ВУЗ: Казахский национальный медицинский университет им. С.Д. Асфендиярова
Категория: Методичка
Дисциплина: Медицина
Добавлен: 04.02.2019
Просмотров: 10850
Скачиваний: 137
әскердің жылжымалылығы – подвижность войск
әскердің қозғалысы – передвижение войск
Әскери (күштер) салалары – род войск(сил)
әскери анықтаушы – военный дознаватель
әскери ауысым – боевая смена
әскери әлеует – әскери потенциал
әскери әуе-күштерінің ұрыстық реті – боевой порядок ВВС
әскери жарақтандыру – боевое питание
әскери жарғы – войнские уставы
әскери киім – военное обмундирование
әскери күш – военнная сила
әскери қамал бекініс – бастион
әскери қатер – военнная угроза
әскери қимылдар – военное действие
әскери қор – войсковые запасы
әскери қоршау – военнная блокада
әскери қуат – военнная мощь
әскери құрама – войсковое соединение
әскери құрылыс жасағы – военно-стройтельной отряд
әскери сал қайық – военный паром
әскери тыл – войсковой тыл
әскери ынтымақтастық – военное сотрудничество
әскерлерді титықтату – изнурение войск
әскерлердің жағдайын зерделеу – смотр войск
әскерлердің жауынгерлік жағдайын тексеру – инспектирование войск
әуе бөгеттері – воздушное заграждение
әуе тосқауылы – воздушное баражирование
Б
бағам – курс
баж – пошлин
бас қосу – саммит
басып алу – оккупация
баяндама – доклад
бедер – рельеф
бейімделу – адаптация
бейімделу – приспособление
бекініс – фортификация
белгілеу – засечка
белдеу – зона
берен – бронежилет
бомбаж-қампаю
бөгесін – барьер
бөлік (бөлек орын, кепеде, танктегі бөлек орын) – отсек
бұғал – блок
бұзылу, шалдығу – расстройство
бұйрат – кряш
бүлен – блокировка
біртұтас – унитарной
Д
дамылдайтын орын – бивак
дәйексөз – цитата
дәйексіздік – непоследовательность
дәргей – прерогатива
дүмбе – приклад
Е
енжарлық – пассивность
Ж
жақысшы – гравер
жал – грива
жанталас – агония
жаңбырлық үй кіреберіс алаңы –тамбуры
жарқабақ – провки
жарқын – вспышка
жасақ – отряд
жасау – пристав
жауынгер – воин
жебеуші- меценат
желі – жила
жертөле – землянка
жетек – кривой
жинақтау – аккумулировать
жобай – версия
жон – увал
жұмыртас- булыжник
жүгіріс, зымырау, ырғу – бросок
жүріс бөлігі – ходовая часть
жылым – полыжья
жыра – овраг
З
зорығу – переутомление
К
кейіп – поза
кемер – урез
кемсіту – дискриминация
кеңейме – дилатация
кертпеш - уступ
керілу – натяжение
көз бен жәй байқау – визуальный
күңгірт шыны – матовое стекло
Қ
қағыран – барабан
қойнау – бухты
қақтығыс,шиеленіс –конфликт
қалқанша – щиток
қалтырау – озноб
қаптал – фланг
қаптама – кожух
қарқынды, жедел марш – форсированный
қарулану – вооружения
қозғалтқыш – двигатель
құзырет – компентенция
құйғы- воронка
құлаш – размах
құрсау –обои
құрсым –шина
Л
лашық, жұпыны үй – хижина
лек – колонна
локомоторлық - қимылдатқыш
лықсыма – сброс
М
майданшеп – фронт
меңгеру - управление
мұзды шоғыр – торосы
мұнара –башня
Н
науаша – желоб
нысан – объект
нысан – форма
нүктелі қанталау- петехий
О
ойылған, кесу – прорез
окоп – окоп (ұзын ор)
оқ түрі – снаряд
оқ-дәрі – боеприпасы
оқпан – ствол
оқтұмсық – боеголовка
оқшонтай – патронтаж
ор – ров
оралман – репатриант
оралым – оборот
орам – виток
орналасқан жері – дислокация
орнықты қозғағыш,қимылдатқыш – локоматорный
осалдық, әлсіздік – уязвимость
Ө
өзек - лощина
өкім – распоряжение
өшіргі –глушитель
П
пәрмен – команда
прожектор –прожектор
піспек – поршень
Р
рұқсатнама – допуск
рұқсатнама – пропуск
С
сабақ – лоза
саға – устье
сапта жүру түрі – марш
сарбаз – солдат
сарын – мотив
сәкі төсек – нары
сезгіш,сезім – сенсорный
секторлық шашу (сәулелік көшірме) – сканирование
сему – атрофия
сермер – маховик
серіппе – пружина
соғыс құралдарына арналған оқ – боекомплекты
солғын – вставка
солғындық, бостық – вялость
сорғы – насос
субезгегі – лептоспироз
сұғындыру- насадка
сұлба- схема
сыбаға – паек
сымнан есілген арқан, тіркегіш трос – буксирный трос
сыртартқы– анемнез
сілкініс – сотрясение
Т
талу – обморок
тәмсіл – притчи
теген – поддон
тегір – гайка
тежегіш – предохранитель
тоңғақ – меконий
торуыл – засада
тұғырнама – платформа
тұралау - стагнация
тұтас тосқауыл – заслон на весы
түйдек – тирада
түйін- резюме
түйіндік - пляшка
түндік – выхлопная труба
түрткүл – боек
тырысқақ – холера
У
уәждеме –мотивировка
Ұ
ұзарту –пролонгация
ұңғы (оқпан)-ствол
Ү
үйлесімсіздік- дистромония
үйірлу – верчение
үлес -доволствие
үңгі жол – тонель
үрімше – груша
үстірт – плато
Ш
шағыртас – шебень
шатыр –палатка
шиеленіс ошағы – горячая точка
шойтас – глиба
шоқ – пучок
шоқы – сопка
шұқанақ – промсины
шүртпе – триттер
Ы
ыдыс – посуды
ықшам – компактный
ымырт – снос
ырықтандыру – либерилизация
І
ізжазба – энгремлес
ілме – подвязка
ішпек – подглиниос
Әдебиеттер
-
Алексеев С.В., Пивоваров Ю.П. Экология человека. — М.: ГОУ ВУНМЦ М3 РФ, 2001.
-
Барсуков О.А., Барсуков К.А. Радиационная экология. — М.: Научный мир, 2003.
-
Гигиена: учебник/под ред. акад. РАМН Г.И. Румянцева. — 2-е изд., перераб. и доп. - М.: ГЭОТАР-МЕДИА, 2005.
-
Гумарова Ж.Ж., Русаков Н.В. О санитарно-эпидемиологической опасности твердых бытовых отходов//Гигиена и санитария. — № 1, 2006.
-
Гигиена: учебник/под ред. акад. РАМН Г.И. Румянцева. — 2-е изд.2008.
-
Мельниченко П.И., Огарков П.И., Лизунов Ю.В. Военная гигиена и военная эпидемиология. — М.: Медицина, 2005.
-
Положения о военно-врачебной экспертизе. — М.: ГроссМедиа, 2005.
Мазмұны
Андатпа.............................................................................................................................................3
Алғы сөз.............................................................................................................................................5
Кіріспе................................................................................................................................................6 1 - Тарау
Соғыс уақытындағы санитарлық- гигиеналық шаралардың ұйымдастырылу негізі 10
Әскери гигиена негізі профилактикалық пән..........................................................................11
Әртүрлі қорғаныстық жүйеде қорғаныс киімімен жұмыс істеу............................... ..........11 Әскери бөлімдердің гигиеналық қамтылуы............................................................................ 13
Соғыс жағдайында гигиеналық қамтудағы медициналық іс-шаралардың ерекшелігі.........................................................................................................................................16
Гигиеналық тәрбие.........................................................................................................................17
ҚарулыКүштердегі санитарлық қадағалау..............................................................................18
Медициналық гигиеналық қамтылудың ұйымдастырылуында
медицинаналық қыметтегі пайдаланылатын құрал-жабдықтар мен күштер................20
Өзіндік бақылау және сабақты талқылау сұрақтары........................................................... 23
2- т а р а у
Әскерді қоныстандыру гигиенасы............................................................................................. 24
Казармадаорналасуы.................................................................................................................... 24
Әскердің далалық қоныстануы..................................................................................................26
Әскерилерді далалық қоныстандырудағы пайдаланатын имараттардың гигиеналық сипаттамасы....................................................................................................................................30
Әскери паналық орын (убежище)................................................................................................33
Монша - кір жуудағы қызмет........................................................................................................37
Ұрыс алаңдарын санитарлытазалау............................................................................................38
Өзіндік бақылау және сабақты талқылау сұрақтары.............................................................. 40
3 – т а р а у
Әскерді сумен қамтуда санитарлық қадағалаудыұйымдастыру.................................. 41
Әскерді сумен қамтамасыз етудегі жабдықтау құралдары.....................................................43
Су сапасына қойылатын талаптар және су тұтынушылар нормасы...................................47
Су көздерін барлау және гигиеналық баға беру........................................................................50
Су жабдықтайтын пункт пен су бөлетін пункттер....................................................................51
Шабуылдайтын және қорғанатын әскери бөлімдерді сумен қамтудағы гигиеналық ерекшеліктер.....................................................................................................................................56
Дала жағдайында суды тазалау.....................................................................................................57
Өзіндік бақылау және сабақты талқылау сұрақтары...............................................................65
4-т а р а у
Дала жағдайында әскерді тамақтандыруда санитарлық қадағалануды өткізу және ұйымдастыр негізі.............................................................................................................................66
Тамақтануда гигиеналық қамтудағы медициналық шаралары.............................................69
Дала жағдайында тамақтану............................................................................................................72
Далалық жерде жаппай қырып жою қаруын (ЖҚЖҚ) қолданғанда тамақтану..................79
Өзіндік бақылау және сабақты талқылау сұрақтары.................................................................84
5 – т а р а у
Дала жағдайында су мен тамақтандырудың гигиеналық сараптамасы.............................. 85
Әскер тұрған орындағы болатын зерттеулер...............................................................................87
Сынамалық іріктеу...................................................................................................................... 90
Лабораториялық зерттеулер.............................................................................................................92
Эксперт қорытындысы......................................................................................................................92
Өзіндік бақылау және сабақты талқылау сұрақтары................................................................95
6 – т а р а у
Әскерилердің еңбек гигиенасы........................................................................................................ 96
Мекендік мәселеде әскери мамандардың еңбек гигиенасының сипаттамасы.......................96
Дербес қорғану құралдары амалдары мен жеке құрам жұмысының ерекшелігі............... 99
Әскери еңбектегі химиялық фактордың ролі.............................................................................102
Мотоатқыштар мен танк бөлімдеріндегі еңбек гигиенасы......................................................105
Радиолокациялық станциялардағы еңбекгигиенасы...............................................................112
РЛС-ға арнайы емес зиянды факторлар және қолайсыз әрекеттердің профи-
лактикасы...........................................................................................................................................119 Дене қызуы мен суынуында киімдердің ұтымдылығының профилактикалық
маңызы ...............................................................................................................................................120
Артиллериядағыеңбекгигиенасы..................................................................................................122
Өзіндік бақылау және сабақты талқылау сұрақтары..............................................................124
7-т а р а у
Әскер қозғалысындағы гигиена..................................................................................................123
Әскер қозғалысы және гигиеналық іс-шаралар........................................................................123
Әскердің теміржол, су және авиациялық көлікпен тасымалдануы................................... 126
Әскерді автомобильдермен тасымалдануы......................................................................... 129
Маршпен жүрудегі гигиеналы қамтылу....................................................................................131
Өзіндік бақылау және сабақты талқылау сұрақтары..............................................................137
Әскери гигиенадан машықтану сабақтарына арналған жетекшілік нұсқаулық...............138
Медициналық профилактикалық істер факультетіне , әскери гигиена пәніне арналған тақырыптық және күнтізбелік сабақ жоспары..........................................................................139
Жалпы медицина факультетіне әскери гигиена пәніне арналған тақырыптық және күнтізбелік сабақ жоспары.............................................................................................................141
Стоматология факультетіне әскери гигиена пәніне арналған тақырыптық және күнтізбелік сабақ жоспары............................................................................................................ 142
Медициналық профилактиқалық іс факультет студенттеріне машықтану сабағы.Әскерді қоныстандырудағы санитарлық- гигиеналық бақылау.1- сабақ....... ................................. 143
Әскерді тамақтандыруында санитарлық гигиеналық бағалау..2-сабақ.............................. 146
Жеке құрамды С дәруменімен және сапалы азық түлікпен қамтуда
санитарлық-гигиеналық бақылау.3-сабақ.............................................................................. 149
Әскерді сумен жабдықтауда санитарлық-гигиеналық бақылау.4-сабақ ........................ ..151
Далада су сапасын жақсартудағы санитарлық- гигиеналық бақылау.5-сабақ ........... ...154
Жаппай қырып жоятын қаруды қолданғанда жағдайында тағам мен және сумен жабдықтаудың санитарлық гигиеналық бақылануы.6-сабақ........................................... 156
Әр түрлі бөлек әскери саладағы еңбектің гигиеналық бақылануы.7-сабақ................... 157
Ракеталық және радиотехникалық әскердегі санитарлық гигиеналық бақылау
8-сабақ.............................................................................................................................................. 160
Жалпы медицина факультеті студенттеріне әскери гигиенаға арналған практикалық сабақтың әдістеме нұсқауы.1-сабақ.................................................................. ......................... 163
Әскердің тамақтандыруында санитарлық гигиеналық бағалау.2-сабақ............................ 167
Әскерді сумен жабдықтауда санитарлық-гигиеналық бақылау.3сабақ............................. 170
Әртүрлі бөлек әскер салаcындағы еңбектегі гигиеналық бақылану.4сабақ......................173
Стомотология факультеті студенттеріне әскери гигиенадан машықтану
сабағы 1-сабақ................................................................................................................................ 175
Әскерді қоныстандырудағы санитарлық - гигиеналық бақылау...........................................176
Әскердің тамақтандыруында санитарлық –гигиеналық бағалау 2-сабақ............................177
Әскерді сумен қамтуда санитарлы-қгигиеналық бағалау 3-сабақ........................................ 179
Әскери гигиенаға арналган тесттік сұрақтар........................................................................... 181
Әскери гигиена мен әскери эпидемиологияда қолданыстағы терминдік сөздер.................191
Әдебиеттер..........................................................................................................................................198
ҚЫСҚАРТЫЛЫП ЖАЗЫЛҒАН СӨЗДЕР
АЭҚКБ (СПЭБ) - арнайы эпидемияға қарсы күресетін бригада
ӘМЛ ( ВМЛ) - әскери медициналық лаборатория
ӘСЭҚО (ВСПЭО) - әск.сан.эпид.қарсы отряды
ӘМО (ВМО) - әскери медициналық орталық
ӘШҚ (ПВО) - әуе шабуылынан қорғану
БЗОК - бактериялық зақымдайтын ошақ көздері
БҚ (БО) - бактериологиялық қару
БС - бактериологическое средства
ВЛ - вирустық лаборатория
ДТП (ППП) - далалық тамақтану пункті
ДЖО (ППО) -далалық жуыну отряды
ДМЛ (ПМЛ) - далалық медициналық лаборатория