Файл: Экология шпор.doc

"Экологиялық жүйе" терминін енгізген кім?C) Тенсли.

“Дамудың тежеушi” факторы болып экологиялық факторлардың минимум мен максимумы бола алады, ал олардың аралыгы - диапазоны факторға организмнің төзімділігі:C)Толеранттық

«Климакс» ұғымын кім ашты?A)Ф.Климакс

«Табиғатта барлығы бip- бірімен байланысты табиғат барлығынан жақсы біледі» - заңын кім ашты?C)Коммонер

«Химияда қалдықтар жоқ, тек пайдаланылмаған шикізат қана бар» бұл кімнің сөзіB) Д.И Менделеев

1%-тік ереже қалай аталады:

A)Табиғи экожүйеде энергияның шамамен 1% өзгеруі жүйені тепе-теңдік жағдайдан шығарады.

1912ж «Табиғи ескерткіштерді қорғау» шығармасын кім жазды?C)Д.Н.Анучин

1985 жылы қай жерде озон қабатын қорғау туралы конвенциясы қабылданды?B)Венада

Homo sapiens түрінің өкілдеріB)полифагтар

NO₂ газының ауадағы мөлшері қандай болғанда адам уланадыD)0,038 мг/м³

Абиотикалық емес факторды ата:D) Өсімдік организмі

Ағзалардың қанша мекен ету орталары бар:A) Төрт

Адам денсаулығына зиянды әсер ететін факторлар арасында 1-орында тұр:A)әртүрлі ластаушы заттар

Адам қызметінің әсерінен пайда болған аэрозольдің атмосферадағы мөлшері

B)300млн.т

Адам үшін қайсы сукцессияның қолайсыз әсері бар:B)Топырақ эрозиясының дамуына себеп болған ормандардың кесілу нәтижесінде түзілген ашық жер

Адам экологиясы нені зерттейді:B)Адамның қоршаған ортамен қарым-қатынасын

Адамзат тіршілігіне кажетті табиғи қорлар:
C)Азық-түлік.

Адамның іс- әрекеті нәтижесіндегі ластану қалай аталады:C) Антропогендік.

Ақтау қаласында АЭС-ң базасында теңіз суын тұщыландыратын завод қай жылы іске қосылды?D)1983ж

Ақыл ой сферасы:E)ноосфера.

Алмастыруға болмайтын табиғи ресурстар

D) ауыз су

Арал экологиялық мәселелерінің негізгі ceбe6і:E) Суармалы жерлерге ағынды су көздерінен су алу

Аталған мысалдардың қайсысы антропогендік факторға жатады:C) Өнеркәсіп түтіні

Аталған факторлардың қайсысы жасанды ластаушы көзге жатады:B) Автомобильдерден бөлінетін газдар

Атмосфералық ауаны ластаушы заттар:

E) Күкірт диоксиді, көміртегі оксиді, қатты бөлшектер

Атмосфералық ауаның ластану түрлері

A)жасанды және табиғи

Атмосфералық ауаның химиялық құрамына не кipeді?B)78, 08% азот, 20, 94% оттегі, 0.93% аргон.

Ауа құрамындағы ең мөлшері көп элемент:E)Азот.

Аутэкология нені зерттейді:B)Ағзалардың қоршаған ортамен қарым-қатынасын

Әлемдік иерархия келбеті.Пирамиданың ең шыңында тұр.A)адам

Бip трофикалық деңгейден екіншісіне өткен кезде жұмсалатын қуат мөлшері:B) 10%

Бәсекелестік дәрежесі неге байланысты:C) Бәсекелестердің қажеттіліктерінің өте ұқсастықтары мен айырмашылықтары

Бейорганикалық заттарды органикалық, затқа айналдыра алатын автотрофты организмдер:D)продуценттер

Белгілі 6ip территорияны мекендейтін барлық тipi ағзалардың қауымдастығы:A) Биоценоз

Бензин қозғалтқышымен қамтамасыз етілген көлік әр 15000 км жол жүргенде қанша мөлшерде О₂ жұмсайдыB)4350 кг

Биоәлеуметтік тіршілік ие:Д)адам

Биологиялық жүйелердің өзгерістерге қарсы тұру қасиеттері және тұрақтылығын сақтау кабілеті:C)Гомеостаз

Биомассаның ең үлкен тығыздағы қай ортаға тән:A) Сулы орта

Биосфера ілімінің негізін салған кім:B) В:И. Вернадский

Биосфера эволюциясына және қазіргі атмосфераның түзілуіне қандай факторлар әсер етедіD)бірклеткалы балдырлардың пайда болуы

Биосферадағы химиялық элементтер органикалық заттардың таралуы мен синтездеуде байланыстылығы:A)оған органикалық қосылыстар қатысы

Биосфераның тірі затының негізгі массасын не құрайдыD) өсімдіктер

Бөлек мемлекет шегіндегі мониторинг:B)Ұлттық

Бұл заң қалай аталады:“Экологиялық факторлар жиынтығында неғұрлым төзу шегіне жақын факторлар соғұрлым күштірек әсер етеді”. C) Төзімділік заңы

Бір түрдің денесінде тіршілік ететін әр түрге жататын ағзалар тобы:E)симбиоз

В.И.Вернадскийдің бөліп карастырған бipiнші функциясы калай аталады?C)Газды

Газдың күкіртті концентрациясы қандай жағдайда (атмосферада) көбейеді

B) көмір мен мазутты пайдаланғанда

Геоэкология нені зерттейді A)Жер геосфераларының ластануын

Глобальды модельдер жасаудың алғашқы қадамдарын жасағанA)Дж.Форрертер

Гуманизмнің экологиялық сипатын тұжырымдаған ойшылA)Аристотель

Демографиялық жарылыс деген не?

E) адамзат санының жылдам артуы

Демографиялық жарылыс деген не?E) адамзат санының жылдам артуы

Демэкология нені зерттейді:B) Популяция

Денесінде паразиттердің көбеюі өтетін организм:D) Паразитоид деп аталады

Денсаулықтың статистикалық көрсеткіші?

E)өлім жітім

Дүниежүзінің 140 елі қатысатын қоршаған орта мониторингінің ғаламдық жүйесі қашан құрылды?E) 1970ж

Ең алғаш экологиялық білім беруге арналған қандай конференцияны білесіз?

A) ЮНЕСКО

Ең төмен экологиялық валентілікті меңгеруші ағза қалай аталады:B) Тұрақтандырылған

Ерекше қорғалатын объект:

D) Ерекше және халықаралық бақылауға алынған табиғи объектілер, халықаралық қызыл кітапқа енген жойылып бара жатқан жануарлар мен өсімдіктер, табиғи ресурстар

Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардьң басты мақсаты:D) Биоалуантүрлілікті сақтау және генетикалык қорды қорғау

Жалпы экологиялық зиян дегеніміз

E)адам денсаулығын қалпына келтіругн,ауыл шаруашылық өнімдерін қалпына келтіруге жұмсалатын қосымша шығын

Жануарлар бірлестігіне не жатады:A) Зооценоз

Жануарлардың мінез-кұлқын зерттейтін ғылым?C)Этология.

Жаратылыстану ғылымында экологиялық көзқарастың қалыптасу кезеңдері:

B) 18-19ғ

Жасанды ластану түріE)автокөліктерден бөлінетін газ

Жер бетіндегі тіршіліктің үш кезеңді дамуының авторы (бейорганикалық синтез,органикалық синтез, фотосинтез:

A) Ч. Дарвин

Жер бетінің тіршілік ету аймағын "биосфера" деп қарастырған ғалымды атаныз:A)Э. Зюсс

Жер климатын құрастыратын атмосфера қабаты:C) Тропосфера.

Жер шарының көлдеріндегі тұщы су қоры:

C) 120 мың км куб

Жыртқыштар үшін маңызды нәрсені атаңыз:A) Қоректің мөлшері

Зат және энергия айналымы жүретін, барлық организмдер бipгe қызмет ететін, бip-бipiмен және қоршаған ортамен әрекеттесетін орта келесідей аталады:

C)Экологиялық жүйе

Кактус ылғалдықтылықтың жетіспеушілігіне қалай бейімделді:A)Жапырақтары балауызбен қапталған

Каспийдің экологиялық жағдайының бұзылуының себебіC)мұнайды өндеу және мұнаймен ластану

Киотода өткен әлемдік экологиялық форум қай жылы болды (атмосфераның ластануы бойынша)B)1977 ж

Климаттың ғаламдық жылынуына алып келетін парникті газ негізіB)Kөмipтeгi диоксиді

Көмірқышқыл газы және басқа газдардың әсерінен жылулық балансының өзгеруі нәтижесінде мүмкін болатын жер шары температурасының ғаламдық артуы

D)парниктік эффект

Күн энергиясын пайдалана отырып, бейорганикалық қосылыстардың есебінде өз денелерін түзуге қабілетті ағзалар:

D) Автотрофтар

Қазакстан Республикасында алғаш улттық парк қай жылы, қандай облыста ұйымдастырылды

A) 1985ж., Павлодар

Қазақстан дүние жүзі бойынша қандай пайдалы қазбалар жөнінен 1-ші орында тұр:D)вольфрам, қорғасын ,бари

Қазақстан Республикасының 2004-2015 жылдарға арналған экологиялық кауіпсіздік тұжырымдамасын жузеге асыру қанша кезеңді қамтиды?D) 3

Қазақстан Республикасының қоршаған ортаны қорғау туралы заңы қай жылы қабылданды:E) 1995.

Қазақстан Республикасының тұрақты даму тұжырымдамасы кай жылы қабылданды?

B)2000

Қазақстан Республикасының экологиялық білім берудің ұлттық стартегиясы қай жылы қабылданды?B)1994

Қазақстандағы ну ормандар алып жатқан территория келемі:C)9,67 млн га

Қазақстанның “Қызыл кітабының” соңғы басылымы қашан жарық көрді:D)1995

Қазақстанның басты су артериясы:E) Ертіс

Қазіргі экол-қ тығырықтың негізгі себебі:A)Адамның шаруашылық қызмет

Қай жылдан бастап, Қазақстанда көпшілікке үздіксіз экологиялық білім беру басталды?C)1997

Қай жылы Рио-де-Жанейро қаласында ғылыми конференция өтті?C) 1992ж

Қайсысы биотикалық факторға жатады:D) Комменсализм

Қалдық суларды тазарту әдістері

C)Механикальщ, химиялык, физка-химиялык жэне биологиялык

Қалдық суларды физика-химиялық тазарту процестеріE)Флотация, экстракция

Қалдық суларды физика-химиялық тазарту үрдістері:E)флотация,экстракция

Қалпына келетін ресурстар:С)Топырактың құнарлылығы

Қалпына келмейтін байлыққанежатады? E)Минералды байлықтардың барлық

Қандай ағзаның физиологиялық процессі қоршаған ортаның температурасының артуына байланысты жоғарылайды:A) Ақ капуста көбелегінің жұлдыз құрты

Қандай организмдер гомойотермді организмдерге жатады:C) Дельфин.

Қоғам табиғаттың өзара байланысының қазіргі деңгейінің ерекшелігі:C)Адамның биосфераға еңбек үрдісіндегі қоғамдық табиғи ықпалы

Қоршаған ортаға және адамдарға ерекше қауіптілік туғызатын қалдықтарға не жатадыC)радиоактивті қалдықтар

Қоршаған ортаның биологиялық ластануы

D)ауру қоздырғыш бактериялар мен вирустардың шектен тыс көбеюінен

Қоршаған ортаның жағдайын болжау, бақылау және байғалаудың кешенді жүйесін қалай атайды:B) Мониторинг

Қорық дегеніміз не:C)Шаруашылық қызметінен мүлдем алынған территориялар немесе акваториялардың бөліктері

Қорықтар туралы халықаралық конференцияда Севилья стратегиясы қай жылы қабылданды?C)1995ж

ҚР «Қоршаған ортаны қорғау туралы» заңының XI тарауы қалай аталады?

A)экологиялық экспертиза

ҚР-ғы қоршаған ортаны ең көп ластайтын өнеркәсіп салалары B)Қара және түсті металлургия

ҚР-ның 1997 ж. 15 шілдеде қабылданқан "Қоршаған ортаны қорғау туралы" заңның қай бабында тәрбие берудің жалпыға бірдей және үздіксіз болуы қарастырылған?A)73-74

Құлама су, үңгірлеу ғасыр ағаштары неге жатады?A)табиғат ескерткіштеріне

Құнарсызданған жерлердің түпкілікті жақсартылуы қалай аталады?B)Мелиорация

Құрғақ сүйгіш жануарлар:C) Ксерофил

Құрлықтың биомассасының негізгі бөлігі (99,2%)-D) өсімдіктер

Құстардың түлері және жыл құстарының жылы жаққа кетуі:A)Ауа температураның төмендеуіне ауа ылғалдығының өзгеруіне байланысты

Литосфера түсінігі:C)Жердің жоғарты қатты қабаты

Марқакөл қорығының ең басты максаты нені корғау?C) Балыктарды

Минимум занын тұжырымдаған ғалым:B) Ю. Либих

Моделдер...D)жоспарлы және функционалды

Мутуализмнің мысалы бола алатын нұсқа:A)Кедр қарағайы мен онымен қоректенетін құс (кедровка)

Негізгі парниктік газға қандай газ жатады?D)көмip қышқыл газы

Негізгі экономиканы экологизацияландырудағы құраушылар:

A)Макроэкономика мен макроэкология

Озон қабатының қалыңдығы канша? A) 2-3 мм.

Озон кабатының жұқаруына әсер ететін заттарды атаңыз:E) Фреондар.

Озон қабатын қорғау туралы алғашқы келісімге (Вена конвенциясы) қай жылы қол қойылды:C)1985

Озон қабатын қорғау туралы Вена конвенциясына қай жылы қол қойылды:C) 1985

Озон қабатының 1%-ға азаюы ультракүлгін сәулелердің жер бетіндегі сәулелену қарқынының неше % болады

A)1,5%

Оптимум заңы:A)Экологиялық факторлардың организмдердің тіршілігіне қолайлы жағдай тұғызуы

Организмге улы заттардың әсерін зерттейтін ғылым:B)Токсикология

Организмге улы заттардың әсерін зерттейтін ғылым:B)Токсикология.

Организмдермен олардьң тікелей ортасы арасындағы биогенді заттардьң айтарлықтай аз, бірақ белсенді тікелей алмасуын қандай қорға жатады?

D) Алмасу қоры

Организмнің жасырын өмірі дегеніміз

B)Қолайлы уақыттарда тіршілік ету

Организмнің жасырын өмірі дегеніміз:

B) Қолайлы уақыттарда тіршілік ету

Орташа шаңның сақталу ұзақтығы стратосферада неше жылға созылады

C)2жыл

Отын жаққан кездегі газдардың арасында өте зияндылары:A)Күкірт

Өлі өсімдіктер мен жануарларды пайдаға жарататын организмдер:C) сапрофагтар

Пайдалы қазбалардың қазіргі технологиялық мүмкіндіктерге байланысты тиімді пайдалануға болатын бөлігіE)Баланстық қоры

Пирамида саны ережесіне сәйкес әрбір қоректік тізбекке қатысушы дарақ саны:

A)Кішірейеді

Планета тұрғындарының санының кебеюі неге байланысты?

A) бірқалыпты туылу, өлудің азаюы және өмір сүрудің жалғасуы

Планета тұрғындарының санының көбеюі неге байланысты?A)бірқалыпты туылу,өлудің азаюы және өмір сүрудің жалғасуы

Планетеда адамдар саны:E)6-7 млрд

Популяция дегеніміз:A) Белгілі кеңістікті мекендеген бір түрлі особьтарыдың жиынтығы

Популяция өзінің саны мен өзгермелі орта жағдайына бейімделуін қандай жолдармен реттейді?C)Жаңару және орын басу

Популяция санының артуына ықпал етуші үрдіс:C) Туылу

Популяцияға тән қасиеттер:A) өсу, даму, кебею, бейімделу, тіршілігін сақтау

Потенциалды табиғат ресурстарына жататындар

A) күн көзі, жел энергиясы, айдың ресурстары

Радиациялық, жылулық, жарыктық, электромагниттік, сулық ластанулар ластаудьң қай туріне жатады?C)Физикалық.

Радиоактивті заттектердің жер бетіндегі көзіE) барлық жауап дұрыс

Саңырауқұлақтар топтары:D)Микоценоз

Сарқылмайтын табиғи ресурстар:B) Куннің куаты

Севилья стратегиясы қай жылы қабылданды?C) 1995ж

Семей ядролық сынақ полигоны - бұл қандай зона:A)радиактивті

Симбиоз дегеніміз не:B) Екі популяцияның селбелесіп тіршілік етуі

Смогтың пайда болу себебі: A)Атмосферада азот оксиді,көмірсулардың көп мөлшерде болуы

Су бассейндерінің ластануының негізгі себептеріE) барлық жауаптар дұрыс

Су коймаларының ластануы түрлері

C) Табиғи жэне антропогендік

Су ресурстарын реттеу мынадай жолдармен іске асырылады:C)Тікелей және жанама. .

Су тубінде тіршілік ететін ағзалар қалай аталады?D) Бентостар

Су түбінде тіршілік ететін организмдер жиынтығы:A) Планктон

Суды ең негізгі пайдаланушы:A)ауыл шаруашылығы

Табиғаттағы заттардың кішi айналымы:

B) Биогеохимиялық

Табиғатты қорғау туралы ақпарат жүйесі қандай деңгейледі қамтиды?A)жергілікті, аймақтық және әлемдік

Табиғатты пайдалану түрлері

D) Жалпы және арнайы.

Табиғи немесе сұйытылған газды жаққанда ауаға қандай газ қосыладыA)азот тотығы

Таралу масштабына байланысты атмосфера ластануының жіктелуі:B)Жергілікті аймақтық,әлемдік

Температура, жарық, ылғалдылық қандай экологиялық факторға жатады:A) Абиотикалық

Топырақта өсетін өсімдіктер үшін пайдасыз процесс:A) Ауадан азоттың фиксациялануы

Топырақты мекендеушілерді ата:B) Гидробионттар

Топырақтың тұздануы Қазақстанда неше %A)60-70 %

Трансшекаралық ластану түсінігінің нақтылы мазмұнын көрсет:D)Түрдің тіршілік ету мумкіндігінің шегі және оның қайта құру қызметі.

Трофикалық құрылысы графикалық түрде бейнелейтін экологиялық пирамиданың авторы:E) Ю.Одум

Трофикалық құрылысы графикалық түрде бейнелейтін экологиялық пирамиданың авторы:E) Ю.Одум

Туылу саны өлім- жітім санымен шамамен теңелсе популяция калай аталады?C) Тұракты

Туылу саны өлім- жітім санымен шамамен теңелсе популяция калай аталды?C)Тұракты

Түрлер мен олардың өзара әсерінің жиынтығынан тұратын күрделі табиғи кешен қалай аталады?B) биосфера

Тіршіліктің бөлінбес бірлігіB) Дарақ

Tipi ағзалар жүйесіндегі негізгі кұрылым бірлігі:B)Түр

Tipi ағзалар жүйесіндегі негізгі кұрылым бірлігі:B)Түр

Tipi ағзаның сыртқы ортамен биотикалық және абиотикалық қарым-қатынасын Ч. Дарвин қапай атады?B) тіршілік үшін курес

Tipi организмдердің экстремальды түрлерінің температураға шыдамдылығы?

D)стенотермді

Шектеуші факторы болмаған жағдайда жеке таралымның санының өсу

жылдамдығы калай белгіленеді?

E) Биотикалық потенциал

Шөлдену жағдайындағы шектеуші фактор:E) Аталған жауаптың барлығы дұрыс

Ылғал сүйгіш жануарлар:B) Гидрофил

Ылғалды ортаға бейімделген өсімдіктер:A) Гидатофит

Экожүйенің төзімділігі ондағы түрлердің әртүрлілігіне тәуелді, өйткені:A)Түрлер неғұрлым көп болса, соғұрлым қоректік тізбек әртүрлі және зат айналым толық

Экология ғылымының зерттеу объектісі:E) Экожүйе

Экология терминін енгізген ғалым:D) Э. Геккель

Экология шеңберінде геоэкожүйені неше түрлі ирархиялық геоэкожүйеге бөледі.C)7

Экологияға тікелей байланысы бар сала:

B)Ауыл шаруашылығы

Экологиялық білім берудің әртүрлі елдердегі комбинациялық құрамын қай ұйым жүзеге асырады ?A)ЮНЕСКО

Экологиялық білім берудің әртүрлі елдердегі комбинациялық құрамын қай ұйым жүзеге асырады ?A)ЮНЕСКО

Экологиялық жағдайдын темендеуі төмендегі әлеуметтік мәселенің пайда болуына әкеледі:A)Халыктың ауруы мен өлімнің жоғарылауы

Экологиялық білім беру дегеніміз:A)адамзат қауыме мен қоғамның үйлестігі нәтижесінің жүзеге асатын білім беру жүйесі мен оқыту үрдісінің ең тиімді жолдары

Экологиялық қыйыншылық тудыратын өткір мәселелерге арналған халықаралық бағдарламалар:B)МСОП – табиғат пен табиғат ресурстарын қорғаудың халықаралық бағдарламасы.

Экологиялық паспортта не көрініс табады:D)Табиғи кешеннің жиынтық сипаттамасы, территориядағы шаруашылықтар мен әлеуметтік-демографиялық құрлымдар

Экологиялық факторлар мына категорияларға бөлінеді:E) Биотикалық, абиотикалық және антропогендік

Эрозия - бұл:B)топырақтың беткі кұнарлы қабатының жойылуы

ЮНЕСКО-ның"биосфералық қорық" статусын алған Қазақстандағы алғашкы қорық: В)Ақсу- Жабағылы