ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 05.12.2023
Просмотров: 24
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Алматы облысы) және Қазақтың астық шаруашылығы ғылыми зерттеу институты (бұрынғы Ақмола облысы, Шортанды) ұйымдастырылды. Сонымен қатар облыс орталықтарында мемлекеттік селекциялық станциялар жұмыс істей бастады.
Қазақстанда мал тұқымын асылдандыру 1930 жылдан бастап қолға алынды. Жергілікті мал тұқымын шет мемлекеттен әкелінген асыл тұқымды малдармен будандастырды. Бұл үшін АҚШ-тан америка рамбульесі қой тұкымы, Германиядан прекос қой тұкымы, Англиядан линкольн, гемпшир, широпшир қой тұқымдары әкелінді.
Ірі қара мал тұқымынан: Голландиядан голштин, Эстониядан қара ала, Даниядан қызыл, Шотландиядан айршир, Швейцариядан симменталь, Англиядан герефорд, шортгорн, Франциядан шароле, АҚШ-тан Санта Гертруда асыл тұкымдары әкелінді. Осы аталған асыл мал тұқымдарын жергілікті (қара ала, әулиеата, қырдың кызылы, қазақтың ақбасы, т.б.) тұқымдармен будандастырудың және сұрыптаудың нәтижесінде қазір елімізде бар малдардың асыл тұқымдары шықты.
Осымен қатар генетика және селекция ғылымдарымен айналысатын мамандар даярланды. Абай атындағы Қазақ ұлттык педагогикалық университетінде, әл-Фараби атындағы Қазақтың ұлттык университетінде, Қазақтың аграрлық университетінде кафедралар ашылып және басқа да жоғары оқу орындарда жас мамандар даярланды. Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясының экспериментальдық биология институты түгелдей жануарлар генетикасы және селекциясымен айналысты.
IV. Қорытынды
Генетика тұқым қуалаушылық пен өзгергіштіктің заңдылықтарын жан-жақты зерттеп, олардың жетістіктерін қоғамды дамыту үшін пайдаланудың жолдарын шешуде үлкен роль атқарады. Сондықтан да ол биология ғылымының басқа салаларының ішінде өте маңызды орын алады.
Генетика ғылымы зерттейтін төрт негізгі проблеманы ажыратуға болады:
- Генетикалық ақпараттың сақталу проблемасы. Мұнда генетикалық ақпараттың клетканың қандай құрылымдарында болатындығы және оның қалайша сақталатындығы зерттеледі.
- Генетикалық ақпараттың берілу проблемасы. Генетикалық ақпараттың бір клеткадан екінші клеткаға және ұрпақтан ұрпаққа берілу заңдылықтары мен механизмдері зерттеледі.
- Генетикалық ақпараттың жүзеге асу проблемасы. Генетикалық ақпараттың дамып келе жатқан организмнің нақты белгілерінің қалыптасуына қалай әсер ететіндігі және бұл жағдайда сыртқы қоршаған ортамен қандай қарым-қатынаста болатындығы зерттеледі.
- Генетикалық ақпараттың өзгеру проблемасы. Генетикалық құбылыстардың типтері мен өзгеру себептері зерттеледі.
Қазіргі генетиканың міндеттері тек осы аталған теориялық проблемаларды зерттеумен ғана шектелмейді. Сонымен қатар генетика ғылымының алдында көптеген практикалық мақсаттарға қол жеткізуді көздейтін мәселелер де бар. Генетиканың аса маңызды мәселелерінің бірі ауылшаруашылық жануарлары мен мәдени өсімдіктердің өнімдерін шығаратын әдістерді іздестіру. Тұқым қуалаушылық пен өзгергіштіктің заңдылықтарына сүйене отырып селекционерлер жануарлардың жаңа тұқымдарын, өсімдіктердің сорттарын және микроорганизмдердің штаммдарын шығару үшін қажетті бастапқы материалды таңдай алады.
V. ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР:
1. Сартаев А., Гильманов М. С22 Жалпы биология: Жалпы білім беретін мектептің қоғамдық-гуманитарлық бағытындағы 10-сыныбына арналған оқулық. — Алматы: "Мектеп" баспасы, 2006.
2. Қазақ энциклопедиясы
3. https://45minut.biz/?p=136341
4. https://vikidalka.ru/4-60454.html
Қазақстанда мал тұқымын асылдандыру 1930 жылдан бастап қолға алынды. Жергілікті мал тұқымын шет мемлекеттен әкелінген асыл тұқымды малдармен будандастырды. Бұл үшін АҚШ-тан америка рамбульесі қой тұкымы, Германиядан прекос қой тұкымы, Англиядан линкольн, гемпшир, широпшир қой тұқымдары әкелінді.
Ірі қара мал тұқымынан: Голландиядан голштин, Эстониядан қара ала, Даниядан қызыл, Шотландиядан айршир, Швейцариядан симменталь, Англиядан герефорд, шортгорн, Франциядан шароле, АҚШ-тан Санта Гертруда асыл тұкымдары әкелінді. Осы аталған асыл мал тұқымдарын жергілікті (қара ала, әулиеата, қырдың кызылы, қазақтың ақбасы, т.б.) тұқымдармен будандастырудың және сұрыптаудың нәтижесінде қазір елімізде бар малдардың асыл тұқымдары шықты.
Осымен қатар генетика және селекция ғылымдарымен айналысатын мамандар даярланды. Абай атындағы Қазақ ұлттык педагогикалық университетінде, әл-Фараби атындағы Қазақтың ұлттык университетінде, Қазақтың аграрлық университетінде кафедралар ашылып және басқа да жоғары оқу орындарда жас мамандар даярланды. Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясының экспериментальдық биология институты түгелдей жануарлар генетикасы және селекциясымен айналысты.
IV. Қорытынды
Генетика тұқым қуалаушылық пен өзгергіштіктің заңдылықтарын жан-жақты зерттеп, олардың жетістіктерін қоғамды дамыту үшін пайдаланудың жолдарын шешуде үлкен роль атқарады. Сондықтан да ол биология ғылымының басқа салаларының ішінде өте маңызды орын алады.
Генетика ғылымы зерттейтін төрт негізгі проблеманы ажыратуға болады:
- Генетикалық ақпараттың сақталу проблемасы. Мұнда генетикалық ақпараттың клетканың қандай құрылымдарында болатындығы және оның қалайша сақталатындығы зерттеледі.
- Генетикалық ақпараттың берілу проблемасы. Генетикалық ақпараттың бір клеткадан екінші клеткаға және ұрпақтан ұрпаққа берілу заңдылықтары мен механизмдері зерттеледі.
- Генетикалық ақпараттың жүзеге асу проблемасы. Генетикалық ақпараттың дамып келе жатқан организмнің нақты белгілерінің қалыптасуына қалай әсер ететіндігі және бұл жағдайда сыртқы қоршаған ортамен қандай қарым-қатынаста болатындығы зерттеледі.
- Генетикалық ақпараттың өзгеру проблемасы. Генетикалық құбылыстардың типтері мен өзгеру себептері зерттеледі.
Қазіргі генетиканың міндеттері тек осы аталған теориялық проблемаларды зерттеумен ғана шектелмейді. Сонымен қатар генетика ғылымының алдында көптеген практикалық мақсаттарға қол жеткізуді көздейтін мәселелер де бар. Генетиканың аса маңызды мәселелерінің бірі ауылшаруашылық жануарлары мен мәдени өсімдіктердің өнімдерін шығаратын әдістерді іздестіру. Тұқым қуалаушылық пен өзгергіштіктің заңдылықтарына сүйене отырып селекционерлер жануарлардың жаңа тұқымдарын, өсімдіктердің сорттарын және микроорганизмдердің штаммдарын шығару үшін қажетті бастапқы материалды таңдай алады.
V. ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР:
1. Сартаев А., Гильманов М. С22 Жалпы биология: Жалпы білім беретін мектептің қоғамдық-гуманитарлық бағытындағы 10-сыныбына арналған оқулық. — Алматы: "Мектеп" баспасы, 2006.
2. Қазақ энциклопедиясы
3. https://45minut.biz/?p=136341
4. https://vikidalka.ru/4-60454.html