Файл: Сабаты таырыбы Математикалы жне серіппелі маятниктерді тербелістері.ppt

Сабақтың тақырыбы: Математикалық және серіппелі маятниктердің тербелістері

«Бес асыл іс, көнсеңіз...»


Талап, еңбек, терең ой, қанағат, рақым, ойлап қой –Бес асыл іс, көнсеңіз.

Өтілген материалдарға шолу:

1.Гармоникалық тербелістер дегеніміз не?
2.Гармоникалық тербелістің теңдеуін айтып,талдау жаса.
3.Электромагниттік тербелістер дегеніміз не?
4.Еркін электромагниттік тербелістерді алу үшін қолданылатын құрал.
5.Тербелмелі контурдың периоды мен жиілігінің формуласын жаз.
6.Тербелмелі контурдағы энергияның түрленуін ата.


https://wordwall.net/resource/52722713

Жаңа сабақ

Маятник дегеніміз - өзіне түсірілген күштердің әсерінен қозғалмайтын нүктенің немесе осьтің төңірегінде тербелетін қатты дене.
Маятник
математикалық серіппелі

Математикалық маятниктердің тербелісі

Математикалық маятник дегеніміз-созылмайтын салмақсыз жіңішке ұзын жіпке ілінген жүкті (ауыр шарды)айтады.


Маятниктердің тарихы


Жіпке немесе серіппеге ілінген жүктің тербеліс периодының тербеліс ампитудасына тәуелді болмайтындығын ашқан ғалым


Галилей өз тұжырымын тәжірбие жүзінде дәлелдей отырып , маятниктерді уақыт өлшеуіші ретінде сағаттарда пайдалануды ұсынды.


Бұдан 70 жыл уақыт өткен соң ғана, Х.Гюйгенс осы идеяны жүзеге асырды. Алғаш рет маятникті сағат құрастырып шықты.


Маятникті сағаттар
Голландиялық ғалым Х.Гюйгенс 1656 жылы маятникті ойлап тапты. Маятник ( ұзынша салмасы бар ұзын шыбықша ) бірқалыпты тербеледі. Яғни, оның әр тербелісі бірдей уақыт аралығында қайталанады. Маятниксіз сағаттар күніне уақыттан 15 минут артта қалып, немесе озып кете беретін. Ал қазіргі маятникті сағаттардың дәл уақыттан ауытқуы бір секундтан аспайды. Маятник сағаттың жүрісін реттеп отырады.


I – топ: Математикалық маятник және оның тербеліс периоды

---

II – топ: Серіппелі маятник және оның
тербеліс периоды
III – топ: Эксперимент жасау


1. Бірдей уақыт ішінде математикалық маятниктердің біреуі 10, ал екіншісі 30 тербеліс жасайтын болса, олардың ұзындықтарының қатынасы қандай?


Деңгейлік тапсырмалар


https://www.educaplay.com/game/13990610-learning_resource.html


://joyteka.com/100183691


Тест тапсырмалары


1.Ұзындығы 90м математикалық маятниктің тербеліс периоды(д=10 м/с2)
А) 1с    В) 19с     С) 3с  Д) 9с
2.Жиілігі 5/2π математикалық маятниктің ұзындығы
A) 20см B) 1м C) 40см D) 50см
3. Қатандығы 160 Н/с серіппеге ілінген 50г жүктің 20 тербеліс жасайтын уақыты
A) 4 c B) 2,23 c C)5 c  D) 6 c
4. Массасы 400г серіппеге ілінген жүк 15/π Гц жиілікпентербеледі. Серіппенің қатандығы
365 Н/м B) 500 Н/м C) 360 Н/м D)400 Н/м
5)Қатаңдығы 100 Н/м серіппеге массасы 9кг дене бекітілген, тербілес периоды
А) 2 с B) 5 с C) 2,8 с D)7 с


Жауаптары:
1) B
2 ) C
3) B
C
А



Рефлексия


1. Ұзындығы 245 см математикалық маятник 60 с- та қанша тербеліс жасайды?
А) 19; В) 76; С) 38; Д) 190; Е) 2
2. Математикалық маятниктің тербеліс периоды тәуелді болатын физикалық шамалар:
А ) Маятниктің массасына;
В ) Жіптің ұзындығы мен еркін түсу үдеуіне;
С ) Жүктің массасы мен қатаңдыққа;
Д ) Тек маятниктің ұзындығына;
Е) Тек еркін түсу үдеуіне
3. Материалдық нүктенің гармоникалық тербелісінің теңдеуі:
X=A cos ( wt+φ0). Осы өрнектегі физикалық шамалардың қайсысы тербелмелі қозғалыстың бастапқы фазасын анықтайды?
А ) cos ( wt+φ0); В ) ( wt+φ0) ; С) φ0 ; Д) А ; Е) Х
4. Ұзындығы 2,45 м, ал тербеліс амплитудасы 0,4 м математикалық маятниктің тербелісінің теңдеуі:
А) Х=0,1 sin 2Пt; В) X=0,1 sin 2t ; С) Х= sin 2Пt; Д) Х=0,1 sin Пt; Е) Х= sin Пt
5. Тербеліс теңдеуі: Х=5 co s ( 2Пt+8 ). Тербеліс жиілігі неге тең?

---

А) 16 Гц; В) 1/16 Гц; С) 1/8 Гц; Д) 8 Гц; Е) 10 Гц


Үйге тапсырма:
§30, 25 – жаттығу

---