№3. «Үлкен Түркістан» отарына енетін аймақтар Қазақстан
Орта Азия Татарстан Башқұртстан Әзірбайжан Солт. Кавказ
Крым Ауғанстанның солтүстігі
Шыңжан
Фашистік Германияның экономикалық, саяси мақсаттары

Ұлы Герман империясы үшін қуатты шикізат және азық-түлік базасын жасау және Кеңес елін отара айналдыру.

1941 жыл 22 маусым – фашистік Германия КСРО-ға тұтқиықтан соғыс ашты. Ұлы Отан соғысы басталды. Еңбекшілер Отан қорғаушылр қатарына өз еркімен жазыла бастады.

Соғыстың алғашқы кезеңінде:

• 
  2 млн-нан астам әскери даярлық өтті.
  
• 
  14 атқыштар және атты әскер дивизиясы, 6 бригада құрылып, майданға жіберілді.
  
• 
  316-атқыштар дивизиясы жасақталды;
  
• 
  Армия қатарына 1 млн 196. 164 (1 млн 196.300) қазақсьадық қосылып, әрбір бесінші адам майданға аттанды;
  
• 
  Еңбек армиясы құрылды;
  
• 
  27 әскери оқу орны 16 мың офицер даярлап шығарды;
  
• 
  1941 – 1945 жылдары әскери оқу орындарына 42 мыңнан астам қазақстандық жіберілді.
  

Мәскеу үшін шайқас

(1941 жыл 30 қыркүйрек – 1941 жыл 6 желтоқсан)

Батыс шекараны күзеткен 485 шекара заставасы жау шабуылынан алғашқы қарсы алды.

Брест қамалының қорғаушылары 1941 жылдың 22 маусымнан 1 айдан астам уақыт жауға төтеп тұрды. Қамалды қорғаушы қазақстандықтар: Қ. Иманқұлов, Ш. Шолтыров, А. Наганов, В. Фурсоф, Қ. Тұдыев, К. Әбдірахманов т.б Брест қамалына 1965 жылы батыр-қамал атағы берілді.

Ерлік көрсеткен қазақстандықтар

Е. П. Рыков – Дивизия комиссары

1941 жығы қыркүйректе оңтүстік-батыс майдан Әскери Кеңесінің мүшесі басқарған 800 жауынгер 3 тәулік бойы шайқасып, бәрі қаза тапты. Киевтегі орталықтағы көшеге және Катонқарағай орта мектебіне Е. П. Рыков есімі берілді.

Л. А. Владимирский – Қара теңіз флотының контр-адмиралы

Атыраулық батыр, ерлігімен ерекшеленді.

И. В. Панфилов 316 дивизия командирі, генерал 1941 жылғы 18 қарашада ерлікпен қаза тапты.

Төлеген Тоқтаров – Барабино селосында неміс бөлімнің штабына кіріп, 5 офицердің көзін жойды.

Кеңес Одағының батыры.

Мәскеу шайқасының тарихи маңызды

«Блицкрик» сәтсіздікке ұшырады

• 
  Гитлердік әскердің жеңілмейтіндігі туралы аңыз күйреді
  
• 
  Кеңес әскері стратегиялық бастаманаы қолға алып, түбегейлі бетбұрыс басталды
  

---

Ленинград шайқасы

(1941 – 1943 жж. қаңтар)

Қазақстандықтық әскери құрамалардың үштен бірі Ленинград түбіне соғысты 310 – атқыштар дивизиясы ( 1941 ж. 9 қыркүйрек) және 314 – дивизия Ленинград облысының 22 елді мекенін азат етуге, «Өмір жолын» салуға қатысты.

Балтық флотындағы «Киров» Қызыл Тулы крейсерінде 156 қазақстандық шайқасып, ерліктері үшін ордендер мен медальдармен марапатталды.

Ленинград шайқасына қатысқан қазақстандықтар:

• 
  Партия ұйымдастырушысы Сұлтан Баймағанбетов А. Матросовтың ерлігін қайталап (жау дзотын кеудесімен жауып), Батыр атанды.
  
• 
  372 – атқыштар дивизиясының 1236 – атқыштар полкі 5 – атқыштар ротасының бөлімше командирі Қайбағаров ұрыста неміс траншеяларына бірінші болып кіріп, ержүректілік көрсетті.
  
• 
  48 – атқыштар дивизиясының мергені Дүйсенбай Шыныбеков Ораниенбаум аліы шебіне шайқасты.
  
• 
  Солтүстік Қазақстан областындағы С. Разин атындағы артельдің бұрынғы колхозшысы, жауынгер Г. П. Зубков 314 – дивизиясының мергендер қозғалысына қатысты.
  
• 
  Артериалық бақылау аростаттарының дивиз. командирі С. Жылқышев батырлығымен ерекше көзге түсті.
  
• 
  Арыстан Ахметов 1942 жылы 19 жауынгермен әскери маңызы бар төбені қорғауда ерлік корсетті.
  

1941 жығы қыркүйрек Жамбылдың «Ленинградтық өренім» жыры достықтың шынайы әннұранына айналды.

1943 жылы қаңтар – 900 күнге созылған Ленинград қоршауы созылды.

1944 жылы – Ленинград басқыншылардан толық азат етілді.

Ленинград шайқасының тарихи маңызы.

• 
  Гитлершіл Германияның ірі жеңілісі
  
• 
  Халықтар достығы мен ерлігін көрінісі
  
• 
  Сталинград шайқасы (1942 ж. шілде – 1943 ж. ақпан)
  

1942 жылының 17 шілдесінен Сталинград түбіндегі кескілескен ұрыстар басталды.

1942 жылының күзінде Сталинград шайқасының жалыны Батыс Қазақстан даласына жетті.

1942 жыл күз – Каспий алабына соғыс жағдайы еңгізілді.

1942жылы 1 қыркүйрек – Атырау қорғаныс комитеті құрылды

1942 жылы 10 қыркүйрек – Атырау аспанында алғашқы жау ұшағы пайда болы.

1942 жылы 15 қыркүйрект – Атырау облыстық мемлекеттік қорғаныс комитеті соғыс жағдайын енгізді.

1942 жылы 16 қазан – Орал облысы майдан өніріне еңгізілді.

1942 жылы 26 қазан – Орал аймағына әуе шабуылынан қорғану бөлімдерінің қатарына енгізілді.

Сталинград шайқасына қатысқан қазақстандық әскери құрамалар:

• 
  27,72,73 – гвардиялық атқыштар дивизиялвры
  
• 
  292,387 – атқыштар дивизиялары
  
• 
  81 – атты әскери дивизиясы
  
• 
  74 – теңіз атқыштар бригадасы
  
• 
  152 – атқытар бригадасы
  
• 
  129 – минимед полкі
  
• 
  156 – жеке көпір құрлысы ботальені
  
• 
  29 және 38 – атқыштар дивизиясының жауынгерлері жауды Сталинградтың Киров ауданына енгізбей, танкі мен зембіректер жөндейтін зауытының тоқтаусыз жұмыс істеуін қамтамасыз етті.
  

---

1943 жылғы 1 наурызда бұл дивизиялар 72 және 73 – гвардиялық дивизияларға айналып, «Сталингадтық» құрметті атағын алды.

Ерлік көрсеткен қазақстандықтар

М. А. Баскаков

Томск артиллерия училищесінің түлегі

Ерлігі: 1942 жылғы 23 тамызда Қазақстандық басқарған батерияның 43 зенитшісі, трактор заотын қорғап, жаудың 11 танкісін жойып жіберді. 36 зенитші қаза тапты, бірақ бір адамда шегімбеді.

Нүркен Абдіров

Қарағандылық ұшұышы

1942 жылы 19 желтоқсанда Боковская – Пономаревка ауданындағы әуе шайқасында ұшағын жау танкілері шоғырына құлатып, ерлікпен қаза тапты.

Алғадай Жамбылұлы

19 – гвардиялық атты әскер полкінде пулемет расчетын басқарды. Синельниково қаласы маңында ерлікпен қаза тапты.

Ғани Сафиуллин: полковник

73 – гвардиялық дивизиясын басқарды. Жаудың 120 танкісі мен 800 автомашинасын жойып жіберді.

Толыбай Мырзаев

Оңт. Қазақстан жауынгер.

«Павлов үйін» қорғауда ерлік көрсетті

Жауынгер Қасым Аманжолов ерлікпен шайқаста қаза тапты.

Миномнтші Қарсыбай Сыпатаев пен капитан А. А. Белгин қуатты жарылғыш минамен жай танкісін астына түсіп өшпес ерлік жасап, қаза тапқаннан кейін оларға Батыр атағы берілді.

166-атқыштар дивизиясы, 565 – атқыштар полкінің 7 – ротасының жауынгерлері Сталинград көшелерінде ерлікпен шайқасты. Олардың ерлігі құрметіне Сталинградта «Қазақ» көшесі ашылды.

11 жауынгер 300 фашистке қарсы шайқасып, түгел қаза тапты (араларында ленинигорскілік косомол Кәміл Хузин болды). Ержүрек жауынгерлер қорғаған төбе «Шығыстың 11 батырының төбесі» деп аталады.

Қазақстандық подполковник Т. С. Позолотин басқарған 17 – гвардиялық танк полкі ерекше көзге түсті.

1943 ж. қыста Сталинград түбінен жау 600-700 км. жерге құлады.

Сталинград шайқасының тарихи маңызы:

1. 
   2-ші дүниежүзілік соғыстағы түбегелі бетбұрысқа шешуі үлес қосты
   
2. 
   Қызыл Армия стратегиялық инициативаның берік қолға алды
   
3. 
   Гитлерлік Герменияның айқындалды
   

Бекіту тапсырмалары
III. Сандар сөйлейді:
61, 1мил870мың, 497, 316, 97, 4, 22, 1945, 70, 1418, 28

IVСәйкестендіру тестісі

2 мәрте Кенес Одағының Батыры атағын алғандар В.Фурсов, Қ. Тұрдиев Алия Молдағұлованың туған жері Орал облысы орда қалашығы Атырау облысы соғыс жағдайында 2004жыл Брест қамалы қорғаушыларының қатарында болған Талғат Бигельдинов, Леонид Беда, Иван Павлов, Сергей Луганский Хиуаз Доспановаға «Халық қаһарманы» атағы берілді 1942жыл Мәншүк Мәметова туған жері Ақтобе облысы Қобда ауданы Қазақстандық батырлар саны 400мыңға жуық Соғыста қайтыс болған қазақтардың саны 497

---

V. Құпиялы ұяшықтар. Бұл кезеңде оқушылар әр түрлі деңгейдегі сұрақтарға жауап берулері керек. 3 ұяшық жасырылынады. Әр-бір ұяшықтың астында сұрақ болады. Берілген сұраққа неғұрлым мазмұнды,мағыналы,толық жауап болса, ұпайлары көп болады.

1 ұяшық - “Барбаросса” жоспары  (қауырт соғыс) 1940ж. 18/ XII

Қауырт соғыс идеясы бойынша соғыс 2-3 айдың ішінде аяқталуы тиіс еді
«Солтүстік» → Барлық теңіздегі порттарды басып алып, Шығыс Пруссиядан Даугавпилс, Псков, Ленинград бағытында.
«Орталық» → Смоленск арқылы Москваға.
«Оңтүстік» → Батыс Украина мен Днепрден Киевті басып алуға.

2 ұяшық - Қазақстандықтар

500-дей Кеңес одағының батыры, 97-і қазақ
Мәскеу үшін шайқасты 316-(Панфилов атындағы 8-гвард. див.) 1941ж. 30/IX 312-атқыштар дивизиясы
Б. Момышұлы, Т. Тоқтаров, М. Ғабдулин, Р. Амангелдиев

Ленинград үшін шайқаста 310 және 314 дивизиялар С. Баймағамбетов, Әлия және Мәншүк
Сталинград үшін шайқаста 29 және 38 дивизиялар 1942ж. 17/VII 1943ж. 02/ II Н. Әбдіров, Қ. Сыпатаев, Берлин операциясында Рейхстагта ту  тіккен - Р. Қошқарбаев

3 ұяшық - Б. Момышұлы
Бауыржан Момышұлы  316 атқыштар дивиязиясының командирі, ол 1910-1982 жж. өмір сүрген. 1990 жылы 11/XII Б.

Момышұлы Кеңес одағының батыры атағына ие болды.  «Отан үшін отқа түс – күймейсін, Опасызда отан жоқ» деген қанатты сөздері бар.
Сіз кімсіз ойыны
Сіз кімсіз?
Сіз — Жамбыл облысы Жуалы ауданының Көлбастау ауылында дүниеге келдіңіз. Сіз 1930-1956 жылда әскер сапында болдыңыз. Ал соңғы кезде Алматы маңында жасақталған 316 атқыштар дивиязиясының командирі болдыңыз. Москва үшін шайқастыңыз, 207 рет ұрысқа кірдіңіз. Сіздің қанатты сөздеріңіз өте көп. Сонымен қатар Мәскеудегі әскери академиясын тұңғыш бітірген қазақсыз. (Б. Момышұлы)
Сіз кімсіз?
Сіз өртке оранған өз ұшағыңызды жау танкілерінің шоғырына құлаттыңыз. Кеңес Одағының Батырысыз, Қарағандылықсыз. (Нүркен Әбдіров)
Сіз кімсіз?
Сіз Шымкенттегі әскери авиация әуе училищесінің түлегісіз, ұшқышсыз, Кеңес Одағының батырысыз. (Иван Кожедуб)
Сіз кімсіз?
Сізге Алматы жастары 1943 жылы желтоқсанда өз ақшаларына жаңа ұшақ жасатып табыс етті. Сіз соғыста әуе шайқасында жаудың 37 самолетін жойдыңыз, атып түсірдіңіз. (Луганский)
Сіз кімсіз?
Сіздің әкеңіз 1938 жылы 15шілдеде Қазақ КСР кеңесінің 1 сесиясын ашты, қазақ халқының аяулы ұлдарының бірі, сіз Синельников қаласының түбінде соғыстыңыз. (Алғадай)
Сіз кімсіз?
Сіз қолыңызға гранат алып, танк астына түстіңіз, ерлік жасадыңыз, Кеңес Одағының батырысыз. (Әбу Досмұхаметов)

---

Сіз кімсіз?
«Майданға жіберетін ағам да, апам да жоқ, сондықтан менің өзімді жіберуіңізді өтінемін» (Мәншүк Мәметова)
Сіз кімсіз?
Сіз Сталинград түбінде шайқастыңыз, жау дзотын өз кеудеңізбен жауып А. Матросовтың ерлігін қайталадыңыз. (Сұлтан Баймағанбетов)
Сіз кімсіз?
II-дүниежүзілік соғыс кезінде 1945 жылы оныншы тамызда капитан Гастеллоның ерлігін қайталаған аты аңызға айналған ұшқышсыз. (Янко)
III Қортынды.

Бағаларды жариялау.

Үйге тапсырма: Ұлы Отан соғысына қатысқан батырлар.Эссе«Ер есімі – ел есінде» шығармашылық ой-толғау

Өз аудандарындағы соғыс ардагерлері туралы дерек жинау

Рефлексия:

Оқылған тақырыптың

1.Мен үшін құнды жақтары

2.Мамандыққа байланысты пайдалы жақтары
Оқылған тақырыпқа өзіндік көзқарас

1.Мен үшін түсініксіз болған кейбір мәселелер

2.Маған қатты әсер еткен мәселе
Бүгінгі оқылған тақырыптан

1.Мен үшін болған жаңа ақпараттар

2.Егер мен... (ақыл, кеңес, ой, пікір)
Бүгінгі оқылған тақырыптан

1.Менің осы тақырып бойынша ой-тұжырымым мынандай

2.Қандай жаңа мағлұмат алдыңыз ?
Бүгінгі тақырыптың

1.Қоғам үшін маңызы

---

Смотрите также файлы

• 5 4 компьютерге арналан барлы апарат екілік трінде сыныланын тсіндіру.doc

• Компьютер конфигурациясы. Программалы жасатама.docx

• Малімніатыжні.docx

• Индивидуальная карта развития ребенка на 20222023 учебный год.docx

• 2тосан бойынша жиынты баалауа арналан тапсырмалар лтты экологиялы мдениет блімдері бойынша жиынты баалау 1.docx