ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 09.11.2023
Просмотров: 84
Скачиваний: 2
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
WHERE Код_физического_лица=16
Бұл оператор мәліметтер қорында 146 номерімен тіркелген қызметкерге сәйкес келетін жазу үшін телефон номерінің мәнін өзгертеді. Егер біз жоғарыда келтірілген оператордща шектеулі шартты бермесек, ондла телефон номерінің мәні кестенің барлық жазулары үшін өзгерер еді.
Кестенің бірнеше өрістеріндегі мәндерді өзгерту
UPDATE операторының көмегімен бір уақытта кестенің бірнеше өрістерінің мәндерін өзгертуге болады. Ол үшін SET кілттік сөзінен кейін бір емес, бірнеше өрістерді көрсету керек:
UPDATE имя_таблицы
SET имя_поля_1=значение_1
имя_поля_2=значение_2
…
имя_поля_N=значение_ N
[WHERE условие]
Кестеден мәліметтерді өшіру
Кестеден мәліметтерді өшіру DELETE операторының көмегіен орындалады. Бұл оператор жеке өрістердегі мәліметтерді емес, бүкіл жазуды толығымен өшіреді. DELETE операторының синтаксисі келесідей:
DELETE FROM имя_таблицы
[WHERE условие]
Өшірілетін жазулар міндетті емес WHERE сөйлемінің көмегімен берілген шартқа сәйкес анықталады. WHERE сөйлемі DELETE операторында болмаса, мәліметтер бүкіл кестеден өшіріледі.
Дәріс №15.
Дәріс тақырыбы: Мәліметтер қорының қауіпсіздігін басқару
Мәліметтер қорын басқарудың ең маңызды есептерінің бірі мәліметтердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету, яғни мәліметтерді рұқсатсыз пайдаланудан қорғау.
Қолданушылардың артықшылықтары
Артықшылықтары деп қолданушылардың өкілеттік деңгейлерін айтады. Мәліметтер қорында сақталатын ақпараттарға кіру рұқсатын шексіздендіру артықшылықтарының көмегімен реттеледі.
Артықшылықтардың екі түрін бөледі:
Жүйелік артықшылықтар
Жүйелік артықшылықтар мәліметтер қорының пайдаланушысына, оны администрациялаумен байланысты әрекеттерді орындау мүмкіндігін береді: мәліметтер қорының, сондай-ақ жүйелік артықшылықтар мәліметтер қорымен олардың жеке объектілерінің күйін өзгерту хұқын береді.
Мүмкін болатын жүйелік артықшылықтар пайдаланылатын МҚБЖ тәуелді болады. Бірақ кез-келген жағдайда олар мыналарға хұқы бар анықтамаларды қосады:
Бұл тізім одан әр і қарай кеңеюі мүмкін және де әрбір артықшылықтың әртүрлі МҚБЖ-де өз ерекшеліктері бар.
Объектілік артықшылықтар.
Объектілік артықшылықтар дегеніміз мәліметтер қорының объектілеріне таралатын пайдаланушының өкілеттік деңгейлері. Ол дегеніміз мәліметтер қорының объектілерімен қандай да бір әрекеттерді орындау үшін пайдаланушының сәйкес хұқы болуы керек.
ANSI стандартымен келесі объектілік артықшылықтар қарастырылған:
Мәліметтер қорының кіру рұқсатын басқару
Пайдаланушылардың мәліметтер қорына кіру рұқсатын басқару үшін SQL тілінде екі оператор бар:
Ереже бойынша бұл операторлар мәліметтер қорының администраторымен немесе оның қауіпсіздік бойынша көмекшісімен пайдаланылады.
GRANT операторы
GRANT операторы пайдаланушыға жүйелік және объектілік артықшылықтарды беру үшін пайдаланылады. Бұл операторының синтаксисі келесідей:
GRANT привелегия_1[.привелегия_2]
ON имя_объекта
TO имя_пользователя [WITH GRANT OPTION]
USER атты пайдаланушыға СОТРУДНИКИ кестесінен мәліметтерді таңдау хұқын беру келесі оператордың көмегімен орындалады:
GRANT SELECT
ON СОТРУДНИКИ
TO USER
Бір GRANT операторының көмегімен бірнеше артықшылықтарды беруге болады. Мысалы, келесі оператор USER пайдаланушыға СОТРУДНИКИ кестесінің мәліметтерін қарау және жаңасын қосу хұқын береді:
GRANT SELECT.INSERT
ON СОТРУДНИКИ
TO USER.
Шақырғанда GRANT операторы міндетті емес WITH GRANT OPTION сөйлемін де пайдалануы мүмкін. Бұл сөйлем артықшылық берілетін пайдаланушы осы объектіге артықшылық хұқын алады дегенді білдіреді. Мысалы, егер жоғарыда қарастырылған операторды шақырса, онда USER атты пайдаланушы осы артықшылықтарды басқа пайдаланушыларға беру хұқын алады:
GRANT SELECT.INSERT
ON СОТРУДНИКИ
TO USER
WITH GRANT OPTION
REVOKE операторы
REVOKE операторы пайдаланушыға берілген артықшылықтарды тойтару үшін пайдаланылады. Бұл оператор екі параметрдің біреуімен шақырылады –RESTRICT немесе CASCADE RESTRICT вариантасын пайдаланғанда REVOKE операторы табысты орындалады, егер оның орындалуы қалып-қалған артықшылық пайда болуына әкелмесе.
CASCADE режимін пайдаланғанда басқа пайдаланғанда басқа пайдаланушыларға қалып-қалған барлық артықшылықтар жойылады.
REVOKE операторының синтаксисі:
REVOKE привелегия_1[.привелегия_2]
On имя_объекта
FROM имя_пользователя [RESTRICT/ CASCADE]
Ұсынылатын әдебиеттер:
3. Зертханалық сабақтары
Зертханалық сабақтарының жоспары
Зертханалық сабақтарын орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар: Әр студент журналдағы аты-жөні бойынша вариант нөмірін анықтап, әр тапсырмадан өз вариантын жазып алуы қажет. Берілген тапсырмаларды орындау талап етіледі. Алынған нәтижелерді анализдеуі керек. Төменде әр тақырып бойынша есептерді шығарудың әдістемелік нұсқаулары келтірілген. Тақырыптар тізімі 2-кестедегі тақырыптық жоспарда келтірілген. Нұсқауда көрсетілген рет бойынша төменде келтірілген тапсырмаларды орындап, мұғалімге тапсыру талап етіледі.
№ 1 зертханалықу сабағы (1-сағат).
Тақырыбы: РЕЛЯЦИЯЛЫҚ ДЕРЕКТЕР БАЗАСЫ
Әдістемелік нұсқау. SQL ( "СЭКВЭЛ" )-бұл сұраныстардың құрылымды тілі. Бұл кестелерде сақталған байланысқан ақпараттар жиынтығы болып табылатындықтан, реляциялық ДБ-сын құру және жұмыс істеу мүмкіндігін беретін тіл.
SQL-дің стандарты ANSI (Американским Национальным Институтом Стандартов)-мен анықталған және қазіргі уақытта ISO (МЕЖДУНАРОДНОЙ ОРГАНИЗАЦИЕЙ ПО СТАНДАРТИЗАЦИИ)-мен қабылданған.
Реляциялық база деген- бұл екіөлшемді кестеде сақталған байланысқан ақпараттар денесі. Бұл бізге телефон немесе адрес кітабын елестетеді. Кітапта әрқайсысы белгілі бір ерекшелікке сәйкес келетін бірнеше кірулер бар. Әрбір осындай ерекшелік бірнеше тәуелсіз деректер фрагменті болуы мүмкін, мысалы, аты, телефон нөмірі және адрес. Айталық, біз осы адрес кітабын жолдар мен бағандардан тұратын кесте түрінда форматтауымыз керек. Әрбір жол (жазу деп те аталады) анықталған ерекшеліктерге сәйкес келеді; әрбір баған әрбір деректің типінің мәнінен тұрады. Адрес кітабы келесі түрде болады:
Аты Телефон Адрес
Gerry Farish ( 415)365-8775 127 Primrose Ave.,SF
Celia Brock ( 707)874-3553 246 #3rd St.,Sonoma
Yves Grillet ( 762)976-3665 778 Modernas,Barcelona
Бұл алғанымыз РДБ-ның негізі болып табылады. Бірақ РДБ бірнеше кестеден тұрады.
ЖОЛДАРДЫ ЕРЕКШЕЛЕНДІРУ ( БАСТАПҚЫ КІЛТТЕР )
Кестеде әрбір жолды ерекшелендіретін бір баған болуы керек. Негізінде бұл баған нөмірден тұрғаны дұрыс. Әрбір жолды ерекшелендіретін және барлық жолдарды жеке сақтауға пайдаланылатын осындар баған немесе бағандар тобы кестенің бастапқы кілттері д.а. Бастапқы кілттер ДБ құрылымында қажетті элемент болып табылады. Олар файлға жэазуда жүйенің негізі; және кестеден қандай да бір жолды табу керек болса, онда осы бастапқы кілттерге сілтеме жасаймыз. Бағандар аталады және нөмірленеді. Жолдарға қарағанда, кестенің бағандары ( өрісі деп те аталады) реттеледі және аталады.
========= ТИПТІК МӘЛІМЕТТЕР БАЗАСЫ ==========
SQL –ді практикада пайдалану үшін мынада үш кестені қарастырайық: 1.1, 1.2 және 1.3 кестелері реляциялық мәліметтер базасын құрайды.
Кесте 1.1: Сатушылар
-----------------------------------------------------------
SNUM SNAME CITY COMM
-----------------------------------------------------------
1001 Peel London .12
1002 Serres San Jose .13
1004 Motika London .11
1007 Rifkin Barcelona .15
1003 Axelrod New York .10
-----------------------------------------------------------
Кесте 1.2: Тапсырыс берушілер(Тапсырушылар)
----------------------------------------------
CNUM | CNAME | CITY | RATING | SNUM
-------|------------|---------|--------|------
2001 | Hoffman | London | 100 | 1001
2002 | Giovanni | Rome | 200 | 1003
2003 | Liu | SanJose | 200 | 1002
2004 | Grass | Berlin | 300 | 1002
2006 | Clemens | London | 100 | 1001
2008 | Cisneros | SanJose | 300 | 1007
2007 | Pereira | Rome | 100 | 1004
----------------------------------------------
Кесте 1.3: Реттер
-----------------------------------------------
ONUM | AMT | ODATE | CNUM | SNUM
-------|-----------|-------------|------|------
3001 | 18.69 | 10/03/1990 | 2008 | 1007
3003 | 767.19 | 10/03/1990 | 2001 | 1001
3002 | 1900.10 | 10/03/1990 | 2007 | 1004
3005 | 5160.45 | 10/03/1990 | 2003 | 1002
3006 | 1098.16 | 10/03/1990 | 2008 | 1007
3009 | 1713.23 | 10/04/1990 | 2002 | 1003
3007 | 75.75 | 10/04/1990 | 2004 | 1002
3008 | 4723.00 | 10/05/1990 | 2006 | 1001
3010 | 1309.95 | 10/06/1990 | 2004 | 1002
3011 | 9891.88 | 10/06/1990 | 2006 | 1001
-----------------------------------------------
Мысалы, snum өрісі Тапсырыс берушілер кестесіндегі қандай сатушыға осы тапсырыс беруші белгіленгенін көрсетеді. Snum өрісінің нөмірі Сатушылар кестесімен байланысты, ол сатушылар туралы ақпарат береді. Шынында да, тапсырыс берушілер белгіленген сатушы бар болуы керек, демек Тапсырыс берушілер кестесіндегі snum мәні Сатушылар кестесінде берілуі тиіс. Егер солай болса, онда «жүйе анықтамалық бүтіндік жағдайында тұр» деп айтады.
Кесте 1.1 келесі бағандардан тұрады:
ӨРІС МАЗМҰНЫ
--------- ----------------------------------------------
snum әрбір сатушыға белгіленген номер
( " қызметкердің номері" ).
sname сатушының аты
city сатушының орналасқан жері ( қала ).
comm сатушының комиссиондары ондық формада
Кесте 1.2 келесі бағандардан тұрады:
ӨРІС МАЗМҰНЫ
-------- ---------------------------------------------------
cnum әрбір тапсырыс берушіге белгіленген номер
cname тапсырыс берушінің аты
city тапсырыс берушінің орналасқан жері ( қала ).
rating тапсырыс берушінің басқаларға қарағандағы деңгейін көрсететін код.
Жоғары номер жоғарғы деңгейді көрсетеді( рейтинг ).
snum тапсырыс берушіге белгіленген сатушының номері
( Сатушылар кестесінен )
Кесте 1.3 Реттер кестесі мынадай бағандар бар:
ӨРІС МАЗМҰНЫ
--------- ---------------------------------------------------
onum әрбір тапсырысқа белгіленген номер
amt тапсырыстың заттың сомасының мәні
odate тапсырыс уақыты
cnum тапсырыс жасаушы Тапсырушының номері
( Тапсырыс берушілер кестесінен ).
snum тапсырысты сатқан сатушының номері
(Сатушылар кестесінен ).
№ 1 зертханалықу сабағына арналған тапсырмалар:
1. Тапсырыс берушілер кестесіндегі қай өріс алғашқы кілт болып табылады?
2. Тапсырыс берушілер кестесіндегі 4-ші баған нені білдіреді?
3. Жол басқаша қалай аталады? Баған?
4. Кестенің алғашқы бес жолды көру үшін сұраныс жасамауға болады. Неге?
№ 2 зертханалықу сабағы (2-сағат).
Бұл оператор мәліметтер қорында 146 номерімен тіркелген қызметкерге сәйкес келетін жазу үшін телефон номерінің мәнін өзгертеді. Егер біз жоғарыда келтірілген оператордща шектеулі шартты бермесек, ондла телефон номерінің мәні кестенің барлық жазулары үшін өзгерер еді.
Кестенің бірнеше өрістеріндегі мәндерді өзгерту
UPDATE операторының көмегімен бір уақытта кестенің бірнеше өрістерінің мәндерін өзгертуге болады. Ол үшін SET кілттік сөзінен кейін бір емес, бірнеше өрістерді көрсету керек:
UPDATE имя_таблицы
SET имя_поля_1=значение_1
имя_поля_2=значение_2
…
имя_поля_N=значение_ N
[WHERE условие]
Кестеден мәліметтерді өшіру
Кестеден мәліметтерді өшіру DELETE операторының көмегіен орындалады. Бұл оператор жеке өрістердегі мәліметтерді емес, бүкіл жазуды толығымен өшіреді. DELETE операторының синтаксисі келесідей:
DELETE FROM имя_таблицы
[WHERE условие]
Өшірілетін жазулар міндетті емес WHERE сөйлемінің көмегімен берілген шартқа сәйкес анықталады. WHERE сөйлемі DELETE операторында болмаса, мәліметтер бүкіл кестеден өшіріледі.
Дәріс №15.
Дәріс тақырыбы: Мәліметтер қорының қауіпсіздігін басқару
Мәліметтер қорын басқарудың ең маңызды есептерінің бірі мәліметтердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету, яғни мәліметтерді рұқсатсыз пайдаланудан қорғау.
Қолданушылардың артықшылықтары
Артықшылықтары деп қолданушылардың өкілеттік деңгейлерін айтады. Мәліметтер қорында сақталатын ақпараттарға кіру рұқсатын шексіздендіру артықшылықтарының көмегімен реттеледі.
Артықшылықтардың екі түрін бөледі:
-
Жүйелік артықшылықтар; -
Объектілік артықшылықтар.
Жүйелік артықшылықтар
Жүйелік артықшылықтар мәліметтер қорының пайдаланушысына, оны администрациялаумен байланысты әрекеттерді орындау мүмкіндігін береді: мәліметтер қорының, сондай-ақ жүйелік артықшылықтар мәліметтер қорымен олардың жеке объектілерінің күйін өзгерту хұқын береді.
Мүмкін болатын жүйелік артықшылықтар пайдаланылатын МҚБЖ тәуелді болады. Бірақ кез-келген жағдайда олар мыналарға хұқы бар анықтамаларды қосады:
-
Кестені құру; -
Ұсыныстарды құру; -
Сақталатын процедураларды құру; -
Кестелерді өшіру; -
Ұсыныстарды жою; -
Сақталатын процедураларды жою.
Бұл тізім одан әр і қарай кеңеюі мүмкін және де әрбір артықшылықтың әртүрлі МҚБЖ-де өз ерекшеліктері бар.
Объектілік артықшылықтар.
Объектілік артықшылықтар дегеніміз мәліметтер қорының объектілеріне таралатын пайдаланушының өкілеттік деңгейлері. Ол дегеніміз мәліметтер қорының объектілерімен қандай да бір әрекеттерді орындау үшін пайдаланушының сәйкес хұқы болуы керек.
ANSI стандартымен келесі объектілік артықшылықтар қарастырылған:
-
SELECT–көрсетілген кесьеден мәліметтер таңдамасын жүргізуге рұқсат береді; -
INSERT(имя_поля)-көрсетілген кестенің қандай да бір өрісіне мәліметтерді қосуды орындауға рұқсат береді; -
INSERT-көрсетілген кестенің барлық өрістеріне мәліметтерді қосуға рұқсат береді; -
UPDATE(имя_поля)-көрсетілген кестенің берілген өрісінде мәліметтері түрлендіруге рұқсат береді; -
UPDATE-көрсетілген кестенің барлық өрістерінде түрлендіру жүргізуге рұқсат береді; -
REFERENCE(имя_поля)-көрсетілген кестенің берілген өрісіне сілтелуге рұқсат береді (бұл артықшылық кез-келген тұтастық шектеуін орнатқан кезде қажет етіледі) -
REFERENCE- көрсетілген кестенің барлық өрістеріне сілтелуге рұқсат береді.
Мәліметтер қорының кіру рұқсатын басқару
Пайдаланушылардың мәліметтер қорына кіру рұқсатын басқару үшін SQL тілінде екі оператор бар:
-
GRANT; -
REVOKE.
Ереже бойынша бұл операторлар мәліметтер қорының администраторымен немесе оның қауіпсіздік бойынша көмекшісімен пайдаланылады.
GRANT операторы
GRANT операторы пайдаланушыға жүйелік және объектілік артықшылықтарды беру үшін пайдаланылады. Бұл операторының синтаксисі келесідей:
GRANT привелегия_1[.привелегия_2]
ON имя_объекта
TO имя_пользователя [WITH GRANT OPTION]
USER атты пайдаланушыға СОТРУДНИКИ кестесінен мәліметтерді таңдау хұқын беру келесі оператордың көмегімен орындалады:
GRANT SELECT
ON СОТРУДНИКИ
TO USER
Бір GRANT операторының көмегімен бірнеше артықшылықтарды беруге болады. Мысалы, келесі оператор USER пайдаланушыға СОТРУДНИКИ кестесінің мәліметтерін қарау және жаңасын қосу хұқын береді:
GRANT SELECT.INSERT
ON СОТРУДНИКИ
TO USER.
Шақырғанда GRANT операторы міндетті емес WITH GRANT OPTION сөйлемін де пайдалануы мүмкін. Бұл сөйлем артықшылық берілетін пайдаланушы осы объектіге артықшылық хұқын алады дегенді білдіреді. Мысалы, егер жоғарыда қарастырылған операторды шақырса, онда USER атты пайдаланушы осы артықшылықтарды басқа пайдаланушыларға беру хұқын алады:
GRANT SELECT.INSERT
ON СОТРУДНИКИ
TO USER
WITH GRANT OPTION
REVOKE операторы
REVOKE операторы пайдаланушыға берілген артықшылықтарды тойтару үшін пайдаланылады. Бұл оператор екі параметрдің біреуімен шақырылады –RESTRICT немесе CASCADE RESTRICT вариантасын пайдаланғанда REVOKE операторы табысты орындалады, егер оның орындалуы қалып-қалған артықшылық пайда болуына әкелмесе.
CASCADE режимін пайдаланғанда басқа пайдаланғанда басқа пайдаланушыларға қалып-қалған барлық артықшылықтар жойылады.
REVOKE операторының синтаксисі:
REVOKE привелегия_1[.привелегия_2]
On имя_объекта
FROM имя_пользователя [RESTRICT/ CASCADE]
Ұсынылатын әдебиеттер:
-
Избачков. Ю.С., Петров В.Н. Информационные системы: Учебникдля вузов. 2-е изд.-СПб.: -
Информационные технологии управления: Учебное пособие/Под ред. Ю.М.Черкасова.-М.ИНФА-М..2001-216с. -
Мейер Д. Теория реляционных баз данных: Пер. С анг. М.:Мир.,1987.-608с. -
Миловзоров В.К. Элементы информационных систем..-М.-Высшая школа.,1989. -
Морозов В.К. Основы теории информационных систем.-М.:-Высшая школа.1994. -
С.В. Назаров, И. Першиков и др. Компьютерные технологиии обработки информации: Учебное пособие.- М.:Финансы и статистика.1995.-248с
3. Зертханалық сабақтары
Зертханалық сабақтарының жоспары
Зертханалық сабақтарын орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар: Әр студент журналдағы аты-жөні бойынша вариант нөмірін анықтап, әр тапсырмадан өз вариантын жазып алуы қажет. Берілген тапсырмаларды орындау талап етіледі. Алынған нәтижелерді анализдеуі керек. Төменде әр тақырып бойынша есептерді шығарудың әдістемелік нұсқаулары келтірілген. Тақырыптар тізімі 2-кестедегі тақырыптық жоспарда келтірілген. Нұсқауда көрсетілген рет бойынша төменде келтірілген тапсырмаларды орындап, мұғалімге тапсыру талап етіледі.
№ 1 зертханалықу сабағы (1-сағат).
Тақырыбы: РЕЛЯЦИЯЛЫҚ ДЕРЕКТЕР БАЗАСЫ
Әдістемелік нұсқау. SQL ( "СЭКВЭЛ" )-бұл сұраныстардың құрылымды тілі. Бұл кестелерде сақталған байланысқан ақпараттар жиынтығы болып табылатындықтан, реляциялық ДБ-сын құру және жұмыс істеу мүмкіндігін беретін тіл.
SQL-дің стандарты ANSI (Американским Национальным Институтом Стандартов)-мен анықталған және қазіргі уақытта ISO (МЕЖДУНАРОДНОЙ ОРГАНИЗАЦИЕЙ ПО СТАНДАРТИЗАЦИИ)-мен қабылданған.
Реляциялық база деген- бұл екіөлшемді кестеде сақталған байланысқан ақпараттар денесі. Бұл бізге телефон немесе адрес кітабын елестетеді. Кітапта әрқайсысы белгілі бір ерекшелікке сәйкес келетін бірнеше кірулер бар. Әрбір осындай ерекшелік бірнеше тәуелсіз деректер фрагменті болуы мүмкін, мысалы, аты, телефон нөмірі және адрес. Айталық, біз осы адрес кітабын жолдар мен бағандардан тұратын кесте түрінда форматтауымыз керек. Әрбір жол (жазу деп те аталады) анықталған ерекшеліктерге сәйкес келеді; әрбір баған әрбір деректің типінің мәнінен тұрады. Адрес кітабы келесі түрде болады:
Аты Телефон Адрес
Gerry Farish ( 415)365-8775 127 Primrose Ave.,SF
Celia Brock ( 707)874-3553 246 #3rd St.,Sonoma
Yves Grillet ( 762)976-3665 778 Modernas,Barcelona
Бұл алғанымыз РДБ-ның негізі болып табылады. Бірақ РДБ бірнеше кестеден тұрады.
ЖОЛДАРДЫ ЕРЕКШЕЛЕНДІРУ ( БАСТАПҚЫ КІЛТТЕР )
Кестеде әрбір жолды ерекшелендіретін бір баған болуы керек. Негізінде бұл баған нөмірден тұрғаны дұрыс. Әрбір жолды ерекшелендіретін және барлық жолдарды жеке сақтауға пайдаланылатын осындар баған немесе бағандар тобы кестенің бастапқы кілттері д.а. Бастапқы кілттер ДБ құрылымында қажетті элемент болып табылады. Олар файлға жэазуда жүйенің негізі; және кестеден қандай да бір жолды табу керек болса, онда осы бастапқы кілттерге сілтеме жасаймыз. Бағандар аталады және нөмірленеді. Жолдарға қарағанда, кестенің бағандары ( өрісі деп те аталады) реттеледі және аталады.
========= ТИПТІК МӘЛІМЕТТЕР БАЗАСЫ ==========
SQL –ді практикада пайдалану үшін мынада үш кестені қарастырайық: 1.1, 1.2 және 1.3 кестелері реляциялық мәліметтер базасын құрайды.
Кесте 1.1: Сатушылар
-----------------------------------------------------------
SNUM SNAME CITY COMM
-----------------------------------------------------------
1001 Peel London .12
1002 Serres San Jose .13
1004 Motika London .11
1007 Rifkin Barcelona .15
1003 Axelrod New York .10
-----------------------------------------------------------
Кесте 1.2: Тапсырыс берушілер(Тапсырушылар)
----------------------------------------------
CNUM | CNAME | CITY | RATING | SNUM
-------|------------|---------|--------|------
2001 | Hoffman | London | 100 | 1001
2002 | Giovanni | Rome | 200 | 1003
2003 | Liu | SanJose | 200 | 1002
2004 | Grass | Berlin | 300 | 1002
2006 | Clemens | London | 100 | 1001
2008 | Cisneros | SanJose | 300 | 1007
2007 | Pereira | Rome | 100 | 1004
----------------------------------------------
Кесте 1.3: Реттер
-----------------------------------------------
ONUM | AMT | ODATE | CNUM | SNUM
-------|-----------|-------------|------|------
3001 | 18.69 | 10/03/1990 | 2008 | 1007
3003 | 767.19 | 10/03/1990 | 2001 | 1001
3002 | 1900.10 | 10/03/1990 | 2007 | 1004
3005 | 5160.45 | 10/03/1990 | 2003 | 1002
3006 | 1098.16 | 10/03/1990 | 2008 | 1007
3009 | 1713.23 | 10/04/1990 | 2002 | 1003
3007 | 75.75 | 10/04/1990 | 2004 | 1002
3008 | 4723.00 | 10/05/1990 | 2006 | 1001
3010 | 1309.95 | 10/06/1990 | 2004 | 1002
3011 | 9891.88 | 10/06/1990 | 2006 | 1001
-----------------------------------------------
Мысалы, snum өрісі Тапсырыс берушілер кестесіндегі қандай сатушыға осы тапсырыс беруші белгіленгенін көрсетеді. Snum өрісінің нөмірі Сатушылар кестесімен байланысты, ол сатушылар туралы ақпарат береді. Шынында да, тапсырыс берушілер белгіленген сатушы бар болуы керек, демек Тапсырыс берушілер кестесіндегі snum мәні Сатушылар кестесінде берілуі тиіс. Егер солай болса, онда «жүйе анықтамалық бүтіндік жағдайында тұр» деп айтады.
Кесте 1.1 келесі бағандардан тұрады:
ӨРІС МАЗМҰНЫ
--------- ----------------------------------------------
snum әрбір сатушыға белгіленген номер
( " қызметкердің номері" ).
sname сатушының аты
city сатушының орналасқан жері ( қала ).
comm сатушының комиссиондары ондық формада
Кесте 1.2 келесі бағандардан тұрады:
ӨРІС МАЗМҰНЫ
-------- ---------------------------------------------------
cnum әрбір тапсырыс берушіге белгіленген номер
cname тапсырыс берушінің аты
city тапсырыс берушінің орналасқан жері ( қала ).
rating тапсырыс берушінің басқаларға қарағандағы деңгейін көрсететін код.
Жоғары номер жоғарғы деңгейді көрсетеді( рейтинг ).
snum тапсырыс берушіге белгіленген сатушының номері
( Сатушылар кестесінен )
Кесте 1.3 Реттер кестесі мынадай бағандар бар:
ӨРІС МАЗМҰНЫ
--------- ---------------------------------------------------
onum әрбір тапсырысқа белгіленген номер
amt тапсырыстың заттың сомасының мәні
odate тапсырыс уақыты
cnum тапсырыс жасаушы Тапсырушының номері
( Тапсырыс берушілер кестесінен ).
snum тапсырысты сатқан сатушының номері
(Сатушылар кестесінен ).
№ 1 зертханалықу сабағына арналған тапсырмалар:
1. Тапсырыс берушілер кестесіндегі қай өріс алғашқы кілт болып табылады?
2. Тапсырыс берушілер кестесіндегі 4-ші баған нені білдіреді?
3. Жол басқаша қалай аталады? Баған?
4. Кестенің алғашқы бес жолды көру үшін сұраныс жасамауға болады. Неге?
№ 2 зертханалықу сабағы (2-сағат).