Файл: йымны аша аражаттары проблемалары жне жетілдіру жолдары.pptx

№ 21 «Валюталық бағам өзгерістерінің әсері» ҚЕХС –на сәйкес, шетел валютасындағы операция шетел валютасында көрінетін және реттелетін мәміле болып табылады. Оған келесі мәмілелер жатады:

- бағасы шетел валютасында көрсетілген тауарлар мен қызметтерді сатып алғанда немесе сатқанда;

-алашақ немесе берешек сома шетел валютасында көрсетілгенде;

• валютаны айырбастау келісімін орындалмаған тарап болып табылса.

Бағамдық айырма – бұл бағам өзгерген жағдайда шетел валютасының дәл сол мөлшерін бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру жүйесінде есептілік валютасында көрсету нәтижесінде пайда болған айырмашылық.

Шетел валютасындағы ақша қаражаттарының есебі

Ақшалай қаржыларды түгендеу олардың сақтығын қамтамасыз ету, ақшалай операциялар бойынша операциялардың жүргізілуінің дұрыстығын тексеру мақсатында кәсіпорынның басшысымен бекітілген комиссиямен жүзеге асырылады. Түгендеу кезінде кассадағы ақшалардың және басқа да құндылықтардың нақты бары қаралады. Түгендеуде барлық ақшалай қаражаттар бойынша жүргізілген операциялардың толықтығы, дұрыстығы, нақты іс жүзінде бары және толтырылған құжаттардың дұрыстығы қаралады. Бағалықтардың нақты бары анықталып, құжаттардағы мәліметтермен салыстырылады. Түгендеу тізіміне барлық тексерілген құндылықтар жазылады. Түгендеу нәтижелерін шығарғанда ауытқулар, яғни артықшылықтар немесе жетіспеушіліктер анықталуы мүмкін . Мұндай артықшылықтар кіріске алынуы керек.

Ақшалай қаржылардың түгендеуі

Ақшалай қаржылардың аудиті

Іс-тәжірибеде кездесетін, жасалу тәсілдері бойынша касса-банк операцияларының атқарылуы мен шот төлемдері процесіндегі қызмет бабын теріс пайдалану мен бұрмалаулар былайша жіктеледі:

1

• Ресімделген құжаттармен және қолхаттармен жасырылған және ештеңемен жасырылмаған ақшалай қаражатты тікелей ұрлау.

2

• Банктен, әртүрлі тұлғалар мен ұйымдардан кірістік ордерлер бойынша, басқа ұйымдардан сенімхат бойынша түскен ақшаны кіріске алмау және иемдену.

3

• Ақшаның жалған құжаттар бойынша негізсіз есептен шығару сомасын көбейтіп, заңды ресімделген құжаттардағы жалғандық.

4

• Әр түрлі тұлғалар мен ұйымдарға заңды есептелген соманы сіңіріп кету, соның ішінде еңбек ақыны, депонентті соманы негізсіз иелену.

5

• Контрагенттермен дайын өнім, тауар үшін қолма-қол ақшамен есеп айырысу, бақылаушы-кассалық ақпараттарды қолданбай, жұмыс орындау мен қызмет көрсету.

---

6

• Кассадағы ақшаны есептен шығару; бір құжатты қайтадан пайдалану; кассалық құжаттар мен есептерде жиынтықты дұрыс есептемеу.

Бұрмалаулар мен теріс пайдаланулардың алдын алу үшін мыналар талап етіледі:

банктегі есеп шот бойынша жазбаларды көшірмелерге тіркелген негіздемелермен үнемі салыстыру;

1

жабдықтаушылармен құжаттарды қарама-қарсы тексеру өткізіп, құжаттарды ресімдеуге талапты арттыру;

2

дебиторлармен және кредиторлармен, қызметкерлермен және басқа контрагенттермен есеп айырысуларды қайта тексеруді жүйелі жүргізу.

3

Кассадағы операцияларды аудиторлық тексеру бағдарламасы

Аудит процедуралары	Ақпарат көздері
1. Ақша мен кассадағы басқа құндылықтардың бра жоғы мен жағдайын түгендеу	Касса ревизиясы бойынша комиссияны тағайындау, кассирді тағайындау туралы кәсіпорын басшысының бұйрықтары; кассирмен материалдық жауакершілік туралы шарт, кассалық құжаттар (КО-1, КО-5), авнстық есептер, кассаны түгендеу актілері, 1 тізімдемеде, 1 журнал-ордер, Басм кітап және т.б
2. Кассалық операцияларды құжаттық рәсімдеудің дұрыстығын тексеру	Кассалық құжаттар (КО-1, КО-5), аванстық есептер, кассаны түгендеу, 1 журнал-ордерге 1 тізімдеме, Бас кітап және т.б.
3. Қолма-қол ақшаны кіріске алу мерзімділігі мен толықтылығын тексеру	Банк көшірмелері, чек кітапшалары, заңды және жеке тұлғалармен шарттар, банк көшірмелеріне тіркелген бастапқы құжаттар, кассалық құжаттар (КО-1, КО-5), 1 журнал-ордерге, 1 журнал-ордер, Бас кітап және т.б.
4. Ақшаны шығысқа есеппен шығарудың дұрыстығын тексеру	КО-1,КО-2,КО-3,КО-4,КО-5, 1 журнал-ордер, Бас кітап және т.б.
5. Бухгалтерлік есептегі шоттарда операцияларды көрсетудің дұрыстығын тексеру	Бастапқы құжаттар, 1 журнал-ордерге 1 тізімдеме, 1 журнал-ордер, Бас кітап және т.б. Аналитикалық кестені әзірлеу және тұжырымдар мен ұсыныстарды негіздеу
6. Кассалық операциялар аудиттің қорытындылары бойынша тұжырымдар мен ұсыныстарды әзірлеу.	Кассаны тексеру актісі, ескертулер, оларды жою туралы ұсыныстар

Банктегі операцияларды аудиторлық тексеру бағдарламасы

Аудит процедуралары	Ақпарат көздері
1. Кәсіпорынның банктегі есептік, ағымдағы, валюталық және басқа да шоттар бар екендігін айқындау (бұл шоттар қандай банк мекемесінде ашылғанын)	Тестілеу материалдары
2.Банктегі ақша шоттарындағы операциялардың заңдылығын, анықтығын және шаруашылық мақсатқа сәйкестілігін тексеру	Заңды және жеке тұлғалармен шарттар, үкім қағазы және талап арыздар
3. Шотқа түскен ақшаны кіріске алудың дұрыстығын, уақтылығын және толықтығын тексеру	Банктің ақшалай-есептік құжаттары тіркелген көшірмелері, 2 журнал-ордер, 2 журнал-ордерге 2 тізімдеме (ведомость), Бас кітап, баланс және т.б.
4. Ұсынылған шоттарға төленген қаржының дұрыстығын, толықтығын және сәйкестігін тексеру	Банк көшірмелері мен бсаьапқы құжаттар
5. Бюджетке салық және бюджеттен тыс қорларға міндетті төлемдер аударудың уақтылығын тексеру	Төлем тапсырмалары мен талаптары
6. Банктен алынған және кассаға кіріске алынған, сондай-ақ оларды мақсатты пайдалануын тексеру	Кірістік ордерлер, кассалық құжаттарды және т.с.с. тіркеу журналы
7. Кәсіпорынның төлем қабілеттілігін және әр түрлі кредиторлармен, соның ішінде банкпен несиелер бюджетпен салықтар бойынша есеп айырысудың мерзімін өткізіп алу себептерін анықтау	Өтемділік коэффициенттері, қаржылық тұрақтылықты есептеулер, шот-фактуралар, 1-3 журнал-ордерлер және оларға тізімдемелер
8. Кәсіпорынмен әрбір қолма-қол ақшасыз есептесу бойынша шарттық өзара қарым-қатынастардың сәйкестігін тексеру	Контрагенттермен шарттар, төлем тапсырмалары, банк көшірмелері, анықтамалы- нормативті ақпарат
9. Құжаттар мен жазбаларда көрсетілген ақшаның бар екендігі мен қозғалысы туралы мәліметтердің сәйкестігін тексеру	Бастапқы құжаттар, журнал-ордерлер, Бас кітап
10. Банк операциялары бойынша шот корреспонденцияларының дұрыстығын тексеру	Бухгалтерлік есепке алу шоттарыныңанықтамасы және корреспонденциясы

---

Қорытындылай келе ке‏ле‏сі‏де‏й ұсы‏ны‏стар жасалады‏:

• ақша қаражаттары‏ме‏н қолма-қол және‏ қолма-қолсы‏з е‏се‏п айы‏ры‏су опе‏рцаияларды‏ң дұры‏с құжатты‏қ рәсі‏мде‏луі‏н, заңды‏лы‏ғы‏н және‏ мақсатқа сәйке‏сті‏лі‏гі‏не‏ қабы‏лау жүргі‏зу қаже‏т;
• төле‏мде‏р ме‏н түсі‏мде‏рді‏ң барлы‏қ түрле‏рі‏ бойы‏нша е‏се‏п айы‏ры‏суды‏ң өз уақы‏тты‏лы‏ғы‏н, толы‏қты‏ғы‏н және‏ шы‏найлы‏ғы‏н қамтамасы‏з е‏ті‏п, де‏биторлы‏қ бе‏ре‏ше‏кті‏ өнді‏ру қаже‏т;
• бос ақша қаражаттары‏н рационалды‏ түрде‏ маңы‏зды‏ жобаларға жұмсау ке‏ре‏к.

 

НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!

---