V_жұм =V_қыш ∙ h () (3)

Тұз қышқылының карбонатты жыныстармен реакциясы және реакция өнімдерінің қабаттың төменгі аймағында шайылуы нәтижесінде үлкен қиманың кеуекті арналары пайда болады, бұл қабаттың төменгі аймағының өткізгіштігінің, демек, ұңғымалардың өнімділігінің (қабылдағыштығының) жоғарылауына әкеледі.

Қышқыл ерітінділерінің көлемі мен концентрациясы

Ұңғымаларды тұз қышқылымен өңдеудің тиімділігі қышқылдың концентрациясына, оның мөлшеріне, өңдеу қысымына, кенжардағы температураға, тау жыныстарының сипатына және басқа факторларға байланысты. Қышқылды өңдеу үшін қышқыл ерітіндісінің көлемі мен Концентрациясы әр кен орны мен әр ұңғыма үшін жеке жоспарланады, өйткені бұл параметрлерді дәл есептеу қиын. Бұл параметрлердің шекті мәндері әдетте келесідей:

● көлемі-0,4-1,5 м 3 қабаттың өңделетін қуатының 1 м-ге;

● концентрациясы 12-16%, оны жекелеген жағдайларда 8% - ға дейін төмендетіп, 20% - ға дейін арттырады. Қабаттың өңделетін аралығының 1 м қуатына 0,4–1,0 м 3 қышқылдың ең аз мөлшері ұңғымалардың кіші бастапқы дебаттарында өткізгіштігі төмен карбонатты жыныстар үшін қолданылады. Бұл жағдайлар үшін ерітіндінің ең жоғары концентрациясы қабылданады-15-16% , ал жеке өңдеулерде және 20% . Бастапқы дебиті жоғары және өткізгіштігі жоғары тау жыныстары бар ұңғымалар үшін өңделетін қабаттың 1 м қуатына 1,0-1,5 м 3 қышқыл ерітіндісін жоспарлау керек. Құмды коллекторлар үшін бастапқы өңдеуді қышқылдың 8,0–10% концентрациясына дейін төмендетілген қышқыл ерітіндісінің аз көлемінен (1 м қуатқа 0,4–0,6 м 3) бастау ұсынылады. Қайта өңдеу кезінде барлық жағдайларда қышқыл ерітіндісінің көлемі алдыңғы өңдеулермен салыстырғанда максимумға дейін біртіндеп артады.

Тұз қышқылының жұмыс ерітіндісін дайындау

Концентрацияланған тұз қышқылы оны сақтау орнында (қышқыл базасы) немесе тікелей құрамындағы жұмыс ерітіндісіне дейін сұйылтылғанұңғымаларды өңдеу алдында. Зауыттардан келетін тұз қышқылының концентрациясы әртүрлі болуы мүмкін болғандықтан, берілген концентрация мен көлемнің ерітіндісін алу үшін қанша су мен қышқылды араластыру керектігін дәл есептеу керек.

1м3 алу үшін қажетті көлемдік бірліктердегі тауар қышқылының мөлшері

берілген концентрацияның жұмыс ерітіндісі келесідей есептеледі формула:

(4)

немесе текше метрдің кез келген саны үшін:

---

(5)
мұндағы Vт-тауар қышқылының көлемі;

Pт-тауар қышқылының тығыздығы, кг / м3

Pз- дайын ерітіндінің берілген тығыздығы, кг / м
Жыныстардың табиғи өткізгіштігі әртүрлі себептермен уақыт өтісімен өзгеруі мүмкін. Ұңғыны бұрғылаумен аяқтаған кезде түп аймағы сүзгіленген сазды ерітіндімен жиі ластанады. Мұнай және газ ұңғымаларын пайдалану кезінде түп аймағындағы жыныстардың өткізгіштігі күрт төмендеуі мүмкін. Себебі кеуектер парафинді және шайырлы тұнбалармен, сонымен бірге саз түйіршіктерімен де тығындалып қалады.

Айдау ұңғыларының түп аймағы айдалатын судың құрамында болатын әртүрлі механикалық қоспалармен (ылай, саз, темір тотығы және т.с.с.) ластанады. Ұңғылардың түп аймағындағы жыныстардың өткізгіштігін жасанды түрде дренажды каналдардың санын және өлшемдерін арттыру, жыныстардың жарылымын көбейту және кеуекті каналдар қабырғаларында отырып қалған парафин, шайыр және ылайлары жою арқылы арттырады.

Тұз қышқылымен өңдеуді жүргізудің сұлбасы.

Гидропоршенді сораптарды өндіру сұйығының жұмыс сұйығымен бірігіп немесе бөлініп қозғалысына және т.б. байланысты дара өте үлкен тереңдіктен (4000-4500м) сұйықты көтеруді қамтамасыз етеді. Гидропоршенді сораптардың артықшылығы – сорапты ауыстыру кезіндегі түсіндіріп – көтеру жұмыстарын автоматтандыру мен қашықтықтан басқару мүмкіндігінің болуы. Олардың кемшілігі гидравликалық қозғалтқыштың жақсы жұмыс істеуі үшін талап ететін ұңғыманы ұқыпты тазалап тұру үшін, оны жұмысшы сұйығымен жабдықтау жүйесін кәсіпшілікке орналастыру қажеттілігіне байланысты.

Тұз қышқылда кейде біраз мөлшерде темір тотығы болады, олар ұңғыны өңдеу кезінде рітіндіден мақта түрінде түсіп қабат кеуектерін тығындап тастауы мүмкін. Темір тотығын қышқылда ерітінді түрде сақтау үшін тұрақтандырғыштар қолданылады. Тұрақтандырғыш ретінде сірке қышқылын алады. Темір тотығының тұз қышқылындағы концентрациясына байланысты сірке қышқылы 0,8-1,6%-ті дайындалған тұз қышқылының көлеміндей қосылады.
2.Есептеу бөлімі.

Ұңғының түп аймағын тұз қышқылмен өңдеу есебі

Өткізгіштігі әлсіз болатын (тығыз ақтастар, сазды фракциялармен цементеллінген құмтастар, карбонаттар) жыныстардан құралған қабаттарда пайдаланылатын ұңғылар аз дебитті болып келеді. Олардың өнімділігін арттыру үшін тұзқышқылмен өңдеу жұмыстары жүргізіледі.

Келесі сипаттамаларға ие болатын мұнай ұңғыны өңдеу үшін қажетті тұзқышқылын және басқа химреагенттердің мөлшерін анықтау қажет:

---

• 
  ұңғы тереңдігі L = 1000 м;
  
• 
  қабат құмтастар және топырақты цементтен құралған;
  
• 
  қабаттың өнімді қалыңдығы h = 7 м;
  
• 
  жыныстардың өткізгіштігі R = 0,06*10^-12 м²;
  
• 
  қабат қысымы P_қаб = 15 МПа;
  
• 
  тереңдігі l = 4 м зумпфы бар;
  
• 
  пайдаланған тізбегінің ішкі диаметрі d_i = 0,076 м.
  

Шешімі:

Құмтастан құралған 1 м қабат қалыңдығына кететін қышқылдың мөлшері 0,4÷0,6 м³ (0,59 м³ қабылдаймыз). Осы кезде қышқылдың жұмыс ерітіндісінің жалпы көлемі:

V_жұм =V_қыш ∙ h =0,59 ∙ 7=4,13 м³

Ескерту: алымында – концентрацияланған қышқылдың мөлшері, кг;

бөлімінде – судың көлемі, м³.

8-ті жұмыс тұзқышқылды ерітіндіні дайындау үшін концентрацияланған тауарлы тұзқышқылының көлемін мына формуламен анықтаймыз:



мұндағы, А және В – төменде келтірілген санды коэффиценттері;

x және z – жұмыс тұзқышқыл ерітіндінің және тауарлы тұзқышқылының сәйкес концентрациялары;

W – жұмыс тұзқышқыл ерітіндінің көлемі.

Біздің жағдайда 8-ті тұзқышқылдың санды коэффиценттері А=214 және B=226; ал x=8-ті тұзқышқылының концентрациясы, z=29,04 -ті тауарлы тұзқышқылының концентрациясы; W=4,13 м³ – жұмыс тұзқышқылды ерітіндінің көлемі.

Онда (1) формула бойынша:

м³

W – жұмыс тұзқышқылды ерітіндінің көлемі;

С_у – сірке қышқылының концентрациясы(С_у = 80).

Берілген сандардық мәндерді (2) формулаға қойсақ, онда:

дм³

Ал судың мөлшері:

м³

Ұңғыны өңдеу алдында зумпфты хлорлы кальций ерітіндісімен толтырады. Ол үшін құбырларды түптен 1-2 м жоғары орналастырып, ұңғыдан айналымды қалыптастырады және құбыр сыртындағы кеңістік ашық жағдайда хлорлы кальций ерітіндісін айдап, оны зумпфқа құбыр арқылы лақтыру желісінің көлемінде мұнаймен ығыстырады(сорап агрегатынан ұңғы сағасына дейін ұзындығы 100 м диаметрі 0,059 м құбырлар көлемі) мынаны құрайды:

м³

Осыған жуу құбырлардың көлемін қосамыз:

м³

Осыдан кейін құбырларды көтеріп, құбыр соңын фильтр тесіктерінің төменгі жағына орнатып, ұңғыға қышқылды айдайды.

---

Қабат қыртысынан оның табанына дейін ұңғы бөлігінің көлемі:

м³

Айдаудың жалпы көлемі

W₀=0,161 + 0,45 + 5,91= 6,52 м³


Қорытынды

Қабатқа тұз қышқылымен әсер ету қышқылдық жыныстар өткізгіштігінің өсуіне ықпал туғызатындай және ұңғыма түбін газ немесе мұнайды аз беретін қабат бөліктерімен байланыстыратындай арналар қалыптастыратын карбонатты жыныстарды еріту қабілетіне негізделген. Алынатын өнімдер суда жақсы еритіндіктен оларды қабаттан шығару жеңіл. Әрбір ұңғыманы қышқылмен өңдеу технологиясын қабат жағдайларын ескере отырып таңдау керек. Еруі қиын жыныстарда реакция жылдамдығын арттыру керек, ал жақсы еритін карбонатты жыныстарда қабат қысымының реакциясын төмендететін фактор екендігіне қарамастан кейбір жағдайларда қышқыл әрекетті күйде қабатқа терең бойлауы үшін оның әсерін төмендеткен дұрыс. Қышқылмен өңдеу ұңғыманы пайдаланудың бастапқы кезеңінде тиімді, өйткені бұл кезенде реакцияны баяулататын қабат қысымы жоғары және реакция өнімдерін айдап шығару үшін қабат пен түп арасындағы қысым айырмасын үлкен етіп жасауға жағдай бар. Қышқылдар мен жыныстардың өзара әсерінін өнімдері ұңғыманы меңгеру процесінде қабаттан шығарылуы керек. Бұл процесті жеңілдету үшін қышқылды дайындау кезінде оған жеделдеткіш деп аталатын зат қосылады. Бұл реакция өнімдерінің беттік керілуін төмендететін беттік әрекеттік заттар. Газды, газоконденсатты, мұнай-газды дәне мұнай-газоконденсатты кенорындардың пайдалану және өңдеу негізгі проблемалары. Мұнай кенорынның өңдеу қиындықтары анықтау дәреже факторлары және шарттары, ықпал жасау астында бақыланатын параметрлердің кешені қалыптасады, шартты түрде екі топқа бөлуге болады:

-геологиялық және гидрогеологиялық

-техникалық

Бірінші топқа қабаттың мөлшерін және оның бастапқы параметрлерін (өнімділік қабаттың мекен тереңдігі, қабаттың қысымы және температурасы, газ және газоконденсат қоры), өнімділік горизонтының геологиялық тұрғызуы (көпқабаттылық, бір текті емес, коллекторлық құрамы, жарылатын бұзулар және т.б.), залеж үлгісі (қабатты, массивті, сужүзгіш). Қабаттық флюидтердің физико-химиялық құрамы және т.б. Бұл топ өзіне залеж контакті мінез-құлығы қоршаған су айдайтын бассейнді қосады. Осы бассейіннің ерекшелігі – бойлық, өткізгіштік және гидростатикалық напоры.

Екінші топқа кіреді: қабатты өңдеу әдістері (қысымды ұстаумен, залеждің газ бөлігін консервациялау немесе мұнайды әдіптеу және т.б.); өңдеу сатысы (бастапқы, негізгі және т.б.); көмірсутектердің залежден сұрыптау екпіні және бөлек ұңғымалардың дебиттері, олардың жұмыс қысымы және қазіргі күй-жайы; өнімділік горизонттың ашу жүйесі және ұңғымаларды құрылымда жайғастыру; аралық қабаттың немесе ішкі қабаттың газ ағымдары бар болуы және т.б.

---

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

1. 
   Ысқақ А.С. «Ремонт скважин» Метод. указание. Алматы .КазНТУ, 2003 ж.
   
2. 
   Амиров А.Д. «Капитальный ремонт нефтяных и газовых скважин» М: Недра, 1984 ж.
   
3. 
   Сулейманов А.Б., Карапетов К.А., Ящин А.С. «Практические расчеты при текущем и капитальном ремонте скважин». М. Недра, 1984 ж.
   
4. 
   Аскеров М.М., Сулейманов А.Б., «Ремонт скважин». М.Недра, 1993 ж.
   
5. 
   Ящин А.С., Авилов С.В., и др., «Справочник по капитальному ремонту нефтяных и газовых скважин». М. Недра, 1973 ж.
   

---

Смотрите также файлы

• Для теста вам понадобится.docx

• Доклад по дисциплине Травмобезопасность Виды страховых случаев при травмах на предприятиях.docx

• Карьера в сфере коммуникации личности, которые удивили мир..docx

• 2022 первое высшее техническое учебное заведение россии министерство науки и высшего образования российской федерации.pdf

• Организация (предприятие) как субъект хозяйствования.pptx