Авторлық шарттан туындайтын құқықтық қатынас Азаматтық кодекстің 268-бабында көрсетілген азаматтық-құқықтық міндеттеменің барлық белгілеріне жауап береді және мәні бойынша міндеттеме болып табылады.
Шарт бойынша құқықтарды материалдық заттарға да, шығармашылық қызмет нәтижелеріне айрықша құқықтарға да беру әртүрлі негіздер бойынша және әртүрлі шарттарда жүзеге асырылуы мүмкін.

Авторлық шарт мыналарды қамтуы керек:

1) туындыны пайдалану тәсілдері (осы Шарт бойынша берілетін нақты құқықтар);
2) құқық берілетін мерзім мен аумақ;

3) туындыны пайдаланудың әрбір тәсілі үшін сыйақы мөлшерін және (немесе) сыйақы мөлшерін айқындау тәртібін, оны төлеу тәртібі мен мерзімдерін, сондай-ақ Тараптар осы Шарт үшін маңызды деп санайтын басқа да талаптарды қамтиды.

Авторлық шартта құқық берілетін мерзім туралы шарт болмаған кезде, Егер пайдаланушы бұл туралы шарт бұзылғанға дейін үш ай бұрын жазбаша хабардар етілсе, автор оны жасаған күннен бастап бір жыл өткен соң шартты бұзуы мүмкін.

Авторлық шартта құқық берілетін аумақ туралы шарт болмаған кезде шарт бойынша берілетін құқықтың қолданылуы Қазақстан Республикасының аумағымен шектеледі.

Авторлық шарт бойынша тікелей берілмеген туындыны пайдалану құқығы берілмеген болып есептеледі.Авторлық шарттың мәні шарт жасалған кезде белгілі емес туындыны пайдалану құқығы бола алмайды.

Сыйақы авторлық шартта туындыны пайдаланудың тиісті тәсілі үшін табыстың пайызы түрінде немесе егер оны туындының сипатына немесе оны пайдалану ерекшеліктеріне байланысты жүзеге асыру мүмкін болмаса - шартта белгіленген сома түрінде не өзге де тәсілмен айқындалады.
Авторлық шарт бойынша берілген құқықтар, егер бұл шартта тікелей көзделген жағдайда ғана толық немесе ішінара басқа тұлғаларға берілуі мүмкін.
Авторлық шарт жазбаша түрде жасалуы керек. Туындыны мерзімді баспасөзде пайдалану туралы авторлық шарт ауызша түрде жасалуы мүмкін.
Электрондық нысанда көрсетілген туындылардың, оның ішінде ЭЕМ-ге арналған бағдарламаның және деректер базасының даналарын сатқан кезде, сондай-ақ бұқаралық пайдаланушыларға оларға қол жеткізуді ұсынған кезде шарттардың өзге де нысандарын және оларды жасасу тәртібін Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген қолдануға болады.
Авторлық шарт бойынша міндеттемелерді орындамаған немесе тиісінше орындамаған тарап жоғалған пайданы қоса алғанда, екінші Тарапқа келтірілген залалды өтеуге міндетті.

Тапсырыстың авторлық шарты бойынша автор шарттың талаптарына сәйкес туынды жасауға және оны Тапсырыс берушіге беруге міндеттенеді.

---

Тапсырыс беруші шартпен келісілген сыйақы есебіне авторға аванс төлеуге міндетті. Авансты төлеу мөлшері, тәртібі мен мерзімдері тараптардың келісімі бойынша шартта белгіленеді.

Тапсырыс шартының талаптарына сәйкес тапсырыс берілген туындыны ұсынбаған Автор тапсырыс берушіге келтірілген нақты залалды өтеуге міндетті.
Автордың құқығының екінші тарауында қарастырғаннан кейін біз қорытындыға келдік:

жеке мүліктік емес құқықтар-авторлық құқық; ат қою құқығы; автордың беделін қорғау құқығы;

жариялау құқығы;

кері қайтарып алу құқығы;

автордың туындыны пайдалануға мүліктік құқықтары авторлық құқық туралы Заңның 16-бабына (АК 978-бабы) сәйкес заңнамада көзделген іс-әрекеттерді жүзеге асыру, рұқсат ету немесе жүзеге асыруға тыйым салу құқығын білдіреді;

• 
  авторлық шарт-автордың мүліктік құқықтарын беруге арналған азаматтық-құқықтық шарт; автор мен баспагерлер, орындаушылар, авторлық туындыларды пайдаланушылар арасындағы келісім, онда авторлық құқықпен қорғалатын туындыларды пайдалану шарттары белгіленеді.
  

ІІІ-тарау.Авторлық құқықты қорғау
Авторлық құқық қалыпты түрде жүзеге асырылуы үшін оны жүзеге асыру барысында туындайтын кез-келген кедергілерді жою қажет, басқаша айтқанда субъективті авторлық құқықты қорғау қажет.
Авторлық құқық туралы заңда 48-бапты ("авторлық және сабақтас құқықтарды бұзу") және 49-бапты ("авторлық және сабақтас құқықтарды қорғау") қамтитын"авторлық және сабақтас құқықтарды қорғау V тарауы бар.
Заңның 49-бабының 1-тармағында " авторлық құқықты қорғауды сот: құқықтарды тану; құқық бұзылғанға дейін болған жағдайды қалпына келтіру; құқықты бұзатын немесе оны бұзу қаупін тудыратын әрекеттердің жолын кесу; жоғалған пайданы қоса алғанда, шығындарды өтеу; авторлық және сабақтас құқықтарды бұзу салдарынан бұзушының алған табысын өндіріп алу жолымен жүзеге асырады; Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген ең төменгі жалақының жиырма - елу мың ең төменгі мөлшері сомасында, ал ЭЕМ немесе деректер базасы үшін бағдарлама авторларының құқықтары бұзылған кезде-бес жүзден елу мыңға дейінгі мөлшерінде өтемақы төлеу (өтемақы мөлшерін залалдарды өтеудің немесе кірісті өндіріп алудың орнына сот айқындайды); заңнамалық актілерде көзделген өзге де олардың құқықтарын қорғауға байланысты шаралар .

Авторлық құқықты бұзудың ең көп таралған және сонымен бірге ең қауіпті түрлері-плагиат және контрафакция. Авторлық құқық үшін құқық бұзушылықтың екі түрін ажырату дәстүрлі болып табылады.

---

Контрафакция дегеніміз - автордың атын сақтай отырып, басқа біреудің туындысын заңсыз пайдалану, плагиат деп-басқа біреудің туындысының авторлығын өзіне заңсыз жатқызу, оның ішінде мұндай туындыны өз бетінше көбейтуге және таратуға байланысты.

Бұл бұзушылықтар автордың жеке мүліктік емес және мүліктік құқықтарына сәйкесінше қол сұғады, бірақ іс жүзінде олардың көптеген ұқсастықтары бар: екі жағдайда да біз иемдену туралы айтып отырмыз. Плагиат-бұл авторлықты иемдену, ал контрафакция, яғни автордың келісімінсіз жүзеге асырылатын көбейту - автор жасаған жұмыста жасалған мүліктік игіліктерді иемдену.

Әрине, авторлық құқықты және оның жеке және мүліктік өкілеттіктерін құрайтын басқа да бұзушылықтар қауіпті. Мысалы, пайдалану кезінде шығарманы бұрмалау, оны автордың келісімінсіз әртүрлі түсініктемелермен қамтамасыз ету және т.б. шығарманың қол сұғылмаушылық құқығын бұзады, автордың шығармашылық даралығына әсер етеді. Сондай-ақ, туындыны автордың аты-жөнін көрсетпестен пайдалану, әрине, автордың еркімен туындыны анонимді түрде қолданған жағдайларды қоспағанда (авторлық құқық туралы Заңның 15-бабы). Бірақ мұндай пайдалану, ең болмағанда, шығарманың басқа адамға жатқызылған плагиаттан айырмашылығы, шығарманың белгілі бір адамға тиесілі екендігін жоққа шығармайды.
Контрафакция-соңғы кездері "қарақшылық" деген жалпы терминмен танымал бұзушылық түрі .

Кеңес дәуіріндегі заң әдебиеттерінде контрафакция ұғымы іс жүзінде қолданылмады.Жаңа авторлық-құқықтық заңнама сонымен қатар қарастырылып отырған тұжырымдаманы пайдаланудың кейбір әдістеріне байланысты ғана түсіндіреді - шығарманың көшірмелерін материалдық түрде жасаумен: кассеталар, кітаптар, жазбалар және т. б.

Авторлық құқық туралы заң "контрафактілік" ұғымын бермейді, бірақ "контрафактілік даналар" ұғымын қолданады, бұл осы даналарды жасау (және ол ғана) контрафактілік болып табылады.

Қазақстан Заңы 2-бапта қамтылған тұжырымдамалық аппаратқа іс жүзінде ұқсас ұғымды енгізеді: "Авторлық құқық немесе сабақтас құқықтар объектісінің контрафактілік данасы-шығарма, жазылған орындаушылық, фонограмма, эфирлік және кабельдік хабар тарату ұйымын беру данасы, оны дайындау, тарату немесе өзге де пайдалану ережелерге байланысты Авторлық құқық пен сабақтас құқықтардың бұзылуына әкеп соғады осы Заңның не Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттардың нормаларының нормаларын айқындайды.

Құқық иесінің рұқсатынсыз құқықтарды басқару туралы ақпарат жойылған немесе өзгертілген немесе объектілерді қорғаудың техникалық тәсілдерін айналып өтуге мүмкіндік беретін заңсыз пайдаланылатын құрылғылардың көмегімен жасалған авторлық құқық және сабақтас құқықтар объектілері де контрафактілік деп танылады". Плагиат пен контрафакциямен қатар авторлық құқықтың басқа да бұзушылықтары бар, олардан қорғау әдістері авторлық құқық туралы Заңның 49-бабында белгіленген.

---

Қорғау әдістерінің (шараларының) біріншісі заң соттың (немесе басқа құзыретті органның) белгілі бір субъективті құқықтың белгілі бір адамға тиесілі болу фактісін анықтауынан тұратын құқықты тануды атайды. Бұл шараға басқа адам дауласатын, берілген жағдайларда жүгінеді.

Көбінесе құқықты тану қорғаудың басқа әдістерін қолданудың, сондай-ақ болашақта құқықты бұзу мүмкіндігін жоюдың алғышарты болып табылады. Жоғарыда келтірілген мысалда авторлықты мойындау туынды жарияланған адамға теріске шығару, кешірім сұрау және т. б. талаптарын қою үшін қажет болуы мүмкін.

Сонымен қатар, плагиат туындыны пайдаланумен (көбейту, тарату және т.б.) байланысты болғандықтан, авторлықты мойындаумен қатар, әдетте заңсыз пайдаланудан туындаған шығындарды өтеу туралы талап қойылады.
Құқық бұзылғанға дейін болған жағдайды қалпына келтіру-құқық субъектісі оны бұзғанға дейін болған жағдайды қалпына келтіру. Бұл әдіс өте кең тұжырымдалған, өйткені мәні бойынша қалпына келтіру (өтемақы) функциясы құқықты қорғаудың барлық әдістеріне тән.

Қорғаудың аталған әдістері жаңа авторлық-құқықтық заңнамада жеткілікті түрде толық көрінбесе де, олардың (мысалы, баспаға шығару, түзетулер енгізу және т.б.) қазіргі уақытта қолданылуы мүмкін екендігі күмән тудырмайды. Бұл қорғау шарасын қолдану, ең алдымен, жеке мүліктік емес құқықтарды қорғауға тән.

Шығындарды өтеуге қарамастан, автор автордың бұзылған заңды мүдделерін қанағаттандыру үшін қажетті әрекеттерді жасауды талап етуге құқылы.
Авторлық құқықты қорғаудың ең кең таралған және тиімді әдісі-авторлық құқықты қорғаудың сот тәртібі (сот нысаны).Авторлық құқық туралы заң тек авторлық құқықты сот арқылы қорғауды қарастырады, 49-бапта "авторлық және сабақтас құқықтарды қорғауды сот жүзеге асырады"деп белгілейді.
Әрине, авторлық құқықты қорғау үшін құзыретті мемлекеттік органға жүгіну арқылы жүзеге асырылатын соттан тыс (әкімшілік) қорғау нысаны да алынып тасталмайды.

Қорғаудың әкімшілік тәртібі, мысалы, субъективті авторлық құқықты бұзатын мемлекеттік органның заңнамаға сәйкес келмейтін актісі жарияланған жағдайларда мүмкін болады. Бірақ соған қарамастан қорғаудың сот нысаны басым болып қала береді. Бұзылған авторлық құқықты сот арқылы қорғау белгілі бір жағдайлар туындаған кезде мүмкін болады. Бұлар: материалдық мағынада талап қою құқықтарының болуы; осы құқықтың бұзылуы деп танылады; азаматтық құқықтарды олардың мақсатына сәйкес жүзеге асыру; ескіру мерзімдерін сақтау және т. б.

---

Ішкі бөлімде көрсетілген. Қарастырылып отырған баптың 4-6-сы авторлық құқық иесінің таңдауы бойынша қолданылады.
Тәжірибеде ең өзекті және жиі кездесетін нәрсе-бұл ішкі ережелерде қарастырылған қорғаныс шарасы. 6, атап айтқанда өтемақы төлеу.
Залалды өтеудің орнына өтемақы тағайындау кезінде талапкер өзіне келтірілген залалдың мөлшерін дәлелдеуге міндетті емес екенін есте ұстаған жөн. Заңда айтылғандай, ішкі тәртіпте қарастырылған қорғаныс шараларының бірін таңдау. 4-6. талапкер жүзеге асырады, бұл ретте аталған қорғау шараларының біреуі ғана таңдалуы мүмкін.

Авторлық құқықты бұзғаны үшін жауапкершілік мәселелерін, яғни көбінесе сот практикасының назарында болатын мәселелерді шешкен кезде шарттық және шарттан тыс жауапкершілікті нақты ажырату керек.
Атап айтқанда, 49-баптың нормалары авторлық құқықты шарттан тыс бұзған жағдайда ғана қолданылуы тиіс. Шартты бұзған кезде 32-баптың нормаларын, сондай-ақ міндеттемелерді орындамағаны үшін жауапкершілік туралы азаматтық заңнаманың жалпы нормаларын қолдану қажет.
Осылайша, сот авторлық құқықты қорғауды заңнамада көзделген белгілі бір шаралар арқылы жүзеге асырады.

Қорытынды
Курстық жұмыста авторлық құқықтың негізгі ережелерін қарастыра отырып, қорытынды жасауға болады:

• 
  авторлық құқық-автордың шығармашылық қызметінің нәтижесін жаңғыртуға мүмкіндік беретін, ауызша, жазбаша және өзге де объективті нысанда көрсетілген ғылым, әдебиет және өнер туындыларын пайдалануға байланысты туындайтын қатынастарды реттейтін азаматтық құқықтың бөлігі; авторлық құқық-шығармашылық қызметтің нәтижесі болып табылатын ғылым, әдебиет және өнер туындысы авторының құқықтық қорғалуға жататын субъективті құқығы автор, шығарманың мақсаты мен қадір-қасиетіне, сондай-ақ оны білдіру тәсіліне қарамастан;
  
  - авторлық құқық объектілері олардың мақсатына, мазмұны мен қадір-қасиетіне, сондай-ақ оларды білдіру тәсілі мен нысанына қарамастан, шығармашылық қызметтің нәтижесі болып табылатын ғылым, әдебиет және өнер туындылары болып табылады; бұдан басқа, авторлық құқық қандай да бір объективті нысанда бар жария етілген де, жария етілмеген де туындыларға қолданылады;
  - авторлық құқық субъектілері: ғылым, әдебиет және өнер туындыларының авторлары; шығармалардың бірлескен авторлары; жинақтарды құрастырушылар және т. б.; энциклопедиялардың баспагерлері және т. б.; туынды (тәуелді) туындыларды жасаушылар; шетелдіктер; авторлық құқықтардың мұрагерлері; авторлардың мүліктік құқықтарын ұжымдық негізде басқаратын ұйымдар болып табылады;
  
  - жеке мүліктік емес құқықтар-авторлық құқық; ат қою құқығы; автордың беделін қорғау құқығы; жариялау құқығы; кері қайтарып алу құқығы;
  автордың туындыны пайдалануға мүліктік құқықтары авторлық құқық туралы Заңның 16-бабына (АК 978-бабы) сәйкес заңнамада көзделген іс-әрекеттерді жүзеге асыру, рұқсат ету немесе жүзеге асыруға тыйым салу құқығын білдіреді;
  - авторлық шарт-автордың мүліктік құқықтарын беруге арналған азаматтық-құқықтық шарт; автор мен баспагерлер, орындаушылар, авторлық туындыларды пайдаланушылар арасындағы келісім, онда авторлық құқықпен қорғалатын туындыларды пайдалану шарттары белгіленеді;
  авторлық құқықты қорғауды сот заңнамада көзделген белгілі бір шаралар арқылы жүзеге асырады.
  
  
  Авторлық құқық ғылым, әдебиет және өнер туындыларын шығарып, қолданумен байланысты пайда болған қатынастарды реттейді. Авторлық құқық шығармашылық қызмет нәтижесі болып табылатын ғылым, әдебиет және өнер туындыларына таралады. Мәдениеттің дамуында авторлық құқықтың орны ерекше. Ал кез-келген ұлтта мәдениет болады, мәдениет болмаса ұлт та болмайды. Адамдар қашан болса да шығармашылықпен айналысады, яғни авторлық құқық өзгеріп отырады, бірақ ең бастысы оны қорғау керек.
  

---

Смотрите также файлы

• Российский государственный социальный университет Рубежный контроль 3 по дисциплине История педагогики.docx

• Курсовая работа по дисциплине Котельные установки и парогенераторы Тепловой расчёт парового котельного агрегата дквр1013.rtf

• П англия на пути к индустриальной эре. Парламентскаякая мохия (конституционная, ограниченная).docx

• Подготовить презентацию на одну из предложенных тем.docx

• Граждане на рынке ценных бумаг Индивидуальные инвесторы.docx