Файл: А ешандай сері жо в суытады с жылытады d ылалдандырады.doc
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 29.11.2023
Просмотров: 115
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
2
E) 13 млн. км2
Үнді мұхитының ең терең жері қайда орналасанын анықтаңыз
A) Ява шұңғымасы
B) Орталық-Үнді шұңғымасы
C) Мадагаскар жағалауында
D) ызыл теңізде
E) Антарктида жағалауында
Үнді мұхитының ең үлкен тереңдігін көрсетіңіз
A) 11034 м.
B) 8848 м.
C) 7450 м.
D) 5573 м.
E) 4325 м.
Оңтүстік полюске кім бірінші болып жетті
A) Р. Амундсен
B) Ф. Нансен
C) Р. Скотт
D) Ф Беллинсгаузен
E) Ж. Ж. Кусто
Антарктидадағы қазіргі вулкан қалай аталады?
A) Этна
B) Килиманджаро
C) Аконкагуа
D) Эребус
E) Ключевская шоқысы
А. Гумбольд Андыны зерттей отырып қандай идеяны дәлелдеді
A) Мұхиттық құрлыққа ықпалын
B) Биіктік белдеуін
C) Оңтүстік Америкадағы орманның орналасуын
D) Теңіз ағысының климатқа ықпалын
E) Адамның табиғатқа ықпалын
Атакама шөлі Тынық мұхит жағалауындағы Андтың баыс баурайында орналасқан. Неге жағалауда орналаса отырып, бұл территория шөл болып саналады?
A) Желдің және температура жүйесінің болмауы
B) Перуан суық ағысының ықпалы және тропктік ендікте орналасуы
C) Тау мұздықтарының ықпалы және теңіз деңгейінен жоғары болуы
D) Осы табиғат облысындағы ірі организмдердің ықпалы
E) Ғалымдар бұл шөлдің пайда болуының себебін әлі шешкен жоқ
Амазонка бассейнінде жапырақтарының диаметрі 2 метр, 50 кг-ға дейін жүкті көтере алатын гүлді өсімдік қалай аталады
A) Лотос
B) Виктория-Регия
C) Гевел
D) Пальма
E) Лаванда
Оңтүстік Американы, Африканы, Австралияны, Антарктиданы байланыстырған ертедегі материк қалай аталады
A) Пангея
B) Гондвана
C) Лавразия
D) Атланида
E) Антарктида
Оңтүсік Американың қай табиғат зонасында қызыл-жасыл феррали топырағы кездеседі?
A) Экваторлық ылғалды ормандарда
B) Саванналарда
C) Далаларда
D) Тропиктік шөлдерде
E) Қоңыржай шөлдерде
Оңтүстік Америкадағы табиғат кешені болып табылатын, португал тілінен аударғанда» сельва « сөзі нені білдіреді?
A) Тау
B) Орман
C) Дала
D) Жазық
E) Өзен
Оңүстік Америкалық даланы үндістер қалай атайды?
A) Сельва
B) Пуна
C) Парамос
D) Прерия
E) Пампа
Оңтүстік Америкадағы қоңыржай белдеудегі шөлейтті зона қандай географялық атаумен аталады?
A) Бразилия
B) Патагония
C) Гран-Чако
D) Льянос
E) Пуна
Бразля таулы үстірті қандай табиғат зонасында орналасқан?
A) Экваторлық ормандарда, саванналарда
B) Тропиктік шөлдерде, шөлейттерде
C) Саванналарда және далаларда
D) Қоңыржай белдеудегі шөлейттер мен шөлдерде
E) Тек қана экваторлық ормандарда
Экваторлық Андыда 400 м. биіктікте иік таулы шабынды басталады. Оның жергілікті атауын көрсетіңіз.
A) Парамос
B) Льянос
C) Сельва
D) Пампа
E) Пуна
Экваторлық Андыда таралған орманның жоғарғы шекарасын анықтаңыз
A) 1000-1500 м.
B) 1500-2000 м.
C) 2000-2500 м.
D) 2200-2800 м.
E) 3000-3200 м.
Экваторлық Анд шығыс баурайындағы бір жыл ішінде түсетін жауын-шашын мөлшерін анықтаңыз
A) 1000 мм.
B) 2000 мм.
C) 3000 мм.
D) 4000 мм.
E) 5000 мм.
Перуде екі мемлекеттік тіл. Оның бірі – испан, ал екіншісі....
A) Инк
B) Ацтек
C) Кечуа
D) Апачи
E) Сиу
Ежелгі материктік мұз басу Солтүстік Америкада қай ендікке дейін болған?
A) Полярлық шеңберге дейін
B) 500 с. е. дейін
C) 380-420 с. е. дейін
D) Солтүсік тропикаға дейін
E) Экваторға дейін
Солтүстік Америкада Колумбия кезеңіне дейін мемлекетте қандай тайпалар құрылды?
A) Апачи, сиу
B) Ацтектер, майя, инктер
C) Мичиган, гурон
D) Кечуа
E) Солтүстік Америкалық үндістерде мемлекет болған жоқ
Атлант мхитының қай бөлігінде мұнай өндіріледі?
A) Карб теңізі, Калифорния жағалауы
B) Баренц, Қара және Балтық теңіздерінде
C) Бискай, Мексика шығанақтарында және Солтүстік теңізде
D) Гренландия және Антарктида жағалауларында
E) Атлант мұхитында мұнай өндірілмейді
Солтүстік мұзды мұхиттың тұздылығы аз мөлшерімен ерекшеленеді. Не себепті?
A) Жаын – шашын мөлшерінің көптігі және аз булануы
B) Мұхитқа құятын өзен санының аздығы
C) Температурадағы үлкен айырмашылық және мұз режимінің ерекшелігі
D) Мұхтқа құятын өзен санының көптігі және аз булануы
E) Ғалымдар мұның себебін әлі анықтаған жоқ
Полюс маңындағы аудандарда полярлық түн қанша уақытқа созылады?
A) 12с.
B) 24с.
C) 1 аптаға
D) 1 айға
E) 6 айға
Орталық Азиядағы үлкен тау жүйелерінің қрылуының негізгі себептерін анықтаңыз
A) Континентальды түрдегі бірнеше литосфералық плиталардың соқтығысуы
B) Мұхит түріндегі бірнеше литосфералық плиталардың соқтығысуы
C) Тау жүйелері шөгінді жыныстарының жиналуынан
D) Климаттың әсерінен
E) Зерттеушілер әлі де анықтаған жоқ
Евразияға қосылған Ежелгі Гондвана қалдықтары
A) Үндіқытай және Үлкен Зонд аралдары
B) Аравия және Үндістан түбектері
C) Аппенин және Пиреней түбектері
D) Жерорта теңізінде орналасқан аралдар
E) Кіші Азия түбегі
Жапонияынң қай қаласында 1923 жылы болған жер сілкінісі зардабынан 100 мың адам қайтыс болды
A) Осака
B) Киото
C) Токио
D) Саппоро
E) Хиросима
Солтүстік және солүістік – батыс Еуразия жер бедерлерінің құрылуына қандай процесс үлкен ықпалын тигізді
A) Теңіз деңгейінің көтерілуі
B) Теңіз деңгейінің төмендеуі
C) Ежелгі вулкандық процесстер
D) Ежелгі мұздың басуы
E) Атлант мұхитындағы теңіз ағысының өзгеруі
Көрсетілген тау жүйелерінің қайсысы жасы бойынша ең ежелгі?
A) Орал
B) Тянь-Шань
C) Памир
D) Альпі
E) Гималай
Қымбат тастардың пайда болуы қандай жыныстармен байланысты
A) Шөгінді
B) Магматкалық
C) Метаморфоздық
D) Барлық
E) қымбат тастар тау жыныстарымен байланысты емес
Еуразияның қай бөлігінде ең көп мұнай кен орындары зерттелген?
A) Батыс Сібір, Парсы шығанағында
B) Қазақстанда, Гоб шөлінде, Вьетнам жағалауында
C) Германияда, Перинейлерде, Камчаткада
D) Жапония аралдарында және Таймыр түбегінде
E) Еуразия ерриториясында мұнай кен орындары бірдей орналасқан
Еуразия қанша климаттық белдеуде орналасқан
A) 1
B) 3
C) 5
D) 7
E) 9
Оймякон елді мекенінде қандай ең төмен температура тіркелген?
A) -810 С.
B) -710 С.
C) -660 С.
D) -420 С.
E) -210 С.
Дүние жүзінде жылына 23 мың мм-г дейін жауын-шашын түсетін және Еуразияның ең «сулы» жері қайда орналасқан?
A) Гималай тауының оңтүстік шығыс баурайында
B) Альпі тауының солтүстік-батыс баурайында
C) Іле Алаауының солтүстік баурайында
D) Кавказда
E) Қытайдың шығыс жағалауында
Еуразияның қай бөлігі үшін муссондық климта белгіленген?
A) Үндістан, Үндіқытай
B) Аравия түбегі, Батыс Еуропа
C) Орталық Азия, Сібір
D) Зонд аралдары, Кіші Азия
E) Батыс Еуропа жазығы, Скандинавия түбегі
Еуропа климтаына қандай мхит үлкен ықпалын тигізеді?
A) Атлант
B) Үнті
C) Солтүстік мұзды
D) Тынық
E) Барлығы
Еуропада қандай климаттық белдеу ең құрғақ болып саналады?
A) Экваторлық
B) Тропиктік
C) Арктикалы
D) Қоңыржай
E) Субтропиктік
Аравия климатына қандай мұхит үлкен әсерін тигізеді
A) Тынық
B) Үнді
C) Атлант
D) Солтүстік мұзды
E) Барлығы
Еуразияның ішкі аудандарындағы құрғақшылықтың негізгі себептерінің бірін анықтаңыз
A) Мұхиттан қашықтығы және жер бедерінің ықпалы
B) Ауа массаларының және озғалыс бағыттарының жиі ауысу
C) Көл, өзен батпақтардың болмауы
D) Қазіргі уақыттағы геологиялық процесстер
E) Адам әрекетінің ықпалы
Қандай климаттық белдеу Еуразия территориясының үлкен бөлігін қамтиды?
A) Арктикалық
B) Қоңыржай
C) Субтропиктік
D) Тропиктік
E) Субэкваторлық
Еуразияда көрсетілген климаттық белдеулердің қайсысы 4 типі климтақа бөлінеді?
A) Арктикалық
B) Қоңыржай
C) Субтропиктік
D) Тропиктік
E) Субэкваторлық
Шығыс Қытайда жылдың қандай мезгілі өте ылғады болып келеді?
A) Жаз
B) Көктем
C) Қыс
D) Күз
E) Жыл бойы
Еуразияның андай климатты белдеуінде жыл бойы бірдей жауын-шашын түседі?
A) Арктикалық
B) Қоңыржай
C) Тропиктік
D) Субтропиктік
E) Экваторлық
Еуразияның қай аймағы ең құрғақ болып саналады?
A) Орта Азия
B) Үндістан
C) Сібір
D) Аравия түбегі
E) Периней және Аппенин түбектері
Қандай климаттық белдеу Еуразияны толық кесіп өтпейді?
A) Арктикалық
B) Қоңыржай
C) Субтропиктік
D) Субэкваторлық
E) Тропиктік
Орталық Азия климтына Үнді мхиты муссондарының ықпал етуіне не кедергі жасайды?
A) Жел бағыттары
B) Тау жүйелері
C) Территоряның жазықтығы
D) Жауын-шашын режимі
E) Адамның табиғатқа ыпалы
Қандай климаттық белдеулерде ашық түрде ауыл шаруашылық дақылдары өсірілмейді
A) Экваторлық
B) Қоңыржай, тропиктік
C) субтропиктік, тропиктік
D) арктикалық, субарктикалы
E) барлық климаттық белдеулерде өндіріледі
Еуразиядағы ең суы мол өзен жүйесін көрсетіңіз
A) Янцзы
B) Ганг
C) Хуанхэ
D) Әмудария
E) Еділ
Көрсетілген Еуразия территориларының қайсысында қазіргі уақыттағы көп жылдық мұздықтар бар?
A) Еуропа және Орталық Азияның барлық тауларында
B) Еуропа мен Азияның барлық жазықтарында
C) Аркикалық аралдарда және биік тауларда
D) Зонд және Филиппин аралдарында
E) Қазіргі уақыттағы көпжылдық мұздану Еуропаның барлық аймақтарында байқалады
Еуразиядағы табиғат зоналарының асқа құқрлықтарға арағанда әртүрлі болуының негізгі себептерінің бірін атаңыз
E) 13 млн. км2
Үнді мұхитының ең терең жері қайда орналасанын анықтаңыз
A) Ява шұңғымасы
B) Орталық-Үнді шұңғымасы
C) Мадагаскар жағалауында
D) ызыл теңізде
E) Антарктида жағалауында
Үнді мұхитының ең үлкен тереңдігін көрсетіңіз
A) 11034 м.
B) 8848 м.
C) 7450 м.
D) 5573 м.
E) 4325 м.
Оңтүстік полюске кім бірінші болып жетті
A) Р. Амундсен
B) Ф. Нансен
C) Р. Скотт
D) Ф Беллинсгаузен
E) Ж. Ж. Кусто
Антарктидадағы қазіргі вулкан қалай аталады?
A) Этна
B) Килиманджаро
C) Аконкагуа
D) Эребус
E) Ключевская шоқысы
А. Гумбольд Андыны зерттей отырып қандай идеяны дәлелдеді
A) Мұхиттық құрлыққа ықпалын
B) Биіктік белдеуін
C) Оңтүстік Америкадағы орманның орналасуын
D) Теңіз ағысының климатқа ықпалын
E) Адамның табиғатқа ықпалын
Атакама шөлі Тынық мұхит жағалауындағы Андтың баыс баурайында орналасқан. Неге жағалауда орналаса отырып, бұл территория шөл болып саналады?
A) Желдің және температура жүйесінің болмауы
B) Перуан суық ағысының ықпалы және тропктік ендікте орналасуы
C) Тау мұздықтарының ықпалы және теңіз деңгейінен жоғары болуы
D) Осы табиғат облысындағы ірі организмдердің ықпалы
E) Ғалымдар бұл шөлдің пайда болуының себебін әлі шешкен жоқ
Амазонка бассейнінде жапырақтарының диаметрі 2 метр, 50 кг-ға дейін жүкті көтере алатын гүлді өсімдік қалай аталады
A) Лотос
B) Виктория-Регия
C) Гевел
D) Пальма
E) Лаванда
Оңтүстік Американы, Африканы, Австралияны, Антарктиданы байланыстырған ертедегі материк қалай аталады
A) Пангея
B) Гондвана
C) Лавразия
D) Атланида
E) Антарктида
Оңтүсік Американың қай табиғат зонасында қызыл-жасыл феррали топырағы кездеседі?
A) Экваторлық ылғалды ормандарда
B) Саванналарда
C) Далаларда
D) Тропиктік шөлдерде
E) Қоңыржай шөлдерде
Оңтүстік Америкадағы табиғат кешені болып табылатын, португал тілінен аударғанда» сельва « сөзі нені білдіреді?
A) Тау
B) Орман
C) Дала
D) Жазық
E) Өзен
Оңүстік Америкалық даланы үндістер қалай атайды?
A) Сельва
B) Пуна
C) Парамос
D) Прерия
E) Пампа
Оңтүстік Америкадағы қоңыржай белдеудегі шөлейтті зона қандай географялық атаумен аталады?
A) Бразилия
B) Патагония
C) Гран-Чако
D) Льянос
E) Пуна
Бразля таулы үстірті қандай табиғат зонасында орналасқан?
A) Экваторлық ормандарда, саванналарда
B) Тропиктік шөлдерде, шөлейттерде
C) Саванналарда және далаларда
D) Қоңыржай белдеудегі шөлейттер мен шөлдерде
E) Тек қана экваторлық ормандарда
Экваторлық Андыда 400 м. биіктікте иік таулы шабынды басталады. Оның жергілікті атауын көрсетіңіз.
A) Парамос
B) Льянос
C) Сельва
D) Пампа
E) Пуна
Экваторлық Андыда таралған орманның жоғарғы шекарасын анықтаңыз
A) 1000-1500 м.
B) 1500-2000 м.
C) 2000-2500 м.
D) 2200-2800 м.
E) 3000-3200 м.
Экваторлық Анд шығыс баурайындағы бір жыл ішінде түсетін жауын-шашын мөлшерін анықтаңыз
A) 1000 мм.
B) 2000 мм.
C) 3000 мм.
D) 4000 мм.
E) 5000 мм.
Перуде екі мемлекеттік тіл. Оның бірі – испан, ал екіншісі....
A) Инк
B) Ацтек
C) Кечуа
D) Апачи
E) Сиу
Ежелгі материктік мұз басу Солтүстік Америкада қай ендікке дейін болған?
A) Полярлық шеңберге дейін
B) 500 с. е. дейін
C) 380-420 с. е. дейін
D) Солтүсік тропикаға дейін
E) Экваторға дейін
Солтүстік Америкада Колумбия кезеңіне дейін мемлекетте қандай тайпалар құрылды?
A) Апачи, сиу
B) Ацтектер, майя, инктер
C) Мичиган, гурон
D) Кечуа
E) Солтүстік Америкалық үндістерде мемлекет болған жоқ
Атлант мхитының қай бөлігінде мұнай өндіріледі?
A) Карб теңізі, Калифорния жағалауы
B) Баренц, Қара және Балтық теңіздерінде
C) Бискай, Мексика шығанақтарында және Солтүстік теңізде
D) Гренландия және Антарктида жағалауларында
E) Атлант мұхитында мұнай өндірілмейді
Солтүстік мұзды мұхиттың тұздылығы аз мөлшерімен ерекшеленеді. Не себепті?
A) Жаын – шашын мөлшерінің көптігі және аз булануы
B) Мұхитқа құятын өзен санының аздығы
C) Температурадағы үлкен айырмашылық және мұз режимінің ерекшелігі
D) Мұхтқа құятын өзен санының көптігі және аз булануы
E) Ғалымдар мұның себебін әлі анықтаған жоқ
Полюс маңындағы аудандарда полярлық түн қанша уақытқа созылады?
A) 12с.
B) 24с.
C) 1 аптаға
D) 1 айға
E) 6 айға
Орталық Азиядағы үлкен тау жүйелерінің қрылуының негізгі себептерін анықтаңыз
A) Континентальды түрдегі бірнеше литосфералық плиталардың соқтығысуы
B) Мұхит түріндегі бірнеше литосфералық плиталардың соқтығысуы
C) Тау жүйелері шөгінді жыныстарының жиналуынан
D) Климаттың әсерінен
E) Зерттеушілер әлі де анықтаған жоқ
Евразияға қосылған Ежелгі Гондвана қалдықтары
A) Үндіқытай және Үлкен Зонд аралдары
B) Аравия және Үндістан түбектері
C) Аппенин және Пиреней түбектері
D) Жерорта теңізінде орналасқан аралдар
E) Кіші Азия түбегі
Жапонияынң қай қаласында 1923 жылы болған жер сілкінісі зардабынан 100 мың адам қайтыс болды
A) Осака
B) Киото
C) Токио
D) Саппоро
E) Хиросима
Солтүстік және солүістік – батыс Еуразия жер бедерлерінің құрылуына қандай процесс үлкен ықпалын тигізді
A) Теңіз деңгейінің көтерілуі
B) Теңіз деңгейінің төмендеуі
C) Ежелгі вулкандық процесстер
D) Ежелгі мұздың басуы
E) Атлант мұхитындағы теңіз ағысының өзгеруі
Көрсетілген тау жүйелерінің қайсысы жасы бойынша ең ежелгі?
A) Орал
B) Тянь-Шань
C) Памир
D) Альпі
E) Гималай
Қымбат тастардың пайда болуы қандай жыныстармен байланысты
A) Шөгінді
B) Магматкалық
C) Метаморфоздық
D) Барлық
E) қымбат тастар тау жыныстарымен байланысты емес
Еуразияның қай бөлігінде ең көп мұнай кен орындары зерттелген?
A) Батыс Сібір, Парсы шығанағында
B) Қазақстанда, Гоб шөлінде, Вьетнам жағалауында
C) Германияда, Перинейлерде, Камчаткада
D) Жапония аралдарында және Таймыр түбегінде
E) Еуразия ерриториясында мұнай кен орындары бірдей орналасқан
Еуразия қанша климаттық белдеуде орналасқан
A) 1
B) 3
C) 5
D) 7
E) 9
Оймякон елді мекенінде қандай ең төмен температура тіркелген?
A) -810 С.
B) -710 С.
C) -660 С.
D) -420 С.
E) -210 С.
Дүние жүзінде жылына 23 мың мм-г дейін жауын-шашын түсетін және Еуразияның ең «сулы» жері қайда орналасқан?
A) Гималай тауының оңтүстік шығыс баурайында
B) Альпі тауының солтүстік-батыс баурайында
C) Іле Алаауының солтүстік баурайында
D) Кавказда
E) Қытайдың шығыс жағалауында
Еуразияның қай бөлігі үшін муссондық климта белгіленген?
A) Үндістан, Үндіқытай
B) Аравия түбегі, Батыс Еуропа
C) Орталық Азия, Сібір
D) Зонд аралдары, Кіші Азия
E) Батыс Еуропа жазығы, Скандинавия түбегі
Еуропа климтаына қандай мхит үлкен ықпалын тигізеді?
A) Атлант
B) Үнті
C) Солтүстік мұзды
D) Тынық
E) Барлығы
Еуропада қандай климаттық белдеу ең құрғақ болып саналады?
A) Экваторлық
B) Тропиктік
C) Арктикалы
D) Қоңыржай
E) Субтропиктік
Аравия климатына қандай мұхит үлкен әсерін тигізеді
A) Тынық
B) Үнді
C) Атлант
D) Солтүстік мұзды
E) Барлығы
Еуразияның ішкі аудандарындағы құрғақшылықтың негізгі себептерінің бірін анықтаңыз
A) Мұхиттан қашықтығы және жер бедерінің ықпалы
B) Ауа массаларының және озғалыс бағыттарының жиі ауысу
C) Көл, өзен батпақтардың болмауы
D) Қазіргі уақыттағы геологиялық процесстер
E) Адам әрекетінің ықпалы
Қандай климаттық белдеу Еуразия территориясының үлкен бөлігін қамтиды?
A) Арктикалық
B) Қоңыржай
C) Субтропиктік
D) Тропиктік
E) Субэкваторлық
Еуразияда көрсетілген климаттық белдеулердің қайсысы 4 типі климтақа бөлінеді?
A) Арктикалық
B) Қоңыржай
C) Субтропиктік
D) Тропиктік
E) Субэкваторлық
Шығыс Қытайда жылдың қандай мезгілі өте ылғады болып келеді?
A) Жаз
B) Көктем
C) Қыс
D) Күз
E) Жыл бойы
Еуразияның андай климатты белдеуінде жыл бойы бірдей жауын-шашын түседі?
A) Арктикалық
B) Қоңыржай
C) Тропиктік
D) Субтропиктік
E) Экваторлық
Еуразияның қай аймағы ең құрғақ болып саналады?
A) Орта Азия
B) Үндістан
C) Сібір
D) Аравия түбегі
E) Периней және Аппенин түбектері
Қандай климаттық белдеу Еуразияны толық кесіп өтпейді?
A) Арктикалық
B) Қоңыржай
C) Субтропиктік
D) Субэкваторлық
E) Тропиктік
Орталық Азия климтына Үнді мхиты муссондарының ықпал етуіне не кедергі жасайды?
A) Жел бағыттары
B) Тау жүйелері
C) Территоряның жазықтығы
D) Жауын-шашын режимі
E) Адамның табиғатқа ыпалы
Қандай климаттық белдеулерде ашық түрде ауыл шаруашылық дақылдары өсірілмейді
A) Экваторлық
B) Қоңыржай, тропиктік
C) субтропиктік, тропиктік
D) арктикалық, субарктикалы
E) барлық климаттық белдеулерде өндіріледі
Еуразиядағы ең суы мол өзен жүйесін көрсетіңіз
A) Янцзы
B) Ганг
C) Хуанхэ
D) Әмудария
E) Еділ
Көрсетілген Еуразия территориларының қайсысында қазіргі уақыттағы көп жылдық мұздықтар бар?
A) Еуропа және Орталық Азияның барлық тауларында
B) Еуропа мен Азияның барлық жазықтарында
C) Аркикалық аралдарда және биік тауларда
D) Зонд және Филиппин аралдарында
E) Қазіргі уақыттағы көпжылдық мұздану Еуропаның барлық аймақтарында байқалады
Еуразиядағы табиғат зоналарының асқа құқрлықтарға арағанда әртүрлі болуының негізгі себептерінің бірін атаңыз