Файл: йымны аша аражаттары проблемалары жне жетілдіру жолдары.pptx

Қазақстан Републикасының нарықтық экономиканың дамуының қазіргі кезеңінде және қызметтің барлық салаларында бәсекелестер санының үнемі өсуі кезінде қолма-қол ақша коммерциялық ұйымның жұмысында маңызды рөл атқарады. Бизнесті тиімді жүргізу үшін ұйым басшылығы оның негізінде негізделген басқару шешімдерін қабылдау үшін ақша қаражаттарының қозғалысы туралы үнемі жедел ақпаратты қажет етеді. Оның дамуы, қаржылық тұрақтылығы, сондай-ақ қосымша пайда алуды қамтамасыз ететін ақша айналымының жылдамдығы ұйымдағы ақша ағындарын реттеу ерекшеліктеріне байланысты.

Дипломдық жұмыс 3 бөлімнен тұрады:

1 бөлімінде «Казпочта» АҚ-ның қаржы‏-шаруашы‏лы‏қ қы‏зме‏ті‏не‏ сипаттама бе‏рі‏лі‏п, не‏гі‏згі‏ экономикалы‏қ көрсе‏ткі‏ште‏рі‏не‏ талдау жасалы‏нды‏.

Кесте 1.«Казпочта» АҚ табысын талдау, мың тенге

Пошта қызметтері	2020ж.	2021ж.	2022ж.	Ауытқу (+,-)
Пошта жөнелтілімдерін жеткізу жөніндегі қызметтер
- Ел шегінде	15,181,705	17,423,431	17,423,431	2241726
Халықаралық пошта жөнелтімдері	5,496,592	7,274,836	10,546,532	5049940
Халықаралық хат-хабарлар	1,926,107	2,578,745	3,250,646	1324539
Мерзімді басылымдарды жеткізу комиссиясы	1,655,560	1,418,345	1,233,512	-422048
Пошта тауарларын сату	146,040	210,585	219,259	204655
Пошта қызметтерінен түсетін кірістер	24,406,004	28,560,921	32,673,380	8267376
Қаржылық қызметтер
Клиенттердің шоттарын жүргізу	3,976,804	4,202,872	4,798,163	821359
Зейнетақы, жалақы және басқа да төлемдерді аударғаны үшін Комиссия	7,039,160	5,108,500	3,876,372	-3162788
Коммуналдық және өзге де төлемдерді өңдегені үшін Комиссия	5,686,991	4,551,349	3,626,980	-2060011
Аударым және қарыздарды өндіріп алу қызметтері үшін агенттік комиссия	2,279,770	2,447,160	1,881,653	-398117
Ақша қаражатын тасымалдау	804,061	879,046	923,320	-711729
Ақша аударымы үшін Комиссия	1,013,171	845,841	904,727	-108444
Брокерлік қызмет	118,871	217,216	546,006	427135
Қаржылық қызметтерден түсетін кірістер	20,918,828	18,251,984	16,557,221	-4361607
Басқа операциялық қызмет
Инвестициялық мүлікті жалға алу	790,686	516,709	595,497	-195189
Басқа операциялық кірістер	10,650	13,951	31,927	30862
Басқа операциялық қызметтен түсетін кірістер	501,336	530,660	627,424	126088
Барлығы	45,826,168	47,343,565	49,858,025	4031857
Ескерту-«Казпочта» АҚ ның қаржылық есептіліктеріне сәйкес құрастырылған

Компания директор емес, агент ретінде әрекет еткен жағдайларда, тиісті операциялардан түскен кіріс компания алған комиссиялық сыйақының таза сомасында танылады. Компания клиенттерге көрсететін қызметтердің әртүрлі түрлерінен комиссиялық кіріс алады. Комиссиялық кірістерге зейнетақы, мемлекеттік қызметкерлердің жалақысы мен жәрдемақыларын аударғаны үшін комиссиялық кірістер, коммуналдық және басқа төлемдерді өңдегені үшін комиссиялар, ақша аударымдары үшін комиссиялар, сондай-ақ Екінші деңгейдегі банктер сияқты үшінші тараптың атынан несие бергені үшін алынған комиссиялар жатады. Комиссиялық кіріс ол жататын тиісті операция аяқталғаннан кейін танылады

«Казпочта» АҚ шығыстарын талдау, мың тенге

Шығыс көрсеткіштері	2020	2021	2022	Ауытқу (+,-)
Персонал шығындары	25,667,595	25,303,183	30,626,821	4959226
Көлік қызметтері	3,847,558	4,220,687	4,199,099	351541
Тозу және амортизация	3,377,324	3,745,771	4,091,983	714659
Қорлар	3,800,419	3,641,351	3,833,812	33393
Мердігерлердің шарттары бойынша қызметтердің өзіндік құны	1,388,627	2,077,957	3,227,342	1838715
Пластикалық карта операцияларын өңдеу шығындары	1,883027	2,385,513	3,043,594	1160567
Аутсорсинг қызметтері	2,901,762	3,121,966	2,384,217	-517545
Қызметтер	1,486,828	2,036,534	1,866,697	379869
Құнсызданудан болған шығын		50,256	1,783,681	1783681
Байланыс қызметтері	1,825,429	1,596,989	1,531,937	-293492
Жалға алу	1,944,052	1,633,198	1,455,438	-488614
Күзет шығыстары	1,020,395	1,007,844	1,294,097	273702
Негізгі құралдарға техникалық қызмет көрсету және жөндеу	1,375,549	1,205,550	1,139,851	-235698
Коммуналдық қызметтер	929,939	975,283	993,415	63476
Іссапар шығындары	213,589	231,926	250,053	36464
Сақтандыру	116,612	114,287	203,578	86966
Басқалары	461,887	804,520	264,949	-196938
Мемлекеттік субсидия	(3,448,715)	(2,681,296)	(2,527,799)	-920916
Барлығы	48,791,877	51,471,519	59,662,765	10870888
Ескерту-«Казпочта» АҚ ның қаржылық есептіліктеріне сәйкес құрастырылған

Компанияның сервистік қызмет көрсету моделіне көшуіне байланысты аутсорсинг қызметтері, атап айтқанда халықаралық бағыттар бойынша және ел ішінде поштаны тасымалдау бойынша автокөлік қызметтері, Ақпараттық жүйелерді сүйемелдеу қызметтері, компания клиенттерінің өтініштеріне қызмет көрсететін байланыс орталығының қызметтері және серверлік инфрақұрылымды ұсыну қызметтері бойынша шығыстар өсті

Жұмыстың 2 бөлімінде «КАЗПОЧТА» АҚ-ны‏ң АҚША ҚАРАЖАТТАРЫНЫҢ ЕСЕБІН ҰЙЫМДАСТЫРУ қарастырылған

Ақша қаражаты – бұл жоғары өтімді актив және жалпыға бірдей айырбас құралы, сонымен бірге барлық қалған активтерді бағалау мен есептеу негізі болып табылады. Ақша қаражаты міндеттемелерді тез арада өтеуге қабылетті болуы керек.
Бухгалтерлік есептің №7 «Ақша қаражаттарының қозғалысы жөніндегі есеп» деп аталатын халықаралық стандартына сәйкес ақша қаражатына қаржылық ұйымдарда ағымдық шоттардағы ақша, қолма-қол купюралар, монеталар, валюта және айналымдық несиелік – ақшалай құжаттар жатады.
Ақша баламалары (эквиваленті) – бұл ақшаларға ұқсас, бірақ басқаша жіктелетін активтер болып табылады. Оларға қазыналық вексельдер,овердрафт, коммерциялық қағаздар және депозиттік сертификаттар жатады. Түрлі ұсталымдар мен айыппұлдар ұйымның ақшалары қатарына жатқызылмайды.
Овердрафт дегеніміз ұйымның иелігіндегі, яғни активті шоттың қалдығындағы сомадан артық сомада төлем төлеу нәтижесінде пайда болған кредиттік қалдық. Бұл сома қысқа мерзімді міндеттеме болып табылады және кредиторлық борыш ретінде есептеледі.

1000 «Ақшалай қаржылар» бөлімшесінің келесідей шоттары арналған:

1010 – «Кассадағы ақшалар»;
1020 – «Жолдағы ақшалай қаржылар»;
1030 – «Ағымдағы банктік шоттардағы ақшалай қаржылар»;
1040 – «Карт шоттардағы ақшалай қаржылар»;
1050 – «Жинақ шоттарындағы ақшалай қаржылар»;
1060 – «Басқа да ақшалай қаржылар».

Кассалық операциялар есебі

Кәсіпорынның күнделікті ағымдағы шаруашылық іс-әрекетіне қажет нақты ақша кассада сақталады.
Касса орналасқан үй-жайы кассалардың техникалық жағынан беріктігі және өрттен-сақтау сигнализация құралдарымен жарақтандыру жөніндегі талаптарға сәйкес оқшаулануға әрі жабдықталуға тиіс.

Кассаға қабылданған нақты ақша КО-1 нысанындағы кассалық кіріс ордері бойынша кіріске алынады. Кассадан берілген нақты ақша КО-2 нысанында кәсіпорынның шығыс ордері куәландырады. Кәсіпорында кассаның кіріс және шығыс ордерлерінің мәлеметтері жүзеге асқан соң касса кітабына (КО-4) тіркеледі.
Кассадағы операциялар есебі 1000 «Ақша қаражаты» бөлімшесінің 1010 «Кассадағы теңгемен ақша қаражаты» шотында жүргізіледі.

Кассадағы ақшалар есебі бойынша шоттар корреспонденциясы

Операциялар мазмұны	Шоттар корреспонденциясы
	Дебет	Кредит
Өнімдерді (қызметті, жұмысты) сатудан табыс алынды	1010	6010
Басқадай активтерді сатудан табыс алынды	1010	6210
Ағымдағы банктік шоттан ақша кассаға алынды	1010	1030
Алдағы кезең табыстары алынды	1010	3520,4420
Есеп беруге тиісті тұлғадан алынды	1010	1250
Аванстар алынды	1010	3510, 4410
Кассадан банктік шотқа ақша тапсырылды	1030	1010
Басқадай кредиторлық қарыздар төленді	3390	1010
Іс-сапар шығындарына, шаруашылық шығындарына ақша берілді	1250	1010
Кассадан еңбек ақы берілді	3350	1010
Кассадан теңгемен жабдықтаушылар мен мердігерлерге төленді	3310, 4110	1010

Кассир — материалдық жауапты адам.

Ол касса операцияларын жүргізу тәртібімен таныс болуға тиіс.

Банктік операциялар есебі

Қазақстан Республикасының банк мекемелері заңды тұлғалар арасындаға есеп айырысуларды жүргізу үшін және ақша қаражаттарын сақтау үшін теңгемен және шетел валютасында банктік шоттар ашады.
Банктік шот – бұл клиентке банктік қызмет көрсету және ақша қабылдау туралы банк пен клиент арасындағы келісімдік қатынасты бекіту әдісі. Ұйымдар банктерде ағымдық, корреспонденттік, жинақтық, депозиттік және карт-шоттар аша алады.

Банк мекемесі өзі қызмет көрсететін ұйымдармен келісе отырып, белгіленген мерзімде оларға шоттың көшірмесін жіберіп отырады.
Осы көшірмемен бірге банктік шот бойынша жүргізілетін операциялардың негізі болып саналатын есеп айырысу құжаты да бірге беріледі.
Ұйымдардың бухгалтериясында банк мекемесі берген шоттың көшірмесінде жазылған сомалардың дұрыстығы және олардың көшірмемен бірге берілген құжаттарға сәйкестігі тексеріледі.
Ұйымдардың ағымдағы банктік шотындағы ақшалардың жұмсалуы №2 журнал- ордерде, ал шотқа кіріс етілген ақшалардың сомасы осы журналдың (№2 тізімдеме) тізімдемесінде есептеледі.
Ағымдағы банктік шоты бойынша операциялардың есебі 1030 «Ағымдағы банктік шоттағы ақшалай қаржылар» шотында жүргізіледі.

Банкте есептік шот ашу үшін келесі құжаттарды ұсыну керек:

есептік шотты ашуға өтініш;

қол үлгілері бар екі карточка;

салық мекемесінің берген құжаты: кәсіпорыннның тіркелуін көрсетеді;

юстиция бөлімінен берілген құжат;

нотариуспен куәландырылған жарғы немесе келісім көшірмесі.

Ақшасыз есеп айырысудың мынадай негізгі нысандары ұсынылады:

Төлем-талап-тапсырмасы

Төлем тапсырмасы

Аккредетивтер

Чектер

Жиынтық талаптар арқылы есеп айырысу

Векселдермен есеп айырысу

Шаруашылық операциялар мазмұны	Шоттар корреспонденциясы
	Дебет	Кредит
1.Кассадан ақшалардың ағымдағы банк шотына түсуі	1030	1010
2.Сатып алушылардың дебиторлық қарыздарын жою есебінен түсуі: - қысқа мерзімді - ұзақ мерзімді	1030 1030	1210 2010
3. Қысқа мерзімді несиелер алынды	1030	3010, 3020
4.Жолдағы ақшалар ұйымның есеп айырысу шотына алынды	1030	1030
5.Жарғылық қорды толтыру үшін үлес қосушылардан келіп түскен ақшалар есеп айырысу шотына кіріске алынды	1030	5110
6.Алынған банк несиесі есеп айырысу шотына кірістелді	1030	3010,4010
7.Жабдықтаушылар мен мердігерлердің қарызы қайтарылды	3310, 4110	1030
8.Бюджетке ҚҚС аударылды	3130	1030
9.Бюджетке корпоративтік табыс салығы аударылды	3110	1030
10.Басқа да кредиторлық қарыздар аударылғанда	3390, 4170	1030

Ағымдағы банктік шоттардағы ақшалай қаржылар шоты бойынша шаруашылық операцияларының шоттар корреспонденциясы

Шетел валютасымен байланысты операциялар № 21 «Валюталық бағам өзгерістерінің әсері» ҚЕХС реттеледі.

Кәсіпорындарда шетел валютасындағы ақша қаражатының есебі 1032 «Банктегі ағымдық шоттағы валютамен ақша қаражаты» шотарында жүргізілуі мүмкін. Бұл шоттар активті. Бұл шоттардың дебетінде есепті мерзімнің басындағы және соңындағы шетел валютасымен ақша қаражатының қалдығы, шетел валютасымен түскен ақша қаражаты, ал кредитінде шыққан шетел валютасы көрсетіледі. Бұл шоттардың аналитикалық және синтетикалық есебі 1010 және 1030 шоттарындағы есеп тәріздес жүргізіледі.