Файл: азастан Республикасы ылым жне жоары білім министрлігі.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 22.11.2023
Просмотров: 80
Скачиваний: 2
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Секіруші таяқшаға кӛтерілгенде иығын белсенді жоғары бағыттайды, осы кезде таяқшаға таяу қол тӛмен түсіріледі, екіқол да дене бойымен тӛмен түседі. Осы уақытта сермелген аяқтӛмен түсіп, бұрылу аяқталады, таяқшадан иығымен ӛтеді. Осыкезде аяқ тӛмен орналасады, ол үшін аяқ тізеден,сирақтанбүгіліп, осы дененің иілуімен жамбас жоғары тасталады . Осыкезде инерция моменті азаяды ,ол сермеген аяқтың тӛмен түсуін қамтамасыз етеді.Осыдан кейін, жамбас таяқшадан ӛткеннен кейін, таяқшадан кету басталады, ол дененің иілуімен бас та, аяқта кӛтеріледі, бастпақы кезде жамбас, содан кейін сирақжерге түсу арқамен орындалады, бір нәрсені еске сала кетукерек - бас артқа тасталмайды секіруші үнемі таяқшаға қарайды.
«Фосбери – флоп» әдісімен секіруді оқып –ҥйрену
«Фосбери-флоп» әдісімен секіруді оқып үйрету үшін жұмсақ паралон маталары қажет. Жүгіріп келіп «фосбери флоп»әдісімен биіктікке секіру техникасын тиімді меңгеру үшін,жаттығушылар бастапқы дайындықтардан ӛтуі керек. (жүгіру,жылдамдықпен жүгіру, секіру). Сонымен бірге олар акробатикалық дайындықтың бастапқы курсынан ӛтсе, тіптен жақсы болар еді. Содан кейін ғана, оқып үйретуді бастауғаболады. Тӛменде «фосбери флоп» әдісімен биіктікке секірутехникасын үйретудің реттік тәртібі келтірілген.
Сурет 2. Фосбери-флоп әдісімен биіктікке секіру
әдісі
Нәтижелі серпілу үшін ЖОМ-ның екпін алудың соңғыекі адымында тӛмендеудің нәтижесі зор,секіруші доға бойыменжүгіргенде тізе буыннан сәл бүгіледі, яғни жүгіруші жоғарғықалыпты сақтайды.Орта күш әрекетінен пайда болатын қосымшакүшке қарама-карсы тұруына байланысты. Доғамен жүгіргенжылдамдықтың ӛсуіне байланысты, серпілетін аяқты алға қою үшін ДОМ тӛмендету керек, себебі басқа жағдайда аяқ үстіненұрып қойылады,М.Румянцованың тұжырымы бойынша,ДОМ-дытӛмендету керек ,соңғы адымдарды «үш бұрыш» принципінқоюды ұсынады.(3сурет)
Сурет 3. а)биіктікке секіру фосбери-флоп; б) жылдамдық алу үш бұрышы, a жәнә b- соңғы бірнеше адым, h-үш бұрыштыңбиіктігі
1 - тапсырма: жаттығушылардың жүгіріп келіп «фосбери флоп» әдісімен биіктікке секірудің техникасымен танысу.
Құрал жабдықтар: 1. Секіру техникасын кӛрсету. 2. Кӛрнекті құралдарды кӛрсету: кинограмма, кинокольцовка жәнебасқалары. 3. Секіру техникасының негізгі шарттарын түсіндіру.
2 - тапсырма:Жүгірубарысында доға үлгісімен секіру техникасын үйрету
Құрал жабдықтар: 1. Радиусы 12-15м шеңбер бойыме жүгіру. 2. Доға қисығын 12-15м ден 10-8м ге дейін бірте-біртеқысқарта отырып шеңбер бойымен жүгірту. 3. Түзу жолменжүгіріп келе жатып, соңғы 3-5 адымда доға бойынша жүгірудежылдамдықты арттыру. 4. Түзу жолмен жүгіріп келе жатыпбірте-бірте соңғы 3-5 адымда жылдамдықты доға үлгісі
бойынша арттыру.Әдістемелік нұсқау: жаттығушы шеңбер бойымен жүгіргенде оның орталық нүктесі денені иіңкіреп жүгіруді дұрыс техникасын меңгереді, оқытушы бұл жағдайда еңкеюдің иықпен емес бүкіл денемен жүзеге асырылатынына назар салуықажет. Бұл жерде аяқты баппен бүгу және бос аяқты бӛкседеналға қарай қозғалтып аяқпен табанды жұмысқа қосып жүгірутехникасын игереді. 1 және 2 жаттығуларды орындағанда қолмен дұрыс істеуі қажет.Қолдар ассиметриялық қозғалысты орындайды – «сыртқы» қол алға қарай жіберіліп қана қоймай,денеге кӛлденең жіберіледі де, ал «ішкі» қол бұл бұл жағдайдакӛбірек артқа жіберіледі. 3 және 4 жаттығуларды орындағандажоғарыда кӛрсетілген қозғалыстарды жүгіріп келе жатып жәнедоға бойынша жүгіргенде игеру қажет. Сонымен біргежаттығушы доға бойынша жүгіргенде жылдамдықты арттыруын назарға алуы қажет.
3 - тапсырма:Доға үлгісі бойынша жүгірген жағдайда итерілу техникасын оқып үйрену.
Құрал жабдықтар: 1. Жерге нық тұрып, соңғы артқа жағдайдан ішке қарай бӛкседен сермелу. 2. Осы жаттығудышеңбер бойында тұрып, бір орында жасау. 3. Итерілетін аяқтыжерге қойып, сермелетін аяқпен және қолмен жасау. 4.Итерілетін аяқты жерге қойып, жүгіріп келе жатып аяқпен және қолмен сермеу. 5. Итерілетін аяқты жерге қойып шеңбер бойымен жүгіре отырып әрбір қадам сайын сермелу, сәлденкейін әрбір 3-5 қадам сайын. 6. Жүгіріп келе жатып, алдыментүзу бойымен содан кейін доға бойымен итерілу. 7. Жоғарыілініп тұрған допты иықпен қағу. 8. Түзу жолмен жүгіріп кележатып гимнастикалық столға секіру, ол соңғы 3-5 қадамдарға доға үлгісіне кӛшіріледі. 9. Доға бойынша жүгіріп келіп,белдеуге секірілу (белдеу секірушінің бойынан жоғары кӛтерілген).
Әдістемелік нұсқау: 1 және 2 жаттығуларды орындағанда серпілетін аяқтың жамбасы ішке қарай бұрылып, ал тізе табанымен бірге сыртқа қарай бағытталуын ескерту қажет. Бӛксе деалға қарай шамалы ішке бұрылып жіберілуі керек – бұл денемассасы жалпы орталық нүктесін итерілген кезде итерілусызығының бойында ұстауға мүмкіндік береді. Осы жерде сондай-ақ қолмен сермелу жасалады. 3 және 4 жаттығулардаитерілетін аяқты жерге қою тәжірибесі игеріледі. 5 және 6жаттығуларда осы қозғалыстар доға бойымен жүгіругежаттықтырылады. Итеруді аяқтағаннан кейін жерге аяқпен түсуқажет. 7.жаттығуды орындағанда доға бойымен жүгіружылдамдығын арттыруға назар салу керек. Бұл жаттығулар итерілуді толық аяқтап оны сәтті орындауға мүмкіндік береді.
8. Жаттығу сермелуді және секірушінің биіктікке ұшуды жақсы итеруге мүмкіндік береді. Доға бойынша жүгіруден кейінитерілу жекелеп жүргенде орындалады.4–тапсырма: белдеуден ӛту техникасын меңгеру.
ҚОРЫТЫНДЫ
Мектеп мұғалімдеріне балалар денсаулығы үшін аса үлкен жауаптылық жүктеген. Сондықтан олар сабақ өткізбес бұрын оқушылар отырған орынның гигиеналық талаптарға сай болуына назар аударғаны орынды.
Ал дене тәрбиесі сабағында мұғалім оқушылардың жаттығулар орындағанда дем алысының дұрыс та бірқалыпты болуын бақылайды. Дұрыс терең дем алудың ашық алаң мен жабық орындарда шұғылданушылар үшін орны ерекше. Тағы бір ескертетін жайт-шұғылданушылардың жас ерекшелікте-рін ескерген жөн. Спортпен шұғылдана бастаған бұлдіршіндердің сүйегі қата қоймаған, буындары дұрыс бекімегендіктен, жаттығуды жасына, шама-шарқына қарай шамалап орындайды.
Адамның рухани өсуi мен денесiнiң өсiп-жетiлуi балалық шақта қалыпта-сады. Гимнастикамен, жеңiл атлетикамен, жүзумен, шаңғымен, волейболмен т.б спорт түрлерi және қазақ халқының, сонымен қатар өзге ұлт өкiлдерiнiң ұлттық ойындарымен жүйелi түрде және үздiксiз айналысатын балалар денi сау болып қана қоймай, дене жаттығуларын орындаумен айналыспаған өздерiнiң құрдастарына қарағанда сергек, саналы болып өсетiнiн ғылым мен өмiр тәжiрибесi толық дәлелдеп отыр.
Дене тәрбиесiмен айналысатын оқушы жақсы оқып, бiлгендерiн iске асыратын табанды, жiгерлi азаматтар қатарына қосылады.
Спорт қоғамға жат қылықтармен күресуге көмектесетiнi, ұжымдық және өзара көмек беру сезiмдерiн жетiлдiретiнi, белсендi өмiрлiк көзқарасты тәрбиелейтiнi, жоғары адамгершiлiк қасиеттердi қалыптастыратыны-өмiрде белгiлi қағидалар.
Қазақстанның болашағы-қазiргi жеткiншек жастардың денсаулықтарына, оны нығайту iсiне айрықша назар аударылып, салауатты өмiр салтын тұрмысқа толық енгiзу көзделген. Салауатты өмiр салтының бiр белгiсi әрбiр адамның дене тәрбиесiмен жүйелi түрде айналысуы болып табылады.
Балалар дене тәрбиесiнiң түрлерi сан салалы. Мектептегi сабақ кестесiне енгiзiлетiн дене тәрбиесiнiң мiндеттi сабақтарынан бастап, сыныптан және мектептен тыс секциялық сабақтар, балалар мен жасөспiрiмдер спорт мектептерiндегi жаттығу сабақтары, дене шынықтыру үзiлiстерi, үзiлiс кезiндегi қимылды ойындар, таңертеңгi гимнастика, өздерiнiң арнайы машықтануы – осының бәрi осы жасөспiрiмдердiң денсаулықтарын жетiлдiрiп қана қоймай, оларды адамгершiлiк рухқа, көпшiл болуға тәрбиелейдi.
Күштiлiк, төзiмдiлiк, жылдамдық, икемдiлiк, сергектiк, өмiрге деген құштарлық, мықты денсаулық тәрiздi сапалы қасиеттер дене шынықтыру мен спорт арқылы орнығып, қалыптасады. Спортшы болу балалардың барлығына бiрдей мақсат болмас, бiрақ денi сау, қоғамымызға пайдалы азамат болып өсу - барлық жастардың мiндетi және парызы болып саналады.
Жеңіл атлетика спорты жас жеткіншектерді дене шынықтыруда өте маңызды роль атқарады. Жеңіл атлетика барлық спорт түрлерінің негізі ретінде қарастырылады.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
-
Дене тәрбиесі. Әдістемелік құрал Г.Маковецкая, Т.Васильченко, О.Меркель.Алматы кітап 2009ж. -
Қ.Р. үздіксіз білім беру жүйесінде “Салауатты, денсаулықты сақтау бағдарламасы бойынша салауатты өмір салтын қалыптастыру” тұжырымдамасы. – Валеология, дене тәрбиесі, 2003. №1. -
Базарбегі Т. Бастауыш мектептегі дене тәрбиесі – Алматы; Рауан, 1994. -
Брусиловский М.В. Қазақстандағы дене тәрбиесі және спорт очерктері». Алматы, «Кітап», 2001. -
Жалпы мектептерге арналған дене тәрбиесінің бағдарламасы. 2003 жыл -
Матвеев Л.П. Дене тәрбиесінің теориясы мен тәсілі М. 1987г. -
Спорт ойындары А.1988 жыл -
Төтенай Б., Басыбеков Б.Дене шынықтыру. – А.- Атамұра, 2000ж. -
Төтенай Б., Тайжанов С. Дене тәрбиесi. – А.- Атамұра, 2001ж. -
Тайжанов С., Құлназаров А Дене тәрбиесi. – А.- Атамұра, 2002ж. -
Тiлеуғалиев Ю., Адамбеков Қ., Қасымбекова С. Дене тәрбиесi. – А.- Атамұра, 2003ж. -
Төтенайдың Базарбегі. Дене тәрбиесінің әдістемесі. А.2001 жыл -
Тұрыскелдина М.Т. Дене тәрбиесінің әдістемесі және теориясы. А.2003ж -
Тұрыскелдина М.Т. Дене тәрбиесінің әдістемесі ( әдістемелік құрал) Атамұра 2004 жыл -
Тұрыскелдина М.Т. Дене тәрбиесi. – А.- Атамұра, 2001ж -
Уаңбаев Е. Дене тәрбиесінің негіздері. Алматы.2000 жыл -
Журнал Физкультура в школе №2 1991г. -
«Ұлағат» ғылыми – психологиялық және педагогикалқы басылым 5.2007 ж. Б.Сүлейменқызы «Халықтық педагогика – тәлім – тәрбиенің түп төркіні» -
«Ұлағат» ғылыми – психологиялық және педагогикалқы басылым 6.2001 ж. С.Әбенбаев «Адамға әсемдік жарасады -
Тәнікеев М.Т. Қазақтың ұлттық спорт түрлері. Алматы, 1992. 136. -
Құралбеков А. Халық педагогикасындағы қазақтың ұлттық ойындары. Алматы, 1994. 3 б. -
Тәнікеев М.Т. Мир народного спорта. Алматы, 1998. 50 б. -
Жеңіл атлетика кітабы. Озолина Н.Г., М Ф и С, 1989 -
Жеңіл атлетика жаттықтырушыларының кітабы. Хоменкова Л.С., М.Ф. и С., 1984 -
Жеңіл атлетика кітабы. Маркова Ю.Л., М.Ф. и С, 1982 -
Жеңіл атлетикаға арналған жаттығулар және машықтану. Алабина М., М.Ф. 1986ж -
Дене тәрбиесі. Әдістемелік құрал Г.Маковецкая, Т.Васильченко, О.Меркель.Алматы кітап 2009ж. -
Базарбегі Т. Мектептегі дене тәрбиесі – Алматы; Рауан, 1994. -
Брусиловский М.В. Қазақстандағы дене тәрбиесі және спорт очерктері". Алматы, "Кітап", 2001. -
Дене тәрбие жүйесінің мазмұны мен негіздері. //Ұлт тағылымы. № 4. – Алматы, 2005. –Б. 28-31. -
Дене шынықтыру және спорт психологиясы пәні бойынша тесттік тапсырмалар жинағы. Оқу-әдістемелік құралы.-Кентау, 2007. «Еркін и К-ХХІ» ЖШС баспаханасы. -150б. -
Танекеев М.Т. Қазақстандағы дене тәрбиесі. Алматы, 2001. -
Жалпы мектептерге арналған дене тәрбиесінің бағдарламасы. 2003 жыл -
Матвеев Л.П. Дене тәрбиесінің теориясы мен тәсілі М. 1987г.