Файл: Кіріспе. Физиотерапиядаы оалту негіздері туралы жалпы апарат. Электротерапия.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 30.11.2023
Просмотров: 37
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
№ 1 дәріс Тақырып " Кіріспе. Физиотерапиядағы оңалту негіздері туралы жалпы ақпарат. Электротерапия"
Оңалту-бұл денсаулықты, функционалды жағдайды және еңбекке қабілеттілікті қалпына келтіру, бұзылған, ауру, жарақат немесе физикалық, химиялық факторлар.
Оңалту (ДДҰ бойынша) – аурулар, жарақаттар және туа біткен ақаулар нәтижесінде функциялары бұзылған адамдарды өздері өмір сүретін қоғамдағы өмірдің жаңа жағдайларына бейімдеумен қамтамасыз етуге арналған іс-шаралар жиынтығы.
Оңалту түрлері:
1. Медициналық оңалту.
2. Физикалық оңалту.
3. Психологиялық оңалту.
4. Әлеуметтік (тұрмыстық) оңалту.
5. Еңбек (кәсіптік) оңалту.
Медициналық оңалту
-пациенттің денсаулығын қалпына келтіруге бағытталған емдеу-профилактикалық іс-шаралар кешені. Оңалтудың бұл аспектісі пациентті бақылау барысында емдік шаралармен байланысты, оны барлық Епу-дың әр түрлі деңгейдегі медициналық қызметкерлері (дәрігерлер, орта және кіші медициналық қызметкерлер) жүргізеді.
Физикалық оңалту
Физикалық оңалтудың әртүрлі құралдарын (жаттығу терапиясы, массаждың әртүрлі түрлері, алдын-ала қалыптасқан және табиғи факторлар) тағайындауды қамтиды.
Оны физиотерапия, жаттығу терапиясы және массаж дәрігерлері, сондай-ақ орта медициналық персонал (физиотерапевтер, массажистер, жаттығу терапиясының нұсқаушылары) жүргізеді.
Психологиялық оңалту
Қамтамасыз етеді:
* пациенттің интеллект деңгейін, жеке басын бағалау;
* жеке, эмоционалды мәселелер бойынша кеңес беру;
* психотерапия;
* білім беру және профилактикалық бағдарламаларды жоспарлауға және өткізуге қатысу;
* ата-аналарға кеңес беру.
Психологиялық оңалтуды психологтар жүргізеді,
психотерапевт дәрігерлері.
Әлеуметтік (тұрмыстық) оңалту
Сұрақтарды қамтиды:
* үй ортасын, отбасылық қатынастарды зерттеу;
* пациенттің қажеттіліктерін қанағаттандыру және ынтымақтастық үшін ата-аналармен (туыстарымен) әңгімелесу;
* науқасты (мүгедекті) өзіне-өзі қызмет көрсету дағдыларына үйрету.
Әлеуметтік оңалтуды әлеуметтік қорғау органдары, оңалтуда үлкен рөл атқаратын әлеуметтік қызметкерлер жүргізеді.
Еңбек (кәсіптік) оңалту
- бұл пациентті (мүгедекті) оның қабілеттері мен мүмкіндіктерін ескере отырып, нақты еңбек қызметіне дайындау.
Еңбекті оңалту
1. Бұрынғы жұмыс орнында бейімделу.
2. Қайта бейімдеу-еңбек жағдайлары өзгерген, бірақ сол кәсіпорында жаңа жұмыс орнында жұмыс істеу.
3. Бұрынғы мамандыққа жақын жаңа біліктілікті алуға байланысты дене белсенділігінің төмендеуімен жұмыс.
4. Сол кәсіпорында қайта даярлау.
5. Оңалту орталығында қайта даярлау, одан кейін жаңа мамандық бойынша жұмысты іріктеу.
Оңалту мақсаттары
1. Пациенттер мен мүгедектерді Еңбек және тұрмыстық процестерге, қоғамға тиімді және ерте қайтару.
2. Адамның жеке қасиеттерін, рухани және психологиялық мәртебесін қалпына келтіру.
Оңалту міндеттері
1. Дененің және тірек-қимыл жүйесінің әртүрлі жүйелерінің функционалдық мүмкіндіктерін толық қалпына келтіру.
2. Күнделікті өмір мен жұмыс жағдайына компенсаторлық бейімделуді дамыту.
3. Тұрмыстық мүмкіндіктерді қалпына келтіру.
4. Патологиялық процестердің дамуының алдын алу, яғни қайталама алдын алу шараларын жүзеге асыру.
Оңалтудың негізгі принциптеріне мыналар жатады:
* оңалту іс-шараларын (РМ)ерте бастау,
* барлық қол жетімді және қажетті RM пайдаланудың кешенділігі,
* оңалту бағдарламасын даралау,
• оңалту кезеңділігі,
* оңалтудың барлық кезеңдеріндегі үздіксіздік және сабақтастық,
* РМ әлеуметтік бағыты,
* жүктемелердің барабарлығын және оңалту тиімділігін бақылау әдістерін қолдану.
РМ-ны ерте бастау тіндердегі дегенеративті өзгерістердің алдын алу тұрғысынан маңызды (бұл әсіресе неврологиялық ауруларда маңызды). РМ емдеу процесіне ерте енгізу аурудың қолайлы ағымы мен нәтижесін қамтамасыз етеді, мүгедектіктің алдын алу (қайталама профилактика) сәттерінің бірі ретінде қызмет етеді.
Барлық қол жетімді және қажетті RM қолдану кешенділігі. Медициналық оңалту проблемалары өте күрделі және көптеген мамандардың бірлескен қызметін қажет етеді: терапевттер, хирургтар, травматологтар, физиотерапевтер, ЕДШ және физикалық оңалту дәрігерлері мен әдіскерлері, массаж терапевттері, психиатрлар, оңалтудың жекелеген кезеңдеріндегі науқастың физикалық және психикалық жағдайына сәйкес. Науқасты РМ қолдануды талап ететін жағдайға әкелген себептерге байланысты мамандар мен қолданылатын әдістер мен құралдардың құрамы әр түрлі болады.
Оңалту бағдарламаларын даралау. РМ қолдануды талап ететін себептерге, сондай-ақ науқастың немесе мүгедектің жай-күйінің ерекшеліктеріне, олардың функционалдық мүмкіндіктеріне, қозғалыс тәжірибесіне, жасына, жынысына байланысты мамандардың құрамы мен қолданылатын әдістер мен құралдар болады, яғни оңалту пациенттерге РМ қолдануға реакциясын ескере отырып, оларға жеке көзқарасты талап етеді.
Оңалтудың барлық кезеңдерінде РМ үздіксіздігі мен сабақтастығы бір кезең ішінде де, бір кезеңнен екіншісіне өту кезінде де маңызды. Дененің әртүрлі жүйелерінің функционалды жағдайы жақсарады, жаттығулар жоғарылайды және РМ-ны қолданудағы кез-келген азды-көпті үзіліс оның нашарлауына әкелуі мүмкін, қайтадан бастау керек.
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2020 жылғы 7 қазандағы № ҚР ДСМ-116/2020 бұйрығы. Медициналық оңалту көрсету қағидаларын бекіту туралы
Медициналық оңалту үш кезеңнен тұрады:
1) бірінші кезең – аурудың жіті, жітілеу кезеңдерінде, сондай-ақ, операциялық араласулар және жарақаттар кезінде медициналық оңалту реабилитолог дәрігердің консультациясынан кейін асқынулардың профилактикасы және функционалдық қалпына келтіруді жеделдету үшін клиникалық хаттамаларға сәйкес негізгі ауруды емдеу шеңберінде мамандандырылған, оның ішінде жоғары технологиялық медициналық көмек көрсететін стационарлардың құрылымдық бөлімшелерінде (реанимация және қарқынды терапия бөлімшесінде немесе мамандандырылған бейінді бөлімшеде) жүргізіледі.
Бірінші кезеңде іс-шараларды өткізуді медициналық оңалту мәселелері бойынша оқудан өткен реабилитолог дәрігер және (немесе) бейінді маман жүзеге асырады. Негізгі ауруды медициналық оңалту өмірлік маңызды функциялар тұрақтанғаннан кейін жүргізіледі.
Негізгі ауруды емдеу курсы және медициналық оңалтудың бірінші кезеңі аяқталған кезде бейінді маман реабилитолог дәрігермен бірлесіп пациенттің әлеуетін айқындайды және алғаш рет белгіленген оңалту диагнозын, оңалту бағдарының шкаласы (бұдан әрі – ОБШ) бойынша пациенттің бағытын қалыптастырады және шығару эпикризін рәсімдей отырып, пациентті оңалтудың келесі кезеңдеріне (екінші немесе үшінші) жіберуді қалыптастырады.
Пациенттерде емдеуге жатқызуға көрсетілімдер болмаған және стационарлық жағдайларда оңалтудың бірінші кезеңін жүргізу қажет болған кезде, пациент медициналық көмек көрсетілгеннен және негізгі ауруды емдеу аяқталғаннан кейін оңалтудың екінші немесе үшінші кезеңіне жіберіледі.
Оңалту көмегін көрсететін медициналық ұйымдарда бейінді мамандар және (немесе) оңалтушы дәрігерлер болмаған жағдайда, ОБШ-ны айқындау және оңалтудың жеке жоспарын әзірлеу МДТ немесе бейінді мамандардың, мамандандырылған оңалту медициналық ұйымдарының қатысуымен телемедицина арқылы қамтамасыз етіледі;
2) екінші кезең – медициналық оңалту мамандандырылған бөлімшелерде немесе республикалық денсаулық сақтау ұйымдарынының оңалту төсектерінде, мамандандырылған оңалту орталықтарында, көп бейінді стационарларда жүргізіледі.
Екінші кезең мультидисциплинарлық топ (бұдан әрі – МДТ) мамандарының қатысуымен өмір сүру мен денсаулықтың қызмет етуінің, шектеулерінің халықаралық сыныптамасы (бұдан әрі – ҚХС) өлшемшарттарының негізінде нозология, пациент жағдайының ауырлық дәрежесіне, биоәлеуметтік функциялардың (бұдан әрі – БӘФ) бұзылуына байланысты емдеу ұзақтығымен аурудың басталуынан (операциялық араласудан) кейін 9 айдың ішінде өткізіледі.
Бір емдеу курсының ұзақтығы және екінші кезеңнің еселігі реабилитолог дәрігердің немесе ОБШ бойынша МДТ қорытындысы, ҚХС өлшемшарттары бойынша, пациент жағдайының ауырлық дәрежесі бойынша анықталады.
Екінші кезеңнің ішінде медициналық оңалтудың бірнеше курстарын өткізген кезде әрбір курс жаңа жағдай деп есептеледі. Екінші кезеңнің курстары арасындағы интервалдың ұзақтығы 30 күннен аспайды.
Медициналық оңалтудың екінші кезеңін жүргізу үшін пациентті бір медициналық ұйым шегінде бейінді бөлімшеден оңалту бөлімшесіне ауыстыру кезінде оны оңалтудың жаңа жағдайы деп есептеледі.
Пациенттерде мамандандырылған бөлімшелерде немесе оңалту төсектерінде, денсаулық сақтау ұйымдарында, мамандандырылған оңалту орталықтарында, көп бейінді стационарларда оңалтудың екінші кезеңін өткізуге көрсетілімдер болмаған кезде, пациент негізгі ауруды емдеу аяқталғаннан кейін оңалтудың үшінші кезеңіне жіберіледі.
Медициналық оңалтудың екінші кезеңіне жолдама жасау кезінде ақпараттық жүйеде қос кодтау пайдаланылады: негізгі диагноз ретінде негізгі диагноздың немесе операцияның коды көрсетіледі; диагнозды нақтылайтын – осы Қағидалардың 12-қосымшасына сәйкес XXI класс (Z) тізбесінен код.
3) үшінші кезең негізгі ауруды емдеу аяқталғаннан кейін туа біткен аурулар кезінде және ҚХС өлшемшарттарын бағалағаннан кейін БӘФ сақталған кезде жүргізіледі. Пациент ОБШ-ға сәйкес осы Қағидаларға 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 11-1, 11-2, 11-3, 11-4, 11-5, 11-6, 11-7 және 11-8-қосымшаларға сәйкес медициналық оңалтудың үшінші кезеңін алады.
Үшінші кезеңдегі медициналық оңалту амбулаториялық-емханалық ұйымдарда, күндізгі стационарларда, санаторийлік-курорттық ұйымдарда, үйдегі стационарларда, оның ішінде қашықтықтан медициналық қызмет көрсету арқылы жүргізіледі.
Медициналық оңалтудың үшінші кезеңіне жолдама жасау кезіндегі ақпараттық жүйеде қос кодтау пайдаланылады: негізгі диагноз: аурудың бейініне сәйкес оңалту коды (Z) және диагнозды нақтылайтын: ауру коды.
Физиотерапия-емдік және профилактикалық мақсатта табиғи және жасанды физикалық факторлардың ағзаға әсерін зерттейтін медицина саласы (ғылым).
Физиотерапияның даму тарихы
I кезең ежелгі адамдардың қоршаған табиғи физикалық факторларды: күн сәулесін, суды, ауаны, жылу мен түтінді практикалық қолданумен байланысты ең ерте кезең – олардың тіршілігін сақтау және аурулармен күресу.
II кезеңнің басталуы I–II ғасырларға жатады, Цельс сол кезде табылған жер асты минералды суларының алғашқы классификациясын берген кезде, Ал Гален минералды сулар мен балшықтарды емдеудің бірқатар әдістерін – "жараларды емдейтін жер"жасаған кезде. Император Нерон заманындағы римдік дәрігерлер подагра, мигрень және ауырсынумен бірге жүретін басқа ауруларды емдеу үшін "электрлік" балықтар немесе "электрлік" безеулер деп атады, олардың денесі өте жоғары кернеулі электр тогын тудырады. Авиценна, Гиппократ, Асклепиаданың ежелгі ғалымдарының еңбектерінде қыздырылған құммен емдеудің қарапайым және ежелгі әдісі туралы айтылады......."псаммотерапия" (пеаммо – құм сөзінен шыққан). Ресейде бұл әдіс кейінірек, XIX ғасырда, бүйректерді буындарға емдеу үшін қолданылды.
III этанның басталуы XVIII ғасырдың ортасы болып саналады, өйткені бұл уақытта жаратылыстану, физика және техникалық ғылымдар қарқынды дамып келеді. Сонымен, 1672 жылы статикалық электр энергиясын алу әдісін ашқан Герикенің жұмысы негізінде жоғары кернеулі тұрақты электр көбелегінің әрекетін қолданатын франклинизацияның емдік әдісі жасалды. Вольтты Зерттеу (1792-.1794) және Гальзани (1791 – Бақа бұлшықетіндегі тәжірибелер) тұрақты (гальваникалық) ток физиологиясында қолдануды бастады және емдік әдістерді – мырыштауды құрудың негізі болды.
Айта кету керек, отандық клиникалық медицинаның алдыңғы қатарлы қайраткерлері ұзақ уақыт бойы физикалық терапияны қолданудың маңыздылығын ескерген. Бірақ жалпы алғанда, біздің еліміздегі курорттарда ұйымдастырылған емдеу Петр I заманына жатады, ол Карелия аумағында Ресейдің алғашқы курортын – маргиналды суларды құруға көп күш жұмсады, келесі жылдары Липецк, ескі Русс сияқты курорттар құрылды. Сергиев минералды сулары. Кавказ минералды сулары, Қырымның емдік орындары (профессор Веляминов сияқты медициналық энтузиастар сүйек туберкулезін, өкпе туберкулезін емдеуге арналған санаторийлерді ұйымдастыруды бастады).