Файл: Жамбыл облысы кімдігі білім басармасыны ОУдістемелік кабинеті.docx

3. Суретте қырықжапырақ тәрізділердің, ашықтұқымдылардың , жабықтұқымды өсімдіктердің тіршілік циклі бейнеленген олардың ұрықтануының ерекшеліктерін жазыңыз. [3]

Қырықжапырақ тәрізділер		Ашық тұқымдылар	Жабықтұқымдылар

№	Ұрық жапырақшалары	Ұлпалар
1	Эктодерма
2	Мезодерма
3	Энтодерма

[3]

5.Төменде қунақтар тобы табиғи сұрыпталудың нәтижесінде өзгеріске ұшыраған, сұрыпталудың қандай әдісі жүрген деп ойлайсыз?

Cурет бойынша өз ойыңызды түйіндеп жазыңыз. _________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ [4]

6
Орталық Америка

Жерорта теңізі

Оңтүстік Батыс Азия
. Маңызды кейбір мәдени өсімдіктер мен үй жануарларының шығу орталықтарын түрлі-түсті сызықтармен байланыстыра отырып, дұрыс жауапты кестеге орналастырыңыз. [2]

Анды (Оңтүстік Америка)

Абиссин

Тропикалық

(Оңтүстік Азия)

Шығыс Азия

А.	Т ропикалық (Оңтүстік Азия)	І
Б	Шығыс Азия	ІІ
В	О ңтүстік -Батыс Азия	ІІІ
Г	Жерорта теңізі	ІҮ
Д	А биссин	Ү
Ж	Орталық Америка	ҮІ
	Оңтүстік Америка	ҮІІ

Жауап кестесі	І	ІІ	ІІІ	ІҮ	Ү	ҮІ	ҮІІ
Жауап кестесі

7. Өлі табиғат құрамбөліктері мен продуценттер, консументтер арасындағы байланысты түсіндіріп жазып беріңіз. [3]

Продуценттер	1-консументтер	2-консументтер	3-консументтер

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

8.Тапсырмадағы бір жалған анықтаманы табыңыз. (Дұрыс жауапты құс тұмсық белгісі арқылы белгілеңіз) [2]

№	Анықтама	Жауап
1	Популяция –түрдің тіршілік етуінің едәуір аз құрылымдық бірлігі
2	Популяция тығыздығы-бірнеше аумақта бірнеше дара орналасатынын көрсетеді.
3	Популяция генофонды- популяциядағы даралар ие барлық геннің , түр өзгерістерінің жиынтығы
4	Популяцияның тірі қалу стратегиясы- әртүрлі жағдайда түрлер түрлі жолмен тірі қалуға ұмтылу жолы.

9. Популяцияның «К- және r- тірі қалу стратегиясы» төменде берілген, түрлердің өзін-өзі сақтауының қарама-қарсы екі тәсілі туралы ойыңызды жазыңыз. [3]

Өсімдік пен жануарға тән қасиеттері	К-стратегия	r- стратегия
Өнімділік	Төмен	Жоғары
Өсімталдық	Төмен	Жоғары
Тіршілік ету ұзақтығы	Ұзақ	Қысқа
Ұрпақ сапасы	Жоғары	Төмен
Жыныстық жетілу	Кеш жыныстық жетілу	Ерте жыныстық жетілу
Тән ағзалар	Пілдер,теңіз сүтқоректілері, мысық тұқымдасына жататын ірі жыртқыштар т.б.	Тышқантәрізді кемірушілер, жән-діктердің көптеген түрлері (бүргелер, көкқасқа шегірт-келер,тарақандар)т.б.

10. Суретте екі ағзаның өзара қарым-қатынасының қай түрі бейнеленгенін сипаттап беріңіз.

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

[2]

11.Дүниежүзілік тұқым банкінде сақталған ең құнды тұқым қоры тіршілікті сақтап қалуға септігін тигізе ме? Табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану үшін не істеу керек? (Мысалдар келтіріп дәлелдеңіз) [3]

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

12.Дүниежүзілік қауымдастықтың назарын өзіне аударып отырған экологиялық проблемалардың тепе-теңдігінің бұзылу себебі неде және оны шешудің жолын түсіндіріп беріңіз. (Ойыңызды тұжырымдап жазыңыз) [2] ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

8

9

10

11

12 13Балл қою кестесі

Тапсырма №

Жауап

Балл

Қосымша ақпарат

Сипаттама	Митоз	Мейоз
1.Біржасушалы, көпжасушалы эукарио-ттардың барлық дене жасушалары бөлінеді.	+
2.Түзілген жас жасушалардың хромосома саны өзгермей,аналық хромосома санымен бірдей болады.	+
3.Жыныс жасушалары гаметалар түзілетін жол		+
4.Аналық жұмыртқа жасушасы мен ата-лық спермотозоидтың қосылуы жүреді		+

2-дұрыс жауап

1 балдан

І. 1Ж , 2В, 3Б, 4Г,5Д, 6А

1

1

3-дұрыс жауап 1 балдан

Мейоздың нәтижесінде қырықжапырақтарды споралар дамиды, Ашықтұқымдыларда-жыныс жасушалары түзілгенге дейін аталық бүр мен аналық бүрде спорогенез процесі жүреді. Жабықтұқымдылардың аталық гаметалары –тозаңқапта, аналық гаметалары-түйінде дамиды. ttps://www.google.kz/search?q=жабық+тұқымды+өсімдіктердің+көбею

1

1

1

ӨӨсімдіктердің тіршілік циклінің біреуінің ерекшелігін жазғаны үшін 1 балл. Толығымен жазса 3 балл

Ұрық жапырақ-шалары	Ұ лпалар
Эктодерма
Энтодерма
Мезодерма

1

1

1

Ұрықтың әр ұрық жапырақшасына тиісті ұлпалардың 2-ін дұрыс сәйкес-тендіргені үшін 1 балл. Барлығына дұрыс жауап берсе 3 балл

Қунақтардың ата-аналарына ұқсау қабілеті сақталған. Олар қоршаған ортаның әртүрлі әсерінен біршама өзгеріске ұшыраған. Сұрыптау нәтижесінде түрлердің қоршаған ортаға жақсы бейімделгені ғана сақталады.Табиғи сұрыпталу жүреді.

https://www.google.kz/search?q=роль+наследственной+изменчивости+в+эволюции

1

1

1

1

Жауаптың басқаша мысалдары болуы мүмкін

Маңызды кейбір мәдени өсімдіктер мен үй жануарларының шығу орталықтарын табады естеріне түсіріп, білімдерін нақтылайды.

І	ІІ	ІІІ	ІҮ	Ү	ҮІ	ҮІІ
Ж	Г	В	З	Д	А	Б

https://www.google.kz/search?q=түйе+жылқы+,қой

ttps://www.google.kz/search?q=лама

https://www.google.kz/search?q=альпака

1

1

Продуценттер қоректік тізбекте бірінші (трофикалық) деңгейде, консументтер продуценттер есебінен қоректенеді, оларға шөпқоректі жануарлар жатады. Екінші реттік консументтерге шөпқоректі жануарлармен қоректенетін жыртқыштар жатады. Үшінші реттік консументтерге жыртқыштармен қоректенетін жыртқыштар жатады.

https://www.google.kz/ search?q=саранча

https://www.google.kz/ search?q=мышь

ttps://www.google.kz/search?q=ящерица&source

https://www.google.kz/search?q=природа+фото

https://www.google.kz/search?q=орел

https://www.google.kz/search?q=змея&source

1

1

1

Продуценттермен 1 реттік консумент-терге сипат-тама берсе

1 балл. Толық жауап берілсе

3 балл.

Популяция тығыздығы-бірнеше аумақта бірнеше дара орналасатынын көрсетеді.

1

1

Анықтаманың ішінде жалған жауапты табады.

«К- және r- тірі қалу стратегиясы»

r-стратегия түрге көптеген жағымсыз факторлар , көптеген жыртқыштар ,паразиттер,жоғары бәсекелестік, қолайсыз табиғат жағдайлары әсер еткенде байқалады.

К-стратегия ұрпақтарын қамқорлық танытады,өсімталдық төмендейді,ұрпақ сапасы жоғарылайды, тіршілік ету ұзақтығы артады.

1

1

1

Мағынасы бойынша ұқсас кез-келген жауаптар қабылданады

Симбиозды бірлесіп тіршілік етіп жатқан екі ағза да немесе олардың біреуі ғана екіншісінен пайда көреді.

1

1

Мағынасы бойынша ұқсас кез-келген жауаптар қабылданады.

Дүниежүзілік тұқым банкінде сақталған ең құнды тұқым қоры 2008 жылы Шпицберг аралында (Норвегия)құрылған, Ресейде Санкт-Петербургте Н.И.Вавилов атындағы Өсімдік шаруашылығы бар ҒЗИ- орналасқан.

1

1

Мағынасы бойынша ұқсас кез-келген жауаптар қабылданады

Қазақстандағы экологиялық апатты аймақтарға сипаттама береді.

1

1

Мағынасы бойынша ұқсас кез-келген жауаптар қабылданады

Жалпы балл