ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 21.12.2019
Просмотров: 822
Скачиваний: 3
Урад абавязаны быў забяспечваць фр.войска і ахоўваць парадак. Паводле ўказу Часоваму Ураду дэпартаменты павінны былі прадставіць рэкрутаў, але ж негледзячы на зварот урада да сялян, у якім абяцалася, што служба будзе толькі 6 гадоў і за яе будуць плаціць грошы, у рэкруты паступалі слаба(сяляне, да і памешчыкі не былі зацікаўлены ў тым, каб аддаваць сваіх лепшых прыгонных). Т. ч. урад быў вымушаны адпраўляць у войскі марадзераў і дэзерціраў.
Пачалося марадзерства – рабаўніцтва насельніцтва. Для абароны ад марадзераў у паветах пачалі ствараць жандармерыю, а ў буйных гарадах – народную гвардыю.
Пачаліся рэквізіцыі – прымусовае адыманне каштоўнасцей у час вайны (харч, коні, фураж).
Тым часам армія Барклая дэ Толі злучылася пад Смаленскам з арміяй Баграціена. 26 жніўня 1812 года адбыўся Барадзінскі бой.
У верасні-лістападзе Беларусь зноў стала арэнай дзеянняў асноўных сіл рас. і фр. армій. Галоўнай мэтай расійскага камандавання ў гэты час зэяўлялася акружэнне і знішчэнне рэшткаў “вялікай арміі” Напаліена у раене р.Бярэзіны.
Войскі Напаліена адступалі па спустошанай Смаленскай дарозе, іх праследваў казацкі корпус Платава, на іх пастаянна нападалі партызаны. 14 лістапада каля вескі Студзенка пачаўся пераход франц. часцей праз Бярэзіну. 8 снежня было вызвалена Гродна. Праз Неман перайшло 30 тыс французаў. Ужо ў пачатку снежня 1812 г. ўся тэр.Беларусі была вызвалена.
З аднаго боку, была адстояна свабода зямель, а з другога загінула шмат людзей, разбурана гаспадарка і культура. Прычыны перамогі: высокі баявы дух, гераізм салдат, дапамога партызан, мудрасць Кутузава.
Общественно-полит. движение в Беларуси против царизма.
Пасля вайны 1812 года бел. шляхта, што змагалася на баку Францыі, атрымала амністыю і вярнулася на Радзіму. У гэты перыяд ў Беларусі пачалі стварацца першыя тайныя таварыства. Яны дзейнічалі легальна, але сапраўдныя свае паліт. мэты хавалі за іншай, напрыклад, дабрачыннай, асветніцкай дзейнасцю. Такія арганізацыі адрозніваліся дысцыплінай, імкненнем да барацьбы, самаахвярнасцю сваіх прыхільнікаў, моцнай цэнтралізаванай падпарадкаванасцю. Менавіта гэтым арганізацыям належылі ідэі барацьбы за свабоду, роўнасць і братэрства.. У гэты час былі створаны таварыства “філаматаў” і “філарэтаў”, якія дзейнічалі ў Віленскім універсітэте. Афіцыйна студэнты вывучалі родную мову, гісторыю і культуру Б., але ў сапраўдн. яны рыхтаваліся да паліт. барацьбы за адраджэнне Б.
Таварыствы такого тыпу былі створаны і ў Расіі, але палітычны накірунак у іх быў больш выразны, яны дзейнічалі больш рашуча. Гэта прывяло да знакамітага паўстання дзекабрыстаў, што адбылося 14 снежня 1825 г. Але ліквідаваць самадзяржаўе дзекабрыстам не ўдалося.
Паспрабавалі падтрымаць сваіх расійскіх сяброў і іх беларускія аднадумцы. У 1823 г. быў распрацаваны план бабруйскага паўстання, з арыштам цара ў час агляду бабруйскай крэпасці. Але план не быў выкананы. 24 снежня 1825 г. была сарвана прысяга Мікалаю І. У лютым дзекабрысты Палтаўскага палка паспрабавалі авалодаць бабруйскай крэпасцю. Усе гэтыя выступленні дзекабрыстаў ў Б. скончыліся паражэннем. У 1826 г. урад Расіі афіцыйна забараніў дзейнасць любых таварыств і ў любой форме.
Пасля забароны члены тайных таварыств, якіх ў Беларусі налічвалася каля 800 чалавек, разам з польскімі сябрамі пачалі рыхтаваць паўстанне. Падрыхтоўка паўстання вялася ў Варшаве. Гэтае паўстанне пачалося ў канцы лістапада 1830 г. У паўстанні вызначылася дзве плыні: арыстакратычная і дэмакратычная. Дэмакраты абяцалі сялянам землю і заклікалі змагацца “за вашу і нашу свабоду”. Арыстакраты спадзяваліся на падтрымку Францы і ставілі на мэце адрадзіць РП ў межах 1772 г.
У паўстанні ўдзельнічала каля 10 тысяч шляхцічаў і 2 тысячы сялян.
З такой паўстанскай арміяй перамагчы Расію было немагчыма, а Францыя і іншыя краіны Захаду паўстанне не падтрымалі - ні дыпламатыяй, ні войскамі. Таму паўстанне пацярпела паражэнне. Яно скончылася ў верасні 1831 г.
Т. ч. грамадска – палітычнае жыццё Беларусі ў першай палове ХІХ ст. вызначалася барацьбой паліт. арганізацый і рухаў Польшчы, Літвы і Беларусі супраць царызма, за свабоду і адраджэнне незалежнасці.
23. Отмена крепостного права и бурж реформы 1860-1870-х:особенности их проведения в Беларуси
Причины: соц.-эк. и военно-полит. отсталость России; ускорение процесса обезземеливания крестьян; обострение соц. противоречий; опасность быстрого нарастания антикрепостнического движения.
Правительство планировало, чтобы инициатива исходила от помещиков, и в первую очередь от Беларуси и Литвы, так как они были более подготовлены к этому.
Программа реформы: 1)ликвидация личной зависимости крестьян;2)наделение крестьян землей;3)выкуп земельных наделов.
Механизмы: 19 февраля 1861 г. подписан Манифест об отмене крепостного права. Крестьяне получали гражданские права, могли заниматься промыслами, торговать, приобретать имущество, поступать на учебу и на службу; помещики не могли продавать и судить крестьян.
Однако крестьяне не сразу становились лично свободными. Помещики признавались собственниками всей земли, которая принадлежала им до реформы, а крестьяне получали небольшие наделы в пользование, кот. должны были выкупить на протяжении 9 лет. В этот период они считались временнообяз. и должны были выполнять повинности в пользу помещика.
Купить свой земельный надел крестьяне могли только путем заключения выкупной сделки. Выкупная сумма опред. следующим образом: помещик мог положить её в банк и получать в виде 6% капитала такой же доход, какой он раньше получал с годового оброка. Однако крестьяне не имели такой суммы денег. В связи с этим гос-во выступило посредником между помещиками и крестьянами. При выкупе наделов крестьяне должны были заплатить 20-25% от выкупной суммы, а оставшуюся часть помещики получали от гос-ва в виде ценных бумаг. В результате такой операции крестьяне стали должниками гос-ва и должны были на протяжении 49 лет платить ему так называемые выкупные платежи. К 1 января 1907 г., когда эти платежи были отменены, крестьяне заплатили в 3,5-4 раза больше.
Главным крепостным пережитком в экономике после реформы являлось помещичье землевладение. Сохранялась, чересполосица.
После восстания 1863-1864 гг. правительство пошло на значительные уступки крестьянам Беларуси и Литвы. Отменено временнообязанное положение,уменьшены выкупные платежи, увеличены земельные наделы.
Значение: крестьяне получили личные и имущественные права, сословное самоуправление; реформа содействовала росту рынка рабочей силы; сложились условия для становления капитализма.
Буржуазные реформы
Земская реформа (1864) – в губерниях и уездах создавалась система органов местного самоуправления – губернские и уездные земские съезды. Депутаты земств избирались на основе имущественного ценза и сословных различий. Земские учреждения занимались вопросами местного хоз-ва, торговли, промышл-сти, охраны здоровья, нар. образования. В Б. реформа началась только в 1911 г., т.к. царское правительство опасалось, что местное дворянство использует земства для организации оппозиц.движения.
Городская реформа (1870) – в городах создавались всесословные органы обществ. самоуправления – городские думы. Выборы депутатов также осуществл. на основе имущественного ценза. В компетенцию городского самоуправления входили в основном хоз. вопросы: развитие торговли и промыш-сти, благоустройство городов, нар. образование, охрана здоровья. В Б. была проведена в 1876 г. и стала шагом вперед в сравнении с предыдущей организацией городского управления.
Судебная реформа (1864) – суд становился открытым, публичным и независимым от правительства. Создавался институт адвокатуры и присяжных заседателей, вводилась должность нотариуса. Мелкие дела рассматривались в мировых (уездных) судах, более значительные – в судебных палатах и окружных судах. В Б. реформа началась только в 1872 г., когда были введены мировые суды. Однако здесь судьи не выбирались, а назначались министерством юстиции. Окружные суды, прокуратура и институт присяжных заседателей были введены только в 1882 г.
Военная реформа (началась 1862 г.) – Россия была разделена на 15 военных округов, был разработан новый устав строевой службы. Создавались военные гимназии – кадетские корпусы, училища и академии. В армии отменялась сословно-феодальная структура. На военную службу подлежали все мужчины, достигшие 20 лет. Это позволило сократить армию в мирное время и резко увеличить её в период военных действий за счет запасников.
Цензурная реформа (1865) – отменялась предварительная цензура для произведений объемом более 10 печатных листов, а для переводов – свыше 20 печатных листов. Царская администрация имела право накладывать штрафы на газеты и журналы, запрещать издание.
Реформа образования (1860-е гг.) – университеты получили автономию, а руководство ими поручалось совету профессоров. На платной основе открывались гимназии двух типов: классические и реальные. Широкое распространение в Беларуси получили церковно-приходские школы.
25. Восстание 1863-1864. Бел земли в условиях ускорения буржуазной модернизации(начXXв)
Несправядлівасць аграрнай рэформы выклікала шырокі сялянскі незадавол. Сялянства хвалявалася, адмаўлялася падпісваць устаўныя граматы, уздымалася на адкрытую барацьбу з памешчыкамі. Паліт. становішча ў Расіі рэзка ўскладнілася. У гэтых умовах у Польшчы, Літве і Беларусі пачаў разгортвацца нац.-вызваленчы рух, накіраваны супраць прыгону,самадзяржаўя, за правы чалавека і грамадзяніна.
Традыцыйна вызваленчы рух у Польшчы, Літве і Беларусі падзяляўся на дзве плыні. У 1861-1862 гг. гэта былі «белыя» і «чырвоныя». «Белыя» належылі да арыстакратыі, а «чырвоныя» - да дэмакратычных колаў грамадства. Але мэта ў іх была агульная – адрадзіць незалежнасць Бацькаўшчыны. «Белыя» разлічвалі гэтага шляхам перагавораў з царом, з дапамогай Францыі, іншых краін Захаду, а «чырвоныя» абапіраліся на паўстанне насельніцтва, на свае сілы. Пры гэтым «белыя» пад Бацькаўшчынай разумелі Рэч Паспалітую ў межах 1772 года, а «чырвоныя», асабліва са складу рэвалюцыйнага крыла, прызнавалі права беларусаў, літоўцаў, укарінцаў на самавызначэнне.
Рэвалюц.-дэмакратычнае крыло «чырвоных» у Беларусі ўзначальваў К.Каліноўскі, які рыхтаваў паўстанне, выдаваў «Мужыцкую праўду», змагаўся за свабоду народа.
Паўстанне пачалося зімой 1863 г. Для кіраўніцтва паўстаннем былі створаны кіруючыя органы: Цэнтральны нац. камітэт (ЦНК) у Варшаве і Літоўскі правінцыяльны камітэт (ЛПК) у Вільні. Узначаліў ЛПК К.Каліноўскі. У кіраўніцтве ЦНК галоўная роля належыла «белым», якія ў лютым 1863 г. адхілілі К.Каліноўскага ад кіраўніцтва ЛПК. К.Каліноўскі ўзначаліў паўстанне ў Гродзенскай губерні.
Летам 1863 г. «белыя» зразумелі, што Францыя і Захад не будуць дапамагаць паўстанню і яны пачалі адыходзіць ад барацьбы. У чэрвені 1863 г. ЛПК зноў узначаліў К.Каліноўскі. Аднак час быў ўжо марна страчаны. Акрамя таго, ЦНК не разлічваў на сялян, зямлю абяцалі толькі тым сялянам, якія змагаліся за перамогу, астатнія нічога не атрымлівалі. Таму паўстанне падтрымала толькі невялікая частка сялянства. Атрады паўстаўшых на 75% складаліся са шляхты і толькі на 18% з сялян. Значны поспех быў у К.Каліноўскага ў. Усяго ў паўстанні ўдзельнічала да 80 тысяч беларусаў.
Баявыя дзеянні скончыліся ў канцы жніўня 1863 г., калі ЦНК загадаў К.Каліноўскаму спыніць паўстанне і перанесці барацьбу на вясну 1864 г.
Зімой 1864 г. К.Каліноўскі быў арыштаваны. З турмы ён перадаў пісьмо – запавет беларускаму народу. У «Лісце з-пад шыбеніцы» К.Каліноўскі заклікаў беларусаў да барацьбы за нашу нац. ідэю.
Выники: паустанне было накиравана супраць самадзяржау’я, нац. прыгнету, саслоунай няроунасци, рэшткау прыгоннага права и, хоць яно скончылася няудачай, яно прымусила Царски урад пайсци на больш выгадныя умовы праведзення сялянскай рэформы у Беларуси и Литве. Частка беззямельных сялян атрымала у уласнасць. Шляхта пазбаулена займаць дзяжауныя пасады.
Адмойныя: удзельники были бязлитасна рэпрэсираваны, их маемасць канфискавана. За удзел у паустанни каталицких святароу касцелы закрывалися ци ператваралися у праваслауныя цэрквы. За падтрымку паустання студэнтами закрыли Гора-Горацки инстытут, скарацили колькасць сярэдних навучальных устаноу
26.Особенности развития капитализма на территории Беларуси (1860-1890)
Изменения в сельском хозяйстве.
Отмена крепостного права и буржуазные реформы 60 -80-х гг. ускорили развитие капиталист. отношений в эк. Б. В деревне преобладала отработочная система хозяйствования. Крестьяне арендовали землю у своих бывших хозяев и за это обрабатывали землю у них и за это обрабатывали помещичьи земли. Увелич. товарность крестьянских хозяйств. Во второй половине XIX в. Крестьяне продавали на рынке ¼ часть зерновых, ¾ - льна, более половины картофеля. В их хозяйствах стала широко использ. передовая техника и новые методы земледелия.
Большая часть земли в Б. (55,5%) принадлежала помещикам. В ряде имений стали применять искусств. удобрения и машинную технику. Однако крестьянское хозяйство оставалось отсталым. Преобладала преимущественно рутинная техника, хлеб и травы собирались вручную. Сохр. сельская община, чересполосица, что сдерживало развитие с/х.
В 80 -90-х гг. существенно изменилась структура с/х. Причиной этому стал мировой аграрный кризис, который был вызван ввозом в Европу дешевого хлеба из США, Канады, Австралии и Аргентины. Основной отраслью с/х стало молочное животноводство, увелич. производство масла и сыра, возросли посевы кормовых трав. Значительно расшир. посевы технич. культур – льна, картофеля, конопли.
Аграрный кризис ускорил процесс расслоения крестьянства. В поисках работы малоземельные крестьяне выезжали в другие районы страны: на строительство ж/д и шахт, промышленные предприятия. Промышленность.
Характерной чертой стал рост ремесла по основным показателям: кол-ву предприятий и работников, объемов производства и т.д. Увелич. кол-во мелких капиталист. предприятий, на которых было занято от 5 до 6 наемных рабочих.
Однако определяющей тенденцией промышл. развития Беларуси в этот период был переход от мануфактуры к фабрике, от ручного труда к машинному. Объем продукции фабрик и заводов увеличился в 37 раз. Возросла технич. оснащенность и энерговооруженность промышленного про-ва. Бел. предприятия специализировались на переработке местного сырья. Первое место по объему про-ва принадлежало пищевой промышленности, далее шли дерево- и металлообрабатывающие отрасли. В результате промышл. переворота сформировались классы буржуазии и наемных рабочих.
Самое большое предприятие на тер-ии Беларуси табачная фабрика Шарашевского в Гродно. В начале XX в. Начинается процесс объединения капиталов в форме акционерных товариществ. В Минске – спичечная фабрика «Молния», в Гродно – табачная фабрика «Неман» и др.