Үлкейтілген масштабтан бастапқы көрініске оралу үшін тінтуірдің меңзерін гистограмманың үстіне апару керек, содан кейін тінтуірдің сол жақ батырмасын басып, оны жібермей, төменнен жоғары қарай кішкене тіктөртбұрышты созыңыз, содан кейін тінтуірдің сол жақ батырмасын жіберіңіз. түймесін басыңыз да, экранда бастапқы гистограмма кескіні пайда болады.
Шифрлау.Мәтіндік файлды шифрлау зертханада қарастырылған жеті әдістің бірі арқылы орындалады:

1. 
   моноалфавиттік (белгіленген ығысуымен);
   

2. 
   көрсетілген ығысуы бар моноалфавиттік (2-ден 20-ға дейін);
   

3. 
   таңбаларды ауыстыру;
   

4. 
   255-ке қосу арқылы (кері);
   

5. 
   полиалфавиттік (тұрақты кілтпен);
   

6. 
   бекітілген ұзындық кілті бар полиалфавиттік;
   

7. 
   ерікті ұзындықтағы кілті бар полиалфавиттік.
   

Шифрлау әдісін таңдау тінтуірдің көмегімен де, курсор пернелері мен ENTER пернесі арқылы да орындалады. Содан кейін шифрлау әдісіне байланысты белгілі бір параметрлерді көрсету және кодтау процесін растау немесе одан бас тарту қажет болатын терезе пайда болады. Осыдан кейін шифрланған мәтін редактор терезесінде көрсетіледі.
Шифрды шешу.Алдыңғы абзацқа ұқсас шифрды шешу әдісі таңдалады (файл шифрланған әдіске сәйкес болуы керек). Терезе қайтадан пайда болады, онда шифрды шешу әдісіне байланысты белгілі бір параметрлерді көрсету және шифрды шешу процесін растау немесе одан бас тарту қажет. Осыдан кейін шифры шешілген мәтін редактор терезесінде көрсетіледі. Дұрыс шифрды шешу кезінде алынған мәтін түпнұсқаға сәйкес келеді.
Қосымша ақпарат.Бағдарлама қосымша ақпаратты («Ctrl + F9 анықтамасы»), қолданылатын шифрлау әдістері туралы анықтамалық ақпаратты («Ctrl + F10 әдістері туралы»), бағдарлама туралы ақпаратты («Ctrl + F11 бағдарламасы туралы») көруге мүмкіндік береді.

221 БӨЛІМ



Бағдарламамен жұмыс істеу мысалы
Бекітілгенмен моноалфавитті шифрлауды қарастырайық
кілт.
Ctrl+L пернелерін басу немесе мәзірден Файлды ашу элементін таңдау арқылы өңдегіш терезесіне бастапқы мәтінді жүктеңіз.
Содан кейін Шифрлау мәзірінің элементін шақырыңыз, бір алфавиттік әдісті таңдаңыз (бекітілген ығысумен). Пайда болған терезеде Шифрлау түймесін басыңыз. Шифрлау аяқталғаннан кейін өңдегіште шифрланған мәтінді көруге болады.

---

Гистограмма мәзір элементіне өтіңіз. Түпнұсқа және шифрланған файлдардың гистограммаларын көрсететін гистограмма түрін таңдаңыз. Гистограммаларды талдау. Олардың сыртқы түрі шамамен бірдей болуы керек.
Шифрлық кілтті (біріншіге қатысты екінші алфавиттің ығысуы) табу үшін гистограммалардан пайда болу жиілігі бірдей таңбаларды табу керек. Мысалы, бірінші гистограммадағы жиі кездесетін таңба шифрланған кезде екінші гистограммадағы ең жиі кездесетін таңбаға өтуі керек. Осылайша, екі гистограммада жиі кездесетін екі таңбаны тауып, біз стандартты ASCII код кестесін пайдаланып ығысуды есептей аламыз. Офсетті және таңбаларды кодтау кестесін біле отырып, мәтіннің шифрын оңай шешуге болады. Шифрды шешу мәзірінің элементін шақыру арқылы автоматты режимде бірдей әрекеттерді орындауға болады.
Ескерту.Кодтау кестесінен шифрлау және шифрды шешу кезінде 176-223 және 240-255 кодтары бар таңбалар пайдаланылмайды, яғни. қолмен дешифрлеу кезінде бұл таңбаларды өткізіп жіберу керек және мысалы, «I» символында 159 емес, 223 коды бар деп есептеу керек, сол сияқты «р» 175 емес, 239.
Кейде таңбалардың пайда болу жиілігін көрсететін бағандардың астындағы гистограммаларда белгілердің өзі емес, төртбұрышты жақшадағы олардың кестелік кодтары көрсетіледі.
Төменде жылдам пернелердің сипаттамасы және олардың әртүрлі әрекеттерді орындау кезінде қолданылуы берілген:
Shift+F10 – бағдарлама туралы; Ctrl+X – бағдарламадан шығу; Ctrl + N - жаңа - ФАЙЛ / Жасау; Ctrl + L - жүктеу - Файл / Ашу; Ctrl + S - сақтау - Файл / Сақтау. Шифрлау:
Ctrl+F1 – бір алфавиттік әдіс (белгіленген ығысуымен); Ctrl+F2 — ығысу көрсетілген моноалфавиттік (2-ден 20-ға дейін);

№1 зертхана23



Ctrl + F3 – символдарды ауыстыру;
Ctrl+F4 - 255 толықтауышы (кері әдіс);
Ctrl+F5 – тұрақты кілтті полиалфавиттік әдіс; Ctrl+F6 – тұрақты кілті бар полиалфавиттік әдіс
ұзындығы;
Ctrl+F7 – ерікті ұзындықтағы кілті бар полиалфавиттік әдіс.
Шифрды шешу:
Shift+F1 — бір алфавиттік әдіс (белгіленген ығысуымен);
Shift+F2 — ығысу көрсетілген моноалфавиттік (2-ден 20-ға дейін);
Shift + F3 – символдарды ауыстыру;
Shift+F4 - 255-ке қосымша (кері әдіс);
Shift+F5 – тұрақты кілтті полиалфавиттік әдіс; Shift+F6 – тұрақты пернемен көп алфавиттік әдіс
ұзындығы;
Shift+F7 – ерікті ұзындықтағы кілті бар полиалфавиттік әдіс.
Гистограммалар:
Shift+Ctrl+F1 — бастапқы және шифрланған файл;
Shift+Ctrl+F2 – шифрланған және шифры ашылған файл;

---

Shift+Ctrl+F3 – стандартты тарату және шифрланған
мәтін;
Shift + Ctrl + F4 - стандартты тарату және шифры ашылған мәтін.
Көмектесіңдер:
Ctrl + F9 - анықтама;
Ctrl+F10 – әдістер туралы;
Ctrl+F11 – бағдарлама туралы.
Жаттығу

1. 
   Зертханалық жұмыстың сипаттамасымен және тапсырмамен танысу.
   

2. 
   Бекітілген ығысуы бар бір алфавиттік әдіс үшін бағдарламадағы ығысу жиынын анықтаңыз. Ол үшін сізге:
   

редактормен алдын ала жасалған көрініс мәтіндік файлыңыз
осы файл үшін шифрлауды орындау;
редакторда шифрланған файлды қарау;
түпнұсқа және шифрланған мәтіндердің гистограммаларын қарау;гистограммаларды сипаттау (қаншалықты ұқсас, олардың айырмашылығы) және анықтау
құйыңыз, қандай офсеттік шифрлау орындалды;

24. 
    1 БӨЛІМ
    

• 
  шифрланған мәтіннің шифрын ашу:
  

—бағдарламаны пайдаланып, содан кейін редакторда дұрыс шифрды шешуді тексеріңіз,
—гистограммаларды қолмен қолдану; сипаттау және түсіндіру




шифрды шешу процесі.

• 
  Әрбір шифрлау әдісіне арналған есепте орындалған әрекеттер тізбегі сипатталады, барлық пайдаланылған файлдардың аттары, алынған гистограммалар, табылған ығысу көрсетіледі және шифрды шешу процесі сипатталады.
  

Мұғалімге орындалу туралы есеп және барлық пайдаланылған және жасалған файлдар беріледі.
3. Берілген ығысуы бар бір алфавиттік әдіс үшін (Цезарь шифры) келесідей болады:
үшін ерікті ығысу арқылы шифрлауды орындаңыз бастапқы мәтін;
бастапқы және шифрлық мәтіндердің гистограммаларын қарау және сипаттау, бірнеше символдар үшін ығысуды анықтау;
программаның көмегімен мәтіннің шифрын ашу;
көмегімен Цезарь шифрінің мәтінін ашыңыз жақты таңдау әдісі бойынша бағдарламалар; файл шифрланған офсетті көрсетіңіз.
4. Таңбаларды ауыстыру әдісі үшін шифрланған файлдың шифрын ашыңыз. Ол үшін ашық мәтін символдарының орын ауыстыру заңын анықтау қажет. Өзіңіз білетін мәтіні бар бірнеше сөзден тұратын шағын файл жасаңыз, оны шифрлаңыз, гистограммаларды қараңыз (оларды сипаттаңыз; олардан декодтау үшін пайдалы ақпаратты алу мүмкін болса, жауап беріңіз). Түпнұсқа және шифрлық мәтіндеріңізді салыстырыңыз (редактордың көмегімен) және таңбаларды ауыстыру заңын анықтаңыз.
Файл шифрын шешіңіз:
қолмен (әрекеттеріңізді түсіндіріңіз);бағдарламасын пайдалану.
5. Кері кодтау үшін (255 толықтауышқа дейін):

---

ерікті файлыңыз үшін шифрлауды орындау;
бастапқы және шифрланған мәтіндердің гистограммаларын қарау, гистограммаларды сипаттау және бірнеше символдар үшін ығысуын анықтау;
шифрленген мәтіннің шифрын ашу, редакторда шифрды шешудің дұрыстығын тексеру.
6. Тұрақты кілтпен көп алфавитті шифрлау үшін қанша бір алфавиттік әдісті және қандай ығысу арқылы анықтаңыз

№1 зертхана25



бағдарламада қолданылады. Ол үшін бірдей таңбалар тізбегінен тұратын өз файлыңызды жасап, ол үшін шифрлауды орындап, гистограмма арқылы шифрлау әдісі мен ығысулар жиынын анықтау керек.

7. 
   Бекітілген ұзындық кілті бар полиалфавиттік шифрлау үшін:
   

шифрлауды орындаңыз және гистограммадан бірдей таңбалар тізбегінен тұратын файл үшін әрбір таңбаның қандай офсетті алатынын анықтау;
еркін мәтіндік файл үшін шифрлауды және шифрды шешуді орындау;
түпнұсқа және шифрланған мәтіндердің гистограммаларын көру және сипаттау; гистограммалардан қандай ақпаратты алуға болады деп жауап береді.

7. 
   Еркін парольмен полиалфавиттік шифрлау үшін тапсырма 7-тармаққа толығымен ұқсас.
   

7. 
   Оқытушы көрсеткен нұсқа нөміріне сәйкес есепте бақылау сұрақтарына жауап беру (1.1-кесте).
   

1.1-кесте

Сан	Бақылау сұрақтары
опция
1, 5, 7, 3,	Файлдарды криптографиялық қорғаудың қандай әдістерін білесіз?
9, 18, 28
2, 4, 6, 8, 20,	Моноалфавиттік әдістердің артықшылықтары мен кемшіліктері қандай?
22, 24, 26, 30
11, 13, 15, 10,	Құрамындағы мәтінді шифрлағыңыз келсе
17, 19, 27	маңызды ақпарат, қандай әдіс қарастырылады
	таңдайсың ба? Таңдауыңызды негіздеңіз
12, 14, 16, 21	Қайта өтініш берген дұрыс па?
23, 25, 29	шифрланған мәтін үшін:
	а) полиалфавиттік шифрлау әдісі;
	ә) Цезарь әдісі?

---

№2 зертхана
МӘТІНДІК АҚПАРАТТЫ ҚОРҒАУДЫҢ ТҮРЛІ ӘДІСТЕРІН ЖӘНЕ КІЛТЕЛЕР ТАҢДАУ НЕГІЗІНДЕ ОЛАРДЫ ОРЫНДАУДЫ ЗЕРТТЕУ
Жұмыс мақсаты:Виженер кестесін пайдалана отырып, символдарды ауыстыру, ауыстыру, гамма арқылы шифрлау (шифрды шешу) әдістерін зерттеу. Барлық ықтимал кілттерді санау арқылы шабуылдарға негізделген әртүрлі әдістердің күшін зерттеу және салыстыру.

• 
  Зертханалық жұмыста барлық негізгі нұсқаларды санамалау негізінде шифрды бұзу әдісі қарастырылады. Нұсқаның дұрыстығының критерийі мәтінде «ықтимал сөздің» болуы болып табылады. Барлық мүмкін пернелердің жиынтығы сұрыпталады, әрбір кілтте шифрленген мәтін дешифрланады. Алынған «псевдо-ашық» мәтінде ықтимал сөз ізделеді. Егер мұндай сөз жоқ болса, ағымдағы мәтін жойылады және келесі пернеге көшу орындалады. Егер мұндай сөз табылса, кілттің нұсқасы көрсетіледі. Содан кейін пернелерді санау опциялардың барлық жинағы таусылғанша жалғасады. Бірнеше кілттерді анықтауға болады, оларда
  

• 
  «псевдоашық мәтіндер» ықтимал сөз.
  

Тізімдеу аяқталғаннан кейін табылған кілттердегі мәтіннің шифрын ашу қажет. Көрнекі тексеру үшін «жалған ашық мәтін» көрсетіледі. Оператор мәтінді ашық деп таныса, онда ашу жұмысы аяқталады. Әйтпесе, кілттің бұл нұсқасы қабылданбайды және келесі кілтке көшу жүзеге асырылады.

---

Смотрите также файлы

• Волейбол. Нападающий удар.docx

• Бланк выполнения лабораторной работы 1.docx

• Условия и факторы необходимые человеку для сохранения своего психологического здоровья.docx

• Период Основной ресурс.docx

• Білім беру йымыны атауы 2 Ертіс жоббм.docx