ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 29.11.2023
Просмотров: 453
Скачиваний: 6
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Сөйлем және оның түрлері
Гүлді баптау.
Жандостың апасы сары құмыраға әдемі қызыл гүл өсірді. Оған өзі су құйып, баптап күтуші еді. Осыны үнемі көріп жүрген кішкентай Жандос та гүлдерді баптағысы келіп кетті. Анасы жұмысқа кеткенде дастархандағы гүлдің суретіне су құйды. Су еденге төгілді. Жандос суретке су құюға болмайтынын енді түсінді. (41 сөз)
Грамматикалық тапсырма:
Диктант.
Орман тамашасы.
Біз орманға бардық. Бір теректің айналысы қарақатқа тұнып тұр екен. Себетімізді толтырып ауылға қайттық. Құдайберген алдымыздан жүгіріп шықты. Бір себет қарақатты бере қойдым. Киіз үйге келіп шай іштік. Апам қаймақ пен бауырсаққа тойғызды. Сыртқа шықтық. Күн күлімдеп тұр.
(37 сөз)
Бақылау диктанты.
Доп.
Сұлтан үйде кітап оқып отыр еді. Мұншама қызық болар ма! Ол өзін - өзі ұмытып, қым-қиғаш оқиғаның ішіне еніп кеткендей. Кенет қатты тарс-тұрс, шатыр-шұтыр дыбыс шықты. Басын көтерем дегенше доп кеудесіне топ ете түсті. Сұлтан есін жиды. (38 сөз)
Грамматикалық тапсырма:
Сұлтан есін жиды. Сөйлемдегі етістікті тап.
Диктант.
Қаракөк қозы.
Қозы тез өсті. Ең алдымен екі айыр мүйізі жылдам өсіп жетілді. Өзімен бірге туған төлдердің төбесінен қарайды және ерке. Мектептен келген Дәмірдің соңынан еріп жүргені, ойнақтап, секіреді. Құйрығының ұшы аппақ. Бұл да оның ерекшілігі еді. (35 сөз)
Бақылау диктанты.
Ағаттық.
Бейбіт мектепке келгенде балалар тыста ойнап жатқан. Сөмкесін қойғалы сыныпқа кірді. Өз партасына жақындағанда қызылды – жасылды бір затқа көзі түсті. Анықтап қараса, шоколад екен. Шоколадты қолына алды. Бірақ жеуге дәті бармады. Шоколадты орнына қойды. Далаға шықты. Үрейден құтылып, қуанып кетті. (40 сөз)
Грамматикалық тапсырма:
1-ші сөйлемдегі дауыссыз үнді дыбыстардың астын сыз.
Көшіру диктанты
Кім жомарт?Не жомарт?
-Кім жомарт?
-Батыр жомарт
Халық үшін жанын берген!
-Кім жомарт?
-Ұстаз жомарт –
Бар балаға тәлім берген!
-Не жомарт?
-Жер жомарт –
Адамзатты асыраған!
-Не жомарт?
-Күн жомарт –
Жерге нұры шашыраған!
(М.Әлімбаев)
Зат есім
Көшіру диктанты.
I.Көбелек.
Ақ көбелек, көбелек,
Айтқаныма көне кет.
Жаңбыр жауып келеді,
Жаңа – жаңа себелеп.
II. Алатау.
Қошқар мүйіз киелі,
Қарала тақия киеді.
Абыз ата Алатау,
Құздарды жапқан кілемі.
Диктант.
Қызғалдақ пен Қарасора.
Қызғалдақты бір бала үзіп алды да алақанымен сипап құшырлана иіскеді. Қызғалдақпен бала жүзі төңіректі нұрландырып жіберген. Бала Қарасораға қарамады. Жапыра басып жүгіре жөнелді. Қарасора өскен жерді диқандар жыртып тастады. (28 сөз)
Бақылау диктанты.
Қарамұрын.
Қарамұрын есейді. Адам иісін аңдар мен құстардың иісінен жаңылмай ажырататын болды. Орманда жеміс – жидек көп. Қарамұрын солармен қоректенетін болды. Сондықтан жылқымен сиырға тиіспейді. Адамға тіпті жуымайды. (25 сөз)
Грамматикалық тапсырма:
2-ші сөйлемдегі жуан дауысты дыбыстардың астын сыз.
Көшіру диктанты.
Алғыр тазы.
Иттің бір тұқымы – тазы. Тазы итпен бабаларымыз аң аулаған. Тазы – артық қырым еті жоқ ит. Онымен қасқыр, түлкі, қарсақ, мысықтан гөрі итті жақсы көрген.
Ит адамға қолқанат болып, мал күзеткен. Ақын, сазгер Ақан серінің де жүйрік тазысы болған. (37сөз)
Диктант.
Аэропорт.
Кішкентай Айгүл демалысқа шыққан әке-шешесімен бірге Алматыға ұшатын болды. Қуанышында шек жоқ. Апасы жол жабдығын әзірлегенше, әкесі екеуі ұшаққа билет алуға кетті. Аэрофлот кассасының алды ығы – жығы кісі. Бірақ кезек тез жылжыды. Кассаға барып билет сатып алды. (38 сөз)
Көшіру диктанты.
Қаздар аспанда тізіліп ұшып барады. Сапар қаздардың ұшқанын қызықтап, қарап тұр. Ол қол бұлғап құстарды шығарып салды.
(17 сөз)
Кім? Не? Кімдер? Нелер? Сұрағына жауап беретін сөздердің астын сыз.
Бақылау диктанты.
Көктем.
Көктем шықты. Дала қырмызы жасыл кілем жамылды. Арық бойларын мөлдір су қуалап, күн көзімен жалтылдап ойнай бастады. Жас шыбықтар бүршік жарып, жапырақ жайды. Жер гүлденіп, дала түрленді. (27 сөз)
Грамматикалық тапсырма:
Не істейді? Қайтті? Сұрақтарына жауап беретін сөзді тап. Астын сыз.
Диктант.
Хрусталь.
Әсем бөлмеде жалғыз болғанымен көңілді еді. Өзімен - өзі болып, әндетіп билеп жүрді. Сонан соң, диванға барып отырды. Анасына көмектескісі келіп кетті. Қолына шүберек алып, серванттың қасына барды. Хрусталь вазаны алып, сүрте бергенде, қолынан түсіп кетіп, сындырып алды.
(37 сөз)
Көшіру диктанты.
Мысықтың айласы.
I. Сайынның тағы да,
Іші қатты пысыпты.
Жатып алып жанына,
Умаждады мысықты.
II. Жұлқылауын қойды да,
Суға сала бастады...
Жіп тақты да мойнына,
Талға байлап тастады.
III. Бейімбет Майлин жазушы Ғабит Мүсіреповпен бірігіп, “Амангелді” кинофильміне сценарий жазған. Бейімбет Майлин есімін халық қашанда қадір тұтады.
Диктант.
Шар.
Көкесі жұмысын ысырып шар үрлеуге кірісті. Көк шарды үлкен етіп үрледі. Аузын буды. Жіп тақты. Айбек көк шарды ұстап жүгіре жөнелді. Көп кешікпей Сапақ келді. Жүні жығылып қалған. Шар жарылған. Көп кешікпей Айбек келді. (35 сөз)
Сын есім.
Бақылау диктанты.
Әже өнері.
Маржан қалада оқитын. Жазғы демалыста ауылға келді. Әсіресе әжесін сағынып қалыпты. Қасынан шықпады. Әжесінің қолынан келмейтін ісі жоқ. Түрлі-түсті оюлар салып, текемет басады. Әшекей - өрнекті сырмақ сырады. Тоқыған алашасы көздің жауын алады. Үй мүліктерінің көбі әжесінің қолынан шыққан. (39 сөз)
Грамматикалық тапсырма:
Диктант.
Менің күшігім.
Менің күшігім бар. Өзі сүп-сүйкімді, әрі пысық. Күшігімнің аты – Ақтөс. Айтқаныңды екі етпейді. Қозыларды да сол бағады. Үйді де күзетеді. Есік алдына бөтен мал келе қалса, қуып жібереді. Менің сондай күшігім болғанына өте қуанамын. (33 сөз)
Көшіру диктанты
Бағдаршам
Үш көзді батыр,
Жол көрсетер батыл.
Үш көзі үш түрлі:
Қызыл ,сары,жасыл.
Жұмбақ
Дөп-дөңгелек доптай
Іші қызыл шоқтай
Дәмін татып көрсең
Одан дәмді жоқтай
Тапсырма
Сын есімдерді тауып астын сыз.
Сан есім.
Диктант.
Демалыста.
Нұрлан менің сыныптасым. Биыл екеуміз де екінші сыныпқа көштік. Үйіміз фермада. Екеуміздің әкеміз бақташы. Нұрлан жазғы демалысты балық аулаумен өткізді. Әкесіне де мал қайыруға көмектеседі. (24 сөз)
Көшіру диктанты.
Өтірік өлең.
Туғаннан соң мен – дағы
Он жасымда омала
Бесігімде жатыппын.
Тыныш жатпай онда да –
Алты қоян атыппын.
Өздік жұмысы.
Аяз.
Бірде ағасы Мұрат пен інісі Марат екеуі қардан жасалған дөңге ойнауға барды. Ол екеуі ұзақ уақыт сол дөңде ойнады. Бір уақытта інісі жылап жіберді. Мұрат інісіне қараса, бетін аяз шалыпты. (29 сөз)
Өздік жұмыс.
“Біздің сынып” тақырыбына шағын мәтін құрастыр.
Өздік диктант.
Көбелек, терезе, орындық, нан, айна.
Достық, ескерткіш, кезекші, шүберек, өшіргіш. (5 сөз)
Диктант.
Аулада
Біздің үй өте үлкен.Ол бес қабатты.Ауланы таза ұстаймыз.Ауламызда қызыл,ақ,көк гүлдер өседі.Оларды өзіміз күтеміз. (19 сөз)
Тапсырма
Сөйлемдердің ішінен сан есім мен сын есімдерді тауып астын сыз,сұрақ қой.
Бақылау диктанты.
Әдепті бала
Автобусқа сегіз-тоғыз жасар бала мінді.Билет алып,бір бос орынға отырды.Екі-үш аялдамадан кейін автобусқа алпыс-жетпіс жастағы әже мінді.Бала әжеге өз орнын ұсынды.Әже оған алғыс айтты.(31 сөз)
Тапсырма
Сан есімдерді тауып, сұрақ қой.
3 сынып
2-ші сыныпты қайталау.
Сөздік диктант.
Көркею,есею,молаю,таяз,пияз,сия,сыйымды,сипау,уыз,жуу,уқалау,уәде.
(12сөз)
Тапсырма
Төрт сөзге сөйлем құр.
Өздік жұмыс
Әр топқа жататын сөздерді топтап жаз.
1 Көлік түрлері:
2 Туыстық қатынасты білдіретін сөздер:
3 Табиғат құбылысын білдіретін сөздер:
4 Дене мүшелері.
Дауыссыз үнді дыбыстарының астын сыз.
Шығармашылық диктант.
1 Өседі,қаптап,жерде ,арша таулы.
2 Аласа ,бойы, болады, аршаның.
3 Жанады, өте, жақсы,ол.
4 Көгеріп, тұрады, ол, қысы-жазы.
Тапсырма.
Сөздердің орнын ауыстырып сөйлемдерді дұрыс құр
Сөздік диктант
Циркуль,аэропорт,чемодан,қаһарман,вокзал,веллосипед,фабрика,ферма,щетка,хабар,айдаһар,хаттама.(12 сөз)
Тапсырма
Қалаған төрт сөзді буынға бөл.
Сөйлем мүшелері.
Диктант.
Еліктің лағы.
Қыс мезгілі. Бір топ елік жайылып жүрді. Араларында кішкентай лағы да бар. Бір кезде тосыннан көкжал қасқыр тап берді. Бұлар лақты ортаға алып, қаша жөнелді. Қасқыр лақты жегісі келеді. Еліктер оған жібермейді. Тіпті мүйіздерімен жасқап қорғап келеді. Жүгіре – жүгіре аузына түк ілікпеген қасқыр шаршап жөніне кетті.
(45 сөз)
Тапсырма:
Жалаң сөйлемді тауып, сызбамен көрсе
Көшіру диктанты.
Жаңылтпаштар.
Көшіріп, жаңылтпаштарды жаттаңдар.
I. Ағашты шөлкелеген бала.
Бөлке жеген бала.
Ағашты шөлкелемеген бала.
Шешесі желкелеген бала.
II. Гүл өсірген дұрыс па?
Ұл өсірген дұрыс па?
Тіл өсірген дұрыс па?
Құр өсірген дұрыс па?
III. Көсе көсеге көсеу көрсетті,
Көсе көсеге неше көсеу көрсетті?
Көсенің көсеге көрсеткені
Бес көсеу.
Қаратпа сөз.
Терме диктанты
“Көке-ау, өзіңді қатты сағындым тезірек әкетсеңші!” -деп бастады хатын.Міне,өнер. Баяғыда найзагерлер шауып бара жатып жыланды сүңгісінің ұшымен желкесінен іліп әкетеді екен.
Тапсырма.
Қаратпа сөздерді тауып астын сыз.
Көшіру диктанты
Тоғайда
Гүлнәр,Әсем,Айдана тоғайға барды. Әсем мен Айдана бүлдірген терді.
Гүлнәр саңырауқұлақ терді.Олардың жанынан бір сұр қоян қаша жөнелді. Жазда тоғай іші қандай жақсы! 26 сөз.
Тапсырма
Төртінші сөйлемді қаратпа сөзі бар сөйлемге айналдыр.
Сөз және оның құрамы.
Бақылау диктанты.
Шаңғышы.
Қыс түсті. Айнала ақ көрпеге оранды. Балалардың ендігі қызығы шанамен, шаңғымен сырғанау немесе коньки тебу. Ербол үйінен шаңғы алып шығып, сырғанап келе жатыр еді. Алдында сыныптасы Ботагөз тұр екен. Ербол оны жақсы біледі. Шанасын жақында сындырып алған Ербол оны аяп кетті. Екеуі бірігіп шаңғымен қырдан төмен қарай сырғанады. Ботагөз Ерболға риза болды.
(52 сөз)
Грамматикалық тапсырма:
Зат есім.
Көшіру диктанты.
Сен бақытты ұлансың.
Анаң- күнің, жүрегің,
Әкең- өмір тірегің.
Сен- бақытты ұлансың,
Бәрі саған қуансын!
Әжең- асыл ардағың,
Атаң- дана қорғаның.
Сен бақытты ұлансың,
Бәрі саған қуансын!
Ағаң-қамқор асқарың,
Інің- мөлдір аспаның.
Сен бақытты ұлансың,
Бәрі саған қуансын!
Қарындасың- қанатың,
Ел- Отаның жаннатың.
Сен бақытты ұлансың,
Бәрі саған қуансын!
(М.Қуанышбеков)
Тапсырма
Тәуелдік жалғауы бар сөздердің астын сыз.
Бақылау диктанты.
Қорқақтық жараспайды.
Балалардың бәрі Асанды қорқақ деп атайды. Өйткені ол найзағайдан қатты қорқады. Жаңбыр жауып, күн күркіресе, кірерге жер таппайды.
Бір топ бала ауыл сыртындағы алаңда футбол ойнап жатқан. Асан қақпашы еді. Бірде күн бұлттанып, аспан жарқ-жарқ ете түсті.
Асанның зәресі ұшты. Үйіне тұра жүгіруге балалардан ұялды. Қанша қорықса да шыдауға бекінді.
Біраздан кейін жаңбыр да басылды. Балалар ойындарын қайта жалғастырды.
(58 сөз)
Грамматикалық тапсырма:
Негізгі, туынды зат есім
Өздік диктанты
I-нұсқа
Қосымшалы сөздерді көшіру.
Сөз құрамына талдау.
Қой – қойшы
Ойын – ойыншы
Төбе – төбешік
Бел – белдік
Бас – басшы
Ауыз – ауыздық
II-нұсқа
Мал – малшы
Оқу – оқушы
Бал – балгер
Дойбы – дойбышы
Кәсіп – кәсіпкер
Жұмыс – жұмысшы
III-нұсқа
Сақ – сақшы
Шөп – шөпші
Гүлді баптау.
Жандостың апасы сары құмыраға әдемі қызыл гүл өсірді. Оған өзі су құйып, баптап күтуші еді. Осыны үнемі көріп жүрген кішкентай Жандос та гүлдерді баптағысы келіп кетті. Анасы жұмысқа кеткенде дастархандағы гүлдің суретіне су құйды. Су еденге төгілді. Жандос суретке су құюға болмайтынын енді түсінді. (41 сөз)
Грамматикалық тапсырма:
-
1-ші сөйлемді сұраулы сөйлемге айналдыр.
Диктант.
Орман тамашасы.
Біз орманға бардық. Бір теректің айналысы қарақатқа тұнып тұр екен. Себетімізді толтырып ауылға қайттық. Құдайберген алдымыздан жүгіріп шықты. Бір себет қарақатты бере қойдым. Киіз үйге келіп шай іштік. Апам қаймақ пен бауырсаққа тойғызды. Сыртқа шықтық. Күн күлімдеп тұр.
(37 сөз)
Бақылау диктанты.
Доп.
Сұлтан үйде кітап оқып отыр еді. Мұншама қызық болар ма! Ол өзін - өзі ұмытып, қым-қиғаш оқиғаның ішіне еніп кеткендей. Кенет қатты тарс-тұрс, шатыр-шұтыр дыбыс шықты. Басын көтерем дегенше доп кеудесіне топ ете түсті. Сұлтан есін жиды. (38 сөз)
Грамматикалық тапсырма:
Сұлтан есін жиды. Сөйлемдегі етістікті тап.
Диктант.
Қаракөк қозы.
Қозы тез өсті. Ең алдымен екі айыр мүйізі жылдам өсіп жетілді. Өзімен бірге туған төлдердің төбесінен қарайды және ерке. Мектептен келген Дәмірдің соңынан еріп жүргені, ойнақтап, секіреді. Құйрығының ұшы аппақ. Бұл да оның ерекшілігі еді. (35 сөз)
Бақылау диктанты.
Ағаттық.
Бейбіт мектепке келгенде балалар тыста ойнап жатқан. Сөмкесін қойғалы сыныпқа кірді. Өз партасына жақындағанда қызылды – жасылды бір затқа көзі түсті. Анықтап қараса, шоколад екен. Шоколадты қолына алды. Бірақ жеуге дәті бармады. Шоколадты орнына қойды. Далаға шықты. Үрейден құтылып, қуанып кетті. (40 сөз)
Грамматикалық тапсырма:
1-ші сөйлемдегі дауыссыз үнді дыбыстардың астын сыз.
Көшіру диктанты
Кім жомарт?Не жомарт?
-Кім жомарт?
-Батыр жомарт
Халық үшін жанын берген!
-Кім жомарт?
-Ұстаз жомарт –
Бар балаға тәлім берген!
-Не жомарт?
-Жер жомарт –
Адамзатты асыраған!
-Не жомарт?
-Күн жомарт –
Жерге нұры шашыраған!
(М.Әлімбаев)
Зат есім
Көшіру диктанты.
I.Көбелек.
Ақ көбелек, көбелек,
Айтқаныма көне кет.
Жаңбыр жауып келеді,
Жаңа – жаңа себелеп.
II. Алатау.
Қошқар мүйіз киелі,
Қарала тақия киеді.
Абыз ата Алатау,
Құздарды жапқан кілемі.
Диктант.
Қызғалдақ пен Қарасора.
Қызғалдақты бір бала үзіп алды да алақанымен сипап құшырлана иіскеді. Қызғалдақпен бала жүзі төңіректі нұрландырып жіберген. Бала Қарасораға қарамады. Жапыра басып жүгіре жөнелді. Қарасора өскен жерді диқандар жыртып тастады. (28 сөз)
Бақылау диктанты.
Қарамұрын.
Қарамұрын есейді. Адам иісін аңдар мен құстардың иісінен жаңылмай ажырататын болды. Орманда жеміс – жидек көп. Қарамұрын солармен қоректенетін болды. Сондықтан жылқымен сиырға тиіспейді. Адамға тіпті жуымайды. (25 сөз)
Грамматикалық тапсырма:
2-ші сөйлемдегі жуан дауысты дыбыстардың астын сыз.
Көшіру диктанты.
Алғыр тазы.
Иттің бір тұқымы – тазы. Тазы итпен бабаларымыз аң аулаған. Тазы – артық қырым еті жоқ ит. Онымен қасқыр, түлкі, қарсақ, мысықтан гөрі итті жақсы көрген.
Ит адамға қолқанат болып, мал күзеткен. Ақын, сазгер Ақан серінің де жүйрік тазысы болған. (37сөз)
Диктант.
Аэропорт.
Кішкентай Айгүл демалысқа шыққан әке-шешесімен бірге Алматыға ұшатын болды. Қуанышында шек жоқ. Апасы жол жабдығын әзірлегенше, әкесі екеуі ұшаққа билет алуға кетті. Аэрофлот кассасының алды ығы – жығы кісі. Бірақ кезек тез жылжыды. Кассаға барып билет сатып алды. (38 сөз)
Көшіру диктанты.
Қаздар аспанда тізіліп ұшып барады. Сапар қаздардың ұшқанын қызықтап, қарап тұр. Ол қол бұлғап құстарды шығарып салды.
(17 сөз)
Кім? Не? Кімдер? Нелер? Сұрағына жауап беретін сөздердің астын сыз.
Бақылау диктанты.
Көктем.
Көктем шықты. Дала қырмызы жасыл кілем жамылды. Арық бойларын мөлдір су қуалап, күн көзімен жалтылдап ойнай бастады. Жас шыбықтар бүршік жарып, жапырақ жайды. Жер гүлденіп, дала түрленді. (27 сөз)
Грамматикалық тапсырма:
Не істейді? Қайтті? Сұрақтарына жауап беретін сөзді тап. Астын сыз.
Диктант.
Хрусталь.
Әсем бөлмеде жалғыз болғанымен көңілді еді. Өзімен - өзі болып, әндетіп билеп жүрді. Сонан соң, диванға барып отырды. Анасына көмектескісі келіп кетті. Қолына шүберек алып, серванттың қасына барды. Хрусталь вазаны алып, сүрте бергенде, қолынан түсіп кетіп, сындырып алды.
(37 сөз)
Көшіру диктанты.
Мысықтың айласы.
I. Сайынның тағы да,
Іші қатты пысыпты.
Жатып алып жанына,
Умаждады мысықты.
II. Жұлқылауын қойды да,
Суға сала бастады...
Жіп тақты да мойнына,
Талға байлап тастады.
III. Бейімбет Майлин жазушы Ғабит Мүсіреповпен бірігіп, “Амангелді” кинофильміне сценарий жазған. Бейімбет Майлин есімін халық қашанда қадір тұтады.
Диктант.
Шар.
Көкесі жұмысын ысырып шар үрлеуге кірісті. Көк шарды үлкен етіп үрледі. Аузын буды. Жіп тақты. Айбек көк шарды ұстап жүгіре жөнелді. Көп кешікпей Сапақ келді. Жүні жығылып қалған. Шар жарылған. Көп кешікпей Айбек келді. (35 сөз)
Сын есім.
Бақылау диктанты.
Әже өнері.
Маржан қалада оқитын. Жазғы демалыста ауылға келді. Әсіресе әжесін сағынып қалыпты. Қасынан шықпады. Әжесінің қолынан келмейтін ісі жоқ. Түрлі-түсті оюлар салып, текемет басады. Әшекей - өрнекті сырмақ сырады. Тоқыған алашасы көздің жауын алады. Үй мүліктерінің көбі әжесінің қолынан шыққан. (39 сөз)
Грамматикалық тапсырма:
-
Мәтіндегі сын есімдерді тауып, сұрақ қойып, астын сыз. -
“Әшекей” сөзіне дыбыстық талдау жаса.
Диктант.
Менің күшігім.
Менің күшігім бар. Өзі сүп-сүйкімді, әрі пысық. Күшігімнің аты – Ақтөс. Айтқаныңды екі етпейді. Қозыларды да сол бағады. Үйді де күзетеді. Есік алдына бөтен мал келе қалса, қуып жібереді. Менің сондай күшігім болғанына өте қуанамын. (33 сөз)
Көшіру диктанты
Бағдаршам
Үш көзді батыр,
Жол көрсетер батыл.
Үш көзі үш түрлі:
Қызыл ,сары,жасыл.
Жұмбақ
Дөп-дөңгелек доптай
Іші қызыл шоқтай
Дәмін татып көрсең
Одан дәмді жоқтай
Тапсырма
Сын есімдерді тауып астын сыз.
Сан есім.
Диктант.
Демалыста.
Нұрлан менің сыныптасым. Биыл екеуміз де екінші сыныпқа көштік. Үйіміз фермада. Екеуміздің әкеміз бақташы. Нұрлан жазғы демалысты балық аулаумен өткізді. Әкесіне де мал қайыруға көмектеседі. (24 сөз)
Көшіру диктанты.
Өтірік өлең.
Туғаннан соң мен – дағы
Он жасымда омала
Бесігімде жатыппын.
Тыныш жатпай онда да –
Алты қоян атыппын.
Өздік жұмысы.
Аяз.
Бірде ағасы Мұрат пен інісі Марат екеуі қардан жасалған дөңге ойнауға барды. Ол екеуі ұзақ уақыт сол дөңде ойнады. Бір уақытта інісі жылап жіберді. Мұрат інісіне қараса, бетін аяз шалыпты. (29 сөз)
Өздік жұмыс.
“Біздің сынып” тақырыбына шағын мәтін құрастыр.
Өздік диктант.
-
Заттың қимылын білдіретін 3 сөз жаз. -
Заттың атын білдіретін 5 сөз жаз. -
Заттың сапасын, түр – түсін білдіретін 2 сөз жаз. -
Буынға бөл.
Көбелек, терезе, орындық, нан, айна.
-
Дауысты, дауыссыз дыбыстардың астын сыз. Дауысты -, дауыссыз =.
Достық, ескерткіш, кезекші, шүберек, өшіргіш. (5 сөз)
Диктант.
Аулада
Біздің үй өте үлкен.Ол бес қабатты.Ауланы таза ұстаймыз.Ауламызда қызыл,ақ,көк гүлдер өседі.Оларды өзіміз күтеміз. (19 сөз)
Тапсырма
Сөйлемдердің ішінен сан есім мен сын есімдерді тауып астын сыз,сұрақ қой.
Бақылау диктанты.
Әдепті бала
Автобусқа сегіз-тоғыз жасар бала мінді.Билет алып,бір бос орынға отырды.Екі-үш аялдамадан кейін автобусқа алпыс-жетпіс жастағы әже мінді.Бала әжеге өз орнын ұсынды.Әже оған алғыс айтты.(31 сөз)
Тапсырма
Сан есімдерді тауып, сұрақ қой.
3 сынып
2-ші сыныпты қайталау.
Сөздік диктант.
Көркею,есею,молаю,таяз,пияз,сия,сыйымды,сипау,уыз,жуу,уқалау,уәде.
(12сөз)
Тапсырма
Төрт сөзге сөйлем құр.
Өздік жұмыс
Әр топқа жататын сөздерді топтап жаз.
1 Көлік түрлері:
2 Туыстық қатынасты білдіретін сөздер:
3 Табиғат құбылысын білдіретін сөздер:
4 Дене мүшелері.
Дауыссыз үнді дыбыстарының астын сыз.
Шығармашылық диктант.
1 Өседі,қаптап,жерде ,арша таулы.
2 Аласа ,бойы, болады, аршаның.
3 Жанады, өте, жақсы,ол.
4 Көгеріп, тұрады, ол, қысы-жазы.
Тапсырма.
Сөздердің орнын ауыстырып сөйлемдерді дұрыс құр
Сөздік диктант
Циркуль,аэропорт,чемодан,қаһарман,вокзал,веллосипед,фабрика,ферма,щетка,хабар,айдаһар,хаттама.(12 сөз)
Тапсырма
Қалаған төрт сөзді буынға бөл.
Сөйлем мүшелері.
Диктант.
Еліктің лағы.
Қыс мезгілі. Бір топ елік жайылып жүрді. Араларында кішкентай лағы да бар. Бір кезде тосыннан көкжал қасқыр тап берді. Бұлар лақты ортаға алып, қаша жөнелді. Қасқыр лақты жегісі келеді. Еліктер оған жібермейді. Тіпті мүйіздерімен жасқап қорғап келеді. Жүгіре – жүгіре аузына түк ілікпеген қасқыр шаршап жөніне кетті.
(45 сөз)
Тапсырма:
Жалаң сөйлемді тауып, сызбамен көрсе
Көшіру диктанты.
Жаңылтпаштар.
Көшіріп, жаңылтпаштарды жаттаңдар.
I. Ағашты шөлкелеген бала.
Бөлке жеген бала.
Ағашты шөлкелемеген бала.
Шешесі желкелеген бала.
II. Гүл өсірген дұрыс па?
Ұл өсірген дұрыс па?
Тіл өсірген дұрыс па?
Құр өсірген дұрыс па?
III. Көсе көсеге көсеу көрсетті,
Көсе көсеге неше көсеу көрсетті?
Көсенің көсеге көрсеткені
Бес көсеу.
Қаратпа сөз.
Терме диктанты
“Көке-ау, өзіңді қатты сағындым тезірек әкетсеңші!” -деп бастады хатын.Міне,өнер. Баяғыда найзагерлер шауып бара жатып жыланды сүңгісінің ұшымен желкесінен іліп әкетеді екен.
Тапсырма.
Қаратпа сөздерді тауып астын сыз.
Көшіру диктанты
Тоғайда
Гүлнәр,Әсем,Айдана тоғайға барды. Әсем мен Айдана бүлдірген терді.
Гүлнәр саңырауқұлақ терді.Олардың жанынан бір сұр қоян қаша жөнелді. Жазда тоғай іші қандай жақсы! 26 сөз.
Тапсырма
Төртінші сөйлемді қаратпа сөзі бар сөйлемге айналдыр.
Сөз және оның құрамы.
Бақылау диктанты.
Шаңғышы.
Қыс түсті. Айнала ақ көрпеге оранды. Балалардың ендігі қызығы шанамен, шаңғымен сырғанау немесе коньки тебу. Ербол үйінен шаңғы алып шығып, сырғанап келе жатыр еді. Алдында сыныптасы Ботагөз тұр екен. Ербол оны жақсы біледі. Шанасын жақында сындырып алған Ербол оны аяп кетті. Екеуі бірігіп шаңғымен қырдан төмен қарай сырғанады. Ботагөз Ерболға риза болды.
(52 сөз)
Грамматикалық тапсырма:
-
1-ші, 2-ші сөйлемді сөйлем мүшесіне талда. -
Мына сөздерді “шаңғымен”, “қырдан”, “шанамен” сөз құрамына талда.
Зат есім.
Көшіру диктанты.
Сен бақытты ұлансың.
Анаң- күнің, жүрегің,
Әкең- өмір тірегің.
Сен- бақытты ұлансың,
Бәрі саған қуансын!
Әжең- асыл ардағың,
Атаң- дана қорғаның.
Сен бақытты ұлансың,
Бәрі саған қуансын!
Ағаң-қамқор асқарың,
Інің- мөлдір аспаның.
Сен бақытты ұлансың,
Бәрі саған қуансын!
Қарындасың- қанатың,
Ел- Отаның жаннатың.
Сен бақытты ұлансың,
Бәрі саған қуансын!
(М.Қуанышбеков)
Тапсырма
Тәуелдік жалғауы бар сөздердің астын сыз.
Бақылау диктанты.
Қорқақтық жараспайды.
Балалардың бәрі Асанды қорқақ деп атайды. Өйткені ол найзағайдан қатты қорқады. Жаңбыр жауып, күн күркіресе, кірерге жер таппайды.
Бір топ бала ауыл сыртындағы алаңда футбол ойнап жатқан. Асан қақпашы еді. Бірде күн бұлттанып, аспан жарқ-жарқ ете түсті.
Асанның зәресі ұшты. Үйіне тұра жүгіруге балалардан ұялды. Қанша қорықса да шыдауға бекінді.
Біраздан кейін жаңбыр да басылды. Балалар ойындарын қайта жалғастырды.
(58 сөз)
Грамматикалық тапсырма:
-
Доп деген сөзді тәуелде. -
Жаңбыр жауып, күн күркіресе, кірерге жер таппайды. Сөйлемінен етістіктерді тауып астын сыз, сұрақ қой. -
Үйіне – сөзінің түбірі мен қосымшасын тап. Сөз құрамын талда.
Негізгі, туынды зат есім
Өздік диктанты
I-нұсқа
Қосымшалы сөздерді көшіру.
Сөз құрамына талдау.
Қой – қойшы
Ойын – ойыншы
Төбе – төбешік
Бел – белдік
Бас – басшы
Ауыз – ауыздық
II-нұсқа
Мал – малшы
Оқу – оқушы
Бал – балгер
Дойбы – дойбышы
Кәсіп – кәсіпкер
Жұмыс – жұмысшы
III-нұсқа
Сақ – сақшы
Шөп – шөпші