Файл: Yuzjag jarrohligi fanidan oraliq nazorat javoblari.docx

3)Фантомда ағдарма лоскут ёрдамида пластика қилиш

БИЛЕТ № 8

1)Сўлак безларининг ҳавфли ва ҳавфсиз ўсмаларни қиёсий ташҳислаш.

Сўлак безларининг ўсма ва ўсмасимон ҳосилалари юз-жағ соҳаси ўсмаларининг 20% ини ташкил қилади. Гистологик тузилишига кўра, сўлак безларининг ўсмалари эпителиал ва ноэпителиал турларга бўлинади. Эпителиал ўсмалар органга хос ўсмалар бўлиб, сўлак безлари ўсмаларининг 98%ини ташкил қилади.

Эпителиал ўсмаларнинг хавфсиз турлари – аденомалар, хавфли турлари эса – карциномалар дейилади.

Сўлак безларининг кўп учрайдиган хавфсиз ўсмаларига мономорф аденома, полиморф аденома, мукоэпидермоид ўсма, аденолимфома, онкоцитома, цистаденома, папилляр цистаденомалар киради.

Хавфли ўсмаларига эса – аденокистоз рак, мукоэпидермоид рак, ацинар ҳужайрали рак, аденокарциномалар киради. Бу ўсмалар ҳам катта, ҳам кичик сўлак безларида учрайди.

Сўлак безларининг ноэпителиал ўсмалари мазкур соҳа ўсмаларининг 1, 5% ини ташкил қилиб, улар бириктирувчи тўқималардан ривожланади.

Сўлак безлари ўсмаларига ташхис қўйишда асосан клиник ва рентген текшируви каби усуллардан фойдаланилади. Ўсмаларнинг морфологиясини ўрганишда цитологик усуллар катта аҳамият касб этади. Қиёсий ташхислашда йодолипол ёки бошқа рентген-контраст моддалар билан сиалография қилинади.

МОНОМОРФ АДЕНОМА

Мономорф аденома сўлак безлари ўсмаларининг 6,8 %га яқинини ташкил қилади ва у сўлак безларининг сурункали яллиғланиш касалликлари натижасида келиб чиқиши мумкин. Мономорф аденома хавфсиз ўсма ҳисобланади. Тўлиқ олиб ташланмаганда рецидив бериши мумкин. Кўпроқ қулоқ олди сўлак бези зарарланади. Ўсма оғриқсиз ва секин ўсади. Ўсишнинг тезлашиши ва оғриқ камдан - кам ҳолатларда кузатилади. Текширилганда сўлак безлари соҳасида шиш борлиги аниқланади.

Пайпаслаганда аниқ чегарали, тери билан боғланмаган, юмшоқ ёки зич консистенцияли, силлиқ ёки ғадир - будур юзали ўсма борлиги билинади. Юз нервларининг зарарланиши ва метастазлар кузатилмайди. Мономорф аденоманинг клиник кўриниши полиморф аденоманинг клиник кўринишига ўхшаб кетганлиги учун кўп ҳолатларда патолого-гистологик текширувлар натижасида аниқ ташхис қўйилади.

Даволашда хирургик усулдан фойдаланилади. Ўсма капсуласи билан биргаликда олиб ташланади.

ПОЛИМОРФ АДЕНОМА

Полиморф аденома хавфсиз ўсма ҳисобланиб, сўлак безлари эпителиал ўсмаларининг 72%ини ташкил қилади. Сўлак безларида ўсмаларнинг учраши бўйича биринчи ўринда қулоқ олди сўлак безлари туради. Иккинчи ўринда танглайнинг кичик сўлак безлари ва камроқ ҳолларда жағ ости, тил ости ва лаб ҳамда лунжларнинг кичик сўлак безларида учрайди.

---

Полиморф аденома узоқ йиллар давомида секинлик билан ўсиб, катта ўлчамга эга бўлади. Мимика мушакларини зарарланиши кузатилмайди. Текширилганда сўлак бези соҳасида ҳаракатчан, кўп ҳолатларда эса усти ғадир-будир ўсма борлиги аниқланади. Ўсма консистенцияси зич, айрим қисмларда юмшаш кузатилади. Ўсма устидаги тери ўзгаришсиз, бурмага эркин йиғилади.

Сўлак безларининг сўлак ажратиш фаолияти бузилмайди. Полиморф аденома капсула билан ўралган бўлиб, айрим қисмларида капсула бўлмайди. Бу қисмларда ўсма ҳужайралари без тўқимасига ўсиб киради. Ўсма капсуласи билан олиб ташлангандан кейин баъзан қайталаниши мумкин. Айрим ҳолларда ўсманинг ўсиши тезлашиб, оғриқ пайдо бўлади. Бундай белгиларнинг кузатилиши ўсманинг хавфли ўсмага айланаётганлигидан далолат беради.

Олинган пунктатнинг цитологик текширувидан кейин, аввалги қўйилган ташхисга аниқлик киритилади. Макроскопик кўрилганда, ўсма капсуласининг юпқалиги, ичи оқ-кулранг бўтқасимон масса билан тўлганлиги аниқланади.

Микроскопда кўздан кечирилганда эса – эпителиал тўқималардан ташқари, мезенхима хусусиятига эга бўлган тўқималар мавжудлиги аниқланади.

Даволашда хирургик усулдан фойдаланилади. Жағ ости ва тил ости сўлак безларида жойлашган ўсмалар без тўқимаси билан биргаликда олиб ташланади. Танглай, лунж ва лабда учрайдиган ўсмалар соғлом тўқима чегарасида олиб ташланади. Юз нервининг тармоқланишини ҳисобга олиб, қулоқ олди сўлак безида учрайдиган ўсмаларни бартараф этишнинг ўзига хос хусусиятлари бор. Операцияни ўтказиш тартиби ўсманинг ўлчами ва қайси соҳада жойлашганлигига боғлиқ бўлади. Ўсма сўлак безининг пастки қисмида жойлашган бўлса, шу қисмнинг резекцияси ўтказилади.

Редон усули бўйича операция ўтказилганда эса тери – тери ости ёғ қаватли лахтак ажратилгач, сўлак безининг орқа қирғоғи очилади. Ташқи уйқу артерияси боғланади. Кейин сўрғичсимон ўсиқ ва пастки жағ шохининг орқа қирғоғи оралиғида юз нервининг асоси топилади. Юз нервининг тармоқлари топилиб, ҳаммаси бездан ажратилади. Операциянинг давоми худди Ковтунович усули сингари олиб борилади.

Ўсма қулоқ олди сўлак безининг юза қаватида жойлашганида безнинг субтотал резекцияси ўтказилади. Сўлак безининг пастки қисми резекциясида жағ бурчагини айланиб ўтувчи кесув ўтказилади. Тери – тери ости ёғ тўқимаси, мушак ва фасция кесилиб, ўсма топилади ва олиб ташланади. Тўқималар қаватма-қават тикилади.

---

МУКОЭПИДЕРМОИД ЎСМА

Мукоэпидермоид ўсма сўлак безлари чиқарув йўлларининг эпителийсидан ривожланиб, сўлак безлари ўсмаларининг 3-11%ини ташкил қилади. Касаллик, асосан, қулоқ олди сўлак безлари, ретромоляр соҳа ва танглайдаги кичик сўлак безларини зарарлайди. Жағ ости ва тил ости сўлак безларида кам учрайди. Мукоэпидермоид ўсманинг юқори дифференциаллашган ва паст дифференциаллашган турлари учрайди. Юқори дифференциаллашган тури клиникаси бўйича полиморф аденомага ўхшаб кетиши билан бир пайтда, ундан бироз фарқланади ҳам . Бу ўсма ҳаракати бироз чегараланган бўлиб, тери билан боғланган бўлади. Регионар лимфа тугунларига камдан-кам ҳолатларда метастаз беради. Кўп ҳолатларда флюктуация белгиси кузатилади. Ўсма катта ўлчамларга етганда ўсма устидаги тери юпқалашиб, кўкимтир-қизғиш тус олади. Баъзан ўсма устидаги терида оқма йўли ҳосил бўлиб, унинг ичидан чўзилувчан ялтироқ суюқлик чиқиб туради.

Паст дифференциаллашган турида ўсма тез ўсади, консистенцияси зич ёки қаттиқ бўлиб, тугун кўринишида бўлади. Ўсма соҳасида оғриқ кузатилиб, у ён соҳаларга тарқалиши мумкин. Ўсма нормал тўқималар билан боғланган бўлиб, пайпаслаганда оғриқ кузатилади. Ракка нисбатан секинроқ ўсади. Лимфа орқали метастаз беради. Даволаш ўсманинг турига қараб тегишли равишда олиб борилади. Юқори дифференциаллашган турида худди полиморф аденомадаги сингари операция усуллари қўлланилади. Паст дифференциаллашган тури нурга сезувчан бўлганлиги учун, бу ҳолатда комбинацияланган усул қўлланилади. Операциядан аввал нур терапияси, кейин – хирургик усул қўлланилади.

АДЕНОКАРЦИНОМА

Аденокарцинома хавфли ўсма ҳисобланиб, сўлак безлари ўсмаларининг 3% ини ташкил қилади. Бунда, асосан, қулоқ олди сўлак безлари, камроқ жағ ости ва танглайдаги кичик сўлак безлари зарарлаланади. Ўсма бошланишиданоқ тез ўса бошлайди Чегаралари ноаниқ бўлиб, атрофидаги тўқималар тери билан бирикиб кетади. Тери қизаради ва кўкаради. Оғриқ қўшилиб, ўсманинг емирилиши кузатилади. Регионар лимфа тугунларида метастазлар кузатилиши мумкин. Макроскопик кўздан кечирилганда, аденокарциномада оқ-кулранг зич консистенцияли ўсма тўқимаси борлиги аниқланади.

Микроскопда текширилганда эса хавфли без тузилишига эга бўлган эпителиал ҳужайрали ўсма кўзга ташланади.

---

Аденокарциномани даволашда комбинацияланган усул қўлланилади. Операциядан аввал нур терапияси, кейин эса – хирургик усул қўлланилади. Метастазлар аниқланганда регионар лимфа тугунларида операциялар амалга оширилади.

---

2)Пластик микрохирургияга курсатма ва карши курсатмалар .

Юзаки тўқималарни кўчириш имкониятлари унинг қон айланиш шароитларига боғлиқ бўлади. Кўп йиллик клиник текширишлар шуни кўрсатадики, тери-ёғ қаватининг узунлиги билан кенглиги 1:1 ёки 1:2 нисбатда олинганда, некроз хавфи кузатилмайди. Агар лахтак ундан катта нисбатда олинса, периферик қисмда гипоксия ҳолати келиб чиқиши мумкин, шу сабабдан, пластик хирургияда узунлик ва кенгликнинг нисбати ҳозирги кунда асосий шартлардан бири ҳисобланади. Узунлик ва кенглик нисбати сақланган ҳолда пластик материални ҳосил қилиш тери ва клетчатка орасидаги қон томир чигалидан терининг қон билан таъминланишига асосланган.

Микротомирли анастомозларни қўллаган ҳолда ўтказиладиган пластик операциялар техник жиҳатдан мураккаб ҳисобланади ва улар қуйидаги 4 босқичдан иборат, яъни –

• 
  реципиент зонани тайёрлаш,
  

• 
  лахтакни пайдо қилиш ва уни нуқсон соҳасига кўчириш,
  
• 
  микротомирли анастомозларни қўйиш,
  
• 
  донор қисмни ва лахтак четларини тикиш.
  

ПЛАСТИК ОПЕРАЦИЯЛАРГА КЎРСАТМА

3. Юз-жағ соҳасини турли генездаги нуқсон ва шакл бузилишлари.

4. Эстетик бузилишлар.

ПЛАСТИК ОПЕРАЦИЯЛАРГА ҚАРШИ КЎРСАТМАЛАР

МАҲАЛЛИЙ

4. Аҳамиятсиз нуқсонларда

5. Терини пиодермик ўзгаришлари

6. Стоматитлар

УМУМИЙ:

1.Ўткир ва сурункали инфекциялар

2.Ўткир ошқозон-ичак касалликлари

3.Рухий касалликлар

4.Юрак-қон томир етишмовчилиги

5.Ноаниқ этиологияли субфебрилитет ва бқ.

3)Фантомда Аббе буйича пластика

Бир оёқчали озиқланувчи лахтак. Энг қадимий ва кўп тарқалган усул бўлиб, бунга ҳинд усулида пешона соҳасида бичилган оёқчали лахтак ёрдамида ўтказиладиган ринопластика мисол бўла олади. Ҳозирда амалиётда кенг қўлланаётган Диффенбах, Брунс, Израэл, Седилло, Аббе, Слуцкая, Косих, Иванов усуллари лаб ва буруннинг учи соҳасидаги нуқсонларни бартараф этишда ижобий натижалар олиш имконини бермоқда

---