлемдік

Экология шеңберінде геоэкожүйені неше түрлі ирархиялық геоэкожүйеге бөледі.

C) 7

Эрозия - бұл:

B) топырақтың беткі кұнарлы қабатының жойылуы

Homo sapiens түрінің өкілдері

B) полифагтар

Түрлер мен олардың өзара әсерінің жиынтығынан тұратын күрделі табиғи кешен қалай аталады?

B) биосфера

Қалдық суларды физика-химиялық тазарту үрдістері:

E) флотация,экстракция

Адам денсаулығына зиянды әсер ететін факторлар арасында 1-орында тұр:

A) әртүрлі ластаушы заттар

Дүниежүзінің 140 елі қатысатын қоршаған орта мониторингінің ғаламдық жүйесі қашан құрылды?

E) 1970ж

Арал экологиялық мәселелерінің негізгі ceбe6і:

E) Суармалы жерлерге ағынды су көздерінен су алу

Биосферадағы химиялық элементтер органикалық заттардың таралуы мен синтездеуде байланыстылығы:

A) оған органикалық қосылыстар қатысы

Планета тұрғындарының санының көбеюі неге байланысты?

A) бірқалыпты туылу, өлудің азаюы және өмір сүрудің жалғасуы

Экологиялық жағдайдын темендеуі төмендегі әлеуметтік мәселенің пайда болуына әкеледі:

A) Халыктың ауруы мен өлімнің жоғарылауы

Экологиялық білім берудің әртүрлі елдердегі комбинациялық құрамын қай ұйым жүзеге асырады ?

A) ЮНЕСКО;

Экологиялық білім берудің әртүрлі елдердегі комбинациялық құрамын қай ұйым жүзеге асырады ?

A) ЮНЕСКО;

Экологиялық білім беру дегеніміз:

A) адамзат қауыме мен қоғамның үйлестігі нәтижесінің жүзеге асатын білім беру жүйесі мен оқыту үрдісінің ең тиімді жолдары.

Ең алғаш экологиялық білім беруге арналған қандай конференцияны білесіз?

A) ЮНЕСКО

Қазақстан Республикасының экологиялық білім берудің ұлттық стартегиясы қай жылы қабылданды?

B) 1994

Қай жылдан бастап, Қазақстанда көпшілікке үздіксіз экологиялық білім беру басталды?

C) 1997

Қай жылы Рио-де-Жанейро қаласында ғылыми конференция өтті?

C) 1992ж

ҚР-ның 1997 ж. 15 шілдеде қабылданқан "Қоршаған ортаны қорғау туралы" заңның қай бабында тәрбие берудің жалпыға бірдей және үздіксіз болуы қарастырылған?

A) 73-74

Тіршіліктің бөлінбес бірлігі

B) Дарақ

«Климакс» ұғымын кім ашты?

A) Ф. Климакс

Саңырауқұлақтар топтары:

D) Микоценоз

Экологияға тікелей байланысы бар сала:

B) Ауыл шаруашылығы

1985 жылы қай жерде озон қабатын қорғау туралы конвенциясы қабылданды?

B) Венада

Әлемдік иерархия келбеті.Пирамиданың ең шыңында тұр.

A) адам;

Моделдер...

D)жоспарлы және функционалды

Глобальды модельдер жасаудың алғашқы қадамдарын жасаған

A) Дж. Форрертер

Гуманизмнің экологиялық сипатын тұжырымдаған ойшыл

A)Аристотель

Атмосфералық ауаның ластану түрлері

A) жасанды және табиғи

Газдың күкіртті концентрациясы қандай жағдайда (атмосферада) көбейеді

B) көмір мен мазутты пайдаланғанда

Радиоактивті заттектердің жер бетіндегі көзі

E) барлық жауап дұрыс

Биосфераның тірі затының негізгі массасын не құрайды

D) өсімдіктер

Топырақтың тұздануы Қазақстанда неше %

A) 60-70 %

Потенциалды табиғат ресурстарына жататындар

A) күн көзі, жел энергиясы, айдың ресурстары

Су бассейндерінің ластануының негізгі себептері

E) барлық жауаптар дұрыс

Қоршаған ортаның биологиялық ластануы

D) ауру қоздырғыш бактериялар мен вирустардың шектен тыс көбеюінен

Биосфера эволюциясына және қазіргі атмосфераның түзілуіне қандай факторлар әсер етеді

D) бірклеткалы балдырлардың пайда болуы E) климаттық

Орташа шаңның сақталу ұзақтығы стратосферада неше жылға созылады

C) 2 жыл

Озон қабатының 1%-ға азаюы ультракүлгін сәулелердің жер бетіндегі сәулелену қарқынының неше % болады

A) 1,5 %

Адам қызметінің әсерінен пайда болған аэрозольдің атмосферадағы мөлшері

B) 300 млн. т

Көмірқышқыл газы және басқа газдардың әсерінен жылулық балансының өзгеруі нәтижесінде мүмкін болатын жер шары температурасының ғаламдық артуы

D) парниктік эффект

«Химияда қалдықтар жоқ, тек пайдаланылмаған шикізат қана бар» бұл кімнің сөзі

B) Д.И Менделеев

Киотода өткен әлемдік экологиялық форум қай жылы болды (атмосфераның ластануы бойынша)

B) 1977 ж

Қоршаған ортаға және адамдарға ерекше қауіптілік туғызатын қалдықтарға не жатады

C) радиоактивті қалдықтар

Табиғи немесе сұйытылған газды жаққанда ауаға қандай газ қосылады

A) азот тотығы