3)«литовско-русского гос-ва» не исклю­ч. литовцев из процесса создания ВКЛ, но игнор. Формир. в составе ВКЛ белорусского этноса и роль его предков в создании гос-ва)

4) «белорусско-литовского государства»» ( Лит.влияние преоблад. в полит. жизни (литовская княже­ская династия и большинство лит. магнатов в органах вла­сти), в войске.)

5) «белорусского государства»( утверждает, что с самого начала ВКЛ формир. как гос-во предков белорусов, которые в то время назы­вались литвинами.)

6)«литовско-белорусского государства»( возникло белорусско-литовское государство с центром в Новогородке, которое стало ядром ВКЛ)

8.Общественно-политическое устройство ВКЛ.

Уладаром дзяржавы быу вялики князь. Улада вяликага князя у межах дзяржавы спачатку ничым не абмяжоувалася, и ен з’яуляуся адзинай крыницай права. Але ужо у 15 ст. Яна абмяж. шляхецкими прывилеями, а потым и магнацка-шляхецкими палит. органами. У вынику унии з Польским Каралеуствам сцвярдзиуся прынцып выбарнасци манаха, што таксама абмеж. уладу. Да 14 ст. урадавую дзейнасць ажыццяуляу Тольки сам князь, але трэба было арганиз. дваровую гаспадарку, з’явилися праблемы у унутранай и знешняй палитыке, таму з’явилися спец. урады и органы цэнтральнага киравання. У руках адной асобы магли спалучацца многия урадавыя функцыи, але да Люблинскай унии гэтыя инстытуты не были самастойными,а тольки выконвали даручэнни князя. Сапраудными дзярж. органами яны стали,кали пачали выконваць пастановы вальнага сейма. У землях-абласцях цэнтральную уладу увасабляли спачатку намесники, потым ваяводы и старасты.

Паны-рада. Першым рэальным крокам па абмежаванни улады вяликага князя стала княжацкая рада. З дакументау вядома, што князи раилися са сваими баярами. Рада яны атрымала права выбираць новага князя пасля смерци цяперашняга.. У раду уваходзили дух. и свецкия вельможы, вяликакнажацкия намесники, удзельныя князи. Шлях у раду адкрывауся для кожнага, хто належау да вольнага шляхецкага саслоуя и быу падданым ВКЛ. Рэальна у ей пасаянна засядали прадстауники вышэйшай элиты, найбольш магутныя и заможныя людзи. И нават праваслауныя прадстауники заможных родау займали месца у радзе, хаця па Гарадзельскай унии уваходзиць магли тольки каталицкага веравызначэння. Паунамоцтвы рады: абарона и финансав пытанни, кантроль спрау шляхецтва и раздачу зямель, выконвала шэраг судовых функцый. Палитычная вага паноу-рады пачала змяншацца, кали утварыуся новы дзяржауны орган—шляхецки сейм.

Вялики сейм. Спачатку удзел у их брали прадстауники самых розных сац. груп—браяр, шляхты и мяшчан. Были таксама и абласныя сеймы, якия ведали справами вобласци. Пад кан. 15 ст. на аснове абланых сеймау утварыуся агульны сейм усих зямель ВКЛ. Зараз манарх кликау на сход не тольки элиту (раду), але и прадстауникоу баярства-шляхты.

---

9.Социально-экономическое развитие ВКЛ.

У 13-16 ст працягвауся працэс фармиравання феадальных адносин. Галоуная каштоунасць—зямля. Галоуны занятак—земляробства, жывелагадоуля. Вярхоуным землеуладальникам личыуся князь. У валасцях зямля знаходзилася ва уладанни грамады и у асабистым карыстанни сялян, акрамя лугоу, сенажаци. Вадаемау, якими карысталися калектыуна. У 15-16 ст феадалам и царкве были пажалаваны значныя угоддзи. Адбывауся рост феадальнага землеуладання таким чынам: зямлю даравау князь, буйныя феадалы даравали зямлю царкве, надзяляли ей сваих феадалау, купля-продаж зямли, залог з наступным адчужэннем. Дробных землеуладальникау, атрымаушых зямлю за службу у войску называли баярами, пазней—шляхтай. Сярод буйных землеуладальникау были князи, магнаты, паны. У 16 ст усе землеуладальники ураунаваны у правах. Усе называюцца шляхтай. Статус сялян таксама змяняуся. Яны страцили права распараджацца зямлей, стали землекарыстальниками у феадалау. Иснуюць наступныя этапы запрыгоньвання сялян:

1. Прывилей 1447 канчаткова замацавау права феадалау на вотчынны суд

2. 1 Статут ВКЛ 1529 адмаулялу сялянам у парве уласначци на зямлю.

3. “Устава на валоки” 1557 замацоувала сялян за их зямельными надзелами—валоками.

4. 2 Статут ВКЛ 1566 увеу 10-гадовы пошук беглых сялян.

5. 3 Статут ВКЛ 1588 павяличыу пошук да 20 гадоу. Перавод сялян, якия пражыли боьш за 10 гадоу назямли феадала у разрад непахожых—сялян. Якия не магли пераходзиць ад аднаго феадала да другога.

У 15 ст з’яуляюцца фальварки, феадалы памяншаюць надзелы сялян. Ствараюць сабе добрыя земли. Сяляни становяцца землекарыстальниками, за права карыстацца зямлей павинны працаваць на зямли феадала.

Развиваюцца гарады, звязана гэта з развиццем рамяства и гандлю. Гарадское насельництва атрымала назву мяшчане. Для абароны сваих интарэсау рамесники аб’ядноувалися у цэхи, купцы у гильдыи. З 14 ст гарады пачынаюць атрымоуваць Магдэбургскае права. Яно давала гарадм самакираванне, судовы имунитэт, падаткавыя льготы, права валодання гарадской зямлей, права мець уласны герб, вызваляла ад службы у войску. У канцы 16 ст гэта права атрымали амаль усе больш-менш крупныя гарады.

13.Образование Речи Посполитой 1569 и статус ВКЛ в ее составе.

1569г. падпісаннем Люблінскай уніі. Умовы і сутнасць уніі былі наступнымі:

1. ВКЛ и Польшча зліваліся ў адзінае і непадзельнае цэлае і новая дзяржава атрымала назву Рэчы Паспалітай.

2. Кіраўнік дзяржавы - кароль, выбіраўся толькі ў Польшчы. Сталіцай дзяржавы быў толькі Кракаў.

3. Адзіным заканадаўчым органам дзяржавы станавіўся агульны Сойм, паседжанне якога праходзілі па чарзе і ў Польшчы, і ў ВКЛ.

4. ВКЛ захавала некаторыя аўтаномныя правы у межах Рэчы Паспалітай.

Княства мела права на свой асобны бюджэт, сваё войска і сваё заканадаўства, якое не павінна было супярэчыць інтарэсам агульнай дзяржавы.

---

Умовы ўніі былі несправядлівымі ў адносінах да ВКЛ. Княства страціла тэрыторыю Украіны, якую кароль перадаў Польшчы. Палітычныя супярэчнасці закладзенныя Люблінскай уніяй, нераўнапраўе народаў, страта ВКЛ свайго суверэнітэта не ўмацоўвалі агульную дзяржаву, наадварот, гэта спрыяла нараджэнню агульнага крызісу Рэчы Паспалітай.

Такім чынам, знешняя палітыка ВКЛ у ХУІ ст. прывяла да ўтварэння Рэчы Паспалітай.

Утварэнне Рэчы Паспалітай не скасавала Вялікага княства Літоўскага, але паліт. і эк. становішча мясцовага насельніцтва значна пагоршылася. Выбары ў агульны сойм паказалі, што рашаючая роля ў ім належыла польскай шляхце. Паліт. пытанні, якія бел. шляхта прасіла вырашыць у польскага караля шляхам прыняцця адпаведных законаў, не траплялі ў агульны Сойм.

Таму вельмі хутка дэпутаты сойма ад ВКЛ дамагліся выдання асобных заканадаўчых актаў для дзеяння ў межах ВКЛ, што не было прадугледжана Люблінскай уніяй. Статут ВКЛ 1588 г. (были 1529,66) адыходзіў ад умоў Люблінскай уніі. Так, забарана палякам набываць зямельную ўласнасць у межах ВКЛ, захоўваў права ВКЛ на асобнае заканадаўства, уласны дзяржаўны апарат і войска. Польскія паны не мелі права займаць дзяржаўныя пасады ў межах ВКЛ. Адметным было і тое, што статут 1588 г. замацаваў у якасці дзяржаўнай старабеларускую мову.

Аднак у целым гэтыя прававыя нормы не маглі спыніць галоўнага- заняпаду дзяржаўнасці. Справа ў тым, што ў Рэчы Паспалітай з цягам часу ўсе галіны ўлады – заканадаўчую, выканаўчую, судовую – прыбрала ў свае рукі шляхта.

Кароль РП выбіраўся на сойме і поўнасцю залежыў ад яго рашэнняў.

Такім чынам, агульная палітычная сістэма РП была па форме рэспубліканскай, а па зместу і сутнасці – алігархічнай. Гэта садзейнічала развіццю ўсеагульнага крызісу Рэчы Паспалітай.

Выключныя правы, якімі валодала польская шляхта, вабілі палітычную эліту ВКЛ. Таму на працягу XVII ст. амаль уся беларуска-літоўская шляхта прыняла каталіцтва і была асімілявана палякамі.

Палітычныя супярэчнасці, войны паміж Вільняй і Масквой, а потым паміж Рэччу Паспалітай і Маскоўскім царствам спрыялі таму, што ў ВКЛ узмацніўся ўніяцкі рух, які ставіў на мэце аб’яднанне праваслаўнай царквы, але не з касцёлам увогуле, а толькі з Ватыканам. Пасля таго, як у Маскве ў 1589 г. быў створаны патырярхат, які атрымаў права на кіраванне праваслаўнай царквой і ў ВКЛ, уніяцкі рух у ВКЛ рэзка ўзмацніўся.

У 1595 г. папа Рымскі падпісаў акт уніі для праваслаўнай царквы ў межах ВКЛ, а ў 1596 г. праваслаўныя епіскапы ВКЛ са свайго боку падпісалі царкоўную унію з Рымам у Брэсце. Згодна з умовамі ўніі праваслаўная царква трапіла ў палітычныю і кананічную залежнасць ад Рыма, але кампрамісам было тое, што яна захавала традыцыйную праваслаўную абраднасць.

---

Такім чынам, палітычнае, прававое і ідэалагічнае становішча ВКЛ у складзе Рэчы Паспалітай вызначалася стратай асноў дзяржаўнасці і нацыянальнай самабытнасці ва ўсіх сферах жыцця народа.

17. Разделы РП и их историко-правовая оценка

Начало 60х гг. XVIIIв. В РП наступило бескоролевье. В борьбе за трон схлестнулись 2 магнатских группировки – Чарторийских и Потоцких. Вмешались соседние державы. По наставлению Чарторийских были введены русские войска. 1764г. – на элекционном сейме поставлен ставленник русского правительства – Станислав Понятовский. При нем наблюдались усовершенствования полит. строя: ограничено либерум вето (для эк. вопросов), упорядочено управление, по вопросам финансов были созданы скарбовые комиссии, осущ. денежная реформа, сокращение числа номиналов, ген. налог заменил многочисленные внутр. торговые сборы, в городах стали постепенно ликвидир. юридики, укреплена армия, ограничена власть гетмана, увеличение армии до 50 тыс.

Но главные проблемы так и не решены (право конфедераций, бесконтрольность магнатов, преследование некатоликов-диссидентов, что являлось поводом для постоянного вмешательства иностр. держав). На сейме 1764г. русское правительство внесло предложение об уравнении в правах с католиками. Но это категорически отверглось. Ответом на это стало образование 2 конфедераций правлославная, а протестантская. По приглашению конфедератов вошли в Варшаву русские войска и уравняли права. В результате противники уравнения организовали свою конфедерацию и в 1768г. начали военные дей-я против пр-ва. Барская конфедерация противоречиво объединила консерв. противников любых перемен и часть патриотически настроенных сторонников реформ, кот против иностр. вмешательства в полит. дела. В это время Россия вела русско-турецкую войну за Сев. Причерноморье. На этом сыграл прусский король Фридрих 2. Он поставил условием признания итогов русско-турецкой войны со стороны Пруссии и Австрии раздел РП. Екатерина 2 вынуждена была согласиться.

5 августа 1772г. в Петербурге подписана конвенция о 1 разделе РП. К Пруссии отошли Великая Польша и польское поморье, к Австрии – часть Малой Польши и Галиция, к России – Латгалия и Вост. Беларусь по Двине и Днепру, по р.Друть.

Кризис продолжал нарастать. 1 прогрессивным действием сейма 1773-75гг. образов. итогам сейма органов исполнительной власти- Постоянная Рада имела 5 депетраментов.. Начало разложения бел. деревень.

В 1788г. четырехлетний сейм до мая 1792г. Верх в нем взяла реформистская группировка патриотической партии. Выработана КанстытРП, принята 1791г. 3 мая.

Действия сейма:

1. В поветах стали создаваться органы местного самоуправления (цивильно-военные комиссии

2. Мещане получили право личной нерпикосновенности, возможность занимать гос. И военные должности.

3. Армия возросла до 100тыс

4. Решение о создании в РП независимой от Москвы автокефальной православной церкви 1791)

5. Принятие КРП

---

Она преобразовала РП в централизованное унитарное гос-во с наследственным монархом во главе. Деление на Корону и ВКЛ упразднялось и либерум вето. Избират. право предоставл. только крупной шляхте. Мелкая безземальная шляхта избирательные права утрачивали. Городская верхушка могла путем «нобилитации» - получения шляхетского достоинства. КРП основ феод-крепостного порядка не затрагивала, но облегчала развитие страны по пути постепенной бурж эволюции. Для меньшинств прав не было, господствующее положение у католической церкви. КРП – памятник правовой мысли. Трагическая роль – преследование православия.

Сейм попытался добиться того, чтобы полностью разорвать церковные, административные и канонические связи между православными епархиями и Синодом Русской православной церкви. В каноническом отношении предписывалось признание только верховенство Константинопольского патриарха. дела переход в подчинение спец. подотчетной сейму комиссии. 15 июня 1791г. – были приняты угодные сейму решения, не имевшие никакого отношения к подлинному волеизъявлению православного народа. В Россию хлынул поток петиций, молящих о защите. Эта авантюра задела Синод и российское пр-во. Акт, разработанный в Петербурге при Екатерине 2, опубликован в 14 мая 1792г. В этот день русские войска ворвались в РП. Королевская армия потерпела поражение, сам король Понятовский капитуировали присоединился к конфедерации, захватив власть в стране. Были отменены все решения 4летнего сейма и отменена КРП.

23января 1792г в Петербурге русско-прусская конвенция об 2 разделе РП. России – Правобережная Украина и центр. Беларусь.

В августе 1795г. – в Петербурге 3 раздел. России – Зап. Беларусь и Литва.

21.Бел земли в войне1812.Общ-полит движения. Восстание 1831.

Гэта была вайна паміж 2 моцнымі краінамі – Францыяй і Расіяй. Напаліен, што імкнуўся да сусветнага уладання галоўным ворагам лічыў Расію. Беларусь уваходзіла ў склад Расіі, таму асноўныя дзеянні вайны будуць адбывацца на яе тэр-ыі.

12 чэрвеня – войска Напаліена (600 тыс) пераправілася праз раку Неман і ўступіла на Б. Ужо 16 чэрвеня захоплена Вільня, а 24 – Мінск.

Абараняліся 3 рускія арміі:

1. Б арклай дэ Толі – на Пецярбург

2. Баграціен – на Маскву 300 тыс.

3. Тормасаў – Кіеў

Рускае войска адступае. Аб’яднанне 1 і 2 армій пад Смаленскам,рзбіць іх на тэр Б не ўдалосяю, але Б папала пад уладу Напаліена.

Магнаты і шляхта сустрэлі Напаліена з задавальненнем: яны дапамагалі збіраць сродкі на вайну, фарміравалі войска, бо хацелі аднавіць РП у межах 1772 з дапамогай Напаліена. А для сялян чужой была і руская і фр. ўлада, аля яны спадзяваліся, што Напаліен адменіць прыгоннае права.

1 ліпеня – Напаліен стварае Часовы ўрад ВКЛ, быў абвешчан акт аб далучэнні ВКЛ да Польшчы, але гэта не было аднаўленнем РП.

---

Смотрите также файлы

• Литература экон спец_дн_з_(1сем)_ зс(5сем).doc

• Вопросы к зачету для заочного отделения 2012-2013.doc

• Вопросы к экзамену_экон.спец._д.о,з.о,зс.doc

• белорусский язык.doc

• Вопросы к экзамену_все спец.,до,зо,зс.doc