ВУЗ: Казахский национальный медицинский университет им. С.Д. Асфендиярова
Категория: Методичка
Дисциплина: Медицина
Добавлен: 04.02.2019
Просмотров: 10782
Скачиваний: 136
С.Ж.Асфендияров атындағы Қазақ Ұлттық МедицинаУниверситеті
Әскери кафедра
А.Жаханов ,Ж.Исабаев
ӘСКЕРИ ГИГИЕНА
Оқу құралы
Алматы,2013ж.
ББК
Б
УДК
Пікір жазғандар: С.Ж. Асфендияров атындағы Қазақ Ұлттық Медицина Университетінің ,Еңбек гигиенасы кафедрасының меңгерушісі мғд., профессор Қ.Қ.Тоғызбаева
ҚР ҚК санитарлық-эпидемиологиялық орталығының бастығы,
м/к полковнигі О.К.Дәрібаев
Аңдатпа
Әскери гигиена оқу құралының негізгі мазмұны,әскердегі орындалатын гигиеналық іс-шаралар,оны ұйымдастыру; Әскерге толық қойылатын санитарлық-гигиеналық талаптарды орындаумен қатар, азық түліктер және қару жарақпен,құрал жабдықтармен казармалық, дала жағдайында қамтылуы және оның ерекшеліктері көрсетілген. Соғыс және бейбіт жағдайларындағы әскердің ішкі санитарлық - гигиеналық ережелерді сақтауы, ескертулер, түсіндіру, санитарлық ағарту жұмыстарын назардан тыс қалдырмай жүргізу міндеттері көрсетілген. Аталған оқу құралы Жоғарғы оқу орындарының әскери кафедрасының әскери дайындық курсы бойынша оқитын студенттерге, тыңдаушыларға,сабақ өткізетін оқытушыларға арналған.
Мазмұны
Андатпа.............................................................................................................................................4
Қысқартылып жазылған сөздер..................................................................................................7
Алғы сөз.............................................................................................................................................8
Кіріспе.................................................................................................................................................9 1 - Тарау
Соғыс уақытындағы санитарлық- гигиеналық шаралардың ұйымдастырылу негізі 14
Әскери гигиена негізгі профилактикалық пән........................................................................14
Әртүрлі қорғаныстық жүйеде қорғаныс киімімен жұмыс істеу............................... ...........15 Әскери бөлімдердің гигиеналық қамтылуы............................................................................ 17
Соғыс жағдайында гигиеналық қамтудағы медициналық іс-шаралардың ерекшелігі.........................................................................................................................................20
Гигиеналық тәрбие.........................................................................................................................21
ҚарулыКүштердегі санитарлық қадағалау..............................................................................22
Медициналық гигиеналық қамтылудың ұйымдастырылуында
медицинаналық қыметтегі пайдаланылатын құрал-жабдықтар мен күштер................24
Өзіндік бақылау және сабақты талқылау сұрақтары........................................................... 27
2- т а р а у
Әскерді қоныстандыру гигиенасы............................................................................................. 28
Казармада орналасуы................................................................................................................... 28
Әскердің далалық қоныстануы..................................................................................................30
Әскерилерді далалық қоныстандырудағы пайдаланатын имараттардың гигиеналық сипаттамасы....................................................................................................................................34
Әскери паналық орын (убежище)................................................................................................37
Монша - кір жуудағы қызмет........................................................................................................41
Ұрыс алаңдарын санитарлытазалау............................................................................................42
Өзіндік бақылау және сабақты талқылау сұрақтары..............................................................44
3 – т а р а у
Әскерді сумен қамтуда санитарлық қадағалаудыұйымдастыру.................................. 45
Әскерді сумен қамтамасыз етудегі жабдықтау құралдары.....................................................47
Су сапасына қойылатын талаптар және су тұтынушылар нормасы...................................51
Су көздерін барлау және гигиеналық баға беру........................................................................54
Су жабдықтайтын пункт пен су бөлетін пункттер....................................................................55
Шабуылдайтын және қорғанатын әскери бөлімдерді сумен қамтудағы гигиеналық ерекшеліктер.....................................................................................................................................60
Дала жағдайында суды тазалау.....................................................................................................61
Өзіндік бақылау және сабақты талқылау сұрақтары...............................................................69
4-т а р а у
Дала жағдайында әскерді тамақтандыруда санитарлық қадағалануды өткізу және ұйымдастыр негізі............................................................................................................................70
Тамақтануда гигиеналық қамтудағы медициналық шаралары............................................73
Дала жағдайында тамақтану...........................................................................................................76
Далалық жерде жаппай қырып жою қаруын (ЖҚЖҚ) қолданғанда тамақтану.................83
Өзіндік бақылау және сабақты талқылау сұрақтары................................................................88
5 – т а р а у
Дала жағдайында су мен тамақтандырудың гигиеналық сараптамасы.............................. 89
Әскер тұрған орындағы болатын зерттеулер...............................................................................91
Сынамалық іріктеу...................................................................................................................... 94
Лабораториялық зерттеулер.............................................................................................................96
Эксперт қорытындысы......................................................................................................................96
Өзіндік бақылау және сабақты талқылау сұрақтары................................................................99
6 – т а р а у
Әскерилердің еңбек гигиенасы...................................................................................................... 100
Мекендік мәселеде әскери мамандардың еңбек гигиенасының сипаттамасы.....................100
Дербес қорғану құралдары амалдары мен жеке құрам жұмысының ерекшелігі.............. 103
Әскери еңбектегі химиялық фактордың ролі..............................................................................106
Мотоатқыштар мен танк бөлімдеріндегі еңбек гигиенасы..................................................... 109
Радиолокациялық станциялардағы еңбек гигиенасы...............................................................116
РЛС-ға арнайы емес зиянды факторлар және қолайсыз әрекеттердің профи-
лактикасы...........................................................................................................................................121 Дене қызуы мен суынуында киімдердің ұтымдылығының профилактикалық
маңызы ...............................................................................................................................................124
Артиллериядағыеңбекгигиенасы..................................................................................................126
Өзіндік бақылау және сабақты талқылау сұрақтары..............................................................128
7-т а р а у
Әскер қозғалысындағы гигиена..................................................................................................129
Әскер қозғалысы және гигиеналық іс-шаралар........................................................................129
Әскердің теміржол, су және авиациялық көлікпен тасымалдануы................................... 130
Әскерді автомобильдермен тасымалдануы......................................................................... 133
Маршпен жүрудегі гигиеналы қамтылу.................................................................................... 135
Өзіндік бақылау және сабақты талқылау сұрақтары.............................................................. 141
Әскери гигиенадан машықтану сабақтарына арналған жетекшілік нұсқаулық............... 142
Медициналық профилактикалық істер факультетіне , әскери гигиена пәніне арналған тақырыптық және күнтізбелік сабақ жоспары..........................................................................144
Жалпы медицина факультетіне әскери гигиена пәніне арналған тақырыптық және күнтізбелік сабақ жоспары.............................................................................................................145
Стоматология факультетіне әскери гигиена пәніне арналған тақырыптық және күнтізбелік сабақ жоспары............................................................................................................ 146
Медициналық профилактиқалық іс факультет студенттеріне машықтану сабағы.
Әскерді қоныстандырудағы санитарлық- гигиеналық бақылау.1- сабақ....... .... ..............147
Әскерді тамақтандыруында санитарлық гигиеналық бағалау..2-сабақ.............................. 150
Жеке құрамды С дәруменімен және сапалы азық түлікпен қамтуда
санитарлық-гигиеналық бақылау.3-сабақ.............................................................................. 153
Әскерді сумен жабдықтауда санитарлық-гигиеналық бақылау.4-сабақ ........................ ..155
Далада су сапасын жақсартудағы санитарлық- гигиеналық бақылау.5-сабақ ........... ...158
Жаппай қырып жоятын қаруды қолданғанда жағдайында тағам мен және сумен жабдықтаудың санитарлық гигиеналық бақылануы.6-сабақ........................................... 160
Әр түрлі бөлек әскери саладағы еңбектің гигиеналық бақылануы.7-сабақ................... 162
Ракеталық және радиотехникалық әскердегі санитарлық гигиеналық бақылау
8-сабақ.............................................................................................................................................. 164
Жалпы медицина факультеті студенттеріне әскери гигиенаға арналған практикалық сабақтың әдістеме нұсқауы.1-сабақ.................................................................. ......................... 167
Әскердің тамақтандыруында санитарлық гигиеналық бағалау.2-сабақ............................ 171
Әскерді сумен жабдықтауда санитарлық-гигиеналық бақылау.3сабақ............................. 174
Әртүрлі бөлек әскер салаcындағы еңбектегі гигиеналық бақылану.4сабақ......................177
Стомотология факультеті студенттеріне әскери гигиенадан машықтану
сабағы 1-сабақ................................................................................................................................ 179
Әскерді қоныстандырудағы санитарлық - гигиеналық бақылау...........................................179
Әскердің тамақтандыруында санитарлық –гигиеналық бағалау 2-сабақ............................181
Әскерді сумен қамтуда санитарлы-қгигиеналық бағалау 3-сабақ........................................ 183
Әскери гигиенаға арналган тесттік сұрақтар........................................................................... 185
Әскери гигиена мен әскери эпидемиологияда қолданыстағы терминдік сөздер.................195
Әдебиеттер..........................................................................................................................................202
ҚЫСҚАРТЫЛЫП ЖАЗЫЛҒАН СӨЗДЕР
АЭҚКБ (СПЭБ) - арнайы эпидемияға қарсы күресетін бригада
ӘМЛ ( ВМЛ) - әскери медициналық лаборатория
ӘСЭҚО (ВСПЭО) - әск.сан.эпид.қарсы отряды
ӘМО (ВМО) - әскери медициналық орталық
ӘШҚ (ПВО) - әуе шабуылынан қорғану
БЗОК - бактериялық зақымдайтын ошақ көздері
БҚ –бактериологиялық қару БЗ - бактериологиялық заттар
ВЛ - вирустық лаборатория
ДТП (ППП) - далалық тамақтану пункті
ДЖО (ППО) -далалық жуыну отряды
ДМЛ (ПМЛ) - далалық медициналық лаборатория
ЕМБ - ерекше медициналық бөлімнен
ЖА (АИ) - жеке аптечкасы
ЖМО (БПО) - жуыну моншалық отряды
ЖДИГ ( ППИГ) - жылжымалы далалық инфекциялық госпиталь
ЖМДП (БДП ) - жуынатын моншалық дезинфекциялық поезд
ЖҚЖҚ (ОМП) - жаппай қырып жоятын қару
ЖРА (ОРЗ) - жіті респираторлық аурашаңдық
ЖШД ( ДПУ) - жіберілу шегінің деңгейі
ИФТ (ИФА ) - иммунды ферментті талдау
ҚДӘШ (ОБУВ) - қауіпсіздіктің деңгейлік әсер шамасы
МОО (МРП) - медициналық орнықтыратын орын
МедСБ - медициналық санитарлық батальон
МҚП ( МПП) - медициналық қабылдау пункті
МВӘБЛ (ПХРМВЛ) -медициналық ветеринарлық әскери барлау
лабораториясы
МКБ (БМК) - майда калибрлі бомба
ОТАА ( КДА ) - оттегімен тыныс алатын аппарат
ӨҚИ (ООИ) - өте қауіпті инфекция
ДЖР(ОДР) - дезинфекциялап жуатын рота
ООЖБ (ОИПП) - обсервациялық оқшауланған жіберу пункті
ОП - обсервациялық пункт
СВ - санитарлық взвод
СЭЛ - санитарлық эпидемиологиялық лаборатория
СЭБ (СЭР) - санитарлық эпидемиологиялық барлау
ЭГ - эвакуациялық госпиталь
Алғы сөз
С.Ж.Асфендияров атындағы Қазақ Ұттық Медицина Университетінің Әскери кафедрасы,әскери гигиена пәніне арналған оқу құралын әскери дайындық курсынан білім алатын, әскери медициналық мамандықтарды игеретін студенттер үшін, бағдарламаға сай жазып үсынып отыр.Студенттердің алған білімдеріне және көпжылдық білім беру тәжірибемізге сүйеніп, алғаш рет қазақ тілінде оқулық құралының жазылуы, жеке тараулары бойынша, барынша, арнайылықпен, студенттердің игеретін мамандығына қарай, берілген оқу бағдарламалық сағаты бойынша, ескере отырып лайықтанып құрастырылды.
Емдік профилактикалық шаралар, жаралану, аурушаңдық, әртүрлі зақымданулар,залалданулардың болатыны, әскердегі әртүрлі әрекеттік жағдайлардың кездесуі т.б. мүмкіндіктерде, одан сақтану , алдын- алу шаралары да ескеріліп жазылған.
Осы оқу құралында, әртүрлі әскери медициналық мамандар үшін, бақылау сұрақтары, оқу жаттығу, машықтану материалдары қамтылып, арналып жинақталған. Студенттердің сабаққа дайындығын ,сабақтың жеңіл игерілуін, оқу әдістемелік құжаттарды студенттердің өзіндік орындайтын жұмыстарын дайындауын, сабақтың тиянақты өтуін, өткізілуін жеңілдетеді.
Оқу құралының әскери гигиенадан алынатын білімі бір жүйеде, бір ізділікті сақтай отырып " Әскери – медициналық дайындық" курсын меңгеруге арналған, оқу құралы әскери медициналық курсты толық игеруге негізделеді.
Авторлар
Кіріспе
Әскери гигиена - әскери медициналық , профилактикалық пәндер кешеніне жатады.
Еліміз тәуелсіздік алғанға дейін Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері болмағандықтан, «Әскери гигиена» пәнінің оқу құралы Қарулы Күштер саласына арнайы оқытылып қазақ тілінде жазылмағандықтан, кіріспенің тарихи негізі, Ресей Федерациясы Қарулы Күштерінің әскери саласының тарихи кезіңімен алынып көрсетіліп отыр.
Ұзақ уақыттар бойы санитарлық- гигиеналық, эпидемияға ( індетке) қарсы іс- шаралар әскери салада сараптама жүргізілмеген, санитарлық- гигиеналық іс- шаралардың бәрі індеттік ауруларға қарсы деп қарастырылған, сөйтіп оларды көптеген жұқпалы (инфекциялық) аурулар табиғатына жатқызған. "Әскерилер денсаулығын қорғау нұсқаулары" деп аталатын Ресей үкіметі 1876 жылы қабылдаған нұсқауында індеттердің бәрін шығу тегіне қарай жұқпалы, жарақат, азық- түліктің жетіспеушілігі деп есептеген.