Файл: азастанны ежелгі заман тарихы пнінен емтихан сратарыны жауаптары.docx

58.Андрон мәдениеті ескерткіштерінің кезеңдеуі мен жіктелуін көрсетіңіз.

Андронов мәдениетінің алғашқы ескерткіштерін 1914 жылы А.Я. Тугаринов ашты. Содан бері өткен уақыттың ішінде орасан көп археологиялық материал жиналды. Бұл мәдениеттің ескерткіштерін кезендерге бөліп, топтастыруды бастаған С.А. Теплоухов болды. Әсіресе М.П. Грязновтың сіңірген еңбегі зор. Ол 30-жылдарда-ак Андронов мәдениетінің тарихи құбылыс ретіндегі суреттемесін жасап берді және далалық қола дәуірінін хронологиялық үш кезеңін: алдыңғы, ортаңғы және соңғы кезендерін саралап берді.

Кейін К.В. Сальников Орал сыртының Андронов мәдениетіне хронологиялык топтама жасады; оны бірінің орнын бірі басқан үш кезеңге бөліп, оларға шартты түрде мынадай аттар берді: Федоров кезеңі – б. з. б. XVIII — XVI ғасырлар, Алакөл кезеңі — б. з. б. XV — XII гасырлар, Замараев кезеңі — б. з. б. XII — VIII ғасырлар 7. Андронов мәдениетін К.В. Сальниковтың кезеңдерге бөлуі тарих ғылымында дұрыс деп танылды және далалық қола дәуірінің ескерткіштерін зерттегенде осы мәдениеттің тараған аудандарының бәрінде қолданылды.

Қазақстанның Андронов мәдениетің кезендерге бөлу мәселесін Ә. X. Марғұлан, К.А. Ақышев, А.Г. Максимова, С.С. Черников, A.M. Оразбаевтар айналысты. Қазіргі кезде К.В. Сальниковтың кезендерге бөлуі қайта қаралып, Э.А. Федорова-Давыдованың, B.C. Стоколостың, Г.Б. Зданович пен басқа да зерттеушілердің еңбектерінде нақтылана түсті. Зерттеушілердің көпшілігі Андронов мәдениеті неолит пен энеолит дәуірлеріндегі Қазақстан даласының солтүстік айматының және Орал сырты мен Батыс Сібірдің іргелес аудандарының мәдениет жатынан, әрі, шыққан тегі жатынан туыс тайпаларының табиғи дамуы негізінде кұрылған деп есептейді.

Сол кездің өзінде-ақ мал өсіру, қарапайым егіншілік және кен кәсібінің бастамасы мәлім болатын. Үй жанында мал бағу мен жайылмада кетпенмен егін салудың одан әрі дамуы отырықшылықтың ұлғаюына, үй кәсіпшіліктерінің шығуына, металлургияның дамуына жеткізді. Ұлан-ғайыр далалық аймақта осы материалдық игіліктерді шығаратын негізгі өндірістер прогресінің шамамен бір деңгейлес болуы Андронов мәдениетінің өзіне тән ерекшеліктерінің қалыптасуына, қоғамның әлеуметтік жағдайына жақын түрлеріне жеткізді.

59.Қола дәуірі тайпаларының жерлеу дәстүрін түсіндіріңіз.

Қорыта айтқанда, қола дәуірі тайпаларының жерлеу және ғұрыптық орындарын ашу, зерттеу ұлттық тарихымыз үшін айрықша өзекті екені даусыз. Бұлай деуімізге себеп те жоқ емес. Нақтырақ айтар болсақ, қазақ қоғамына тән этникалық, мәдени және шаруашылық элементтердің қола дәуірінен басталуы, ең бастысы қазақ халқының антропологиялық негізінің қола дәуірінен бастау алатындығында болса керекАндрондықтардың жерлеу ескерткiштерi мен қатар қоныстары да жақсы зерттелген. Олардың зираттары қабiр үстiне үйiлген кiшкене үйiндiлер мен тас қоршаулардан тұрады. Сондықтан көпшiлiк жағдайда оларды iздеп табу қиынға түседi. Жерлеу қабiрлерiнде кейде қазылған шұңқырдың қабырғалары ағаштардан өрiлiп, үстi де ағашпен жабылады. Кейбiр жағдайда тастардан қаланады. Өлген кiсiнi аяғын бауырына бүгiп, жерлеу жиi кездессе, өртеп күлiн жерлеу ғұрпы сирек. Жерлеу заттары тастан жасалған жебенiң ұштары, қола қарулар мен еңбек құралдары, алтын мен күмiстен жасалган сырғалар да жиi кездеседi. Соғыс арбасы қоса көмiлген қабiрлер де табылған..

---

60.Қаңлылардың дүниетанымындағы нанымдар мен сенімдер туралы мысал келтіріңіз.

Алтынасар қалалық қонысы 16 гектар аумақты алып жатты: орталық бөлменің қабырғаларының бірінен гүлдер бейнеленген фрескалар табылды, ал қабырғаның өзі қызыл түспен боялған.Ән өнері, музыка, би кең дамыды.

Екі-бес ішекті музыкалық аспаптар болды.Қазақстанның ежелгі тұрғындары табиғаттың табиғаттан тыс, стихиялық күштеріне табынып, оларға үй жануарларын құрбандыққа шалды.

Күн, Ай, жұлдыздар Құдайға табынды. Аспан денелеріне табыну, шамасы, олар саяхат кезінде бағытты анықтап, діни рәсімдерді орындауымен түсіндіріледі. Көшпенділер арасында ата-бабаларға табыну кең таралған.

Киім, наным-сенімдер мен әдет-ғұрыптар бойынша кангюйлер сарматтар мен аландарға ұқсас болды.Жерлеу әдістері

Кауншин мәдениеті таралған жерлерде марқұм киіммен бірге жерленді.

Жақын жерде ыдыс-аяқ, су ыдыстары, сондай-ақ қажетті заттар қойылды.

Ер адамдарды жерлеуде қылыштар, қанжарлар, садақтар және басқа да қарулар жатты. Әйелдерді жерлеуге моншақтар, айналар, сырғалар, сондай-ақ басқа да әшекейлер қойылды. Жерлеудің осындай дәстүрі біздің дәуіріміздің 1 мың жылына тән.

---