Байланыс кабельдері - қолдану аймағына қарай магистральды, облыс ішілік, қалааралық және су ішілік деп бөлінеді.

Ақпарат кабельдері - антенна, телефон, компьютер кабельдері жатады.

Жарықты –диодты кабельдер — күштік кабельдің өте қызықты түрі. Мөлдір ашық қаппен қапталған оқшауламасы бар ТПЖ-ның бойымен әр түрлі жарықты-диод қосымша сымдар тізбектеп жалғанған бұл кабельдермен тек қана декоративті түрлі-түсті суреттер, картиналар салуға болады әр түрлі механизмдерде және сахналық аппаратураларды қосқанда қолданылады.Күштік кабельдер үлкен өндірістерде қолданылады

Монтажды сымдар мен кабельдердің маркілері

Көптеген кабельдер мен сымдардың оқшауламалық қабы сыртқы механикалық әсерден мақта мата өріммен қорғалған болады. Сымдардың салаларының және оқшауламамалық қабының материалына қарай маркілейді. Маркіні әріппен жазады: АПН, ПРТО, ПГВ.Әріптер мынаны білдіреді:

А – алюминий сала(егер бұл әріп жоқ болса, онда мыс салалы болғаны);

Р – резеңке оқшауламалы;

В – полихлорвинил оқшауламалы ,

Н – наирит оқшауламалы,

П – сым ,

ПП – жалпақ сым ;

О – өзара оқшауланған сымдардың ортақ бір қабы бар ;

Т – труба ішімен жүргізуге арналған сым ;

 Г – иілгіш сым ;

Д – қос сым ,

 Ш — баусым

ВВГ-күштік кабель ТПЖ және ПВХ оқшауламасымен қапталған, Салалары мыс материалынан жасалған, сыртқы қорғанысы жоқ. Жиілігі 50 Гц, 600-1000 В кернеудегі электр тогын тарату және жіберу үшін арналған күштік кабель. 1-ден 5-ке дейінгі салалардан тұрады, Қимасының диаметрі 1,5-240 дейін.

АВВГ— күштік кабель ТПЖ және ПВХ оқшауламасымен қапталған, салалары алюминий материалынан жасалған, сыртқы қорғанысы жоқ.Жиілігі 50 Гц, 600-1000 В кернеудегі электр тогын тарату және қолдану үшін арналған күштік кабель.Қимасының диаметрі 1,5-240 дейін.

ВББШВ — мыс салалы брондалған күштік кабель. Кабельдің саласы бір сымды немесе көп сымды болып келеді.Қимасы 1,5-240 ТПЖ- оқшауламасы бар.

ПП –Жалпақ сым, саласы бір сымды мыстан жасалған. Оқшауламасы ПВХ-дан және сыртқы қабығы да ПВХ-дан жасалған. Салаларының саны 2 немесе 3, қимасының размері 1,5-6 дейін. Стационарлық жарықтағыш жүйелерде, сонымен қатар жарықтандыруда, розеткаларды монтаждауда қолданылды. Номинальдық кернеуі 250 В, жиілігі 50 Гц. -15 тен +50 С дейінгі аралықта қолданылады. Майысу радиусы 10 дециметрден аспау керек

Сымдардың қимасын есептеу

---

Қауіпсіздікті сақтау үшін біздер кабельдің немесе сымның жүктемеге сәйкес келуі үшін сымның қимасын анықтауымыз керек. Ол үшін сымның немесе кабельдің сыртқы қабығын ашып, егер сым бір салалы болса, онда диаметрін мына формуламен өлшейміз:

  S = П *d2 / 4   немесе    S= 0.8* d2   мұнда

  S =  сымның  қимасының ауданы,  мм2

П = 3.14

d = сымның диаметрі, мм2
Осы формула бойынша есеп шығару: сымның диаметрі  d=1.5, онда сымның қимасы нешеге тең:

                      S=0,8 * d2 = 0,8 * 1,5 * 1,5 = 1,8 мм2
Егер сым көп  салалары болса, онда сымның  бөлек-бөлек ағытып, ішіндегі салаларын санаймыз да, ішіндегі саланың қимасының ауданы  s ,  содан кейін барлық сымның қимасының ауданын   S —ты анықтаймыз. Барлық сымның саласының аудандарының қосындысын қосып, сымның қимасын табуға болады. азайтуға және осылайша 1 км жолда 4 тонна мысты үнемдеуге мүмкіндік береді;

• 
  тартым қосалқы станциялар арасындағы қашықтықты 40...60 км- ге дейін ұлғайту, яғни электрлендіруге арналған құрылыс шығындарын азайту.
  

Айнымалы жүйенің кемшіліктері:

• 
  әр электровозда түзеткіш қондырғы болуы керек, себебі тұрақты токтың тартым электрқозғалтқышы;
  
• 
  байланыс желісіне көбірек әсер ету (кедергі), сондықтан әуе желілерін арнайы экрандалған кабельдермен ауыстыру керек, бұл шығындарды арттырады.
  

Қосалқы станцияларды қоректендіру екі үш фазалы ЭБЖ бойынша жүзеге асырылады, олардың әрқайсысы тартым қосалқы станциялардың толық қуатына есептелген. Тартым қосалқы станциялардың негізгі жабдықтары да резервтеледі [1].

---

Арнайы кабельдердің жіктелуі арнайы кабельдер МЕСТке сәйкес оптикалық кабельдер (ОК) белгілі бір критерийлер бойынша келесі жіктеу санаттарына бөлінеді:

• 
  топтар (критерийлер - мақсаты және пайдалану шарттары);
  
• 
  кіші топтар (критерийлер-төсеу тәсілі-стационарлық емес Н, стационарлық С, технологиялық және конструктивтік ерекшеліктер);
  
• 
  түрлері (критерийлер-оптикалық талшықтардың саны n және өткізгіш өзектер М).
  

Бұл жерде мұндай жіктеу бірыңғай халықаралық стандарт емес екенін атап өткен жөн. Әр түрлі елдердегі арнайы ОК-нің кейбір топтарына қойылатын талаптар негізгі параметрлердің мәндерімен де, олардың тіркесімдерімен де ерекшеленуі мүмкін.



Электрлік байланыс кабелінің классификациясы

Байланыс кабельдерін өндіруде ең үлкен пайдалануға ие болған мыс. Кабельді желілер үшін көбінде ММ маркалы ρ = 0,0175 Ом·мм²/м үлесті кедергісі бар жұмсақ сымдар қолданылады. Симметриялы жоғарыжиілікті кабельдер үшін ең үлкен пайдалануды 0,9; 1,05; 1,2 мм диаметрлі мыс сымдар иеленіп отыр. Қалалық телефондық желілі кабельдер үшін ең көп таралғаны 0,32; 0,4; 0,5; 0,7 мм. диаметрлі мыс сымдар болып отыр.Байланыс кабелінде изоляцияланған материал ретінде кабельді қағаз, полистирол, полиэтилен және басқа да полимерленген пластмассалар қолданылады. 

Байланыс кабельдерінің түрлері

· МКС, МКСА – қорғасынды және алюминийлі қабықшадағы кордельді-изоляциялы кабельдер;

· МКП – баллонды полиэтиленді изоляциялы (теміржол транспорттары үшін арнайы кабельдер);

· ТЗ, ТЗП – кордельді-қағазды және қуыс полиэтиленді изоляциялы төменгіжиілікті кабельдер;

· ЗКП, ЗКВ, ЗКА – полиэтиленді, поливинилхлоридті, алюминийлі қабықтардағы полиэтиленді изоляция желілі біртөрттікті кабельдер;

· КСПП – полиэтиленді изоляция желісі бар ауыл байланысының біртөрттікті кабельдері;

· КСППЗ – кабельде ылғалдың таралуына тосқауыл болатын, гидрофобты толтырылған (З әрпі) полиэтиленді изоляциялы, ауылдық телефон байланыстың (АТБ) біртөрттікті кабелі;

К үштік кабелі — өнеркәсіптік орындарында электр энергиясын беруге арналған кабель. Күштік кабельдер айнымалы ток энергиясын коммуналдық кәсіпорындардан тұтынушыға беруге арналған. Күштік 4 негізгі элементтен тұрады:

---

• 
  Өткізгіш өзектер
  
• 
  Әр өзектің оқшаулауы
  
• 
  Қабықтар
  
• 
  Сыртқы қорғаныс жабыны
  

Өткізгіш өзектердің саны бір немесе бірнеше болып келеді. Өзектер классының түрлері:


Бақылау сұрақтары:

1. Электрлік байланыс кабелінің классификациясы.

2. Монтажды сымдар мен кабельдердің маркілері.

3. Күштік кабельдер7
Ұсынылатын әдебиеттер тізімі және интернет-ресурстар:
1. Укрупненные стоимостные показатели электрических сетей 35-1150 кВ: Учебное пособие. Файсбисович Д.Л., Карапетян И.Г.- М.: Издательство НЦ ЭНАС, 2013

2. Правила устройства электроустановок Республики Казахстан (ПУЭ),

3. https://kk.atomiyme.com/электр-қондырғыларын-орнату/

4..Евдокунин Г.А. Электрические системы и сети: Учебное пособие для студентов электроэнергетических спец. вузов. – СПб.: Издательство Сизова М.П., 2017

№ 5 ДӘРІС

(4 сағат, 5-ші апта)
Тақырыбы: «Контактілі суспензия түрлері, жанасу сымының шөгуі»
Дәріс жоспары:
1. Ток қабылдағышының контактілі сымдарды қысуы

2. Контактілі сымнан токты алу

3. Байланыс сымының тозуы.
Аралық бойымен қозғалу кезінде ток қабылдағыш ток қабылдағышының контактілі сымдарды қысуынан, UGR-ден контактілі сымдардың суспензия биіктігінің өзгеруінен және басқа факторлардан туындаған тік тербелістерді орындайды.

Тұрақты контактілі қысымды қамтамасыз ету үшін контактілі суспензияның біркелкі икемділігі және оның аралықтың ұзындығы бойынша бірдей массасы, тік жазықтықтағы Контакт сымының көлбеуінде және контакт сымына шоғырланған массаларда күрт өзгерістердің болмауы, яғни "қатты" нүктелер қажет.

Контактілі сымнан токты алу контактілі пластиналардың немесе ток қабылдағыш пен контактілі сымның кірістірулерінің тозуымен бірге жүреді. Ток қабылдағыштың сымдары мен пластиналарының тозуы контактілі пластиналар мен сымдардың материалына, алынатын токтың мәніне, ток алу сапасына (ең алдымен ұшқынға қатысты), үйкелетін беттердің күйіне және басқа себептерге байланысты.

Жылжымалы байланыс элементтерінің тозуы күрделі электромеханикалық процесс болып табылады. Зерттеуге ыңғайлы болу үшін тозу электрлік және механикалық болып бөлінеді. Мұндай бөлу өте шартты, өйткені байланыстағы электрлік және механикалық құбылыстар өзара тәуелді.

---

Электрлік тозу металдың электрлік эрозиясынан, яғни ұшқын мен доға разрядтарының әсерінен металдың булануы мен шығарылуынан болады. Бұл тек алынатын токтың тығыздығына ғана емес, сонымен қатар жанасатын беттердің күйіне де байланысты, өйткені "қатты" нүктелердің болуы, сымның дірілі, үйкелетін беттердің орнатылуы мен бұзылуы контактінің тұрақтылығын бұзады, нәтижесінде электр эрозиясы артады.

Механикалық тозу үйкеліс әсерінің салдары болып табылады және контактілі сым материалының қасиеттеріне және алынбалы пластиналарға ғана емес, сонымен қатар олардың беттерінің күйіне де байланысты. Өз кезегінде, электр эрозиясы жанасатын беттерге зақым келтіреді және осылайша механикалық тозудың жоғарылауына әкеледі.

Байланыс сымының тозуы негізінен ток қабылдағыштардың байланыс тақталарының (кірістірулерінің) материалына байланысты. Контактілі сымдардың ең көп тозуы мыс контактілі пластиналарда, ең азы көмір кірістірулерінде, сондай — ақ пластиналар ұнтақ және агломерацияланған материалдардан жасалған болса. Сымның тозуы негізінен ток қабылдағышпен алынатын токтың мәнімен анықталады-токтың жоғарылауымен ол айтарлықтай артады. Сондықтан екі жолды учаскелерде көтергіштердегі сымның тозуы төмен қарай сымның тозуынан едәуір (кейде бірнеше есе) асып түседі; электр қозғалмалы құрамның жанасу және үдеу орындарында айтарлықтай жоғарылау байқалады.

ЭЖҚ ток қабылдағыштары-бұл байланыс аспасымен (байланыс сымымен) электр байланысын жасауға арналған тартым электр аппараттары. Ток қабылдағыштың конструкциясы ЭЖҚ есептелген қозғалыстың ең жоғары жылдамдығы кезінде берілген мәннің түйіспелі сымынан (сырғымалы түйіспеден) токты алуды қамтамасыз етуі тиіс.

Электрлендірілген желілерде әртүрлі конструкциялардың ток қабылдағыштары қолданылады. Пантограф түріндегі ток қабылдағыштар ең көп таралған (сурет. 2.35).

Ток қабылдағыштардың жыландары көмір кірістері немесе металл керамикалық плиталары болуы мүмкін. Ток коллекторлары-бұл әртүрлі тұтқалар мен жеңіл жақтаулар жүйесінен тұратын, бір-бірімен байланысқан және жыландардың тігінен қозғалуын қамтамасыз ететін күрделі кеңістіктік

---

Смотрите также файлы

• Отчет о прохождении производственной практики (по профилю специальности) по профессиональному модулю пм. 02 Организационное обеспечение деятельности учреждений .pptx

• Аттестация можете забыть это слово (применительно к гдзс).docx

• 43 жалпы орта білім беретін мектебі кмм 5 А сынып оушысы Арипбаева Айзада Байсапарызына.docx

• Графы. Вершина. Ребро. Представление задачи с помощью графов.pptx

• ыса мерзімді жоспар Сабаты таырыбы Галактикаа дейінгі ашытыты анытау.docx