Қостанай облысы әкімдігінің білім баскармасының

«Қостанай жоғары политехникалық колледжі» КМҚК

КГКП «Костанайский политехнический высший колледж»

Управления образования акимата Костанайской области»

КЕЛІСІЛДІ/СОГЛАСОВАНО Директордың ОӘЖ орынбасары/ Заместитель директора по УМР _______________ Кайпбаева Ж.Ш. қолы/подпись Т.А.Ә./ Ф.И.О. «____» _____________ 20__ ж.

БЕКІТЕМІН/УТВЕРЖДАЮ Директордың ОІЖ орынбасары/ Заместитель директора по УР ________________ Щербакова И.А. қолы/подпись Т.А.Ә./ Ф.И.О. «____» _____________ 20__ ж.

АШЫҚ САБАҚТЫҢ

ӘДІСТЕМЕЛІК ӘЗІРЛЕМЕСІ/
МЕТОДИЧЕСКАЯ РАЗРАБОТКА

ОТКРЫТОГО УРОКА
Пән/Дисциплина: ООД 10 Химия

Тақырып/Тема: Пластиктердің қолданылуы және қоршаған ортаға әсері.

Топ/Группа: 1Б-2

Мамандық/Специальность: 04110100 « Есеп және аудит»( салалар бойынша)

Әзірлеген оқытушы/Разработал преподаватель: Шингельбаева Р.Ш.

Кафедра отырысында қарастырылды № ___ хаттама «__»_______20 ж./ Рассмотрено на заседании кафедры Протокол №__ от «___» __________ 20__ г. __________ Шишкин В.В. қолы/подпись Т.А.Ә./ Ф.И.О.

Қостанай 2023

Пластиктердің қолданылуы және қоршаған ортаға әсері
сабақ тақырыбы/тема занятия


Пән атауы/Наименование дисциплины ООД 11 Химия

Педагог дайындады /Подготовил педагог Шингельбаева Р.Ш.

2023 жылғы « 25» сәуір /«_25__» ___апреля_ 2023 года

1. Жалпы мәліметтер/Общие сведения

Курс, топ/Курс, группы 1Б-2

Сабақ түрі/Тип занятия Аралас

2. Мақсаты, міндеттер/Цели, задачи

Білімділік мақсат/Образовательная цель: Пластиктердің қолданылуын және қоршаған ортаға әсерін талдау.

Дамытушылық мақсат/Развивающая цель: интерактивті тақтаны және ғаламтор материалдарын қолдана отырып алған білімдерін тереңдету, дүниетанымын кеңейту, оқушылардың ойлау қабілетін дамыту;

Тәрбиелік мақсат/Воспитательная цель: білім алушыларды елін-жерін сүюге,қоршаған ортаға құрметтеуге,еңбек сүйгіштікке тәрбиелеу.

Міндеттері/Задачи:

1. 
   Пластиктерді қолдану салаларын зерттейді;
   
2. 
   Пластиктердің қоршаған ортаға әсерін сипаттайды;
   
3. 
   Қазақстандағы полимерлер өндірісін түсіндіреді.
   

---

3. Оқу-жаттығу процесінде білім алушылар меңгеретін күтілетін нәтижелер және (немесе) кәсіби дағдылар тізбесі/Перечень ожидаемых результатов и (или) профессиональных умений, которыми овладеют обучающиеся в процессе учебного занятия

ОН №5: Органикалық химияның негіздерін білу.

Органикалық заттардың жіктелуін меңгеру.

Бағалау өлшемдері/ Критерий оценивания:

1)Пластиктерді қолдану аймағын атайды;

2)Пластиктердің қоршаған ортаға әсерін сипаттайды;

3)Қазақстандағы полимерлер өндірісін түсіндіреді.

4. Қажетті ресурстар/Необходимые ресурсы

Интерактивті тақта, презентация , оқулық: Жаратылыстану-математика бағыты « Химия» 11 сынып, 1 бөлім_Алматы: Мектеп, 2019ж, A4 фoрмaтты пaрaқтaр, түрлi-түcтi мaркeрлeр, қосымша әдебиеттер,

5. Сабақтың барысы/Ход занятия

5.I.Ұйымдастыру кезеңі/Организационная часть:

Кезеңнің мақсаты: білім алушылардың жаңа материалды меңгеруге дайындау кезеңі.

Оқыту әдісі: ауызша

Танымдық қызметті ұйымдастыру нысаны: фронтальды.

Педагогикалық тәсіл: Білім алушылардың бір-біріне тілек айту арқылы жақындастырады, көңіл күйін көтереді.

Оқытушының іс-әрекеті: - Aмaндacy, білім алушыларды түгeндey.

- Пcиxoлoгиялық axyaл қaлыптacтырy.

Білім алушыларды 4 тoптaрғa бөлy.

Білім алушылардың іс-әрекеті: оқу құралдарының дайындығы

Уақыты: 5 мин.

5.II. Өткен материалды қайталау және тексеру/Опрос и проверка пройденного материала:

Кезеінің мақсаты. Білім алушылардың білім деңгейін анықтау, өтілген сабақ бойынша білімдері тексеріледі.

Тәсілі: көрнекі,практикалық

Танымдық қызметті ұйымдастыру нысаны: жеке,топтық

Педагогикалық тәсіл: миға шабуыл, тест тапсырмалары

Оқытушының іс-әрекеті: Білім алушыларға тапсырманы орындауға нұсқау береді, алынған жауаптарға түсініктеме береді, бағалау критерийлерін түсіндіреді.

Білім алушылардың іс-әрекеті: ұсынылған терминдерді түсіндіреді, тест сұрақтарына жауап береді.

Уақыты 15 мин.

Дескрипторлар: 1. «Сәттілік дөңгелегі»: кездейсоқ таңдау арқылы әр топ 4 терминге анықтама береді (әр анықтама үшін 2б).

2. Тест тапсырмалары: Полимерлердің түрлерін біледі (6б); полимерлену дәрежесін есептейді (5б); полимерлену, сополимерлену, поликонденсация (6б); ұғымдарына анықтама береді ( 6б ) полиамидтерді, полиэфирлерді, полимерлерді анықтайды (3б)

Ой шақыру. Білім алушыларға өткен тақырып бойынша терминдер жинағы ұсынылады, оларды талқылағаннан кейін олар осы терминдердің байланысын түсіндіруге тиіс.

---

Тақырыпты зерттеуге кіріспес бұрын, біз « Сәттілік дөңгелегі» арқылы білімді өзектендіреміз: дөңгелекте келесі терминдер ұсынылған: Жоғары молекулалық қосылыстар, олигомерлер, төмен молекулалық қосылыстар, сополимеризация, поликонденсация, полимеризация, биополимерлер, синтетикалық полимерлер, элементарлы полимеризация дәрежесі , мономер, полимер, полиамидтер, полиэфирлер, талшықтар , пластмасса

Тест тапсырмасы: Google формасы бойынша білім алушылар тест сұрақтарына жауап береді.

1)Полимерлер түрлері және оның молекулалық массасын есептейді ( 6б)

2) Орташа молекулалық салмағы 60000 болатын полипропиленнің полимерлену дәрежесі қандай? (5б)

3) Қандай реакциялар полимерлену деп аталады? (2б)

4) Қандай реакциялар сополимеризация деп аталады? (2б)

5) Қандай реакциялар поликонденсация деп аталады? (2б)

6) Полиамидтерге нелер жатады жатады ? (1б)

7) Полиэфирлерге нелер жатады ? (1б)

8) Полимерлерге нелер жатады ? ( 1б

5.III. Жаңа тақырыпты зерделеу/Изучение нового материала:

Кезеңнің мақсаты: білім алушылардың танымдық қабілеттерін ұйымдастыру.

Әдісі: ізденіс

Танымдық қызметті ұйымдастыру нысаны:топтық

Педагогикалық тәсілі : жаңа тақырып бойынша сұрақтар қою арқылы білім алушылардың ойларын сұрау

Оқытушының іс-әрекеті: Білім алушыларға жұмыс жоспары мен бағалау критерийлерін түсіндіреді, тапсырманы орындау барысында іс әрекеттерді қадағалайды, топтық жұмысты бағалайды

Білім алушылардың іс-әрекеті: Оқулық, қосымша материал негізінде тірек сызба құрастырылады, әр топ өз сұрақтарын ұсынады.

1 топ – Қазақстандағы полимерлер өндірісі

2 топ- Полиэтилен, полипропилен, полистирол

3 топ- Поливинилхлорид, тефлон, фенолформальдегид шайырын қолданылуы

3 топ – Пластиктердің қоршаған ортаға әсері.

Уақыты: 10 мин.

Дескрипторлар:

1. 
   Тірек сызба құрастырады (15б)
   
2. 
   Өз сұрағын ұсынады (10б)
   

Жоспар/План

«Миға шабуыл» әдісі бойынша сабақ мақсатын білім алушылармен бірге анықтаймыз. Тақтада слайдта кез-келген биотехнологияда алынған өнімнің суретін көрсетеміз. Білім алушылармен бірге талқылаймыз. Соңынан тақтада тақырыпты көрсетіп, сабақ мақсаттармен таныстырылады.

1.Қазақстандағы полимерлер өндірісі

---

2. Полимерлердің қолданылуы

3. Пластиктердің қоршаған ортаға әсері.

1. Қазақстандағы полимерлер өндірісі

Қазақстандағы полимерлер өндірісі Қазақстан Республикасындағы полимер өндірісі мен қайта өңдеу саласының әлеуеті жаман емес, бірақ меншікті шикізат шығарылмай жұмыс істеуге болмайды. Негізгі полимер шикізатына полипропилен (ПП), полиэтилен (PE), полиэтилентерефталат(ПЭТ), полистирол (PS) және поливинилхлорид (ПВХ) жатады. Олардан тоқыма өнеркәсібінде белсенді қолданылатын пластикалық құбырлар, контейнерлер, сөмкелер, түрлі контейнерлер, полиэфир талшықтары жасалады. Полимерлер әртүрлі құрылыс және оқшаулау материалдарын шығарады. Олар жасанды былғары, линолеум, жиһаз бөлшектерін жасау үшін қолданылады. Сонымен қатар жыл сайын полимерлерді қолдану аясы кеңейіп келеді. Мысалы, жеңіл полимерлі композициялық материалдар автомобиль және кеме жасаудағы металл конструкцияларын алмастыруда түрлі мақсатта 300 мың тоннаға дейін полимерлерді тұтынатын Қазақстанда шағын өндіріс - «Нефтехим ЛТД» Павлодар зауыты жұмыс істейді (жылына 70 мың тонна).



Нефтехим LTD зауытының барлық дерлік өнімдері экспортталады - жеткізілім Ресей,Түркия, Қытай және Батыс Еуропаға жасалады.
2013 жылы компания полипропилен қапшықтарын шығаруды бастады және қазір экспортталмаған полипропиленнің бір бөлігін өңдеуде.



Қолданылуы

Полиэтилен мен полипропилен құбырларды, пленкаларды, көбіктерді, кең тұтыну тауарларын жасау үшін қолданылады. Осы полимерлерден жасалған бұйымдар жақсы өңделеді. Полистиролдан электр оқшаулағыш материалдар, түрлі тұрмыстық пластмасса бұйымдары, көбік, қаптау тақталары және басқалары жасалады. Поливинилхлорид құрылыста ең көп қолданылатын полимерлердің бірі болып табылады. Линолеум, пленкалар, құбырлар, Қаптау материалдары поливинилхлоридтен жасалады. Соңғы жылдары поливинилхлорид шатыр материалдарын, есік блоктарын алу үшін жиі қолданылады. Полиметилметакрилат ғимараттарды, жылыжайларды, бассейндерді жылтырату үшін қолданылады. Тефлоннан құбырлар, мойынтіректер, химиялық жабдықтың әртүрлі бөлшектері мен тұрмыстық заттар жасалады. Фенолформальдегидті пластмассалар ең көп мөлшерде өндіріледі. Олардың негізі-фенолформальдегид шайыры. Фенол формальдегидті полимерден әр түрлі толтырғыштарды қосып, фенол формальдені алады.

---

Қоршаған ортаға әсері.

Биопластикалар мен биологиялық ыдырайтын пластмассалар «жасыл» бола ма? Кәдімгідей биоыдырайтын пластмассалар қажет химиялық қоспалар оларды өндіру үшін улы болуы мүмкін. Парадоксалды түрде, биопластмассаны жасау мұнаймен пластмассалар жасаудан гөрі көп ластайды және CO₂ көп шығарады.
Сонымен қатар биоыдырайтын зат белгі сау жапсырма сияқты олар өте жеңіл қолданылады. Кейбір биологиялық ыдырайтын пластмассалар тек жоғары температуралы өнеркәсіптік компост жасайтын қондырғыларда ғана биологиялық ыдырайды. Қалғандары теңіз суында биологиялық ыдырамайды. Пластмассаның ішінара органикалық заттармен жасалуы ешнәрсенің кепілі бола алмайды.
Пластик өндірістен бастап кәдеге жаратылғанға дейін қоршаған ортаға елеулі зиян келтіреді. Пластикалық өнімдерді өндіретін зауыттар жылына атмосфераға 400 миллион тоннаға дейін көмірқышқыл газын шығарады. Бүгінде жануарлардың шамамен 800-дей түріне пластикалық заттарды жеп қою және пластикпен улануы салдарынан жойылып кету қаупі төніп тұр. Бір реттік қалталар қаланың кәріз жүйесін толтырып тастайды және су басу қаупін тудырады. Пластмасса қоқыстары демалуға арналған орындарды, жағалаулар мен жағалау аймақтарын ластайды.
Мұхиттарда пластмасса қалдықтары жыл бойы ыдырайды, бірақ толықтай емес және бұл процесс барысында бифенол А және полистирол сияқты улы химикаттар суға түседі. 2014 жылғы бағалау бойынша мұхит бетінде 268 940 тонна пластик бар деп есептелсе, ал пластикалық қалдықтардың бөлек бөлшектерінің жалпы саны 5,25 триллион тоннаны құраған. Жыл сайын шығарылатын пластмассадан жасалған өнімдердің көп мөлшері бір рет қолдануға арналған. Пластиктің екі жүз жылға жуық уақытта ыдырайтындығы белгілі. Пластмассалар жерге түскенде ұсақ бөлшектерге ажырайды да, өзінен қоршаған ортаға химиялық заттарды бөле бастайды. Жер асты сулары арқылы пластиктің ұсақ түйіршіктері және оның химиялық заттары ең жақын су көздеріне түседі, бұл жануарлардың жаппай қырылуына әкеліп соғады.
Тұрмыстық қатты қалдықтар полигондары үнемі пластмассаның әр түрімен толтырылады. Қоқыстың мұндай түрінде пластиктің биодеградациясын жеделдететін көптеген микроорганизм бар. Биоыдырайтын пластиктерге келер болсақ, олар ыдыраған кезде метан бөлініп шығады. Бұл — атмосфераға диоксиндер мен фурандар бөліп шығаратын өте күшті парниктік газ.Пластмассалар құрамында пластиктің түріне байланысты көптеген химиялық заттардың түрі болады. Пластмасса өндірісінде пайдаланылатын кейбір химиялық заттар адам организміне тамақ арқылы түсуі мүмкін. Сондай-ақ пластикалық ластанудың әсерінен жануарлардың да улану қаупі бар. Пластикалық ластану ірі теңіз сүтқоректілеріне өте зиянды әсер ететін заттар ретінде сипатталған және «Introduction to Marine Biology» кітабында олар үшін «ең қауіпті қатер» деп аталды. Пластмасса жануарлардың асқазан-ішек жолдарын бекітіп тастайды, теңіз сүтқоректілері пластмассалық торларда шырмалып қалады да, оның соңы өлімге немесе ауыр жаралануға алып келеді. Өркениеттің заманауи игіліктері көбінесе адамдар үшін жайлылық тудырып қана қоймай, табиғатқа орны толмас залал келтіреді. Жиырмасыншы ғасырмен салыстырғанда тек өткен он жыл шамасында әлемде пластикалық өнімдер көп өндірілген. Бір реттік ыдыс, қалталар, қаптамалар, бөтелкелер және түрлі пішіндегі қалыптар — күнделікті «өндіретін» пластикалық қалдықтардың ең көп тараған түріне жатады. Қазақстанда қалыптасқан көлемнің тек 28,7 пайызы ғана қайта өңделген және адам өмірінде тұрмыстық шарттарда қайта қолданылады. 2019 жылдың 1 қаңтарынан бастап ҚР Экологиялық кодексінің 301-бабына сәйкес

---

Смотрите также файлы

• 1. к пассивному словарному запасу относятся .pdf

• Сынып 6 ткізілген жері спортзал ткізілген кні.docx

• Правовое регулирование пособий и компенсационных выплат по системе социального обеспечения.docx

• Роман Сервантеса Дон Кихот в русской культуре.docx

• 1. Цель оценивания Определение степени освоения обучающимися объема учебной программы по предмету Информатика.docx