Файл: 6 В сынып Жаратылыстану бжб 1 Экология жне траты даму.docx

6 «В» сынып «Жаратылыстану» БЖБ №1 ___________________________________________________

«Экология және тұрақты даму»

1. Экожүйеге атау бер. «биоценоз» «экотоп» бағандарына экожүйенің компоненттерін жаз [2]



(а) Экожүйе атауы: ______________________________________________________________________________ Экотоп: ________________________________________________________________________________________

Биоценоз: ___________________________________________________________________________________

(b) Қоректену тұрғысынан экожүйе қандай сатыларға бөлінеді? [1]

________________________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________________________ 2.Сөздіктер ережесін жаз: [5]

- экожүйе ________________________________________________________________________________________

- продуценттер ____________________________________________________________________________________

- консументтер ____________________________________________________________________________________

- редуценттер ______________________________________________________________________________________

- биоценоз _______________________________________________________________________________________

3. Төмендегі суретті пайдалана отырып, азықтық тізбек құрастыр. [2]

Азықтық тізбек:

4. Карл Линнейдің еңбегі қандай? ____________________________________________________________________[1]

5. Негізгі таксономиялық санатта атаңдар______________________________________________________________[1]

___________________________________________________________________________________________________

6. Морфология деген не?- __________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________ [1]

7. Өсімдіктің сыртқы құрылысын ата? __________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________ [1]

8. Өсімдіктер типі бойынша жерүсті биомдарын ата: ____________________________________________________

________________________________________________________________________________________________ [1]

6 сынып «Жаратылыстану» пәнінен 4-тоқсанға арналған бөлім бойынша №1жиынтық бағалау тапсырмалары

Тақырыбы: «Экология және тұрақты даму» БЖБ – 1

Жиынтық бағалаудың өткізілу уақыты - 20 минут

Балл саны – 15

№	Тапсырма	Жауабы	Балл
1 А	Экожүйеге атау бер. «биоценоз» «экотоп» бағандарына экожүйенің компоненььерін жаз	Тоған су. Биоценоз – өсімдік, жануар, микроорганизм Экотоп – климат, топырау, тас, су	2
Б	Қоректену тұрғысынан экожүйе қандай сатыларға бөлінеді?	Жоғарғы автотрофты (өздігінен қоркетенетін) «жасыл белдеу» өсімдіктер. Төменгі гетеротрофты (басқамен қоректенетін) «қоңыр белдеу» (тұтынушы)	2
2	Сөздіктер ережесін жаз	- экожүйе – бірлік (тірі мен жансыз заттардың) - продуценттер - түзушілер - консументтер - тұтынушылар - редуценттер - ыдыратушылар - биоценоз – өсімдік, жануар, микроорг жиынтығы	5
3	Төмендегі суретті пайдалана отырып, азықтық тізбек құрастыр	Микорогранизм – құрттар - ұсақ құстар – ірі құстар	1
4	Карл Линнейдің еңбегі қандай?	Өсімдік, жануарды топқа бөлді. Қосарлы атаутізім енгізді. Латынша атуа енгізді	1
5	Негізгі таксономиялық санатта атаңдар	Түр, туыс, тұқымдас, отряд, класс, тип, патшалық	1
6	Морфология деген не?	Организмнің сыртқы құрылысы туралы ғылым	1
7	Өсімдіктің сыртқы құрылысын ата?	Тамыр, жапырақ, сабақ, гүл	1
8	Өсімдіктер типі бойынша жерүсті биомдарын ата	Полярлық шөл, тундра, тайга, дала .....................	1
	Барлығы		15

6 сынып «Жаратылыстану» пәнінен 4-тоқсанға арналған бөлім бойынша

№2 жиынтық бағалау тапсырмалары

Тақырыбы: «Әлемді өзгертетін жаңалықтар» БЖБ – 2

Жиынтық бағалаудың өткізілу уақыты - 20 минут

Балл саны – 9

Оқу мақсаты 6.7.1.2 Жаратылыстану ғылымдарын дамытуда қазақстандық ғалымдардың үлесін талқылау

Бағалау критерийі Білім алушы

• Қазақстандық ғалымдар ашқан жаңалық

маңыздылығын талдайды

Ойлау дағдыларының Жоғары деңгей дағдылары деңгейі

1.Тапсырма

Республикалық «Егеменді Қазақстан» газеті 2017 жылдың 9 тамызындағы басылымында жарияланған мақаласында Астанадағы ЖШС «Родина» Агрофирмасында «НӘР» синбиотикалық сусын өндіріле бастағанын хабарлайды. Ағымдағы жылы осы сусын Астана қаласы мен Ақмола облысының аймақтарында сатылымға шығарыла бастайды.

"Нәр" қазақтың ұлттық қымыз, қатық, шұбатының негізінде жасалған емдік қасиеті бар сусын. Өндіріске бұл сусынды Назарбаев

Университетінің Ұлттық Зертханасының зерттеушілері мен ғалымдары ойлап шығарып, ұсынған. «НӘР» қант диабеті және артериалды гипертония, артық салмақ және онкологиялық аурулар кезінде қосымша терапия ретінде ұсынылады.

«Сусын тестілеудің бірнеше кезеңінен-зертханалық, клиникалық сынақтардан өтті. Сусынды қабылдау арқасында асқазанның ас қорыту қызметі жақсарып, адамның иммунитеті артатыны белгілі боп отыр. Сонымен қатар қан құрамындағы холестерин көрсеткіші де төмендейді»,-дейді Назарбаев Университетіндегі Ұлттық Зерттеу орталығының директоры, профессор Жақсыбай Жұмаділов.

Ақпарат бойынша тапсырмалар:

А)«НӘР» адам өмірін ұзартатын сусын деп атауға болады ма? Өз ойыңызды дәлелдеңіз.

Б) Қазақстандық ғалымдардың ашқан жаңалығының маңыздылығына талдау жасаңыз.



2.Тапсырма

Мәтінді оқып, сұрақтарға жауап беріңіз.

Физика бойынша 2017 жылғы Нобель сыйлығы америкалық зерттеушілер Кип Торн, Райнер Вайсс және Барри Бэрришке гравитациялық толқындарды тапқаны үшін берілген. Гравитациялық ғарыш толқындарының бар екенін Альберт Эйнштейн осыдан жүз жыл бұрын болжаған. Оларды қозғалыстағы массалы денелер шығарады, бірақ толқындардың шамасы өте әлсіз болғандықтан, оларды тіркеу мүмкін емес еді.

Ғалымдар 2002 жылы LIGO лазерлік-интерферометриялық обсерватория тұрғызған. Лазерлік – интерферометрде жарық көзі ретінде лазер қолданылады, оның көмегімен қандай да бір объектінің қозғалысы, өте аз өзгерісі туралы дәлірек ақпарат алуға болады. Бұл нанотехнологиядағы жетістік эксперименталды түрде гравитациялық толқындарды анықтауға көмектесті.

Зерттеушілердің ұзақ жылғы еңбегі өз жемісін берді – олардың обсерваториясында қара құрдымдардан пайда болған гравитациялық толқындардың дыбысы тіркелді.

Сұрақтар:

1. 
   Физика саласы бойынша 2017 жылғы Нобель сыйлығы қандай жаңалық үшін тағайындалды?
   
2. 
   А.Эйнштейн болжамы мен ашылған жаңалықты салыстырып, қазіргі замандағы ғылымның дамуына баға беріңіз.
   
3. 
   Болашақта қандай жаңалық енгізуге болатындығы туралы болжам жасап көріңіз.
   

6 сынып «Жаратылыстану» пәнінен 4-тоқсанға арналған бөлім бойынша

№2 жиынтық бағалау тапсырмалары

Тақырыбы: «Әлемді өзгертетін жаңалықтар» БЖБ – 2

Жиынтық бағалаудың өткізілу уақыты - 20 минут

Балл саны – 9

№	Тапсырма	Жауабы	Балл
1	Ақпарат бойынша тапсырмалар: а. «НӘР» адам өмірін ұзартатын сусын деп атауға болады ма? Өз ойыңызды дәлелдеңіз. б. Қазақстандық ғалымдардың ашқан жаңалығының маңыздылығына талдау жасаңыз.	сусынның емдік қасиеттерін анықтайды; сусынның адамдар денсаулығы үшін қаншалықты пайдалы болатындығына талдау жасайды	2 2
2	А.Физика саласы бойынша 2017 жылғы Нобель сыйлығы қандай жаңалық үшін тағайындалды? Б. А.Эйнштейн болжамы мен ашылған жаңалықты салыстырып, қазіргі замандағы ғылымның дамуына баға беріңіз. В. Болашақта қандай жаңалық енгізуге болатындығы туралы болжам жасап көріңіз	-Нобель сыйлығының қандай жаңалық үшін берілгенін түсіндіреді; -қазіргі ғылымның дамуына баға береді; - қандай жаңалық енгізуге болатындығын ұсынады.	2 2 1
	Барлығы		9