Биоырғақтар және денсаулық.

Психофизиологиялық денсаулық. Психика және тән саулығы.

Тұқымқуалау және денсаулық.

Қауіп-қатердің негізгі факторлары
Денсаулықтың қауіп-қатерлі факторлары туралы ұғым. Негізгі қатер факторлары (гиподинамия, артық салмақ, семіздік, артериялды гипо және гипертензия, анемия, гиперхолостеринемия, «сахарализм»). Психика және тән саулығы. Күйзеліс және денсаулық. Тұқым қуалаушылық. Зиянды әдеттердің (темекі тарту, ішімдік ішу, есірткіге бой алдыру, таксикомания, формокоманияның) ағзаға тигізетін әсері. Ең кеңінен таралған жұқпалы аурулар (тұмау, тұмау жұқпалы аурулары, туберкулез, ЖИТС, гепотит). Оларды алдын-алу амалдары мен жолдары.

Қоршаған орта және адам денсаулығы. Адам ағзасына қоршаған ортадағы физикалық және химиялық факторлардың (шу, инфродыбыс, магниттік дауылдар, діріл, электромагниттік амалдар, ауыр металдар) қолайсыз әсерлері .
Ағзаны сауықтырудың әдістері
Ағзаны сауықтырудың ең кең таралған әдістері. Дене шынықтырудың түрлері (жүгіру, жүру, спорттық ойын түрлері, ырғақты гимнастика, жүзу, туризм және т.б.). Спорт және денсаулық. Дене шынықтыру жаттығуларын мөлшерлеудің жалпы принциптері. Дене жүктемесі және жаттығуды шамалаудың қалпын өзі бақылау.

Психофизиологиялық жаттығу. Психофизиологиялық жаттығулардың денсаулық үшін маңызы. Шығыс медицинасының әдістерімен сауығу (йога, у-шу, рефлексотерапия). Өзін-өзі реттеу әдістері және релаксация (аутотренинг, медитация, вокалды және әуенді терапия және т.б. ).

Шынығу. Шынығудың жалпы принциптері. Шынығудың сауықтыру тиімділігінің тетік-тегершіктері. Шынығу түрлері .

П.К.Иванов әдісіне негізделген ағзаны кәдіулгі табиғи сауықтыру жүйесі .

Массаж денсаулықты қалыпты ұстаудың және нығайтудың тиімді амалы ретінде. Жұмысқа деген қабілетті жақсартуға арналған дененің жалпы массажы. Нүктелі массаж. Су-Джок .

Тыныс алу гимнастикасы және оның денсаулық үшін маңызы. Тыныс алу гимнастикасының кейбір таралған түрлері .

Фитопрофилактика және фитотерапия .
3.Білім беру және сабақ беру әдістері
Дәрістер – шолу.

Тәжірибелік сабақтар: Тақырып бойынша тәжірибелік жұмыстарды орындау, апараттармен, кестелермен, сауалнамалармен жұмыс жасау, тестік тапсырмаларды орындау, шағын топтарда жұмыс жасау, жұмыстың нәтижесін талдау, хаттамаларды толтыру, қорытынды бақылау.
Студенттердің өзіндік жұмысы:
Оқу және қосымша әдебиетпен жұмыс жасау, тақырыптарды өзіндік игеру, тест тақырыптарына өзіндік жауап беру, призинтацияны орындау, дайындау, тақырыптар бойынша рефераттарды қорғау, интерактивті оқыту бағдарламаларымен жұмыс жасау .

---

4.Білімдерін бағалау
Күнделікті бақылау: тест жүргізу, ауызша сурау, тәжірибелік жұмысты орындауын, хаттамаларды тексеру, рефераттарды қорғау .

Қорытынды бақылау : Ауызша сұрау, әңгімелесу .
5.Құрал-жабдықтар
Құралдар: қол динамометрі, тонометрлер, құрғақ спирометрлер, медициналық таразылар, компьютерлер, ноутбук, теледидарлар, DVD, ксерокс, магнитофон .

Жабдықтар: видиофильмдер, мультимедиялық дәрістік және оқу құралдары, таратылатын материялдар, бой өлшеуіш, еден таразысы, сантиметрлер, анатомиялық пинсет.

6.Пән бойынша сағаттардың бөліну үлгісі

Жалпы сағат саны	Аудиторлық сағат		СӨЖ
	Дәрістер	Тәжірибелік сабақтар
50	6	27	17

7. Дәрістер, тәжірибелік сабақтар және СӨЖ

тақырыптық жоспарының үлгісі

Дәрістердің тақырыптық жоспарының үлгісі

(Академиялық сабақтың ұзақтығы -50 мин.)

№	Дәрістің тақырыбы
1.	Валеология – денсаулық және салауатты өмір салты (СӨС) туралы ғылым. Валеологияның негізгі түсініктері. Валеологияның қалыптасу себептері. Валеологияның ғылымдар жүйесіндегі алатын орны . Денсаулық, анықтамасы, түрлері.Денсаулыққа қатерлі негізгі факторлар.Зиянды әдеттер және оның түрлері. Зиянды әдеттерді алдын алу .
2.	Денсаулық сақтаудағы гигиеналық білімнің рөлі. Экология және денсаулық. Денсаулықтың адам жасына және жынысына қатысты ерекшеліктері. Жасөспірімдер денсаулығын сақтаудағы отбасы мен қоғамның рөлі. Ұзақ өмір сүрудің негізі.
3.	Гипокинезия, гиподинамия денсаулық сақтауың негізгі факторларының бірі. Физикалық белсенділік, қозғалу белсенділігінің сауықтыру істеріндегі тетік-тегершіктері.
4.	Ұтымды, балансты тамақтану. Эндоэкология туралы түсінік. Дұрыс тамақтануға негізделген денсаулық сақтау әдістері.
5.	Ұрпақ өрбітер денсаулық және отбасы. Жастардың өнегелі жыныстық тәрбиесі. Жыныстық қатынастан жұғатын ауруларды алдын алу. Ұрықтандырмайтын тәсілдер. Психикалық саулық. Психопрфилактика және психореттелу. Физиологиялық күйзеліс. Эмоциялар және денсаулық .
6.	Ағзаны сауықтырудың кең таралған әдістері (шынығу түрлері, массаж түрлері, рефлексопрофилактика, аромотеропия, фитотерапия, әуенді терапия, түстер терапиясы).
	Барлығы: 6 сағат

---

Тәжірибелік сабақтардың тақырыптық жоспарының үлгісі

(Академиялық сабақтың ұзақтығы -50 мин.)

№	Сабақтың тақырыбы
1.	Валеологияға кіріспе.Денсаулыққа зиян келтіретін негізгі факторлар. Денсаулықтың адам жасына және жынысына қатысты ерекшеліктері. Гигиена. Экология және денсаулық.
2	Физикалық денсаулықты бағалаудың негізгі әдістері .
3	Жеке адамның денсаулығын болжау. Геронтология және гериатрия.
4	Физикалық сауықтыру жаттығуларының негізгі түрлері.
5	Тамақтанудың денсаулық үшін маңызы. Ұтымды тамақтанудың негіздері .
6	Тұқым өрбіту саулығы. Өнегелі жыныстық тәрбие. Отбасын жоспарлау әдістері.
7	Психикалық саулық.Психофизиологиялық жаттығулар .
8	Зиянды әдеттер: темекі шегу, маскүнемдік, есірткіге және улы заттарға үйренсектік – денсаулыққа қатер. Сауықтырудың көп тараған тәсілдері.
9	Қорытынды сабақ. Сынақ.
	Барлығы: 27 сағ.

Студенттердің өздік жұмысының (СӨЖ) тақырыптарының үлгісі

№	Тақырыптар
1	Адам ағзасына никотиннің әсерінің тетік-тегершіктері. .
2	Вегетативтік жүйкенің, эндокриндік, жүрек-тамыр, асқорту, сыртқа шығару жүйелерінің қызметтік жағдайларын бағалау үшін қолданылатын негізгі әдістер.
3	Тағамдық азық-түліктер, биологиялық қоспалар, олардың ағзаға әсері.
4	Белсенді, белсенді емес демалыс.
5	Ұйқы. Ұйқының маңызы.
6	Биоритмдер және денсаулық.
7	Дені сау адамдарға арналған диеталар.
8	Дәрумендер – денсаулықтың кірпіштері.
9	Темекіге- «Жоқ!» де ...
10	Өмір сүргің келсе – темекіні таста .
11	Өмір мен табиғаттың бірлігі .
	Барлығы:17 сағ.

---

8. Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:
Негізгі:

1. 
   Валеология ( оқу-әдістемелік құрал), ред. Х.Қ.Сатпаева, Ж.Б. Нілдібаева. Алматы: «Ғылым», 1999 ж. 155 б.
   
2. 
   Валеология ( оқу-әдістемелік құрал), ред. Х.Қ.Сатпаева, Ж.Б. Нілдібаева. Алматы, 2003 ж.147б.
   
3. 
   Валеология ( оқу-әдістемелік құрал), ред. Х.Қ.Сатпаева, Ж.Б. Нілдібаева. Алматы, 2007 ж..164б
   
4. 
   Валеология- денсаулық туралы ғылым. Х.Қ. Сәтбаева. Алматы, Ғылым. 1999ж.62б.
   
5. 
   Валеология (Машықтану жумыстарының жинағы ) Алматы 20020 146 б.
   
6. 
   Есірткі –қазіргі заман кеселі .Ә.С.Сухамбердина Алматы 2002 ж. 38 б.
   
7. 
   ЖИТС (СПИД)-ғасыр індеті. Алматы, 2000. – 24 б.
   
8. 
   Алкоголь және денсаулық. Нілдібаева Ж..Б., Субханбердина А.С. Алматы, Ғылым. 2000ж.
   

9. Букаева Г.К., Алимова Н.Е. Детская валеология. Алматы ,2003. 239с.

10. Вайнер Э.Н. Валеология. М.: Флинта: Наука. 2001. 416 с.

11. Колбанов В.В. Валеология. С.-Пб ., 2001. 232 с.

12. Колесинская Р.Д. Возрастные особенности физиологических систем растущего организма. Алматы, 2007. 74 с.

13. Петленко В.П. Валеология человека. С.-Пб., 1998. 1-4 т.

14. Петрушин В.И., Петрушина Н.В. Валеология. 2003. 431 с.

15. Тель Л.З. Валеология человека – философия жизни. Астана, 1999. 1-3 т.

16. Жетписбаев Г.А. Валеология. Алматы, 2004. 124 с.
Қосымша:

1. 
   Аканов А.А. Состояние здоровья населения. Алматы, 1998. 32 с.
   
2. 
   Амосов Н.М.. Раздумья о здоровье. М., 1987. 144 с.
   
3. 
   Амосов Н.М, Бандет Я.А. Физическая активность и сердце. Киев,
   

1984.72 с.

4. 
   Амосов Н.М. Преодоление старости. М., 1996. 86 с.
   
5. 
   Апанасенко И.А., Попова Л.А. Медицинская валеология. Р.-на-Дону, 2000. 248 с.
   
6. 
   Брехман И.И. Введение в валеологию -науку о здоровье. Л., 1987. 212 с.
   
7. 
   Брехман И.И. Валеология – наука о здоровье. 2-ое изд. М.,1990. 208 с.
   
8. 
   Зайцев Г.К., Зайцев А.Г. Валеология. Культура здоровья. Самара,2003. 272 с.
   
9. 
   Замановский Ю.Ф. К здоровью – без лекарств. М.,1990. 55 с.
   
10. 
    Здоровье человека и система П.К.Иванова «Детка».Алматы. 1999.174 с.
    
11. 
    Муминов Т.А., Маскеев К.М. /основные пути/ профилактики в Казахстане. Алматы. 2000. 80 с.
    
12. 
    Назарбаева С.А. Учение П.К.Иванова – как метод воспитания здоровой личности. Алматы, 1999. 94 с.
    
13. 
    Назарбаева С.А. Путь к себе. Алматы, 1999г. 95 с.
    
14. 
    Приходько Н.Г., Лукьяненко М.В. Валеология: курс лекций. Алматы, 2002. 496 с.
    
15. 
    Субханбердина А.С. Наркомания – социальное зло. Алматы, 2002. 64с.
    
16. 
    Шарманов Т.Ш. Казахстан в контексте глобальных проблем питания. Алматы. 2000. 224 с.
    
17. 
    Чумаков Б.Н. Валеология.- М. 2002. 407 с.
    

9. Авторлары
Профессор Сәтпаева Х.Қ., профессор Әбішева З.С.,

---

профессор Соколов А.Д., доцент Жетпісбаева Ғ.Д.

---

Смотрите также файлы

• Министерство сельского хозяйства Российской Федерации Департамент, научнотехнологической политики и образования.docx

• Урок по истории России в 8 классе. Россия в xix веке.docx

• Дисциплина Теоретические и методические основы взаимодействия воспитателя с родителями (лицами, их заменяющими) и сотрудниками дошкольной образовательной организации Практическое занятие 5 Обучающийся Коршунова Елена Геннадьевна Преподаватель Мотина Татья.rtf

• Конспект физкультурногого досуга в старшей группе Веселые старты Инструктор по физ. Воспитанию Турчев В. В.doc

• Физическая культура и спорт в быту народа.doc