КРОНГАРТ Б., ФИЗИКА, 7 СЫНЫП
МАЗМҰНЫ:

1. 
   ТАРАУ. ФИЗИКА - ТАБИҒАТ ТУРАЛЫ ҒЫЛЫМ
   
2. 
   ТАРАУ. МЕХАНИКАЛЫҚ ҚОЗҒАЛЫС
   
3. 
   ТАРАУ. ДЕНЕЛЕРДІҢ ӨЗАРА ӘРЕКЕТТЕСУІ
   
4. 
   ТАРАУ. ҚЫСЫМ
   
5. 
   ТАРАУ. ЖҰМЫС ЖӘНЕ ҚУАТ. ЭНЕРГИЯ
   
6. 
   ТАРАУ. ҒАРЫШ ЖӘНЕ ЖЕР
   

Ⅰ.ТАРАУ. ФИЗИКА - ТАБИҒАТ ТУРАЛЫ ҒЫЛЫМ

Орындаған: Шаймерден Э.О.

1. 
   Мәтінмен құралған есеп
   

Алғашқы өлшем бірліктер 1793-1795 жылдары Францияда енгізілді. Еселенетін бірліктер үшін қосымша бірліктер атауларын грек тілінен, ал бөлінетін бірліктер үшін латын тілінен алу қабылданды. Мысалы: грек тілінен кило..., деци..., санти..., мега..., гига..., ал латын тілінен милли..., нано..., т.б.
Тапсырма:

1. 
   Мәтіндегі мысалда келтірілген өлшем бірліктер қаншаға тең?
   
2. 
   Берілген мәтінде кеткен қателерді табу.
   
3. 
   Тағы қандай тілден енген өлшем бірліктер кездеседі?
   

2. 
   График бойынша есеп құрастыру
   

Кеменің орны: x=1,2 км , y=3,4 км . Орын ауыстырудан кейін кеменің орнын көрсете отырып, кестені толтырыңыз. Соңғы жағдайда, кеменің берілген нүктелер арасындағы орын ауыстыруын анықтау қажет.


Жауабы:

3. 
   Эксперименттік есеп
   

Шариктің диаметрін өлшеу 1. Астаушаға шариктердің бірнешеуін салыңдар да, оның екі жағындағы жылжымалы тиекті қозғай отырып, оларды бір-біріне түйістіріңдер. Сызғышпен екі тиектің L ара қашықтығын өлшеп алыңдар. Оны бастаушадағы шариктердің N санына бөліп, бір шариктің диаметрін анықтаңдар:

2. Ұсақ денелердің өлшемдерін анықтайтын мұндай Зертханалық жұмысты дәптерлеріне орындайды.

тәсіл қатарлау тәсіл деп аталады. Қатарлау тәсілмен жоғарыда аталған басқа да материалдардың өлшемдерін (диаметрлерін) анықтауға болады.

3. Өлшеу мен есептеу нәтижелерін мына кестеге жазыңдар:

---

4. 
   Күрделі есеп
   

Берілген сурет бойынша сұрақтарға толық жауап беру керек.

1) Картадан оқушылардан Қызылорда қаласының оңтүстігінде орналасқан Жаңақорған ауданына дейінгі арақашықтықты сызғышпен өлшеп, сызып қоюын сұрайды.

2) Картадан оқушылардан Қызылорда қаласының солтүстігінде орналасқан Арал ауданына дейінгі арақашықтықты сызғышпен өлшеп, сызып қоюын сұрайды.

3) Мен қайда бара жатқанымды қалай білемін?

4) Алынған осы екі сызықтың бір-бірінен қандай айырмашылығы және қандай ұқсастығы бар? – деген сұрақтарға жауап беруін сұрайды.

5. 
   Физикалық құрал немесе сурет бойынша есеп
   

1-есеп. Суретте көрсетілген құралдардың толық атауын, не үшін қолданатынымыз жайлы және үшінші мен төртінші суреттегі құрылғылардың құрылысын жазу.

1. 
   
   
2. 
   
   
3. 
   
   

4. 
   
   
5. 
   
   

2-есеп. Ені 2  м, биіктігі 1,5 м  шынының қалыңдығын суреттен анықтап, көлемін есептеңіз. 

 

а) Сызғыштың бөлік құнын анықтаңыз: _________

в) Шыны қалыңдығының өлшеу қателігін ескере отырып жазыңыз: қалыңдық = _________± ________см 

с) Шынының көлемін есептеңіз: _________

3-есеп.



II.ТАРАУ. МЕХАНИКАЛЫҚ ҚОЗҒАЛЫС

---

Орындаған: Садуллаева М.М.

1. 
   Мәтіндік есеп
   

Механикалық қозғалысқа есеп шығару мысалдарын қарастырайық. Есепті шығармас бұрын оның шартын мұқият оқып шығып, есепте сипатталған құбылысты көз алдарыңа елестетіңдер. Осыдан кейін бұл құбылысты сипаттайтын заңдарды анықтаймыз. Одан әрі қысқаша есеп шартын жазамыз. Оны қысқаша жазу деп атайды. Есеп шығарғанда суреттер, сұлбалар және графиктермен қатар физикалық шамалардың өлшем бірліктерін ХБ жүйесінде көрсету қажет.

2. 
   Күрделі есеп
   

Перронда демалып жүрген жолаушы ұзындығы бірдей үш вагонның тұсынан 2 мин жүріп өтетінін байқады. Бір вагонның ұзындығы 25 м. Жолаушы 24 вагоннан тұратын пойыздың жанынан қандай жылдамдықпен, қанша уақытта өтеді?

3. 
   Тәжірибелік есеп
   

Сантиметрлік таспа көмегімен өздеріңнің қадамдарыңды өлшеңдер. Мектепке дейін қанша қадам жасайтындарыңды санаңдар. Параққа өздеріңнің траекторияларың мен орын ауыстыруларыңды көрсетіңдер.

Жүрілген жол мен орын ауыстыру модулін өлшеу.

1. 
   Үшбұрышты сызғышты қағаз парағының үстіне қойыңдар. Қағаз бетіне сызғыштың А,В және С төбелерін, ал катеттерінде D және E нүктелерін белгілеңдер (2.4-сурет). Қарындаштың ұшын D нүктесінен E нүктесіне алдымен үшбұрыштың қабырғасының бойымен DABE бағытында, содан кейін DCE бағытында жылжытып апарыңдар.
   
2. 
   Екі жағдайдағы қарындаш ұшының қағаз парағына қатысты жүрілген жолын өлшеу нәтижесін дәптерлеріңе жазыңдар.
   
3. 
   Қарындаш ұшының қағаз парағына қатысты орын ауыстыру векторын салыңдар. Оның ұзындығын өлшеңдер және өлшеу нәтижесін дәптерлеріңе жазыңдар.
   
4. 
   Қарындаш ұшының жүріп өткен жолының ұзындығын орын ауыстыру модулімен салыстырыңдар.
   
5. 
   Үшбұрыштың АВ қабырғасынан еркінше таңдап алынған К және М нүктелерін белгілеңдер. Қарындаштың ұшын К нүктесінен М нүктесіне қарай КАСВМ бағытында жылжытып апарыңдар.
   
6. 
   Қарындаш ұшының жүріп өткен жолының ұзындығын және бұл жағдайдағы орын ауыстыру модулін өлшеңдер.
   
7. 
   Екінші тәжірибедегі жүрілген жолды орын ауыстыру модулімен салыстырыңдар.
   
8. 
   Жүргізілген тәжірибелер нәтижесі бойынша қорытынды жасаңдар.
   

4. 
   Графиктік есеп
   

Жылдамдық графигі бойынша дене жүріп өткен жолды анықтаңыз.

---

5. 
   Сурет есеп
   

Берілген 2.2-суреттен жолды және траекторияны анықтаңыз.




III ТАРАУ. ДЕНЕЛЕРДІҢ ӨЗАРА ӘРЕКЕТТЕСУІ
Орындаған: Совет А.

1. 
   Мәтінмен құрастырылған есеп.
   

«Егер саусағымызды стақан түбіне жеткізбей су ішіне батырсақ, судың стақан түбіне түсіретін қысымы өзгере ме?

Шешуі. Сұйықтың ыдыс түбіне түсіретін қысым күші ыдыстағы сұйық деңгейіне тәуелді болатыны Fтүбі= pS= ρghS формуласынан шығады. Егер стақан бастапқыда ернеуіне дейін сумен толтырылмаса, онда саусақты батырғаннан кейін су деңгейі көтеріледі де (дене өзінің көлеміне тең суды ығыстырады), ыдыс түбіне түсірілетін қысым артады. Егер су ернеуіне дейін толтырылса, саусақты батырғаннан кейін судың қайсыбір көлемі ыдыс түбіне түсірілетін қысым күші өзгермейді.

2. 
   График бойынша есеп құрастыру.
   

Бірдей деңгейде жатқан А, В, Снүктелеріндегі судың қысымы қандай ?

3. 
   Эксперименттік есеп
   

Горизонталь үстел үстіндегі екі ағаш цилиндрді бірдей жылдамдықпен, бірақ бірін сырғанатып (3.35, а-сурет), екін-шісін домалатайық (3.35, ә-сурет).



Эксперимент цилиндрді сырғанатуға қара-ғанда домалатуға азырақ күш түсірілетінін көрсетеді. Себебі жанасатын беттер арасын-дағы кедергі (кедір-бұдыр) азаяды. Денелер-дің домалауы кезінде пайда болатын үйкеліс күшін домалау үйкеліс күші деп атайды.

Бұл тәжірибелерден үйкелістің үш түрі бар екенін анықтадық: тыныштық үйкелісі, сырғанау үйкелісі, домалау үйкелісі

4. 
   Күрделі есеп.
   

Массасы 420 г болатын қалайы мен қорғасын құймасының тығыздығы 9,6 г/см3. Құймадағы қалайы мен қорғасынның масса-ларын анықтаңдар.

5. 
   Физикалық құрал немесе сурет бойынша есеп.
   

IV.ТАРАУ. МЕХАНИКАЛЫҚ ҚОЗҒАЛЫС

Орындаған: Мамед Ж.А.

1. 
   Мәтіндік есеп
   

Жолаушыларсыз және жолаушылармен бірдей жылдамдықпен қозғалғанда трамвай вагон қозғалтқыштарының қуаты бірдей бола ма?

---

Шешуі: Жолаушылар болған кезде вагонның ауырлық күші (салмағы) көп, бұл жағдайда тартылыс күші тең үйкеліс күші артады, қуаты артады, электр энергиясының шығыны артады.

2. 
   Күрделі есеп
   

Массасы 200 г иінтірек тепе-теңдікте қалуы үшін оған ілінген жүктің массасы қандай болуы тиіс? Суға салынған жүк болаттан жасалған және көлемі 50 . Болаттың тығыздығы 7,8 г/ , ал судікі 1 г/ .

Шешуі. Иінтірекке әрекет етуші күштерді қарастырайық (1, а-сурет) және иінтіректің тепе-теңдік шартын жазайық:

(1)



1-сурет.
Жіптің керілу күшін жүктің тепе-теңдігін жазып таба аламыз (1, ә-сурет):



Жүктің массасы мен архимед күшін ескерсек,

және

Осыдан

Осыны ескеріп (1) формуланы былай жазамыз:

.

Бұдан



Жауабы: 360 г.

3. 
   Тәжірибелік есеп
   

Миллиметрлік сызғыш көмегімен қайшы, есік кілті, сомын кілті және т.б. иіндерін өлшеңдер. Бұл қарапайым механизмдер күштен қалай ұтады?

4. 
   Графиктік есеп
   

Серіппені созып, одан кейін босатып жіберейік. Серіппе созылғанда серпімділік күші пайда болады. Оны Гук заңы бойынша анықтайды. Серіппені созатын сыртқы күш неғұрлым көп болса, серпімділік күші де көп: және . Созылған серіппеге кішкене шар бекітсек, серіппе оған жылдамдық береді. Демек, деформацияланған дененің де энергиясы бар. Осы энергияны есептеңіз. Серпімділік күшінің серіппенің деформациясына тәуелділік графигі берілген (3-сурет). Серпімділік күшінің жұмысын

---

Смотрите также файлы

• Чувашская языческая религия. Иерархия богов и духов.docx

• МОЖ 3 Таырыбы.docx

• Тема 5 Корпоративная социальная политика и менеджмент предприятий.doc

• .docx

• Курсы по астрологии.docx