Кіріспе

І-тарау.Авторлық құқықтың жалпы ережелері

1.1 Авторлық құқық ұғымы

1.2 Авторлық құқық объектілері және оның түрлері

1.3 Авторлық құқық субъектілері

ІІ-тарау.Автордың құқықтары

2.1 Автордың жеке мүліктік емес құқықтары

2.2 Автордың мүліктік (айрықша) құқықтары

2.3 Авторлық шарт

ІІІ-тарау.Авторлық құқықты қорғау

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе
Курстық жұмыстың өзектілігі. Барлық уақытта қоғам өркениетінің басты көрсеткіштерінің бірі ғылымның, техниканың және мәдениеттің дамуына назар аудару болды және болып қала береді. Өз кезегінде олар қажетті құқықтық алғышарттарды қоса алғанда, тиісті жағдайлар болған кезде ғана серпінді дами алады. Олардың қатарына зияткерлік қызмет нәтижелерін қорғауға және пайдалануға байланысты осындай нормативтік ережелерді заңнамалық бекіту жатады. Азаматтық құқықпен реттелетін қатынастардың ішінде ғылым, әдебиет және өнер туындыларын жасауға және пайдалануға байланысты қатынастар маңызды орын алады.

Бұл қатынастарды реттейтін нормалар тәуелсіз Азаматтық құқық институты-авторлық құқықты құрайды.

Курстық жұмыстың мақсаты: Авторлық құқықтың теориялық және заңнамалық негіздерін қарастыру.

Аталған мақсаттан міндеттер туындайды:

• 
  авторлық құқықтың жалпы ережелерін ашу;
  
• 
  авторлардың құқықтарын сипаттау;
  
• 
  авторлық шарт;
  
• 
  авторлық құқықты қорғауды қарастыру.
  

Курстық жұмыс кіріспеден, қорытындыдан және үш тараудан тұрады.

Бірінші тарауда авторлық құқықтың жалпы ережелері ашылады: авторлық құқық ұғымы, объектілері және субъектілері.

Екінші тарауда автордың жеке мүліктік емес құқықтарына, автордың мүліктік айрықша құқықтарына сипаттама беріледі; авторлық шарттың негіздері қарастырылады.

Үшінші тарауда авторлық құқықты қорғау параметрлері қарастырылады.


І-тарау.Авторлық құқықтың жалпы ережелері

1.1 Авторлық құқық ұғымы
Азаматтық құқықпен реттелетін қатынастардың ішінде ғылым, әдебиет және өнер туындыларын жасауға және пайдалануға байланысты қатынастар маңызды орын алады. Бұл қатынастарды реттейтін нормалар тәуелсіз Азаматтық құқық институты-авторлық құқықты құрайды.

Авторлық құқық-автордың шығармашылық қызметінің нәтижесін жаңғыртуға мүмкіндік беретін ауызша, жазбаша және өзге де объективті нысанда көрсетілген ғылым, әдебиет және өнер туындыларын пайдалануға байланысты туындайтын қатынастарды реттейтін азаматтық құқықтың бөлігі.

---

Сонымен қатар, авторлық құқық – шығарманың мақсаты мен қадір-қасиетіне, сондай-ақ оны білдіру тәсіліне қарамастан, автордың шығармашылық қызметінің нәтижесі болып табылатын ғылым, әдебиет және өнер туындысы авторының құқықтық қорғалатын субъективті құқығы [5].

Авторлық құқық нормалары авторлық құқық объектісін құруға байланысты қатынастарды реттейді: объектінің түсінігі мен белгілерін, сондай-ақ объектілердің жіктелуін қамтиды; субъектілерге берілген құқықтарды реттейді және т. б. сонымен қатар, олар осы құқықтарды іске асырумен, оларды шарт бойынша және басқа негіздер бойынша берумен байланысты қатынастардың жеткілікті кең ауқымын реттейді, шаралар қарастырады авторлық құқықты қорғау.

Авторлық құқық, зияткерлік меншік құқықтарының бірқатар басқа түрлерінен айырмашылығы, объект пайда болған сәттен бастап, яғни ғылым, әдебиет немесе өнер туындысы құрылған сәттен бастап (заңмен талап етілетін объективті түрде көрсетілген) пайда болады. Азаматтық кодекстің 981-бабына сәйкес, туындыға авторлық құқық туындының жариялануына қарамастан үшінші тұлғалардың қабылдауы үшін қол жетімді объективті нысанды берген сәттен бастап күшіне енеді. Ауызша шығармаға авторлық құқық үшінші тұлғаларға хабарланған сәттен бастап қолданылады [14].

ҚР Авторлық құқық көздерінің қатарындағы негізгі нормативтік құқықтық акт 1996 жылғы 10 маусымдағы № 6-1 "авторлық құқық және сабақтас құқықтар туралы" Қазақстан Республикасының Заңы болып табылады. Ол Қазақстан Республикасы қосылған және болашақта қосылатын авторлық құқық саласындағы барлық халықаралық келісімдердің талаптарын ескере отырып әзірленді.

Оның нормаларының мазмұны мен редакциясына "Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне зияткерлік меншік мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы"2004 жылғы 9 шілдедегі ҚР Заңымен елеулі өзгерістер енгізілді.

Авторлық құқықтың қайнар көзі, қарастырылып отырған заңмен қатар, Азаматтық кодекс болып табылады. 1999 жылдың 1 шілдесінде қабылданған Азаматтық кодекстің Ерекше бөлігі 50 "Авторлық құқық"тарауын қамтиды. Сонымен қатар, Азаматтық кодекс кейінірек қабылданғандықтан, оның нормалары сәйкес келмеген жағдайда Авторлық құқық туралы Заңның нормаларынан басым болатындығын ескеру қажет.

Авторлық құқық туралы заң ғылым, әдебиет және өнер туындыларын (авторлық құқық), қойылымдарды, орындауларды, фонограммаларды, эфирлік және кабельдік хабар тарату ұйымдарының хабарларын (сабақтас құқықтар) жасауға және пайдалануға байланысты туындайтын зияткерлік меншік саласындағы қатынастарды реттейді (1-бап).

---

Авторлық құқық қатынастарын реттеуде халықаралық шарттар ерекше орын алады. Олардың көпшілігіне Қазақстан Республикасы қосылды.
Осылайша, авторлық құқық-автордың шығармашылық қызметінің нәтижесін жаңғыртуға мүмкіндік беретін, ауызша, жазбаша және өзге де объективті нысанда көрсетілген ғылым, әдебиет және өнер туындыларын пайдалануға байланысты туындайтын қатынастарды реттейтін азаматтық құқықтың бөлігі; авторлық құқық-автордың нәтижесі болып табылатын ғылым, әдебиет және өнер туындысының құқықтық қорғалуға жататын субъективті құқығы шығарманың мақсаты мен қадір-қасиетіне, сондай-ақ оны білдіру тәсіліне қарамастан, автордың шығармашылық қызметі.

1.2 Авторлық құқық объектілері және оның түрлері
Авторлық құқық объектісі, кез-келген басқа субъективті құқық сияқты, авторлық құқық қатынастарының немен байланысты екенін, олардың қатысушыларының құқықтары мен міндеттері бағытталған деп түсініледі.
Авторлық құқық объектісі туралы түсінік Азаматтық кодекстің 971-бабында және авторлық құқық туралы Заңның 6-бабында берілген.

Авторлық құқық туралы Заңның 6-бабының 1-тармағында "авторлық құқық олардың мақсатына, мазмұны мен қадір-қасиетіне, сондай-ақ оларды білдіру тәсілі мен формасына қарамастан, шығармашылық қызметтің нәтижесі болып табылатын ғылым, әдебиет және өнер туындыларына қолданылады"деп көзделген.

Сол баптың 2-тармағында " авторлық құқық қандай да бір объективті нысанда бар жарияланған және жарияланбаған туындыларға да қолданылады:
1) Жазбаша (қолжазба, машинка, ноталық жазба және сол сияқтылар);
2) ауызша (көпшілік алдында айту, көпшілік алдында орындау және сол сияқтылар);
3) дыбыстық немесе бейнежазбалар (механикалық, цифрлық, магниттік, оптикалық және сол сияқтылар);

4) суреттер (сурет, эскиз, сурет, жоспар, сызба, кино, теле -, видео-немесе фотокадр және т. б.);

5) көлемдік-кеңістіктік (мүсін, модель, макет, Құрылыс және т.б.) және басқа да нысандарда"

Заңның осы ережелерінен белгілі бір туындыны авторлық құқық объектісі ретінде тануға мүмкіндік беретін белгілерді ажыратуға болады (және Заң осы белгілердің жиынтығын талап етеді), атап айтқанда:

а) авторлық құқық объектісі шығармашылық қызметтің нәтижесі болып табылатын ғылым, әдебиет немесе өнер туындысы болуға тиіс;

б)қандай да бір объективті түрде көрсетілген.

Сонымен бірге, заң туындының авторлық құқық объектісі ретінде танылуына әсер етпейтін белгілерді (қасиеттерді) тікелей атайды. Басқаша айтқанда, - заңды түрде немқұрайлы белгілер. Мұндай белгілерге шығарманың мақсаты мен қадір-қасиеті, сондай-ақ оны білдіру тәсілі мен формасы жатады.

---

Авторлық құқық объектісі-ғылым, әдебиет және өнер туындылары болып табылатын шығармашылық қызметтің нәтижелері.

"Өнер "ұғымдары, сондай-ақ" шығармашылық " ұғымдары заңда ашылмаған. Сондықтан бұл жағдайда тиісті ғылымдарға жүгіну керек.
Философияда Өнер " қоғамдық сананың формаларының бірі, әлемнің іс жүзінде рухани дамуының ерекше түрі. Осыған байланысты өнерге адам қызметінің түрлері - кескіндеме, музыка, театр, көркем әдебиет (кейде ерекше анықталады) және т.б. кіреді, өйткені олар шындықты жаңғыртудың ерекше көркем-бейнелі формалары болып табылады".

Заңда "өнер" сөзі жалпы көркем шығармашылықтың мағынасында қолданылады, ал өнер туындысы – жаратылысы көркем шығармашылыққа жататын шығарма ретінде қолданылады.

Авторлық құқық объектілері болып табылатын туындылардың түрлері АК-нің 972-бабында және авторлық құқық туралы Заңның 7-бабында келтірілген, олар авторлық құқық объектілері болып табылады:

1) әдеби шығармалар;

2) драмалық және музыкалық-драмалық шығармалар;

3) сценарий туындылары;

4) хореография және пантомима шығармалары;

5) мәтіні бар немесе мәтіні жоқ музыкалық шығармалар;

6) аудиовизуалды туындылар;

7) мүсін, кескіндеме, графика және басқа да бейнелеу өнері туындылары;

8) қолданбалы өнер туындылары;

9. 
   сәулет, қала құрылысы және бақ-саябақ өнерінің туындылары;
   
   10) фотографиялық туындылар және фотосуретке ұқсас тәсілдермен алынған туындылар;
   11) географияға, топографияға және басқа ғылымдарға қатысты карталар, жоспарлар, эскиздер, иллюстрациялар және үш өлшемді туындылар;
   12) компьютерге арналған бағдарламалар;
   
   13) басқа шығармалар.
   
   
   Сонымен қатар, авторлық құқық объектілеріне мыналар жатады:
   
   1) туынды туындылар (аудармалар, өңдеулер, аннотациялар, рефераттар, түйіндемелер, шолулар, сахналау, музыкалық аранжировкалар және ғылым, әдебиет және өнер туындыларын басқа да қайта өңдеу);
   2) материалдарды іріктеу және (немесе) орналастыру бойынша шығармашылық еңбектің нәтижесін білдіретін жинақтар (энциклопедиялар, антологиялар, деректер базалары) және басқа да құрама туындылар.
   Көріп отырғанымыздай, авторлық құқық объектісі болып табылатын туындылардың тізімі толық емес. Сонымен қатар, ол бұрын қолданыстағы заңнамадағы ұқсас тізімге қарағанда кеңірек.
   
   Авторлық құқық объектілері болып табылатын барлық шығармалар бірқатар жалпы белгілерге ие болуы керек (атап айтқанда, Авторлық құқық тек түпнұсқа шығармашылық нәтижелерді ғана қорғайды, яғни объективті түрде, қарыз алусыз басқа адам қайта жасай алмайтын), сонымен бірге олар мүмкіндік беретін бірқатар ерекшеліктерге ие шығармаларды жеке топтарға жіктеңіз.
   Авторлық құқықпен қорғалған барлық туындылар біркелкі емес. Құқықтық әдебиеттерде олардың негізгі түрлерге бірнеше жіктелуі келтірілген.
   Көркем шығарма құрастырылатын материалдық құралдарға байланысты эстетика теориясы үш топты ажыратады:
   
   1) кеңістіктік немесе статикалық (кескіндеме, мүсін),
   

---

2. 
   уақытша немесе динамикалық (ауызша және музыкалық).
   

3. 
   кеңістіктік-уақыттық (би, актерлік өнер және оған негізделген барлық синтетикалық өнер - театр, кино және телеөнер және т.б., яғни ұзындығы мен ұзақтығы, дене бітімі мен динамизмі бір мезгілде болатын бейнелер.
   Авторлық құқыққа арналған туындылардың жоғарыда келтірілген жіктелуінен басқа, барлық туындыларды басқа туындының элементтерін, ал авторлық құқықпен қорғалатын шығарманың өзіндік ішкі формасының элементтерін - шығарманың тілі мен көркем образдар жүйесін қолдана отырып жасалған түпнұсқа (тәуелсіз) және туындыларға (тәуелді) жіктеу маңызды. Мазмұнның заңды немқұрайлы элементтерін қолдана отырып жасалған туынды түпнұсқа және тәуелсіз болады.
   
   Туынды туындылар, өз кезегінде, келесі түрлерге де бөлінуі мүмкін:
   1) жаңадан жасалған туынды пайдаланылғанмен салыстырғанда өнердің басқа түріне жатады,
   
   
   2) жаңадан жасалған шығарма қолданылған өнер түріне жатады (мысалы, әдебиеттің әртүрлі жанрлары) .
   
   
   Авторлық құқық объектісі болу үшін туынды объективті түрде болуы керек. Басқаша айтқанда, заңда көрсетілгендей, жұмыс объективті түрде жүзеге асырылуы керек.
   
   
   Бұл жағдайда объективті форма ұғымын, яғни авторлық сипаттағы объектінің өмір сүру тәсілін осы объектінің материалдық тасымалдаушысымен араластыруға болмайды. Сонымен, шығармашылық туындылар көбінесе белгілі бір материалдық объектілерде (заттарда) бейнеленген, бірақ олармен бірдей емес. Авторлық құқық объектісі-роман, бірақ кітап емес, материалдық зат, фильм, бірақ фильм емес (бейне таспа). Туындыға авторлық құқықтың субъектісі бір тұлға, ал оның материалдық тасымалдаушысына меншік құқығының субъектілері басқа тұлға бола алады. Заң туындыға авторлық құқық туынды көрсетілген материалдық объектіге меншік құқығымен байланысты емес екенін тікелей көрсетеді. Қандай да бір материалдық объектіге меншік құқығын немесе иелік ету құқығын беру осы объектіде көрсетілген туындыға авторлық құқықты беруге әкеп соқпайды .
   
   
   Авторлық құқық шығармаға форма мен мазмұнның бірлігі ретінде қолданылады. Ол жұмыс мазмұнының негізінде жатқан идеяларға, тұжырымдамаларға, принциптерге, әдістерге, жүйелерге, процестерге, ашылуларға, фактілерге қолданылмайды.
   
   
   Авторлық құқық объектісінің белгілеріне ресми түрде жауап беретін барлық туындылар олар деп таныла алмайды.
   Қолданыстағы ерекшеліктер заңмен ерекше ескеріледі. Сонымен, Азаматтық кодекстің 974-бабында және авторлық құқық туралы Заңның 8-бабында авторлық құқық объектілері болып табылмайтын туындылар толық көрсетілген.
   Мұндай жұмыстарға мыналар жатады:
   
   
   1) Ресми құжаттар (заңдар, сот шешімдері, заңнамалық, әкімшілік, сот және дипломатиялық сипаттағы өзге де мәтіндер), сондай-ақ олардың ресми аудармалары;
   2) мемлекеттік рәміздер мен белгілер (тулар, елтаңбалар, ордендер, ақша белгілері және өзге де мемлекеттік рәміздер мен белгілер);
   3) халық шығармашылығының туындылары;
   
   
   4) ақпараттық сипаттағы оқиғалар мен фактілер туралы хабарламалар.
   Осылайша, авторлық құқық объектілері олардың мақсатына, мазмұны мен қадір-қасиетіне, сондай-ақ оларды білдіру тәсілі мен формасына қарамастан, шығармашылық қызметтің нәтижесі болып табылатын ғылым, әдебиет және өнер туындылары болып табылады; бұдан басқа, авторлық құқық қандай да бір объективті нысанда бар жарияланған және жарияланбаған туындыларға да қолданылады.
   

---

Смотрите также файлы

• Российский государственный социальный университет Рубежный контроль 3 по дисциплине История педагогики.docx

• Курсовая работа по дисциплине Котельные установки и парогенераторы Тепловой расчёт парового котельного агрегата дквр1013.rtf

• П англия на пути к индустриальной эре. Парламентскаякая мохия (конституционная, ограниченная).docx

• Подготовить презентацию на одну из предложенных тем.docx

• Граждане на рынке ценных бумаг Индивидуальные инвесторы.docx