ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 21.12.2019
Просмотров: 826
Скачиваний: 3
Кредитная система и банки.
Быстрое развитие всех форм хозяйствования, и в первую очередь укрупнение промышленного про-ва, потребовало создания кредитной системы. Возникли такие формы организации кредита, как ссудно-сберегательные общества, частные акционерные банки, общества взаимного кредита, городские коммерческие банки. Ведущее место среди кредитных учреждений занимал Минский коммерческий банк. В Беларуси были также небольшие банкирские конторы, которые занимались кредитными операциями по обслуживанию мелких промышленников и торговцев.
28. Революция 1905-1907. Бел земли в условиях ускорения бурж моднрнизации (начXXв)
На пачатку ХХст. Расія апынулася перад непазбежнасцю рэвалюцыі бо нарасталі супярэчнасці паміж хуткім ростам капіталізму і перажыткамі прыгонніцтва Асаблівасці паліт. і эк. развіцця краіны патрабавалі глыбокіх рэформ.
На выражэнне інтэрэсаў рабочага класа і працоўнага сялянства прэтэндавалі РСДРП (бальшавікоў і меньшакоў), Бунд, эсэры, БСГ і іншыя сацыял-дэмакратычныя і леванародніцкія партыі і арганізацыі.
Пачаткам першай расійскай буржуазна-дэмакратычнай рэвалюцыі з’явіліся падзеі 9 студзеня 1905г. у Пуцярбургу, калі была расстраляна 140-тысячная дэманстрацыя.
У студзені-красавіку 1905г. адбыліся сялянскія выступленні,
Пад націскам рэвалюцыі 6 жніўня 1905г. Мікалай ІІ падпісаў маніфест аб увядзенні ў Расіі парламента – законарадчай Дзяржаўнай думы. Гэта была спроба аслабіць рэвалюц. рух і схіліць на свой бок ліберальую буржуазію. Але гэты манёўр царскіх улад праваліўся. У кастрычніку 1905 г. пачалася ўсеагульная паліт. стачка. 17 кастрычніка 1905г. цар падпісаў Маніфест аб абвяшчэнні дэмакратычных свабод, скліканні Дзяржаўнай думы з заканадаўчымі паўнамоцтвамі. Буржуазна-ліберальны лагер быў задаволены. Узнікаюць партыі кадэтаў і акцябрыстаў. Рэвалюцыйна-дэмакратычныя сілы працягвалі барацьбу.
9-18 снежня 1905 г. у Маскве адбылося ўзброенае паўстанне. Яно было падаўлена ўзброенымі сіламі. Рэвалюцыя пачала адступаць. Улады ўзялі палітычную сітуацію пад кантроль. У гэтых умовах "левы блок" пачаў распадацца.
Апошняй сумеснай акцыяй "левага блоку" стаў байкот выбараў у І Дзяржауную думу вясной 1906г. Аднак іх дзеянні былі непаслядоўнымі. Сарваць выбары ў I Дзяржаўную думу не ўдалося. Большасць месц у Думе заваявалі кадэты. Але склад Думы не задавальняў самадзяржаўе, і цар разагнаў дзве першыя думы. => паражэнне рэвалюцыі. Новы выбарчы закон у поўнай меры быў арыентаваны на памешчыкаў і буйную буржуазію. Думах складалі прадстаўнікі ўрадавых партый. Левыя партыі не былі прадстаўлены наогул, а дэпутаты з сялян падтрымлівалі правыя партыі.
З рэвалюц 1905-1907гг. пачаўся працэс пераўтварэння самадзяржаўя ў канстытуцыйную манархію, рух да парламентарызму. Нягледзячы на паражэнне рэвалюцыі і наступленне рэакцыі, поўнага вяртання да мінулага ўжо не магло быць.
Ідучы па сусветным шляху эканамічных пераўтварэнняў, расійскі капіталізм на рубяжы XIX-XXстст. уступіў у імперыялістычную стадыю. Расійская імперыя займала чацвёртае – пятае месца разам з Францыяй. Праўда, яна значна ўступала ЗША, Германіі і Англіі.
Эканоміка Беларусі, якая з’яўлялася часткай народна-гаспадарчага комплексу Расійскай імперыі, развівалася па тых жа эканамічных законах. Ішоў працэс канцэнтрацыі вытворчасці, выцяснення дробных прадпрыемстваў буйнымі капіталістычнымі фабрыкамі і заводамі
У пачатку XX ст. у прамысловасці Беларусі пачалі узнікаць манапа-лістычныя аб’яднанні
Эканамічны ўздым стварыў спрыяльныя ўмовы для замежных інвестыцый. Будавалися чыгунки. Капіталістычныя адносіны укараняюцца і ў с/г.,садзейнічала сталыпінская аграрная рэформа. Прычыны:невыраш аграрнага пытання,існаванне феад перажыткаў,рост сялянскага руху.Мэты:забеспячэнне развіцця капіталізму у с/г,стварыць з зямельных сялян сельскую буржуазію як апору для самадзяржаўя.Сродкі:разбурэнне сялянскай абшчыны, забеспячэнне права сялян на падзел зямлі, перасяленне малазямельных сялян у Сібір.
Асаблівасцю рэформы на Беларусі было і стварэнне тут земстваў.
У выніку рэформы заможная частка насельніцтва ў беларускай вёсцы павялічалася. Працэс развіцця капіталізму. Яна не была выканана ў поўнай меры аграрнае пытанне, не змагла прадухіліць абвастрэння сацыяльных супярэчнасцей у краіне.
30.Первая мировая война 1914-1918 и её влияние на бел земли. Свержение самодержавия.
Першая сусветная вайна пачалася I жніуня 1914 г.(па новым стылі). Галоўнай яе прычынай з'явілася абвастрэнне супярэчнасцей паміж блокамі капіталістычных дзяржаў – Траістым саюзам (Германія, Аўстра-Венгрыя, Італія) і Антантай (Англія, Францыя і Расія) за калоніі, рынкі збыту тавараў, крыніцы сыравіны і сферы ўплыву ў міжнародным жыцці.
Пазіцыі сацыяльных слаёў насельніцтва Рассіі як у люстэрку адбіваліся на дзейнасці палітычных партый. Ужо ў самым пачатку вайны правыя партыі, акцябрысты і кадэты заявілі аб сваёй поўнай падтрымцы знешняй палітыкі царскага ўрада. Большасць эсэраў і меншавікоў таксама прытрымліваліся лозунга "абароны радзімы ''.
Праграма партыі бальшавікоў. Сутнасць яе заключалася ў наступным: калі вайну прадухіліць не ўдалося, трэба ператварыць імперыялістычную вайну ў вайну грамадзянскую.
3 лета 1915г. значная частка тэр-ыі Беларусі стала арэнай ваенных дзеянняў. У сувязі з гэтым стаўка Вярхоўнага галоўна-камандуючага была пераведзена з Баранавіч у Магілёў. У кастрычніку 1915г. фронт стабілізаваўся на лініі Дзвінск – Паставы – Баранавічы – Пінск. Каля паловы тэрыторыі Беларусі апынулася пад нямецкай акупацыяй.
На захопленай германскімі войскамі тэрыторыі Беларусі быў уведзены жорсткі рэжым дэспатызму, рабаўніцтва і гвалту.
Цажкае становішча склалася і на неакупіраванай тэрыторыі Беларусі. Больш як палова ўсіх працаздольных мужчын вёскі былі мабілізаваны і адпраўлены на фронт. На абаронныя работы (капанне акопаў, будаўніцтва мастоў, рамонт дарог і г.д.) прымусова пасылалася ўсё насельніцтва прыфрантавой паласы. Праводзіліся масавыя рэквізіцыі жывёлы, прадуктаў харчавання і фуражу. 3а гады вайны значна скараціліся пасяўныя плошчы. Цэны на прадукты харчавання і адзенне на Беларусі да 1917г. павялічыліся ў 5 – 8 разоў у параўнанні з 1913г.
У цяжкім становішчы знаходзілася прамысловаоць Беларусі. Многія фабрікі і заводы з-за адсутнасці паліва, сыравіны, попыту на прадукцыю скарачалі сваю вытворчасць, увогуле закрываліся. Разам з тым прадпрыемствы, якія выконвалі ваенныя заказы, хутка павялічвалі прыбыткі.
Ваенныя паражэнні царскай арміі ў кампаніі 1915г., няўдачы баявых дзеянняў у 1916г., велізарныя людскія і матэрыяльныя страты выклікалі назадаволенасць шырокай грамадскасці . Актывізаваўся рабочы і нацыянальны рух. Успыхвалі хваляванні сярод салдат.Цэлыя вайсковыя часці і злучэнні адмаўляліся ісці ў наступленне. Армія, як галоўная апора самадзяржауя, паступова станавілася небаяздольнай.
Такім чынам, першая сусветная вайна абвастрыла ўсе супярэчнасці ў краіне, прывяла да вострага эканамічнага і палітычнага крызісу. Новая рэвалюцыя ў краіне стала непазбежнай і з пункту гледжання вырашэння нацыянальнага пытання.
Пачатак Лютаўскай рэв паклалі массавыя выступленні рабочых ш Петраградзе. 2 сакавіка Мік2 адрокся ад прастола=>самадзяржаўе звергнута.Улада-часовы ўрад.Выбары ў Устаноўчы сход-парламент Расіі,які павінен быў вырашыць пытанні аб зямлі,вайне,міру.
Узнікае двоеўладзе:рэв-дэм улада – Саветы рабочых і ўлада буржуазіі - Грамадскіх камітэтаў парадку.
37. Начало строительства соц. экономики в БССР. Политика «военного коммунизма».
Не было чёткого плана строительства социализма.Создают ряд органов управления хоз-вом: совнархозы,рабочий контроль.
Нацианализация пром-сти,банков.Анулир долги царского правительства. Распредел земли между крестьянами. Совершен. система охраны труда,борьба с безработицей. Входе всех преобраз. военно-полит ситуация меняется. Начинается гражд. война.
Чрезвыч. меры – военный коммунизм 1919-1921:национализ. всей пром-сти,введение продразверстки – принудит изъятие у крестьян, монополия гос-ва на распределении продуктов, всеобщая труд. повинность.Инфляция.Деньги утрачивают свои ф-ции. Вводятся талоны, карточки. К1921 политика ВК себя исчерпала. Массовое недовольство =>уступки прав-ва=>НЭП.
38. НЭП, ее сущность и значение для развития БССР.
На пачатку 1920 –х гг. Савецкая дзяржава апынулася ў крызісным стане. У знешнепаліт. плане ён праявіўся ў палітычнай ізаляцыі. Вельмі цяжкім было сацыяльна–эканамічнае становішча ў Беларусі. Яно было выклікана вынікамі першай сусветнай і грамадзянскай войнаў, германскай і польскай акупацыяй. У крызісным стане знаходзіўся чыгуначны і водны транспарт. Вялікая шкода была нанесена с/г.
Галоўнай прычынай і асаблівасцю сацыяльна–эк.а крызісу ў краіне з’яўлялася тое, што селянін не мог больш мірыцца з харчраскладкай і палітыкай “ваеннага камунізму”. Адказам на гэтыя пытанні стала новая эканамічная палітыка – НЭП. Пачатак ёй быў пакладзены на Х з’ездзе РКП(б) у сакавіку 1921 г. НЭП – гэта сістэма эканамічных, сацыяльных, палітычных і культурных мер, накіраваных на ўкараненне рыначных адносін ў народнай гаспадарцы.
У сферы прамысловасці Беларусі новая эканамічная палітыка праявілася ў наступным:
1)Скасоўвалася празмерная цэнтралізацыя кіравання. Былі створаны групавыя ўпраўленні, якія падпарадкоўвалася непасрэдна Саўнаргасу БССР. Прамысловасць рэспублікі атрымала магчымасць лепш выкарыстоўваць мясцовую сыравіну і рэсурсы.
2)Усе прамысловыя прадпрыемствы былі падзелены на чатыры групы. У першую групу ўваходзілі найбольш буйныя дзяржаўныя прадпрыемствы, якія павінны былі працаваць на аснове гаспадарчага разліку / за кошт прыбытку пакрываць страты /. Да другой адносіліся тыя прадпрыемствы, якія падлягалі часовай кансервацыі. У трэцяй групе знаходзіліся прадпрыемствы, якія не мелі дзяржаўнага значэння і аддаваліся ў арэнду кааператыўным арганізацыям і прыватным асобам. Да чацвёртай групы належалі прадпрыемствы, якія падлягалі закрыццю, іх рабочыя і служачыя пераводзіліся на функцыяніручыя фабрыкі і заводы.
3)Ліквідавалася ўраўнілаўка ў аплаце працы рабочых, формы аплаты ўлічвалі кваліфікацыю рабочага, колькасць і якасць яго працы. У першыя гады НЭПа практыкавалася натуральная і грашовая аплата працы.
У сферы с/г нэп праявілася ў наступным:
1)Замест харчраскладкі быў уведзены харчпарадак, які быў у два разы меньш.
2)Свабодны выбар формаў землекарыстання
3)Свабоднае распараджэнне сялянамі лішкамі сваёй прадукцыі.
4)Замена натуральнага падатка грашовым
5)Дазвол арэнды зямлі і найму рабочай сілы.
Было дазволена прадпрымальніцтва.
У 1922 – 1924 гг. была праведзена грашовая рэформа, што прывяло да фінансавай стабілізацыі ў краіне.
НЭП дазволіў спалучаць дзяржаўныя і асабістыя інтарэсы. Дзякуючы гэтай палітыцы была паспяхова адноўлена с/г рэспублікі, атрымала стымул для развіцця прамысловасць, панізіўся ўзровень беспрацоўя.Безумоўна, НЭП стымуляваў сацыяльнае расслаенне грамадства, у чым кіраўніцтва бальшавіцкай партыі бачылі пагрозу ажыццяўленню сваіх праграмных мэт. У канцы 1920-х гг. НЭП згортваецца.
39.Форсированная индустриализация и принудительная коллективизация в БССР. Формирование ком-админ системы управления.
Цель: превращение СССР в эк.независимое гос-во, производящее все необходимые товары.
Пути индустриализации в БССР были обсуждены на X съезде КП(б)Б в декабре 1925. Было принято решение о развитии здесь лёгкой промышленности, т.е. работа на местном сырье.
1 пятилетка(1928-1932). Цель: повышение удельного веса промышленности. Особое внимание уделялось деревообрабат.,спичечной, бумажной, пищевой, льгяной, швейной пром. Развернулось строительство новых промышленных предприятий: “КИМ” и “Знамя индустриализации” в Витебске, труболитейный в Могилёве и др. В январе 1930 Сталин и его руководство перешли к политике “большого скачка” - форсированные темпы индустр. Хозяйствование опиралось на экстенсивные факторы, т.е. уделялось внимание количественным показателям (втягивание дополнительных ресурсов, материальных и трудовых), а не качественным. Все эти мероприятия не ускоряли, а приводили к падению темпов развития промышленности. Тем не менее в Беларуси возникли новые отрасли промышл: с/х машиностроение, станкостроение, химическая.
2 пятилетка(1933-1937). Дальнейшее развитие металлообрабатывающей, химической, торфяной и др. отраслей, развитие энергетики и увеличение мощностей электростанций. Предусматривалось развитие лёгкой и продовольственной промышл. Разворачивается социалистич. соревнования и ударничество для ускорения темпов развития. Построены Гомельский стеклозавод, Кричевский цементный завод, Оршанский льнокомбинат и др.
3 пятилетка(1938-1942). Не было выполнена в связи с войной. Построены новые промышленные предпр, реконструированы старые.
Значительный вклад в проведение индустр. Внесла лагерная экономика. Заключённые работали на промышленных предприятиях и стройках, на лесоразработках.
Итоги: в БССР создана современная материально-техническая база, обеспечена технико-экономическая независимость СССР, создан военно-промышл. комплекс СССР, укрепилась командно-административная система управления экономикой.
Коллективизация.
Для успешного проведения индустриализации необходима валюта для покупки оборудования за границей, которую мог дать хлеб, поэтому государство начали конфисковывать зерно у крестьян. Это легко было сделать путём коллективизация. Началось строительство колхозов и совхозов. Кулачество подлежало ликвидации. В деревни направлялись уполномоченные, на промышленных предприятиях создавались спец. бригады. Одним из такихотрядов был отряд 25-тысячников. В основном использовались насильственные методы, запугивания. Важным направлением стало создание машинно-тракторных станций(МТС), Первая в Койданове. В зоне их деятельности приток в колхозы был большим, чем в других местах.
Насильственный процесс коллективизации, массовое раскулачивание вызвало открытый протест крестьян. Всех недовольных отдавали в суд как контрреволюционеров. Сталин решил ограничить так называемые перегибы и возложить ответственность на местные органы. Созданные силой колхозы быстро распались.
Итоги: индивидуальные крестьянские хоз-ва были разрушены, созданы колхозы и совхозы. Уровень производства был низким, планы увеличения сельхоз продукции не были выполнены. Сельское хоз-во оказалось в состоянии глубокого кризиса.
42. Зап. Беларусь в составе Польшы
Паводле Рыжскага мірнага дагавора, з 18 сакавіка 1921 г. да Польшчы была далучана заходняя частка Беларуси.
Беларускія землі ператварыліся ў сыравінны прыдатак Польшчы. На прамысловых прадпрыемствах працоўны дзень працягваўся 10-11 гадзін, а на саматужных прадпрыемствах – да 11-14 гадзін. За тую ж самую працу ў прамысловасці польскаму рабочаму плацілі больш, чым беларусу. Шырока распаўсюджаная сістэма штрафаў яшчэ больш змяншала заробкі рабочых. Пастаянным спадарожнікам было хранічнае беспрацоўе.
Па-драпежніцку знішчаліся прыродныя багацці Зах. Б. Плошча лясоў зменшылася, асабліва моцна Белавежская пушча.