Файл: Таырыбы Стресс Орындаан Бакиева. И, Касимова. А топ 203 Диана жоары медицина колледжі.pptx

Кіріспе:
Стресс туралы түсінік
Стерессорлар
Негізгі бөлім:
Ганс Селье және оның ілімі
Стресс сатылары, түрлері
Стресстен туатын аурулар , профилактикасы
Қорытынды:

Стресс - бұл

(ағыл. stress) қатты күйзелу, абыржу, мөлшерден тыс ширақтылық деген сияқты бірнеше мағынаны қамтитын жалпылама сөзбен айтылған адамның ерекше күйі.

Стресстің себептері - стрессорлар

Стресстің сыртқы себептері

Стресстің ішкі себептері
мақсатсыз өмір
өзіндік бағасының төмендігі
Жағдайды бағалай алмау
Әртүрлі аурулар, т.б.

Жаңа қалаға (мектепке) көшу
Жұмыс орнының ауысуы

Жеке басына топтық қысым көрсету,

қуғындау.

Жақын адамынан

айырылу

Ажырасу

Ақшалай мәселелер

Қоршаған орт а әсері

Ганс Селье

Канадалық эндокринолог- дәрігер
«Стресс» атауын медицинаға ол алғаш XX ғ. 60 – шы жылдары енгізді
Ол бейімделістің жалпы синдромы деген ұғымды енгізді

. Бұл ғалымның байқауы бойынша әсер еткен қолайсыз ықпалдардың(ол жарақатпа, жұкпа ма, химиялыќ улану ма немесе ауыр қайғы – қасірет пе) түріне қарамай оларға организм әрқашан бірбеткей жауап қайтарады. Бұл кезде: айырша без бен лимфалық түйіндердің кері дамуы, бүйрек үсті бездерінің гипертрофиясы, асқазан мен ұлтабардың шырышты қабықтарында ойық жара дамуы, қанда нейтрофильдер көбейіп, эозинофильдер мен лимфоциттердің азаюы, тіндерде зат алмасуларының өзгерістері байқалады. Көрсетілген өзгерістер әсер еткен қолайсыз ыќпалдың түріне қарамай әрдайым бір түрде болатын болатындықтан, оларды организмнің арнайыланбаған, серпілістеріне жатқызады.

Мәселен, жануарлардың алдыңғы гипофизін немесе бүйрек үсті бездерін сылып тастағанда, кез келген ыќпалдарға олардың төзімділігі ќатты азайып, бұл жануарлар тез жан тапсырады. Ал, жануарларға алдын ала кортикотропин немесе глюкокортикоидтыќ гормон (гидрокортизон, кортизон, преднизолон т.с.с.) енгізіп, содан кейін оларға химиялыќ улы зат енгізсе немесе оларды жараќаттаса онда көрсетілген ыќпалдарға деген жануарлардың төзімділігі артады. Сол себептен кортикотропин мен глюкокортикоидтыќ гормондарды адаптациялыќ гормондар деп атайды. Осыған байланысты стрессті Г.Селье жалпы адаптациялыќ синдром деп жариялады. Бұл синдром үш сатыда өтеді:

Стресті дамытатын жүйеге:

Симпатикалық адренергиялық жүйе
Гипоталамус
Алдыңғы гипофиз
Бүйрек үсті бездерінің сыртқы қабаты және т.б жатады.

Стресті шектейтін жүйе

Стресті шектейтін жүйе
Мидағы гамма аминомай қышқылына (ГАМҚ) серотонинге эндорфинндер энкефалиндер жатады
Шеткері ағзалар мен тіндерде тіндерде түзілетін простагландиндер және антиоксиданттық ферменттер жатады және олар стресс дамуын азайтады.

«Абыржу» сатысы

Төзімділік сатысы

Әлсіреу сатысы

«Абыржу» сатысы

жағымсыз тітіркендіргіш әсер еткен сәтте туатын жауаптың алғашқы кезеңі. Шок және қарсы тұру кезеңдерінен тұрады.

Төзімділік сатысы

- жағымсыз тітіркендіргіш әсеріне беріліп кетпей, оған төзу реакциясы туады.

Әлсіреу сатысы

- бейімделу қорының мүмкіндігі азайып, таусылады, сондықтан психологияда дезадаптация

(бейімделудің нашарлап жойылуы) пайда болады.

Стресстің көпке созылған ауыр түрі адамды

жүдетіп қайғыға батырады.

Селье эустресс және дистресс деп стрессті 2-ге бөлді

Эустресс – «жағымды стресс» - стресстің қиын, бірақ күресуге болатын жағдайында болады. Стресстің бастапқы сатысы. Егер артық күш одан әрі түсе берсе дистресске әкеледі.
Дистресс – «жағымсыз стресс» - артық күш, зақымдаушы әсерден организмнің зардап шегуі.

Стресс

Физиологиялық - физикалық жүктемеде, ауырған кезде, қатты ашыққанда т.б. пайда болады.
Қарсы белгілері

Психологиялық

- адам тосын оқиғалар кезінде теріс эмоциялар, қорқыныш, ашу сезімдері пайда болғанда байқалады
Қарсы белгілері

Бас ауруы
Гипертония
Гастрит
…

Қалтырау
Қызығушылықтың жоғалуы
Депрессия
…

Стресстің профилактикасы:

Демалыс!
Белсенділік: жүгіру, таза ауада серуендеу, гимнастика, спорт, дұрыс тамақтану, т.б.
Ұйқы! Бұл өте маңызды!
Расслабляющий массаж – прикосновение. Как проще всего утешить человека? Как всегда успокаивают детей?!! Обнимают и гладят по спине. Интуитивно мы понимаем, что прикосновение имеет огромную силу. Дети часто просят, чтобы их просто погладили. Это очень успокаивает

Қорытынды:

Қазіргі таңда жұмыс, тамақтану режимі, қозғалыс белсенділігі, ұйқы мен демалыс сапасы, қоршаған ортамен тығыз байланыс сияқты адамдардың өмір салтына стресс де кіріп отыр. Демек стресс – қоғамның ең күрделі міселерінің бірі.